تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1834100104
فلسفه دانشی است که از حیرت آدمی نشأت می‌گیرد -
واضح آرشیو وب فارسی:مهر: ابراهیم دادجو:
فلسفه دانشی است که از حیرت آدمی نشأت می‌گیرد
شناسه‌ی خبر: 2429238 تاریخ مخابره: جمعه ۷ آذر ۱۳۹۳ - ۰۹:۰۱
دین و اندیشه > اندیشکده ها
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، با بیان اینکه فلسفه دانشی است که از حیرت آدمی نشأت گرفته است، گفت: فلسفه آنقدر توانایی دارد که در مورد حقیقت هر چیزی بحث کند. حسن فلسفه این است که انسان را خلاق می کند از تقلیدی بودن خلاص می کند و باعث استقلال فکری شخص می شود. به گزارش خبرگزاری مهر، علم حضوری و شهودی اصطلاحی آشنا در فلسفه است. علم حضوری یکی از بنیادی ترین مباحث در فلسفه و معرفت شناسی است. به گفته دکتر ابراهیم دادجو، یکی از تقسیمات اولیه علم، تقسیم علم به علم حضوری یا شهودی و علم حصولی است و در فلسفه و فلسفه اسلامی به خوبی مورد توجه قرار گرفته است. در میان کتابهای تألیفی فلسفی، مجموعه مقالات شش جلدی که توسط متخصصان این حوزه به مرور زمان تألیف و در مجله علمی ـ پژوهشی ذهن منتشر شده بود، به کوشش دکتر ابراهیم دادجو گردآوری و تنظیم شده است. هم اکنون این مجموعه مقالات به صورت موضوعی تفکیک شده و هر مجلد را عنوان خاصی تشکیل می دهد.جلد نخست اين مجموعه تحت عنوان «رئالیسم» از سوی سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده بود و جلد دوم آن تحت عنوان «علم حضوری و شهودی» به تازگي منتشر شده است. با وی در این خصوص به گفت و گو نشستیم:*در ابتدا از خودتان و اینکه چگونه وارد فضای فلسفی و خصوصاً تالیف شده‌اید بگویید؟بنده ابراهیم دادجو فارغ التحصیل حوزه و دانشگاه تهران هستم که هم در عرصه علوم حوزوی، و هم در عرصه فلسفه اسلامی، فلسفه غرب و فلسفه علم تحصیل کرده ام. اکنون عضو هیات علمی گروه معرفت شناسی هستم. فعالیتم در حوزه معرفت شناسی است و هم اکنون در حوزه تخصصی علوم انسانی و فلسفه علوم اسلامی تمرکز دارم و می کوشم دریابم که علوم انسانی فعلی از منظر عالم اسلام دارای کدامین صفت ها است و به کدامین نحو می توان به بازسازی آن پرداخت.گفتید جلد نخست مجموعه مقالات «ذهن» تحت عنوان «رئالیسم» منتشر شده است، جلد دوم آن نیز با عنوان «علم حضوری و شهودی» به تازگي به چاپ رسيده، لطفا در مقام فراهم آورنده این مجلدات توضیح دهید که این مجلدات به چه مباحثی می پردازند.مجموعه مقالات ذهن یک مجموعه 6 جلدی است که هر جلد آن مشتمل بر مقاله های چندین مولف است، البته در برخی از این مجلدات ترجمه هم وجود دارد. این مجموعه مقالات به مباحث «رئالیسم» می پردازد. اینکه واقع و واقع گرایی چیست و انسانها و دانشمندان چگونه در درون علوم، واقعیتها را می فهمند. نحوه کشف واقعیت چیست؟ و دانشمندان چگونه به آنها دست پیدا می کنند؟جلد دوم درخصوص «علم حضوری و شهودی» است. مقالات جلد دوم به این مبحث اشاره می کنند که آیا به طور کلی علم حضوری و علم شهودی وجود دارد یا خیر، معنای وجود داشتن آنها چیست.در مجلد سوم مقالات مربوط به «علم و دین و علم دینی» گنجانده شده است. همان گونه که می دانیم علم مجموعه تمدن بشر را به وجود آورده و دین نیز فرهنگ بشری را تشکیل داده است. این مجموعه به رابطه بین دین و علم می پردازد. اینکه چقدر علم در دین تاثیرگذار است و چقدر دین در علم تاثیر داشته است. آیا می توان هر دوی اینها را باهم حفظ کرد یا خیر؟ در واقع این مجلد تلاشی است برای حفظ دینداری و علم. آرا هم گوناگون است. برخی معتقدند علم با دین سازگار نیست و برخی هم معتقدند که علم با دینی سازگار است که دین درست و کاملی باشد، مثلا با دین اسلام نسبت به دین مسیحیت سازگارتر است.جلد چهارم به «نظریه های توجیه و مبناگرایی» می پردازد و روی مسائل معرفت شناسی تمرکز دارد. به عبارت دیگر روش کشف معرفت آدمی را مورد بررسی قرار می دهد. به عنوان مثال وقتی می گوییم به چیزی معرفت داریم از کجا مطمئن هستیم که معرفت داریم. از کجا معلوم که با این شناخت می توان حقیقت را کشف کرد؟ باید دلیلی برای درستی علم بیاوریم و این همان نظریه های توجیه ای است که در این مجلد انواع و اقسام آن گنجانده شده است.پنجمین جلد درخصوص «شک گرایی و نسبی گرایی» است، البته این مجلد هم به معرفت مربوط می شود و قبلا توضیح داد که درستی و نادرستی معرفت را باید توجیه کنیم. یک عده مخالف توجیه معرفت هستند و می گویند که معرفت نداریم. اینها شکاک هستند. گروهی هم معتقدند که ما معرفت داریم ولی معرفتهای ما یکسان نیستند. نسبت به افراد، علم و نسبت به فرهنگها یا نسبت به جوامع ممکن است فرق کند، البته انواع و اقسام نظریات وجود دارد که پیدا کردن نظریه درست از درون این نظریات مبحث جدای دیگری است.ششمین جلد مربوط به «فلسفه علم» و بررسی علوم مختلف است. به عنوان مثال فیزیک که در حال پژوهش روی طبیعت است، آیا طبیعت را واقعا می شناسد؟ یا اینکه فکر میکند که می شناسد و درست فهمیده است؟ آیا امثال اتم، الکترون، سیاه چاله ها، جاذبه و... واقعا وجود دارند یا اینکه ساختگی اند و فقط برای توجیه و پیش بردن دانش فیزیک جعل شده اند؟ در فسلفه علم ریاضیات هم همین گونه است و ما با اعداد مواجهیم، آیا اعداد واقعا وجود دارند یا در عالم بیرون از ذهن وجود دارند یا فقط ساخته ذهن اند. وقتی می گوییم دو چشم، آیا جدای از وجود چشم ها، مفهوم دو چشم در خارج نیز وجود دارد؟ یا اینکه فقط چشم ها در خارج وجود دارند و مفهوم دوتایی آنها ساخته ذهن است؟ برخی اعتقاد دارند که همه اینها مفهومات ذهنی ما هستند و واقعیت ندارند برخی نیز معتقدند که واقعیاتی هستند که در عالمی از آن خود دارند و ذهن ما آنها را از عالم انتزاع می کند. گروهی نیز معتقدند که اعداد واقعیت خارجی دارد. امثال فیزیک و ریاضیات چگونه دانش هایی هستند و چقدر می توانند به کشف حقیقت بپردازند؟ ما چقدر می توانیم بگوییم با مفاهیم فیزیک و ریاضی حقیقت عالم خارج را کشف می کنیمبه نظر می رسد که مفاهیم فیزیکی دارای وجودی واقعی در خارج باشند، اما مفاهیم ریاضی هرچند منشأ انتزاع خارجی دارند دارای وجودی واقعی در خارج نباشند. در مورد علوم انسانی و فلسفه علوم انسانی نیز اینگونه بحث ها مطرح است؟در فلسفه علوم انسانی نیز همین مباحث مطرح است. علم جامعه شناسی به دنبال پژوهش، کشف و اداره جامعه بشری است. در فلسفه جامعه شناسی این سوال پیش می آید که آیا علم جامعه شناسی در این اهدافش موفق هست یا خیر. آیا به دنبال حقایق جامعه شناختی است یا اصلا حقایق جامعه شناختی وجود ندارند؟ و حقایق جامعه شناختی ساخته انسان هایند؟ آیا در عالم خارج غیراز افراد جامعه و اجزای جامعه چیز دیگری هم به عنوان جامعه وجود دارد؟ یا اینکه جامعه مفهومی است که ما به عالم خارج القا می کنیم؟ اگر اینها درست باشند ربطشان بهم چگونه است؟ و سوالات متعدد دیگر که فلسفه علم جامعه شناسی را شامل می شود.در علم جامعه شناسی قوانین جامعه شناسی را بررسی می کند. اینکه جامعه چگونه به وجود آمده و در جامعه چگونه زندگی کنیم؟ فرق بین حقوق شهروندی و حقوق شهری چیست؟ حقوق خانواده چیست؟ اینها مباحثی است که علم جامعه شناسی بررسی می کند. اما هدف فلسفه جامعه شناسی درستی اینهاست. چقدر می توانند ما را به اهدافی که داریم برسانند. اصلا چیزی به عنوان نهاد جامعه وجود دارد؟ آیا چیزی به عنوان نهاد خانواده وجود دارد؟ اینها وجود حقیقی دارند یا ساخته ما هستند؟ آیا جوامع گوناگون می توانند باهم تبادل داشته باشند؟ یا جوامع مختلف با مبانی مختلف هستند و نمی توان اینها را با هم تلفیق کرد. برای همین هم باید جامعه شناسی های بومی درست کرد؟یکی از خصلتهای فلسفه استخراج سؤالات از بطن سؤالات دیگر است که ما را با انبوهی از سوالات مواجه می کند، آیا فلسفه موظف هست به همه این سوالات جواب دهد؟بله درست است. هر علمی این خاصیت را دارد. خاصیت علم کشف مجهولات است و با حل کردن آن به سراغ مجهولات جدیدتر می رود. فلسفه، دانش خردورزی است، چون و چرا کردن درمورد دانش ها، امور بیرونی یا اموری که آفریده ذهن انسان است. به همین دلیل، این خلاقیت ها فوران پیدا می کنند. تفکر بشری به دنبال فهمیدن است و هدف فلسفه فهمیدن آن و تلفیق فهمیدن های گوناگون دانش فلسفه را تشکیل می دهد. اما در عین حال دانش فلسفه شاخه های بسیار زیادی دارد. دانش فلسفه در یک بخش، فلسفه به معنای اعم است که کل عالم هستی را پژوهش میکند و در بخش دیگر، فلسفه به معنای اخص است که عالم اولوهیت را بررسی می کند. در یک بخش دیگر امور بشری را پژوهش می کند، که فلسفه مضاف به امور است و در بخش دیگر به بررسی علوم تولید شده توسط انسان ها می پردازد که فلسفه مضاف به علوم نام دارد و رم کم به ظهور دانش های دیگر مثل فلسفه فیزیک، شیمی، ریاضیات، زیست شناسی، پزشکی، فلسفه نفس، حق، عدالت، تکنیک و... فلسفه، منطق و تاریخ، علوم درون دینی و جامعه شناسی و اقتصاد و سیاست رهنمون شده است.درخصوص ویژگی ها و تفاوت های مجلدات شش گانه مجوعه مقالات «ذهن» با سایر کتاب ها بگویید.معمولا نویسنده کتاب تالیفی یک نفر است و او بحث خود را به صورت ساختار موضوعی مطرح و براساس مبانی و مسائل هدایت می کند تا به نتایجی برسد. در مجموعه مقالات نویسندگان مقالات متعددند و مباحث علمی از تنوع علمی بیشتری برخوردارند، بنابراین استفاده ای که از مجموعه مقالات می شود بیشتر از یک کتاب تالیفی است. این مجموعه مقالات نسبت به آثار تالیفی دارای اینگونه مزیت ها است.برگردیم به بحث علم حضوری و علم شهودی. این علم چگونه علمی است و چگونه به وجود آمد؟معمولا مباحثی که در فلسفه به معنای اعم مورد بحث واقع می شود، بخشی از آن به بعد نظریه شناخت یا معرفت می پردازند. به عبارت دیگر اینکه ما می گوییم معرفت حضوری داریم یعنی چه؟ این معرفت چگونه است؟ معرفت حضوری ما درست است یا غلط؟ این سوالات از ابتدا فکر فلاسفه را به خود مشغول کرده بود. در طول تاریخ فلسفه از گذشته های دور، از عصر سقراط، افلاطون و ارسطو، این مباحث وجود داشت. فلاسفه به تدریج علم را به علم حضوری و علم حصولی تقسیم کردند. منظورشان از علم حضوری و شهودی این است که این علوم بدون کسب علم و آموزش به دست می آیند. یعنی به صرف اینکه انسان هستیم اینها را می فهمیم، عین مشاهده است. به طورمثال خود شخص، بدون اینکه کسی به او آموزش داده باشد، می داند که وجود دارد و نیازی به توضیح ندارد چون ذات نفس می داند که هست.بیشتر علوم و علم آدمی از راه آموزش و استدلال به دست می آید و به علوم حصولی معروف هستند. علم فلسفه هم علم حصولی است. پاسخگویی و بررسی چراهایی که در ذهن انسان است. در حقیقت چیستی و چرایی علوم حصولی ای است که از طریق علم یاد گرفته ایم. در علم حضوری نیازی به فکر کردن یا علوم بشری نیست. اما علوم حصولی علومی هستند که نیاز به یادگیری دارند مانند علم فلسفه. آنچیزی که در ذات خودمان هست شهودی و حضوری است اما چیستی و چرایی این علوم حصولی است.آیا در قرآن کریم هم راجع به علم شهودی و حصولی صحبت شده است؟در قرآن کریم هم راجع به علم شهودی و حضوری صحبت شده است اما نه با این عناوین. زیرا اینها عناوینی هستند که در علوم به وجود آمده اند. اما قرآن کریم روی آنها تاکید دارد. مثلا آنجا که قرآن کریم می فرماید: «مشرکان وقتی در کشتی سوار می شوند از بیم خطر، خدا را مظلومانه می خوانند و دعا می کنند ولی همین که به ساحل رسیدند عهد خود را با نجات دهنده فراموش می کنند و باز زندگی شرک آلود خود را از سر می گیرند و برای خداوند شریک قائل می شوند (سوره عنکبوت، آیه 65) حکایت از آن دارد که مشرکان از راه شهود به وجود خدا علم و باور دارند و آیات زیادی که چرا تعقل نمی کنید و تفکر نمی کنید، تاکید بر مباحث علم حصولی دارد.این علم در مشرق زمین بیشتر طرفدار دارد یا مغرب زمین؟بعد از اینکه فلسفه از یونان باستان به ایران باستان و ایران اسلامی وارد شد توسعه، و رشد زیادی پیدا کرد. این رشد و توسعه تمام علوم را شامل می شد و بعدها از عهد رنسانس به بعد به عالم غرب و اروپای فعلی منتقل شد و در ادامه توسعه زیادی پیدا کرد. هم اکنون عالم اروپا و آمریکا، نسبت به عالم اسلام از توسعه بیشتری برخوردارند.علت موفق تر بودن ممالک غربی در چیست؟بهتر است بگوییم که ممالک غربی نسبت به ممالک شرقی پیشرفته تر هستند. زیرا آنها روش کشف دانش ها را بیشتر و بهتر از ممالک شرقی و عالم اسلام پیدا کردند و توسعه دادند. در کشورما هم بخصوص بعد از انقلاب اسلامی، تلاش های زیادی در جهت توسعه و پیشرفت علوم صورت گرفته است و امید می رود که به پیشرفت بسیار خوبی دست یابیم.از نظر شما فلسفه چیست؟فلسفه دانشی است که از حیرت آدمی نشأت گرفته است. حیرت آدمی از حکمت حاکم بر عالم و آدم باعث ظهور فلسفه و خردورزی شده است. فلسفه آنقدر توانایی دارد که در مورد حقیقت هر چیزی بحث کند. حسن فلسفه این است که انسان را خلاق می کند از تقلیدی بودن خلاص می کند و باعث استقلال فکری شخص می شود.
جمعه ۷ آذر ۱۳۹۳ - ۰۹:۰۱
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[مشاهده در: www.mehrnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 44]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها