تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1835597163
جستاری در حیات نوری امامان علیهم السلام - بخش دوم و پایانی شئون وجود نوری امامان علیهم السلام نسبت به دیگر آفریده ها
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: جستاری در حیات نوری امامان علیهم السلام - بخش دوم و پایانی
شئون وجود نوری امامان علیهم السلام نسبت به دیگر آفریده ها
مراجعه به سخنان امامان علیهم السلام برای برون رفت از اتهامات و رسیدن به نگرش مطابق با واقع، یکی از مهم ترین راهکارها به شمار می آید.
2. شئون وجود نوری امامان علیهم السلام نسبت به دیگر آفریده ها روشن است که امر آفرینش به انوار معصومان علیهم السلام ختم نشده و پس از ایشان نیز این مسئله ادامه یافته است. ترتیب آفرینش موجودات از جمله مسائلی است که نمی توان نظر قطعی درباره آن داد. با وجود این، از ظواهر آیات قرآن کریم و نیز روایات می توان به دیدگاهی اجمالی دست یافت. برای نمونه، آیات و روایات پرشماری که از وجود ارواح قبل از اجساد حکایت می کنند و یا سخن از عالم ذر به میان می آورند، نشان می دهد که ابتدا ارواح و سپس بدن ها آفریده شده اند. همچنین اگر حضرت آدم علیهم السلام را نخستین انسان آفریده شده ـ که مرکب از روح و جسم است ـ بدانیم، به روشنی می توان وجود فرشتگان و جنیان را پیش از انسان ثابت کرد؛ چنان که این مدعا از آیۀ سی ام سورۀ بقره که گفت وگوی میان خداوند با فرشتگان و پس از آن با شیطان است، به روشنی اثبات می شود. از سوی دیگر، در روایات متواتری، ائمه اطهار علیهم السلام خود را حجت الله نامیده اند که بدون ایشان، خداوند نمی تواند در قیامت بر بندگان احتجاج کند؛ چنان که داوود رقّی در روایتی صحیح از امام کاظم علیهم السلام این سخن را نقل می کند (کلینی، 1362، ج1، ص177). در برخی دیگر از روایات تأکید شده که حجت الهی در عوالم سه گانه (پیش از دنیای مادی، دنیای مادی و آخرت) وجود دارد؛ چنان که ابان بن تغلب در روایتی صحیح از امام صادق علیهم السلام چنین نقل می کند: الْحُجَّه قَبْلَ الْخَلْقِ وَمَعَ الْخَلْقِ وَبَعْدَ الْخَلْقِ (کلینی، 1362، ج1، ص177). متبادر از حجت در این روایت، همان وجود حجت های الهی است که شامل امامان علیهم السلام نیز می شود و ازآنجاکه پیش از آفرینش این عالم و مخلوقات آن، تنها وجودات نوری امامان علیهم السلام وجود داشته اند، پس ایشان تنها حجت های قبل از خلقت عالم ماده هستند. البته باید در ادامه چگونگی این حجیت بیشتر روشن شود. در اینجا به رابطه امام با دو گروه از موجوداتی که پیش از دنیا وجود داشته اند، اشاره می کنیم. 2ـ1. امام و فرشتگان تبیین رابطه امام با فرشتگان پژوهشی مستقل می طلبد و در اینجا تنها به دنبال بیان شئون امامان علیهم السلام در قبال فرشتگان پیش از آغاز آفرینش این دنیا هستیم. دست کم در دو روایت آمده که ائمه علیهم السلام در آن عوالم، تقدیس و تسبیح خداوند را به ملائکه آموزش دادند و به نوعی مربی ایشان در این مسئله بودند. روایت اول را شیخ صدوق به طور مرسل از حبیب بن مظاهر و او از امام حسین علیهم السلام چنین نقل کرده است: ما اشباحی از نور بودیم که حول عرش خدا می چرخیدیم. پس به فرشتگانْ تسبیح و تهلیل و تحمید را آموختیم (صدوق، بی تا، ج1، ص 23). روایت دوم را نیز شیخ صدوق به طور مسند نقل کرده، اما برخی افراد در سلسله سند، مانند عبدالله بن عباس بخاری و محمدبن قاسم بن ابراهیم مجهول اند، و همین امر اعتبار سندی آن را تضعیف می کند. بر اساس این روایت، آن گاه که امام علی علیهم السلام از رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله دربارۀ برتری ائمه بر ملائکه پرسید، ایشان برای تبیین برتری امامان بر فرشتگان بر این مسئله تأکید فرمود که فرشتگان با مشاهدۀ تسبیح کردن امامان علیهم السلام، آموختند که چگونه خدا را تسبیح کنند (صدوق، بی تا، ج1، ص5 و 6؛ صدوق، 1378ق، ج1، ص262 و 263). این روایت به همراه روایت نخست، هر دو بر اینکه پیامبر و امامان علیهم السلام معلم ملائکه بوده اند، تصریح دارند. با وجود این، به دلیل ضعف سندی هر دو روایت، نمی توان مضمون آن را پذیرفت. 2ـ2. امام و ارواح انسان ها گذشت که ارواح انسان ها پیش از اجساد آنها آفریده شده اند. بنابراین در آن عرصه، هم ارواح امامان علیهم السلام موجود بوده اند و هم ارواح انسان ها که از جمله آنها ارواح پیامبران نیز هست. داده های ما درباره اینکه ارواح یادشده در آن دنیا به چه کاری مشغول بودند، اندک است؛ اما در برخی روایات از عرضه ارواح انسان ها بر امامان علیهم السلام خبر داده شده است. برای نمونه، در روایتی که با سندهایی گوناگون نقل شده، آمده که مردی نزد امیرالمؤمنین علیهم السلام آمد و سوگند یاد کرد که ولایت و محبت ایشان را در دل دارد. امام علیهم السلام وی را تکذیب کرد و فرمود: خداوند ارواح انسان ها را دو هزار سال پیش از بدن های آنها آفرید؛ آن گاه ارواح دوست داران ما را بر ما عرضه کرد و من روح تو را در آنجا ندیدم (کلینی، 1362، ج1، ص438). مسئله عالم ذر نیز ارتباط تنگاتنگی با این مسئله دارد، هرچند که وجود عالمی به نام عالم ذر مورد توافق همگان نیست. بااین حال با توجه به انبوه روایاتی که دربارۀ عالم ذر وارد شده اند، نمی توان اصل وجود این عالم را انکار کرد. برای نمونه، صاحب بصائر الدرجات بیش از بیست روایت در این باره نقل کرده است (صفار، 1404ق، ص83-90). در اغلب این روایات بیان شده که روح امت اسلام بر پیامبر عرضه شد و ایشان برای شیعیان امام علی علیهم السلام استغفار کردند که دست کم پانزده روایت در این باره وجود دارد (همان، ص83ـ86). البته استغفار برای شیعیان در آن عرصه، تنها به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نسبت داده شده است و درباره رابطۀ امامان علیهم السلام با ارواح انسان ها، در روایاتی آمده که ولایت امامان علیهم السلام بر شیعیان عرضه، و از آنها پیمان گرفته شده است. ازاین رو در روایات پرشماری آمده که روح دوست داران اهل بیت علیهم السلام بر امامان علیهم السلام عرضه شده و ایشان دوست داران خود را می شناسند (همان، ص87 ـ 90؛ کلینی، 1362، ج1، ص438). به هر حال، با فرض اثبات عالم ذر، نمی توان ارواح امامان را در قبال وجود ذره ای انسان ها بدون شأن دانست؛ هرچند اطلاعات ما در این باره چندان نیست که بتواند به تشریح این شئون بپردازد. گفتنی است پیش تر بر اساس روایتی صحیح گفته شد که حجت پیش از آفرینش دنیا نیز وجود داشته است؛ ممکن است گفته شود که تبلور حجیت امامان علیهم السلام در عالم میثاق بوده است (مجلسی، 1404ق ـ ب، ج2، ص294) که ارواح انسان ها در قبال ولایت امامان علیهم السلام تکلیف خود را روشن کرده اند. 2ـ3. واسطه فیض در آفرینش دیگر آفریدگان یکی از مهم ترین پرسش ها در بحث خلقت نوری پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و امامان علیهم السلام مسئله چرایی آفرینش نوری آنها، آن هم به منزله نخستین آفریده هاست. با نگاهی به مجموعه روایات معتبر به دست می آید که تحلیل این مسئله، چندان در روایات صورت نگرفته است. با وجود این، در بیانی ساده می توان گفت حکمت الهی اقتضا می کند آن گاه که خداوند سبحان بخواهد دست به آفرینش بزند، شبیه ترین موجود از به خود را نظر داشتن کمالات بیافریند که دارای بیشترین سنخیت با خود باشد. از سوی دیگر، خداوندی که مجرد و نور محض است، سنخیتی با ماده و امر مادی ندارد؛ ازاین رو باید نخستین آفریده الهی خلقتی نورانی داشته باشد. قاعدۀ سنخیت میان علت و معلول یکی از قواعد فلسفی است و اگر پذیرفته شود، می توان بر اساس آن، تحلیل یادشده را پذیرفت. این امر به نوعی بیانگر آن است که خداوند سبحان نور پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را به منزله موجودی که شبیه ترین آفریده از نظر کمالات به اوست، آفریده و از مجرای او انوار پاک معصومان علیهم السلام را خلق کرده، و سپس از طریق ایشان، دیگر آفریده ها را آفریده است. به دیگر بیان، ایشان در حقیقت سبب و واسطه فیض خداوند در آفرینش دیگر آفریده ها هستند. یکی از مواردی که می تواند شاهدی بر این معنا باشد، سخن امام عصر علیهم السلام است که فرمود: نَحْنُ صَنَائِعُ رَبِّنَا وَالْخَلْقُ بَعْدُ صَنَائِعُنَا (طوسی، 1411ق، ص285). همنوا با این سخن، سخنی دیگر از امام علی علیهم السلام است که در یکی از نامه های خود، خطاب به معاویه می نویسد: فَإِنَّا صَنَائِعُ رَبِّنَا وَالنَّاسُ بَعْدُ صَنَائِعُ لَنَا (نهج البلاغه، نامه 28؛ طبرسی، 1403 ق، ج1، ص177)؛ همانا ما ساخته شده پروردگارمان و مردم ساخته شده برای ما هستند. البته سخن حضرت امیر علیهم السلام صراحتی در مدعا ندارد؛ زیرا از تعبیر صنائع لنا استفاده شده که ظهور آن در این معناست که مردم به خاطر امامان علیهم السلام ساخته شده اند، نه آنکه امامان علیهم السلام علت ایجادی یا واسطه ای برای آنها باشند؛ زیرا در آن صورت، تعبیر صنائع بنا مناسبت داشت نه صنائع لنا؛ اما ظهور اولیه سخن امام عصر علیهم السلام، فراتر از آن چیزی است که در نامۀ امام علی علیهم السلام است؛ زیرا در آن از تعبیر صنائعنا استفاده شده است و ظهور اولیۀ آن مناسب با این معناست که ایشان نقشی ایجادی در خلقت مردم دارند. البته توقیع یادشده به لحاظ سندی، فاقد اعتبار لازم است؛ زیرا در سلسلۀ سند آن، افرادی مجهول همچون حسین بن علی قمی، محمدبن علی بن طلحی آبی، علی بن محمدبن عبدۀ نیشابوری و علی بن ابراهیم رازی حضور دارند. با این حال می توان گفت به دلیل همنوا بودن این روایت با سخن امام علی علیهم السلام در نهج البلاغه، ضعف سند آن جبران می شود. البته به لحاظ متنی و دلالی نیز به نظر می رسد اگر صدر و ذیل توقیع شریف امام علیهم السلام به دقت نگریسته شود، روشن می شود که بحث این توقیع تماماً دربارۀ نقش هدایتی امام علیهم السلام است؛ چراکه در آن از فتنه ها، گمراهی ها، نقش هدایتی انبیا و اولی الامر و... سخن به میان آمده است. ازاین رو تعبیر نَحْنُ صَنَائِعُ رَبِّنَا وَالْخَلْقُ بَعْدُ صَنَائِعُنَا می تواند به این معنا باشد که ما ساخته شده و هدایت شدۀ خداوند هستیم و مردم هدایت شدۀ به وسیلۀ ما هستند. لذا، این توقیع دلالتی بر این معنا که ایشان واسطۀ آفرینش مخلوقات هستند، ندارد. روایت دیگری که در این باره می تواند سودمند باشد، یکی از فقرات زیارت جامعه کبیره است: خلقکم انواراً... بکم فتح الله وبکم یختم (صدوق، 1413ق، ج2، ص613)؛ شما را به صورت نور آفرید... به وسیله شما گشود و به وسیله شما به پایان می رساند. این تعبیر در برخی دیگر از زیارت نامه های ائمه اطهار علیهم السلام نیز آمده است که مجموعه آنها موجب اطمینان از صدور این مضمون از معصوم علیهم السلام است. برای نمونه امام صادق علیهم السلام در روایتی صحیح به شیعیان خود آموزش می دهند تا هنگام زیارت امام حسین علیهم السلام از تعبیر بکم فتح الله وبکم یختم استفاده کنند (ابن قولویه، 1356ق، ص197؛ کلینی، 1362، ج4، ص576). تعبیر بکم فتح الله می تواند مؤید این معنا باشد که امامان علیهم السلام واسطه در آفرینش دیگر مخلوقات اند؛ بدین بیان که حرف باء ظهور در سببیت دارد و دلیلی نیز برای دست برداشتن از این ظهور نیست. این سخن در سیاق عباراتی به کار رفته که بر اساس آنها، به امامان علیهم السلام نقش واسطه ای در فیض می دهیم. به این عبارات دقت کنید: وَبِکُمْ فَتَحَ اللَّهُ وَبِکُمْ یَخْتِمُ اللَّهُ... وَبِکُمْ تُنْبِتُ الْأَرْضُ أَشْجَارَهَا وَبِکُمْ تُخْرِجُ الْأَشْجَارُ أَثْمَارَهَا وَبِکُمْ تُنْزِلُ السَّمَاءُ قَطْرَهَا وَ رِزْقَهَا وَ بِکُمْ یَکْشِفُ اللَّهُ الْکَرْبَ وَ بِکُمْ یُنَزِّلُ اللَّهُ الْغَیْث (کلینی، 1362، ج4، ص576 و 577) . البته این سخنان بدان معنا نیست که ایشان خالق و آفریدگار مخلوقات اند؛ چراکه بر اساس جهان بینی توحیدی دین اسلام، خداوند سبحان تنها آفریدگار است. با وجود این، آفرینش خداوند در حقیقت فیض او نسبت به آفریدگان است و این فیض به واسطه انوار پاک پیامبر و ائمه علیهم السلام تحقق می یابد. این آموزه امری غریب نیست و فیوضات الهی در اغلب موارد با واسطه ای همراه اند. برای نمونه، اینکه انسانی خاص در زمانی خاص متولد می شود، فیض خداوند به اوست؛ اما این فیض از طریق پدر و مادر او بوده است. اینک می توان گفت که امامان علیهم السلام واسطه فیض خداوند برای آفرینش تمام هستی اند. در برخی روایات به گوشه هایی از این حقیقت اشاره شده است. برای نمونه، انس بن مالک از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله چنین نقل می کند: خداوند از نور صورت علی بن ابی طالب علیهم السلام هفتاد هزار فرشته را آفرید که تا روز قیامت برای او و شیعیان و دوستانش استغفار می کنند (ابن شاذان قمی، 1407 ق، ص42؛ دیلمی، 1412 ق، ج2، ص234؛ خوارزمی، 1411ق، ص72). شبیه همین مضمون از عثمان بن عفان نقل شده که وی از عمر بن خطاب و او از رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله این حدیث را نقل کرده است (ابن شاذان قمی، 1407ق، ص148؛ خوارزمی، 1411ق، ص 329). در روایتی دیگر از سلمان فارسی و ابن عباس نقل شده که خداوند سبحان به رسولش تأکید کرده که دو کوه را از نور صورت امام علی علیهم السلام آفریده است (ابن شاذان قمی، 1407 ق، ص168 و 169). این روایات که در برخی متون اهل سنت نیز نقل شده اند، اگرچه دارای اعتبار سندی لازم نیستند، محتوایشان آن به نوعی مؤید تحلیل نگارنده است که امامان علیهم السلام واسطۀ آفرینش دیگر مخلوقات اند. در این میان روایاتی دیگر نیز وجود دارند که جزئیات بیشتری را از چگونگی آفرینش آفریده ها از مجرای نور وجودی امامان معصوم بیان می کنند. برای نمونه، در روایتی آمده که چگونگی آفرینش آفریدگان چنین بوده است: 1. از شکافته شدن نور پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله عرش آفریده شد؛ 2. از شکافته شدن نور امام علی علیهم السلام، فرشتگان آفریده شدند؛ 3. از شکافته شدن نور حضرت زهرا علیها السلام آسمان ها و زمین آفریده شدند؛ 4. از شکافته شدن نور امام حسن علیهم السلام خورشید و ماه آفریده شدند؛ 5. از شکافته شدن نور امام حسین علیهم السلام، بهشت و حورالعین آفریده شدند (حسینی استرابادی، 1409ق، ص143 و 144؛ مجلسی، 1404 ق، ج15، ص10 و 11). بنا بر آنچه گذشت، وجود نوری امامان علیهم السلام واسطه فیض خداوند در آفرینش دیگر آفریدگان است. نتیجه گیری از مجموع آنچه گذشت می توان بدین نتایج رسید: 1. انوار مقدس ائمه اطهار علیهم السلام نخستین آفریدگان هستی اند. آنان در آفرینش اولیه به صورت موجوداتی نورانی و دارای حیات بوده اند؛ 2. مقصود از نور، همان روح مطهر امامان علیهم السلام است که در قالبی مثالی در آن سرا حضور داشته؛ قالبی که از آن به اشباح نورانی تعبیر شده است؛ 3. از جمله شئون و وظایف ایشان در آن برهه، تمجید و تقدیس خداوند سبحان بوده است. بر اساس برخی روایات، آموزش این کار به فرشتگان نیز از جمله کارهای امامان علیهم السلام بوده است؛ 4. ایشان بر دیگر موجودات در آن عرصه، مانند فرشتگان و نیز ارواح دیگر انسان ها حجت بوده اند؛ 5. از برخی روایات با کمک برخی تحلیل های فلسفی می توان یکی از شئون مهم امامان در آن برهه را این دانست که ایشان واسطه فیض خدا در آفرینش دیگر آفریدگان هستند؛ گرچه جزئیات این حقیقت چندان برای ما روشن نیست. منابع ابن ابی الحدید معتزلی، عبدالحمید، 1404ق، شرح نهج البلاغه، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی. ابن ابی جمهور احسائی، محمد بن علی، 1405ق، عوالی اللئالی، قم، سیدالشهداء. ابن حنبل، احمد، بی تا، فضائل الصحابه، بیروت، دارالکتب العلمیه. ابن سینا، حسین بن عبدالله، 1363، المبدأ و المعاد، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامی. ـــــ ، 1404ق، الشفاء (الالهیات)، تصحیح سعید زاید، قم، مکتبه آیت الله مرعشی نجفی. ابن شاذان قمی، محمدبن احمد، 1407ق، مأه منقبه، قم، مدرسه امام مهدی عجل الله تعالی فرجه. ابن قولویه، جعفربن محمد، 1356ق، کامل الزیارات، نجف اشرف، مرتضویه. ابن مغازلی شافعی، علی بن محمد، 1424ق، مناقب امام علی بن ابیطالب علیهم السلام، بیروت، دار الاضواء. آشتیانی، سیدجلال الدین، 1381، شرح بر زاد المسافر، قم، دفتر تبلیغات اسلامی. برقی، احمد بن محمد بن خالد، 1371، المحاسن، قم، دار الکتب الاسلامیه. حسینی استرابادی، سیدشرف الدین، 1409ق، تأویل الایات الظاهره، قم، جامعه مدرسین. خزاز قمی، علی بن محمد، 1401ق، کفایه الاثر، قم، بیدار. خوارزمی، موفق بن احمد، 1411ق، المناقب، تحقیق مالک محمودی، قم، مؤسسه نشر اسلامی. دیلمی، حسن بن ابی الحسن، 1412ق، ارشاد القلوب، بی جا، شریف رضی. ذهبی، محمد بن احمد، 1382، میزان الاعتدال، بیروت، دارالمعرفه. سبزواری، ملاهادی، 1369ـ1379، شرح المنظومه، تهران، ناب. ـــــ ، 1383، اسرار الحکم، قم، مطبوعات دینی. صدرالمتألهین، 1383، شرح اصول الکافی، تحقیق محمد خواجوی، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. ـــــ ، 1981، الحکمۀ المتعالیۀ فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی. صدوق، محمدبن علی، 1378ق، عیون اخبار الرضا علیهم السلام، تهران، جهان. ـــــ ، 1395ق، کمال الدین و تمام النعمه، قم، دارالکتاب الاسلامیه. ـــــ ، 1413ق، من لا یحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین. ـــــ ، بی تا، علل الشرایع، قم، داوری. صفار، محمد بن حسن، 1404ق، بصائر الدرجات، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی. طباطبائی، سیدمحمدحسین، 1417ق، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، جامعه مدرسین. طبرسی، احمد بن علی، 1403ق، الاحتجاج علی اهل اللجاج، مشهد، نشر مرتضی. طبری آملی، محمد بن جریر بن رستم، 1413ق، دلائل الامامه، قم، مؤسسه البعثه. طوسی، محمدبن حسن، 1411ق، الغیبه، قم، مؤسسه معارف اسلامی. فیاضی، غلامرضا، 1389، علم النفس فلسفی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره. فیض کاشانی، ملّامحمدمحسن، 1406ق، الوافی، اصفهان، کتابخانه امام امیرالمومنین علیهم السلام. قاضی سعید قمی، محمدسعید، 1415ق، شرح توحید صدوق، تهران، وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی. قمی، علی بن ابراهیم، 1367، تفسیر القمی، تحقیق سیدطیب موسوی جزائری، قم، دار الکتاب. کلینی، محمد بن یعقوب، 1362، الکافی، تهران، اسلامیه. لاهیجی، ملّاعبدالرزاق، 1383، گوهر مراد، مقدمه زین العابدین قربانی، تهران، سایه. مازندرانی، ملاصالح، 1382، شرح اصول الکافی، تحقیق ابوالحسن شعرانی، تهران، دارالکتب الاسلامیه. مجلسی، محمدباقر، 1404ق الف، بحار الانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء. ـــــ ، 1404ق ب، مرآت العقول، تحقیق سیدهاشم رسولی محلاتی، تهران، دار الکتب الاسلامیه. مروارید، حسنعلی، 1418ق، تنبیهات حول المبدأ و المعاد، مشهد، آستان قدس رضوی. میرداماد، محمدباقر بن محمد، 1403ق، التعلیقه علی اصول الکافی، تحقیق مهدی رجایی، قم، خیام. یوسفی، محمدتقی، 1388، تناسخ از دیدگاه عقل و وحی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره. محمدحسین فاریاب: استادیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره. معرفت کلامی - سال پنجم، شماره اول، پیاپی 13، پاییز و زمستان 1393. انتهای متن/
http://fna.ir/LJX6YJ
94/10/16 - 00:16
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 149]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها