محبوبترینها
آشنایی با سایت قو ایران بهترین سایت آگهی و تبلیغات در کشور
بهترین شرکت‌های مهندسی در آلمان
صفر تا صد حق بیمه 1403! فرمول محاسبه حق بیمه
نقش هدایای سازمانی در افزایش انگیزه و تعهد کارکنان
کلینیک پروتز و ساخت اندام مصنوعی دکتر اجرائی
چگونه می‌توانیم با ترانسفر وایز پول جابجا کنیم؟
بهترین مدل‌های [صندلی گیمینگ] براساس نقد و بررسی کاربران
مشاوره حقوقی تلفنی با کمترین هزینه
مشاوره حقوقی تلفنی با کمترین هزینه
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1804034186
شیوه‌های نوین تبلیغی در بستر اخلاق حرفه‌ای - بخش اول اخلاقیات ابزار و شیوه‌های تبلیغ
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: شیوه‌های نوین تبلیغی در بستر اخلاق حرفه‌ای - بخش اول
اخلاقیات ابزار و شیوه‌های تبلیغ
اخلاق حرفه‌ای، وظایفی را متوجهِ سازمان تبلیغ دین می‌کند که رهیافت به عرصه‌های نوین، ازجمله آنهاست.
چکیده اخلاق حرفه‌ای، وظایفی را متوجهِ سازمان تبلیغ دین می‌کند که رهیافت به عرصه‌های نوین، ازجمله آنهاست. پژوهش حاضر ضمن بازکاوی «تبلیغ دینی» مدعی است امروزه بدون ورود به عرصه‌های نوین علمی، تبلیغ دینی موفق نخواهد شد. ورود سازمان تبلیغ دین به دانش‌های جدیدی مانند: مدیریت، جامعه‌شناسی و روان‌شناسی امری اجتناب‌ناپذیر است. در این پژوهش با روش تبیینی، اولاً عنصر «مسئولیت» در سازمان تبلیغ دین بررسی شده و این نتیجه به دست آمده که تبلیغ دین پیام‌رسانی صرف نیست، بلکه زمینه‌سازی برای پذیرش همه‌جانبه مفاد تبلیغی از مسئولیت‌های سازمان مزبور می‌باشد. ثانیاً یکی از مهم‌ترین مقتضیات اخلاق حرفه‌ای در سازمان تبلیغ دین بررسی شده و این نتیجه به دست آمده که سازمان تبلیغ دین موظف است روش‌های کمی و کیفی خود را بروز داده، از تناسب با مخاطب، زمان و مکان غافل نماند. واژگان کلیدی اخلاق حرفه‌ای، اخلاق حرفه‌ای تبلیغ دین، مسئولیت‌های سازمان تبلیغ دین، مدیریت تبلیغ دین. طرح مسئله تبلیغ دین از عرصه‌های حساس است؛ چراکه دین‌گرایی و دین‌گریزی انسان‌ها رابطه تنگاتنگی با کارآمدی یا ناکارآمدی تبلیغ دین دارد. اگر مبلغان دین در این عرصه ناکام باشند، فرصت‌طلبانی در کمین نشسته‌اند تا اندیشه انسان امروزی را تسخیر نمایند و در خدمت اهداف خود قرار دهند. پیشرفت‌های سریع علوم و فنون، تأثیرپذیری مخاطب را دستخوش تغییر قرار داده است. مخاطب امروز برای دستیابی به معارفی که ذهن و دلش را قانع کند و به آرامش حقیقی برساند، روش‌های نوین و فراوانی پیش‌رو دارد که شاید این تنوع بیش از اینکه حق انتخاب او را به دیده احترام بنگرد، آسیب‌هایی را درپی داشته است. سردرگمی مخاطب در گزینش روش دستیابی به معارف و نیز احتمال دریافت اندیشه‌های نادرست و حق‌نما ازجمله این آسیب‌ها است. امروزه باید سازمان‌های متولی تبلیغ دین، روش‌های نوینی فراروی مبلغان دینی قرار دهند و با شناسایی دقیق مقتضای حال مخاطب، مبلغان دینی را به کاربست روش‌های نوین مجهز نمایند. نتیجه این تلاش می‌تواند مخاطب را از آسیب‌های پیش‌گفته در امان نگه دارد. اگر این سازمان رسالت سنگین خود را به‌خوبی ایفا کند، اعتماد و اطمینان مخاطب را به‌خود جلب نموده، سردرگمی او را به اعتمادی ارزشمند مبدل خواهد ساخت. این سازمان مشکل دوم را نیز با تکیه بر مبانی استوار معارف اسلامی، حل نموده و در نتیجه، روش شناسایی حقایق از موهومات جذاب را فراروی مخاطب خواهد نهاد. این نوشتار، ضرورت و چگونگی رهیافت به عرصه‌های نوین در تبلیغ دین را بررسی نموده و در راستای پاسخ‌گویی به این پرسش اساسی است که بین اخلاق حرفه‌ای تبلیغ دین و رهیافت به عرصه‌های نوین تبلیغی چه رابطه‌ای برقرار است؟ کدام اصل و قاعده در اخلاق حرفه‌ای، چنین وظیفه‌ای را متوجه سازمان تبلیغ دین می‌کند؟ با چه راهکارهایی می‌توان تبلیغ دین را به عرصه‌های نوین وارد کرد؟ مخاطب این پژوهش، بیش از هر شخص و فردی، سازمان‌ها و مؤسساتی است که رسالت سنگین تبلیغ دین را برعهده دارند، مانند حوزه‌های علمیه، سازمان تبلیغات اسلامی، دفتر تبلیغات اسلامی، سازمان اوقاف و امور خیریه، سازمان حج و زیارت، سازمان صدا و سیما، وزارت ارشاد اسلامی و هر مجموعه‌ای که به‌نوعی تبلیغ معارف دینی برعهده آن است. امید است که محصول پژوهش حاضر در تدوین «منشور اخلاقی سازمان تبلیغ دین» نقش‌آفرین باشد. پیشینه پژوهش نگاه سازمانی به تبلیغ دین و بررسی اخلاق سازمانی در قالب اخلاق حرفه‌ای تبلیغ دین، از موضوعات بدیعی است که به نظر می‌رسد مطالعات نظام‌مندی دراین‌باره صورت نگرفته است. این موضوع هرچند تعامل معناداری با سیره پیامبر(صلی الله علیه و آله) داشته و در آثار تفسیری و تاریخی به‌تناسب مورد بررسی قرار گرفته، در اثری مستقل و با رویکرد اخلاق حرفه‌ای بررسی نشده است. مفهوم‌شناسی اخلاق فردی و حرفه‌ای اخلاق گاهی در حیطه مسئولیت‌های فردی و گاهی در حیطه مسئولیت‌های شغلی و سازمانی بررسی می‌گردد. اخلاق سازمانی را «اخلاق حرفه‌ای» می‌نامیم. (فرامرز قراملکی، 1382: 113) 1. اخلاق فردی تبلیغ دین تبلیغ دین از رسالت‌های پیامبران است (نحل / 37) عالمان دین نیز با احساس وظیفه‌ای که در قبال دین دارند، تمام عمر خود را در تبلیغ و ترویج دین صرف می‌نمایند. از سویی، تبلیغ دین، وظیفه‌ای همگانی است و در این راستا دین اسلام، مؤمنان را به دعوت به‌سوی خیر، امر به معروف و نهی از منکر (آل‌عمران / 104) و یاری خدا فراخوانده (صف / 14) و هر مؤمنی باید به این علامت شناخته شود (طباطبایی 1417: 19 / 260) و در اندیشه و رفتار، نشانگر حقانیت دین و مبلغ اسلام باشد. ابن‌ابی‌یعفور از امام صادق(علیه السلام) روایت کرده که فرمود: کُونُوا دُعَاةً لِلنَّاس‌ِ بغَیْر‌ِ أ‌َلْسِنَتِکُمْ لِیَرَوْا مِنْکُمُ الْوَرَعَ وَ الِاجْتِهَادَ وَ الصَّلَاةَ وَ الْخَیْرَ فَإ‌ِنَّ ذَلِکَ دَاعِیَةٌ. (کلینی، 1365: 2 / 78) مردم را با غیر زبان‌هایتان فرا خوانید، تا در وجود شما ورع، جد و جهد، نماز، و خیر و خوبی را ببینند؛ چراکه این نوع رفتارهای شما واقعا دعوت‌کننده است. هر شیعه‌ای موظف است با اخلاق و رفتارش، مایه زینت امامان معصوم باشد. سلیمان بن مهران می‌گوید: به حضور امام صادق(علیه السلام) رسیدم درحالی‌که جمعی از شیعیان نزد ایشان حضور داشتند. شنیدم که حضرت می‌فرمود: مَعَاشِرَ الشِیعَة کُونُوا لَنَا زَینَاً وَ لاتَکُونُوا عَلَینَا شَینَاً. (صدوق، 1362: 400) ای شیعیان! مایه زینت ما باشید، نه موجب شرمساری. پس هر مسلمانی وظیفه دارد در راستای ترویج شعایر دینی در قالب «امر به معروف و نهی از منکر» و یا «ارشاد جاهل» دین را تبلیغ کند. بر این اساس، اگر کسی فریضه امر به معروف و نهی از منکر را انجام می‌دهد، باید اخلاقیاتی را در انجام آن فریضه رعایت کند. ازاین‌رو به آموزه‌های اخلاقی که باید در راستای تبلیغ دین رعایت شود، «اخلاق فردی تبلیغ دین» اطلاق می‌کنیم. 2. اخلاق حرفه‌ای تبلیغ دین با توجه به اینکه هر شغل و صنفی برای خود اخلاقیاتی دارد، (فرامرز قراملکی، 1382: 104) صنف تبلیغ دین نیز اخلاقیات خاص خود را داراست. طبیعی است که اخلاق شغلی و صنفی یک پزشک با اخلاق شغلی یک قاضی متفاوت باشد. آن دو در کنار داشتن مشترکات، با اخلاقیات مبلغ دین تفاوت‌هایی دارند. فعالیت‌های مبلغ دین در حد مشاغل عادی و ساده نیست و این کار، دانش و مهارت ویژه‌ای می‌طلبد. از شرط‌های بایسته تبلیغ، «مخاطب‌شناسی» است. تنها مبلغانی در تبلیغِ دین، روی توفیق می‌بینند که شناختی درست و واقع‌بینانه از مخاطب به دست آورند. (حاجی‌ابراهیم، 1385: 2) در هر شغلی، اخلاق حکم می‌کند که صاحب آن شغل، دانش و مهارت آن حرفه را داشته باشد. این اهمیت در حرفه‌ای مثل تبلیغ دین به‌دلیل نتیجه‌ای که بر عملکرد آن مترتب می‌شود (دین‌داری یا تقویت دینی و گاهی بی‌دینی مخاطبان) ضرورتی دو‌چندان پیدا می‌کند. علاوه بر وظایف پیش‌گفته فردی، می‌توان اخلاقیاتی را متوجه نهاد و سازمانی ساخت که به‌عنوان یک شخصیت حقوقی عهده‌دار امر تبلیغ دین است. «سازمان تبلیغ دین» نام پیشنهادی نوشتار حاضر بر آن مجموعه است. سازمان تبلیغ دین، مجموعه افراد و امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری موجودی است که با کاربست آنها، امر تبلیغ دین، مدیریت و رهبری می‌شود. عناصر سازمان مزبور عبارت است از: «مبلغ»، «پیام تبلیغی»، «ابزار و شیوه‌های تبلیغ» و در نهایت «مخاطب تبلیغ». اخلاق سازمانی فضایل و رذایلی را برای هر یک از عناصر، معین کرده که عناصر مزبور در تعاملی معنادار و با رعایت آن نکات اخلاقی، تبلیغ دین را به بالاترین حد اخلاقی می‌رسانند. اخلاق حرفه‌ای تبلیغ دین، یعنی بررسی اینکه چه مسئولیت‌های اخلاقی متوجه سازمان تبلیغ دین است. این وظایف را می‌توان در عناوین جداگانه‌ای مثل: «اخلاقیات مبلغ»، «اخلاقیات پیام تبلیغی»، «اخلاقیات مخاطب تبلیغ» و «اخلاقیات ابزار و شیوه‌های تبلیغ» ارزیابی کرد. بدون شک، پرداختن به اخلاقیات در ساحت‌های پیش گفته، مقوله مفصلی است؛ اما می‌توان ضرورت رهیافت به عرصه‌های نوین را با محوریت چهار عنصر مزبور بررسی نمود. یک. اخلاقیات مبلغ مبلغ دینی باید به تمامی فضائل اخلاقی آراسته شود؛ لکن برخی از صفات به حیطه شغلی مبلغ بسیار نزدیک است، مانند: ایمان به حقانیت پیام، (بقره / 285) اخلاص، (ص / 46) عمل و پایبندی به گفتار، (تمیمی آمدی، 1366: 210) بصیرت و آگاهی، (یوسف / 108) توکل، (نساء / 81) امانت، (اعراف / 68، شعراء / 107) شجاعت، (احزاب / 29) حلم و صبر، (مزمل / 10) شرح صدر، (طه / 25) تواضع. (کلینی، 1365: 2 / 122؛ شعیری، 1363: 111) رذائل اخلاقی مبلغ نیز ترک امور پیش‌گفته خواهد بود؛ مانند شک در مفاد پیام، ریا، ناآگاهی، ضیق صدر، دروغ‌گویی، خیانت، ترس، بی‌حوصلگی، بی‌نظمی، غرور، بی‌حیایی، دنیاگرایی، لجاجت، خست و ذلت. دو. اخلاقیات پیام تبلیغی پیام عبارت است از مجموعه الفاظ، لغات، کلمات، حرکات، اصول و اشکال که پیام‌دهنده قصد خود را درضمن آن بیان می‌نماید. (رهبر، 1391: 204) حقانیت، (یونس / 53) خردپذیری، (کلینی، 1365: 1 / 23) احساس‌برانگیزی، (مائده / 83، زمر / 23) نرم بودن، (طه / 44) وضوح و روشنی، (نساء / 174) رسایی (نساء / 63) و امیدبخشی و ترسانندگی (سبأ / 28) از فضائل اخلاقی پیام بوده و در مقابل، حقیقت‌ستیزی، خردستیزی، خشونت، ابهام و نبود ارزش‌های پیش‌گفته از رذائل اخلاقی پیام تبلیغی شمرده می‌شود. سه. اخلاقیات مخاطب اخلاقیات مخاطب شامل آن دسته از فضائل و رذائل اخلاقی است که رعایت آنها، زمینه را برای راهیابی او به هدف نهایی تبلیغ (پرورش انسان کامل) فراهم می‌کند. فضیلت‌های حقیقت‌جویی، حقیقت‌پذیری و قدرشناسی و همچنین رذایلی مانند عناد، لجاجت، تعصب و ناسپاسی را می‌توان از مهم‌ترین فضایل و رذایل اخلاقی مخاطب تبلیغ دانست. چهار. اخلاقیات ابزار و شیوه‌های تبلیغ اخلاقیات ابزار و شیوه‌های تبلیغی، آن دسته از دستورهای اخلاقی است که رعایت آنها درباره ابزار و وسایل تبلیغی لازم است. مهم‌ترین اصل در ابزار و وسایل تبلیغی، عدم توجیه وسیله با هدف است. اینکه در تبلیغ دین به بهانه آنکه امری مهم و لازم است، پس بایستی از هر وسیله ممکن برای آن بهره برد، مورد پذیرش مبانی اسلامی نیست. توجیه وسیله با هدف، با یک نقد اساسی مواجه است. از آنجا که غایت مترتب بر مقدمات است، نمی‌توان به هدفی مقدس از راهی نادرست نائل شد. راه و وسیله هرچه باشد، سازنده هدف و غایت است و نمی‌توان انتظار داشت که از وسیله نادرست، هدفی درست زاده شود. حق و باطل درهم نمی‌آمیزند و اگر باطل به حق آمیخته شود، آن را از بین برده، به باطل تبدیل می‌کند. صرافت و خلوصی اهداف حق با کاربست وسایل باطل از بین خواهد رفت. (طباطبایی 1417: 4 / 156 ـ 155) عدم توجیه وسیله با هدف از سنت‌های الهی است و خداوند متعال صراحتاً اعلام می‌دارد که از گمراه‌کنندگان برای یاری خویش استفاده نمی‌کند: وَ ما کُنْتُ مُتَّخِذَ الْمُضِلِّینَ عَضُداً. (کهف / 51) و من آن نیستم که گمراه‌گران را همکار خود بگیرم. همچنین نمونه آن را می‌توان در سیره سیاسی امام علی(علیه السلام) در پاسخ به معاویه نسبت به واگذاری شام (نصر بن مزاحم، 1382: 1 / 52) مشاهده کرد. حضرت بارها در خطبه‌ها و سخنرانی‌های خود بر این نکته تأکید می‌کرد که هرگز به‌مانند معاویه از شیوه‌های نادرست برای رسیدن به اهداف خود استفاده نخواهد کرد. (نهج‌البلاغه، خطبه 200) با این مقدمه، به مهم‌ترین اخلاقیات ابزار و وسایل تبلیغی اشاره‌ای اجمالی می‌کنیم. حکمت، مشروعیت و مقبولیت را می‌توان از فضائل اخلاقی ابزار تبلیغی دانست و در مقابل، سفاهت و حرمت را از رذائل اخلاقی ابزار تبلیغی قلمداد نمود. اصالت داشتن ابزار تبلیغ و عدم تقلید از ابزاری که نماد دیگر ادیان به‌شمار می‌رود، از بایدهای اخلاقی روش‌ها است. مسجد یکی از ابزارهای تبلیغ دین به‌شمار می‌رود و برای نمونه، در آموزه‌هایی دینی بر اصالت داشتن شکل مساجد و عدم تقلید از کنیسه و کلیسا تأکید شده است. (صدوق، 1386: 2 / 320؛ متقی هندی، 1409: 7 / 667؛ ابن‌ماجه، بی‌تا: 1 / 244) آموزه ایجاد بستر‌های حق‌پذیری، مسئولیت اصلی سازمان تبلیغ دین تبلیغ دین به معنای صرف پیام‌رسانی نیست؛، بلکه زمینه‌سازی برای پذیرش همه‌جانبه، جزء وظایف سازمان قلمداد می‌شود. نمی‌توان مبلغ دینی را مانند مأموری دانست که ابلاغیه‌ای را به مخاطب تحویل داده، از او امضایی می‌گیرد. پذیرش مفاد ابلاغیه از جانب مخاطب از وظایف مأمور نیست؛ ولی وظیفه مبلغ دینی فراتر از پیام‌رسانی به مخاطب است. شاید ظاهر برخی از آیات قرآن در نگاه آغازین، پیام‌رسانی صرف را وظیفه مبلغ دینی معرفی می‌کند، مثل آیاتی که «بلاغ» را وظیفه انحصاری پیامبر معرفی کرده است؛ (مائده / 92) اما قرآن بر این نکته تأکید می‌کند که ایمان و پذیرش همه‌جانبه مخاطبان، برای پیامبر مهم بوده است. از منظر این آیات، هم و غم و جد و جهد پیامبر در این امر مصروف می‌شود که نه‌تنها پیام تبلیغی را به مخاطب برساند، که زمینه پذیرش همه‌جانبه پیام را نیز در مخاطب فراهم کند. هدف او از رساندن پیام، رساندن به گوش و چشم نیست؛ بلکه مقصود رساندن به دل و استقرار آن در قلب است. پیامبر از اینکه تبلیغش در عده‌ای اثرساز نیست، راحت و آسوده نیست. آیاتی که پیامبر را از «به زحمت انداختنِ خود» برحذر می‌دارد، همگی در راستای دلداری دادن به پیامبر بوده، هرگز نکوهش و مذمت حقیقی نیست. خداوند متعال با لحن دلجویانه‌ای زحمت‌افزایی انزال قرآن را نفی کرده، (طه / 2) دلتنگی آن حضرت را از عدم ایمان مشرکان با تذکر انحصار وظیفه در انذار از بین می‌برد. (هود / 12) خداوند در همین راستا پیامبر را از اندوه منع کرده (نمل / 70) و با تذکر اینکه خدا از دلتنگی پیامبر آگاه است، (حجر / 97) از شدت آلام و سوز دل حضرت می‌کاهد. دقت در سیاق این آیات، نکته ظریفی را در‌بر دارد که پیامبر گرامی آن‌قدر در مقابل انسان‌ها احساس مسئولیت می‌کرده که خدای متعال با این تعابیر از او دلجویی می‌کرده و تسلای خاطرش را فراهم می‌نموده است. (طباطبایی، 1417: 12 / 315) ازاین‌رو تعبیر حصر بلاغ که در آیاتی از قرآن ذکر شده، (1) بر این نکته اشاره دارند که هدایت و ایمان امری اختیاری است؛ چراکه پذیرش دین جبرپذیر نیست. (بقره / 256) آیات مزبور در برابر پندار جبرگرایانه بت‌پرستان که می‌گفتند: «لَوْ شاءَ الرَّحْمنُ ما عَبَدْناهُمْ» (زخرف / 20) نازل شده است. (طباطبایی، 1417: 12 / 315) اینکه پیامبر تنها موظف به پیام‌رسانی صرف باشد و برای زمینه‌سازی پذیرش اقدامی انجام ندهد، از آیات مزبور قابل برداشت نیست. روح این وظیفه اخلاقی را می‌توان از آیات قرآن برداشت نمود. پیامبر سیاست تبلیغی خود را بر این بنا نهاده بود که تا حد ممکن، سخن طرف مقابل را می‌پذیرفت تا در اثر این همراهی ظاهری، معارف ناب را در قلب او جاگیر کند؛ گرچه این همراهی و سیاست نرم که لازمه رهبری است، مورد انتقاد برخی از منفاقان قرار گرفته و او را به «خوش‌باوری» متهم کردند. (توبه / 61) منافقان یکی از نقاط قوت پیامبر را نقطه ضعف او نشان می‌دادند و از این واقعیت غافل بودند که یک رهبر محبوب، باید نهایت لطف و محبت را نشان دهد و حتی‌الامکان عذرهای مردم را بپذیرد. (مکارم شیرازی و دیگران، 1374: 8 / 15) پیامبر گرامی(صلی الله علیه و آله) نهایت لطف و محبت را نسبت به انسان‌ها مبذول می‌داشت و حتی آنهایی را که به دعوت وی پاسخ نداده بودند و از ترس فرار می‌کردند، دعا می‌کرد: کان النبی(صلی الله علیه و آله) یرمی و یقول: اللهم اهد قومی فإنهم لا یعلمون. (مازندرانی، 1379: 1 / 192) پیـامبر درحالی‌که تیرانـدازی می‌کرد، می‌فرمود: بار پروردگارا قومم را هدایت فرما؛ چراکه آنان نمی‌دانند. دعاهای پیامبر در حق امت اسلامی بیش از این موارد است و همگی از حس مسئولیت حضرتش در قبال مردم حکایت می‌کند: و لما أکثرت قریش أذاه و ضربه قال: اللهم اغفر لقومی فإنهم لا یعلمون؛ فلذلک قال الله تعالی: وَ إ‌ِنَّکَ لَعَلی خُلُق‌ٍ عَظِیم. (ورام، 1376: 1 / 99) و هنگامی که قریش بر ضرب و شتم و آزار و اذیت پیامبر می‌افزود، او می‌فرمود: پروردگارا قومم را ببخش؛ چراکه آنان نمی‌دانند. از این جهت است که خداوند متعال فرمود: و تو اخلاق عظیم و برجسته‌ای داری. از مطالب پیش‌گفته برمی‌آید که روح عطوفت و احساس در روش تبلیغی پیامبر می‌جوشیده و او برای ادای واجب انجام وظیفه نمی‌کرده؛ بلکه عشق و آگاهی در وجود او موج می‌زده و مردم نیز کاملاً آگاه بودند که ماجرا این نیست که اندیشه‌ای بخواهد زندگی آنها را برای مصلحت خویش فتح کند؛ بلکه رسالتی می‌خواهد آنها را از ظلمت‌های گذشته و پریشانی‌های حال نجات داده، به‌سوی حیاتی والا در دنیا و آخرت برساند. (فضل‌الله، 1384: 131 ـ 130) آیات و روایات پیش‌گفته به‌خوبی نشان می‌دهد که مبلغ دین، وظیفه‌ای فراتر از ابلاغ ساده و عادی دارد. وظیفه مبلغ دینی ابلاغی است که در نهایت به ایمان و باور مخاطب بینجامد. براساس شیوه قرآنی و رفتار پیامبر باید دین‌گریزی آسیب‌شناسی شود. سازمان در قبال کسانی که روش‌های تبلیغی متداول در آنها کارساز نبوده، وظیفه دارد و نمی‌تواند به استناد اینکه وظیفه‌اش ابلاغ دین بوده، دین‌گریزی را فرافکنانه توجیه کند و مسئولیت را از خود سلب نماید. سازمان تبلیغ دین باید از تمامی ظرفیت‌های خود برای زمینه‌سازی دین‌گرایی مخاطبان استفاده کند و دین‌گریزی برخی از مخاطبان را بر ناکارآمدی روش‌های خود حمل کند. سازمان موظف است با تغییر و اصلاح روش‌ها، دین‌گریزی را به حداقل ممکن برساند. منظور از تبیین وظیفه اخلاقی سازمان تبلیغ، حـق جلوه دادن دین‌گریزی مخاطبان نیست. مسئولیت دین‌گرایی یا دین‌گریزی هر کسی متوجه خود اوست؛ اما سازمان تبلیغ دین به مقتضای اخلاق حرفه‌ای و سیاست کاری تا جایی که می‌تواند باید به مخاطب نگاه مهرجویانه داشته باشد و خود را نسبت به او و در برابر خدا مسئول بداند تا در سایه این نگاه، نهایت دقت و مهارت را در تبلیغ دین به کار بندد. تاکنون به این نتیجه رسیدیم که آموزه‌های دینی مسئولیتی فراتر از پیام‌رسانی صرف را متوجه سازمان تبلیغ دین می‌داند. اصل اخلاقی پیش‌گفته، الزاماتی را برای سازمان در جهت کارآمدی و بهبودبخشی تبلیغ دین متوجه می‌سازد که «راهیابی به شیوه‌های نوین در تبلیغ دین» از آن جمله است. اخلاق حرفه‌ای اقتضا می‌کند که سازمان، رویکردی حرفه‌ای و حساب‌شده در مدیریت تبلیغ دین در پیش بگیرد و در جهت اصلاح و بهینه‌سازی روش‌های تبلیغی، به عرصه‌های نوین علمی، مدیریتی، جامعه‌شناختی، روان‌شناختی و ... راه یابد. پی نوشت: [1]. آل‌عمران / 20؛ مائده / 99؛ رعد / 40؛ نحل / 35؛ نحل / 82؛ نور / 54؛ عنکبوت / 18؛ یس / 17؛ شوری / 48؛ تغابن / 12. منابع و مآخذ قرآن کریم.
نهج‌البلاغه.
ابن‌ماجه، بی‌تا، سنن ابن‌ماجه، تصحیح و تعلیق محمدفؤاد عبد الباقی، بیروت، دار الفکر.
اثباتی، بهروز، 1389، آشنایی با روش‌های تبلیغی، تهران، نشر ساقی.
اقلیدی نژاد، علی، 1381، «گذری بر مفهوم‌شناسی مدیریت و برنامه‌ریزی در تبلیغ دینی»، معرفت، شماره 62.
امام خمینی، سید روح‌الله، 1377، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
بیهقی، احمد بن حسین، 1424 ق، السنن الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة.
حاجی‌ابراهیم، رضا، 1385، انسان مدرن و تبلیغ دین، قم، مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
خامنه‌ای، سید علی، 1375، حوزه و روحانیت در آینه رهنمودهای مقام معظم رهبری، سازمان تبلیغات اسلامی و دفتر مقام معظم رهبری.
خامنه‌ای، سید علی، بیانات مقام معظم رهبری، در دیدار مداحان اهل بیت، 13/3/1389.
رهبر، محمدتقی، 1391، پژوهشی درباره تبلیغ، قم، بوستان کتاب.
شعیری، تاج الدین، 1363، جامع الاخبار، قم، رضی.
صدوق، محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی، 1362، الأمالی، انتشارات کتابخانه اسلامیه.
صدوق، محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی، 1386، علل الشرائع، قم، مکتبة الداوری.
طباطبایی، سید محمدحسین، 1389، قرآن در اسلام، به‌کوشش سید هادی خسروشاهی، قم، بوستان کتاب.
طباطبایی، سید محمد حسین، 1417 ق، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
فرامرز قراملکی، احد، 1382، اخلاق حرفه‌ای، تهران، ناشر مؤلف.
فضل‌الله، سید محمدحسین، 1384، گام‌هایی در راه تبلیغ، ترجمه احمد بهشتی، تهران، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
کلینی، یعقوب، 1365، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه.
مازندرانی، ابن‌شهرآشوب، 1379، مناقب آل ابی‌طالب، قم، مؤسسه انتشارات علامه.
متقی هندی، 1409 ق، کنز العمال، تحقیق ضبط و تفسیر الشیخ بکری حیانی، بیروت، مؤسسه الرسالة.
محمدی ری‌شهری، محمد، 1416 ق، میزان الحکمة، قم، دار الحدیث.
مطهری، مرتضی، 1367، پیرامون جمهوری اسلامی، تهران، صدرا.
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، 1374، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیة.
مهریزی، مهدی و محمد ربانی، 1378، یادنامه علامه مجلسی، انتشارات وزارت ارشاد.
نجفی، حافظ، 1391، اخلاق و آداب در تبلیغ، تهران، چاپ و نشر بین‌الملل.
نصر بن مزاحم، 1382، وقعة صفین، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، قاهره، المؤسسة العربیة الحدیثة.
نوری، حسین، 1408 ق، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث.
واسعی، سیدعلیرضا و محمد شمس‌الدین دیانی، 1386، درآمدی بر روش‌های تبلیغی ائمه، قم، پژوهشکده علوم و فرهنگ اسلامی.
ورام بن ابی‌فراس، 1376، مجموعه ورام، بیروت، دار التعارف. اکبر ساجدی: استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی تبریز. سید ضیاءالدین علیانسب: استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی تبریز. فصلنامه علمی ـ پژوهشی پژوهش‌نامه اخلاق 22 ادامه دارد/
94/05/18 - 03:06
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 58]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها