محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارشهای سیلآسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارشهای سیلآسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1844686704
مدیریت از فرادست بر پایه مستندات - بخش دوم و پایانی چگونگی زندگی امام(ع) در غیبت کبرا
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: مدیریت از فرادست بر پایه مستندات - بخش دوم و پایانیچگونگی زندگی امام(ع) در غیبت کبرا
جزئیات زندگی امام عصر(عج) بر همگان پوشیده است، اما در برخی روایات به برخی نکات کلی و گاه جزئی از زندگی او اشاره شده است.
پنجم. چگونگی زندگی امام(ع) در غیبت کبرا
جزئیات زندگی امام عصر(عج) بر همگان پوشیده است، اما در برخی روایات به برخی نکات کلی و گاه جزئی از زندگی او اشاره شده است:
1. عن علی(ع): یَا قَوْمُ! هَذَا إِبَّانُ وُرُودِ کُلِّ مَوْعُودٍ، وَ دُنُوٌّ مِنْ طَلْعَه مَا لَا تَعْرِفُونَ، أَلَا وَ إِنَّ مَنْ أَدْرَکَهَا مِنَّا یَسْرِی فِیهَا بِسِرَاجٍ مُنِیرٍ، وَ یَحْذُو فِیهَا عَلَى مِثَالِ الصَّالِحِینَ، لِیَحُلَّ فِیهَا رِبْقاً، وَ یُعْتِقَ رِقّاً، وَ یَصْدَعَ شَعْباً، وَ یَشْعَبَ صَدْعاً، فِی سُتْرَه عَنِ النَّاسِ، لَا یُبْصِرُ الْقَائِفُ أَثَرَهُ وَ لَوْ تَابَعَ نَظَرَهُ؛ (شریف رضی، 1414: 208)
از علی(ع) نقل شده است که فرمود: اى مردم، وقت آن است که هر وعده نهاده درآید، و آنچه را نمى شناسید نزدیک است برآید. هر کس از ما بدان رسد، شبانه با چراغى روشن در آن راه رود و بر جاى پاى صالحان گام نهد تا نهان از مردم بند بگشاید و از بندگى آزاد کند. جمعی را پراکنده کرده و پریشانى [ گروهی] را به جمعیّت کشاند. پىشناس به نشان او راه نبرد، گرچه پیاپی بنگرد.
این کلام، توضیحی بر خطوط کلی حرکت امام، حرکت در تاریکی، روشنیبخشی برای دیگران و سیرهای همانند اولیای صالح خداست. این حرکت برای آن است که قیدها برداشته شود و مردم به آزادی و انتخاب برسند و از اسارتها آزاد گردند. او در همین مسیر، جمعهایی که مانع کار و سنگراه هستند را پراکنده میکند و باز این اوست که دلهایی را به یکدیگر نزدیک مینماید و جماعتهایی را شکل میدهد که دستهای مؤمنان به یاری یکدیگر بیاید.
2. عَنْ أُمَیَّه بْنِ عَلِیٍّ الْقَیْسِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الرِّضَا(ع): مَنِ الْخَلَفُ بَعْدَکَ؟ فَقَالَ: ابْنِی عَلِیٌّ وَ ابنا علیّ، ثُمَّ أَطْرَقَ مَلِیّاً، ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ، ثُمَّ قَالَ: إِنَّهَا سَتَکُونُ حَیْرَه. قُلْتُ: فَإِذَا کَانَ ذَلِکَ فَإِلَى أَیْنَ؟ فَسَکَتَ ثُمَّ قَالَ: لَا أَیْنَ _ حَتَّى قَالَهَا ثَلَاثاً _ فَأَعَدْتُ عَلَیْهِ، فَقَالَ: إِلَى الْمَدِینَه. فَقُلْتُ: أَیُّ الْمُدُنِ؟ فَقَالَ مَدِینَتُنَا هَذِهِ، وَ هَلْ مَدِینَه غَیْرُهَا؟ (نعمانی، 1397: 185)
امیه بن علی قیسی میگوید: به ابىجعفر محمّد بن علىّ الرّضا(ع) (امام جواد) عرض کردم: جانشین تو پس از تو کیست؟ فرمود: فرزندم علىّ و دو فرزند على. سپس اندکى سر به زیر افکند، آنگاه سر برداشت، سپس فرمود: همانا حیرتى پیش خواهد آمد. عرض کردم: چون چنین شود به کجا باید روى آورد؟ آن حضرت اندکى خاموش ماند و سپس فرمود: هیچ جا _ و سهبار این کلمه را تکرار کرد _ . من سؤالم را دیگربار پرسیدم، فرمود: به مدینه. گفتم: کدامیک از مدینه ها (شهرها)؟ فرمود: همین مدینۀ خودمان؛ مگر مدینه اى بهجز این هست؟
امام(ع) از حیرت و غیبت خبر میدهد و راوی از محلی میپرسد که برای رفع این حیرت باید به آن رجوع کرد. امام(ع) سهبار اشاره میکند که رجوع به جایی لازم نیست، اما در برابر اصرار راوی، او را به شهر مدینه حواله میدهد؛ شهری که در برخی روایات به عنوان محل سکونت قائم(عج) تعیین شده است.
3. أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ(ع) قَالَ : لَا بُدَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ مِنْ عُزْلَه وَ لَا بُدَّ فِی عُزْلَتِهِ مِنْ قُوَّه وَ مَا بِثَلَاثِینَ مِنْ وَحْشَه وَ نِعْمَ الْمَنْزِلُ طَیْبَه؛ (طوسی، 1411: 162)
از ابوبصیر نقل شده است که امام باقر(ع) فرمود: صاحب این امر گریزی از کنارهگیری ندارد و باید در کنارگیری قدرتی داشته باشد و همراه با سی _ نفر _ وحشتی نیست و چه خوب منزلگاهی است طیبه (لقب مدینه)!
امام صادق(ع) در این کلام از مسیرهای ناگزیر امامت میگوید؛ امامت چارهای جز پذیرش دورهای از غیبت ندارد و لازمه غیبت، حدی از کنارهگیری از مردم است. اگر عزلت به تنهایی بینجامد، توان تدبیر را کاهش خواهد داد و امام باید از قوتی برخوردار باشد. امام صادق(ع) از همراهی سی نفر خبر میدهد که این وحشت را مرتفع خواهند کرد و از محل سکونتی مانند مدینه میگوید که همگان به آنجا آمده و بار سفرهای تبلیغی را سبک میکنند.
4. عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ الصَّیْرَفِیِّ قَالَ: سَمـِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ(ع) یَقُولُ: لِلْقَائِمِ غَیْبَتَانِ، إِحْدَاهُمَا طَوِیلَه وَ الْأُخْرَى قَصِیرَه. فَالْأُولَى یَعْلَمُ بِمَکَانِهِ فِیهَا خَاصَّه مِنْ شِیعَتِهِ وَ الْأُخْرَى لَا یَعْلَمُ بِمَکَانِهِ فِیهَا إِلَّا خَاصَّه مَوَالِیهِ فِی دِینِهِ؛ (نعمانی، 1397: 170)
از اسحاق بن عمار صیرفی نقل شده است که شنیدم امام صادق(ع) میفرمود:
برای قائم دو غیبت است؛ یکی طولانی و دیگری کوتاه. در اولی گروهی از شیعیان خاص او مکانش را میدانند و در دیگری کسی مکانش را نمیداند جز یاوران خاصش در راه دین.
امام(ع) در غیبت کبرا همراهان و یاورانی دارد؛ یاورانی که دستیاران او و عاملان او هستند و کمر به تحقق خواستههایش بستهاند.
5. الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ عَلِیَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا(ع) یَقُول : ... إِنَّ الْخَضِرَ شَرِبَ مِنْ مَاءِ الْحَیَاه ... و سیؤنس الله به وحشه قائمنا فی غیبته و یصل به وحدته؛ (صدوق، 1395: ج2، 390)
حسن بن علی بن فضال نقل کرده است که شنیدم ابوالحسن علی بن موسی الرضا(ع) میفرمود: ... خضر از آب حیات نوشید و ... خداوند وحشت قائم ما را در غیبتش، با او به انس و تنهاییاش را با او به وصل بدل مى کند.
خضر نبی(ع) نیز امام(ع) را همراهی میکند. او متولی اموری از جنس تکوین است. رفتارهایش برای تحقق خواستههایی است که خداوند در جهت مصلحت بندگان به آن فرمان میدهد. همراهی او با امام(ع) میتواند امری فراتر از انس روحی و همراهی ظاهری باشد و همگامی دو نوع تدبیر الهی را در عصر غیبت گوشزد کند.
6. عَنْ زُرَارَه قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ(ع) یَقُولُ : إِنَّ لِلْقَائِمِ غَیْبَتَیْنِ یَرْجِعُ فِی إِحْدَاهُمَا وَ فِی الْأُخْرَى لَا یُدْرَى أَیْنَ هُوَ یَشْهَدُ الْمَوَاسِمَ یَرَى النَّاسَ وَ لَا یَرَوْنَهُ؛ (نعمانی، 1397: 175)
زراره از امام صادق(ع) نقل میکند که فرمود: قائم(ع) در گردهماییها حاضر است؛ این حضور هم آگاهی از شیعیان را تسهیل کرده و هم جهتدهی و ارتباط را به راحتی ممکن میکند.
ششم. توقیعات وارده از امام عصر(عج)
توقیع به معنای امضا کردن نامه و فرمان، و نشان کردن برنامه و منشور است و نیز پاسخهایی است که بزرگان و دولتمردان، زیر پرسشها و درخواستهای کتبی مینویسند (منفرد، بیتا: ج1، 4057، توقیع). در فرهنگ حدیثی شیعه، این کلمه اصطلاحی است که برای مکاتبات امامان، بهویژه حجت بن الحسن(عج). البته این اصطلاح گاه بر سخنان شفاهی امام عصر(عج) نیز اطلاق شده است.
توقیعات معمولاً به صورت مکاتبه بودهاند و از اینرو در اعتبار آن اختلاف شده است؛ برخی فقها در اعتبار مکاتبات مناقشه کرده و برخی دیگر مکاتبه را همارز حدیث شفاهی نمیدانند. متأسفانه دلیل روشنی بر این دو نظر در کتابهای فقهی ذکر نشده است. در مقابل،
برخی دیگر از فقها به اعتبار مکاتبات و به یکسانی اعتبار حدیث کتبی و حدیث شفاهی تصریح کردهاند.
باید به این نکته توجه داشت که امامان از عمل شاگردانشان به مکاتبات آگاه بودند و اساساً مکاتبه برای عمل کردن صورت میگرفته است. سکوت امام(ع) را میتوان دلیلی بر تقریر و پذیرش مکاتبات دانست. همچنین قرائن زیادی در دست است که بسیاری از اصحاب امامان با نوشته و خط ایشان آشنا بودهاند و پذیرش مکتوب از سوی آنان میتواند دلیل کافی بر اعتبار مکاتبه مزبور تلقی شود.
برخی احتمال تقیه در مکاتبات را بیشتر دانستهاند، اما در توقیعات راویان و امامان تمهیداتی ویژه برای پیشگیری از دروغسازی و امثال آن به کار گرفته میشد؛ استفاده از تعبیرات رمزی، شبیهسازی توقیعات به فتاوای فقها، محدودسازی مکاتبات در هنگام تشدید شرایط امنیتی و نشر توقیعات توسط شبکۀ وکالت از جملۀ این تمهیدات بوده است . از اینرو گاه به صراحت دستور پنهان کردن توقیع از افراد غیرمعتمد صادر شده است؛ لذا نمیتوان احتمال وجود شرایط تقیه را در مکاتبات بیشتر از دیگر احادیث دانست و ارزش مکاتبات را انکار کرد یا از ارزش آنها کاست.
البته نسخۀ اصلی توقیعات معمولاً مستفاد از گزارش راویان بوده و از اینرو، توقیع همچون دیگر احادیث نیازمند بررسی سندی است و برخی از مشکلات حدیثی، همچون تصحیف و تحریف، در گزارش توقیعات نیز محتمل است (شبیری زنجانی، بیتا: ج1، 4058، توقیع).
منابع اصلی توقیعات کتبی مانند رجال کشی، الغیبه شیخ طوسی، کمالالدین صدوق و جلد اول کافی است. برخی مانند خصیبی (1419: 369 به بعد) و مجلسی نیز توجهی ویژه به توقیعات داشتهاند.
توقیعات دربارۀ موضوعهای مختلفی صادر شدهاند؛ موضوعهایی همچون تعیین و نصب وکیلان و توثیق و مدح برخی از آنان و دستورهای لازم به وکیلان دربارۀ چگونگی ایفای وظیفه، اعلام وصول وجوه شرعی، رفع حاجت شیعیان، نکوهش قاطع مدعیان دروغین وکالت یا وکیلان معزول، پاسخ پرسشهای فقهی، کلامی، حدیثی یا تفسیری. برخی توقیعات نیز پاسخی است به مسائل و درخواستهای شخصی پرسشگران (جباری، 1381).
برخی توقیعات به نکاتی اشاره دارند که میتواند به عصر غیبت کبرا نیز مربوط باشد؛ مانند:
1. توجیه غیبت به دوری حجت خدا از بیعت گردنکشان؛
2. بهرهمندی مردم از حجت در عصر غیبت به مانند استفاده آنان است از خورشید در پس ابر؛
3. امام در عصر غیبت نیز خدّام و یاورانی دارد (ابنمشهدی، 1419: 658)؛
4. مرجعیت راویان حدیث در حوادثی که در عصر غیبت رخ میدهد؛
5. حضور امام در مراسم حج _ یا گردهماییها _ (صدوق، 1395: ج2، 440)؛ این سخنان فضای غیبت را برای شیعیان روشنتر میسازد. امام فراتر از چارچوبها عمل میکند؛ زیرا با هیچ حکومت غیرمشروعی بیعت و پیمانی ندارد. او همانند خورشیدی از پس ابر اثرگذاری خود را ادامه میدهد. او در غیبت تنها نیست و یاوران و خادمانی همراهیاش میکنند. شاگردان این جریان علمی (راویان حدیث) عهدهدار نقشی خواهند بود که در عصر حضور نیز بر عهده داشتند، البته با محرومیت از محوریت آشکار امام. حضور امام در اجتماع بزرگ مسلمانان میتواند به اشراف و اطلاع او بر احوال همگان تعبیر شود و میتواند به فضای مناسب حج برای اثرگذاری اشاره داشته باشد.
6. تعبیرهای بسیار تند درباره تصرف در اموال امام (همو: 520 و 522)؛
7. تکذیب تعیینکنندگان وقت برای ظهور و تکذیب مدعیان مشاهده (صدوق، 1395: ج2، 483 و 516)؛ غیبت در دلهای مریض، وسوسههای تازهای را به دنبال دارد. غیبت و به پایان رسیدن شکل متمرکز از سازمان وکالت، زمینهای برای تلاش برای دستاندازی به وجوهات و خمس است. ادعای مشاهده و تعیین وقت برای ظهور نیز بازی تازهای است برای کشاندن مردم به دنبال خویش؛ بازی خطرناکی که گاه ریشه در توهمات دارد و در نهایت به تردید در اصل باورها و اعتقادات مردم میانجامد.
8. نام بردن از امام با تعابیری که شئون او را در عصر غیبت گوشزد میکند؛ مانند «خَلِیفَتِکَ فِی بِلَادِکَ وَ الدَّاعِی إِلَى سَبِیلِکَ... الْمُرْتَقِبِ الْخَائِفِ... الَّذِی یَمْلَأُ الْأَرْضَ عَدْلًا وَ قِسْطاً...» با تعابیر مضارع (طبرسی، 1403: ج2، 492). ذکر القابی از امام عصر(عج) که از شئون اجتماعی او خبر میدهد در کنار تعابیری مانند «الْمُرْتَقِبِ الْخَائِفِ» که گویای وضعیت امام در عصر غیبت است به این نکته اشاره دارد که او در همین عصر تنهایی و اختفا، ایفاگر تمامی آن نقشهای اجتماعی نیز هست.
توقیع اول شیخ مفید (همو: 497) نیز به نکاتی از عصر غیبت اشاره دارد:
1. سکونت امام به دور از مساکن ظالمان تا هنگامی که دولت دنیا به فاسقان تعلق دارد؛
2. احاطه کامل امام به اخبار و مشکلات شیعه؛
3. رها نشدن مراعات و بودن توجه به مسائل که موجب نازل نشدن بلایا و نابود نگردیدن توسط دشمنان است؛
4. تحذیر از فتنه، از تعصبهای جاهلی و از غفلتهای موجود.
امام در عصر غیبت در مراکز حکومتهای جائر سکونت نمیکند؛ زیرا توجه و حساسیت زیاد در چنین مناطقی کار را دشوار میکند. شأن امامت اقتضای اشراف بر اخبار شیعیان را دارد و توجه کامل به مشکلات ایشان و این آگاهی و اشراف است که سرپرستی (مراعات) را ممکن کرده و مشکلات و هجومها را در هم میشکند. عصر غیبت، عصر فتنههای رنگارنگ است؛ عصری که ارزشهای جاهلی در لباس دین حیاتی دوباره مییابد؛ عصری که حاصل غفلتها و بهره نبردن از امکان عظیمی چون امامت است.
2. تشرفات معتبر
تشرف، رسیدن به حضور امام عصر(عج) و درک محضر اوست. ادعای تشرف از سوی افراد بسیاری مطرح شده که پذیرش صحت آن، به دقتهای فراوانی نیاز دارد. تشرفات معتبر و قابل اعتنا، مورد عنایت بسیاری از علما قرار گرفته و در کتابهای مختلفی جمعآوری شدهاند. برخی مانند محدث نوری در اینباره دقت بیشتری داشته و در کتاب النجم الثاقب تنها تشرفات معتبر را نقل کردهاند. در این بخش از مقاله، مروری بر محتوای تشرفات وارده در این کتاب خواهیم داشت.
موضوع این تشرفات عمدتاً مسائلی فردی و شخصی است؛ اموری مانند حل مشکل فردی خاص، معالجه یک مریض، آموزش ادعیه به افراد گرفتار و مشاهده امام برای مشتاقان دیدار (برای نمونه نک: نوری، 1415: حکایت 3 - 5، 9 و 88).
این قبیل تشرفات، گذشته از پاسخ به نیازی خاص، با این حکمت نیز همراه است که باورهای فرد نیازمند تقویت شده و اطلاع یافتن مردم از این کرامات و تشرفات، به افزایش اعتقاد مردم و کمشدن زمینههای تردید و شک میانجامد. غیبت طولانی امام، زمینهای است که وسوسهها و دغدغهها در آن جان میگیرد و وقوع این تشرفات و مشاهده کرامات امام(ع) تأثیری عمیق بر عامه مردم دارد و ریشۀ فکری و روانی وسوسهها را از بین میبرد.
برخی تشرفات، آثار اجتماعی بسیار گستردهای دارند و حتی به نجات جان جمع بزرگی از شیعیان یا تضعیف و شکست دشمنان (همو: 221 و 222، حکایت 41 و 42 و حکایت پنجم) انجامیدهاند. داستان نجات مردم بحرین (همو: 230، حکایت 49) یا رفع گرفتاری از مردم برخی از مناطق عراق (همو: حکایتهای 41و 42) به روشنی بر همین مسئله دلالت دارد.
تشرفات بزرگان دین غالباً با هدفهای دیگری نیز همراه بوده است. بحرالعلوم، مقدس اردبیلی، میرزای شیرازی یا برخی دیگر عالمان دین در این تشرفات به نکاتی متنبه شدهاند که در آموزشها یا در نوع سلوک آنان کاملاً اثرگذار بوده است (همو: 547 و 554 و حکایات بحرالعلوم که از ش90 به بعد ذکر شده است). گاه نیز این تشرفات به حمایتهای ویژه امام(ع) و خروج از بنبست منجر شده است (همو: 288، حکایت 76).
برخی تشرفات از استفاده امام(ع) از سیمایی مشابه با سیمای افراد شناخته شده خبر میدهد (همو: حکایات بحرالعلوم، ش90 به بعد) و همچنین از استفاده از لباسی که باید نوعی پوشش و استتار تلقی شود (همو: 282، حکایت 72 که از پوشیدن لباس روحانیت شیعه و استفاده از عمامه سفید از سوی امام خبر داده است).
نتیجه
دو رویکرد در بررسی شیوه مدیریت امام زمان(عج) به نتایجی مشابه انجامید. بر اساس رویکرد اول، امام عصر(عج) در زمانه غیبت تمامی شئون امامت را عهدهدار است و تفاوت در شرایط به تعطیلی تکالیف نمیانجامد. امام در حرکت خویش ناچار از بهکارگیری شیوههایی است که با استتار و اختفا سازگار باشد. او سرپرستی را در عصری بر عهده دارد که زمینههای بسیاری از سوی پدرانش فراهم شده و جامعه تا سطحی از خودبسندگی رسیده است؛ سطحی که ادامه حرکت با رهبری پنهان نیز میسور باشد.
رویکرد دوم به روایات و به رفتارهای مشهود امام در تشرفات توجه دارد. بررسی روایات، این نکته را روشن کرد که امام با چهرهای ناشناخته در میان ما حضور مییابد و به صورتی گمنام در فتنهها و گرفتاریها راهنمای ما میشود. او به شیوههای گوناگون از ایمان و اعتقاد مردم حراست کرده و انحرافها را تا حد امکان گوشزد میکند. او با این همه نقش، برای ما ناشناخته میماند؛ چرا که ما نابیناتر از آنیم که نور وجود او را دریابیم.
منابع _ ابنبابویه، على بن حسین، الإمامه و التبصره من الحیره، قم، مدرسه الإمام المهدى4، چاپ اول، 1404ق.
_ ابنمشهدى، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول، 1419ق.
_ برقى، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، قم، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دوم، 1371ق.
_ ثقفى، ابراهیم بن محمد بن سعید بن هلال، الغارات أوالإستنفار و الغارات، تهران، انجمن آثار ملى، چاپ اول، 1395ق.
_ جباری، محمدرضا، «نقش و جایگاه توقیعات در عصر غیبت صغرا»، فصلنامه انتظار موعود، ش3، قم، مرکز تخصصی مهدویت، بهار 1381ش.
_ حر عاملى، محمد بن حسن، إثبات الهداه بالنصوص و المعجزات، بیروت، مؤسسه الأعلمى، چاپ اول، 1425ق.
_ خصیبى، حسین بن حمدان، الهدایه الکبرى، بیروت، البلاغ، 1419ق.
_ راوندى، قطب الدین سعید بن هبهالله، الخرائج و الجرائح، قم، مؤسسه امام مهدى4، چاپ اول، 1409ق.
_ سبحانی، جعفر، موسوعه طبقات الفقهاء، قم، اعتماد، چاپ اول، 1418ق.
_ شبیری زنجانی، سید محمدجواد، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، بیتا.
_ شریف رضى، محمد بن حسین، المجازات النبویه، قم، دار الحدیث، چاپ اول، 1380ش.
_ _____________________________ ، نهج البلاغه، تحقیق: صبحی صالح، قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق.
_ صدوق، محمد بن على، الأمالی، تهران، کتابچى، چاپ ششم، 1376ش.
_ ______________________ ، الخصال، قم، جامعه مدرسین، چاپ اول، 1362ش.
_ ______________________ ، کمال الدین و تمام النعمه، تهران، اسلامیه، چاپ دوم، 1395ق.
_ ______________________ ، معانی الأخبار، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول، 1403ق.
_ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد:، قم، مکتبه آیه الله المرعشی النجفی، چاپ دوم، 1404ق.
_ طبرسى، احمد بن على، الإحتجاج على أهل اللجاج، مشهد، نشر مرتضى، چاپ اول، 1403ق.
_ طوسى، محمد بن حسن، الغیبه، قم، دار المعارف الإسلامیه، چاپ اول، 1411ق.
_ فتال نیشابورى، محمد بن احمد، روضه الواعظین و بصیره المتعظین، قم، منشورات الشریف الرضى چاپ اول، 1375ش.
_ قمى، على بن ابراهیم، تفسیر القمی، قم، دار الکتاب، چاپ سوم، 1404ق.
_ قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع الموده، قم، دارالاسوه، چاپ اول، 1416ق.
_ کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، 1407ق.
_ کوفى (ابنعقده)، احمد بن محمد، فضائل أمیر المؤمنین7، قم، دلیل ما، چاپ اول، 1424ق.
_ مجلسى، محمدباقر، بحارالأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
_ مسعودى، على بن حسین، إثبات الوصیه للإمام علیّ بن أبی طالب، قم، انصاریان، چاپ سوم، 1384ش.
_ منفرد، افسانه، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، بیتا.
_ نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبه، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، 1397ق.
_ نوری، حسین، النجم الثاقب، قم، انوار الهدی، چاپ اول، 1415ق. نویسنده: امیر غنوی فصلنامه مشرق موعود شماره 32. انتهای متن/
95/03/03 :: 06:00
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 49]
صفحات پیشنهادی
مدیریت از فرادست بر پایه مستندات - بخش اول روایات شباهت قائم(عج) با یوسف نبی(ع)
مدیریت از فرادست بر پایه مستندات - بخش اولروایات شباهت قائم عج با یوسف نبی ع غیبت عصر پوشیدگی حجتخدا عج و مدیریت پنهان مردم است این پوشیدگی و پنهانکاری موجب شده به ندرت بتوان بیانی یافت که به صراحت از چگونگی مدیریت امام سخن گفته باشد اما برخی روایات حاوی نکات مهمی در اینتعمیق فواید امام غایب در پرتو امام شناسی و غیبت شناسی - بخش دوم و پایانی عرضه اعمال بر امام حاضر
تعمیق فواید امام غایب در پرتو امام شناسی و غیبت شناسی - بخش دوم و پایانیعرضه اعمال بر امام حاضر باورهای اعتقادی همواره صحنه نقادی و طرح شبهات بوده است اعتقاد به امام غایب نیز از این امر مستثنا نیست یکی از شبهاتی که متوجه این باور شده است انتفای فواید و لغویت امام غایب استبازخوانی عوامل پیدایش و انحطاط انشعابات انحرافی شیعه در غیبت صغرا - بخش دوم و پایانی رسالت سنگین نایبان خاص ام
بازخوانی عوامل پیدایش و انحطاط انشعابات انحرافی شیعه در غیبت صغرا - بخش دوم و پایانیرسالت سنگین نایبان خاص امام زمان عج یکی از ویژگیهای دوره حضور فراهمبودن همه زمینههای راهنمایی مردم به سوی حق و دوری از انحرافات و بیراههها بوده که در دوره پس از آن با غیبت امام عج زمینهنقش معرفت به امام زمان در تعالی اخلاقی منتظران و زمینهسازی ظهور - بخش دوم و پایانی رابطه محبتآمیز بین امام غ
نقش معرفت به امام زمان در تعالی اخلاقی منتظران و زمینهسازی ظهور - بخش دوم و پایانیرابطه محبتآمیز بین امام غایب و منتظران محروم بودن شیعیان از بهرهمندی مستقیم از پرتوهای نورانی و هدایتگر امام زمان در زمان غیبت حرکت در مسیر هدایت را برای آنان دشوار میسازد و زمینه حیرت غفلت واثبات وجود امام عصر(عج) و احادیث امامت دو برادر -بخش دوم و پایانی شیعیان و وراثت عمودی
اثبات وجود امام عصر عج و احادیث امامت دو برادر -بخش دوم و پایانیشیعیان و وراثت عمودی یکی از مسئولیتهای خطیر شیعیان دفاع از این اعتقاد پایهای است و یکی از راههای دفاع از این اعتقاد تمسّک جستن به روایاتی است که امامت اخوین را بعد از امام حسن و امام حسین علیهم السلام جایز نمیبررسی و تحلیل اسناد عریضه نویسی با تأکید بر آسیبهای آن - بخش دوم و پایانی بررسی توجه مردم به چاه جمکران
بررسی و تحلیل اسناد عریضه نویسی با تأکید بر آسیبهای آن - بخش دوم و پایانیبررسی توجه مردم به چاه جمکران عریضه نویسی امری است که شیعیان آن را نوعی توسل دانسته که بدان وسیله حاجت خود را از خدای متعال به واسطه امام معصوم۷ درخواست میکردهاند جمع بندی دلایل عریضه نویسی با تحکومت دینی و آسیبشناسی کارآمدی آن در عرصة تربیت اخلاقی جامعه - بخش دوم و پایانی کارگزاران حکومتی بهمنزله ال
حکومت دینی و آسیبشناسی کارآمدی آن در عرصة تربیت اخلاقی جامعه - بخش دوم و پایانیکارگزاران حکومتی بهمنزله الگوهای اخلاقی تجربة سه دهه حکومت اسلامی در ایران این زمینه را فراهم آورده است که مشکلات و آسیب های یک حکومت دینی در مواجهه با مدیریت اخلاقی جامعه مورد بررسی و بازبینی قرارارزیابی لایه بلاغی «شعر انتظار» در دوره معاصر با تکیه بر عناصر بیانی - بخش دوم و پایانی استعاره در ش
ارزیابی لایه بلاغی شعر انتظار در دوره معاصر با تکیه بر عناصر بیانی - بخش دوم و پایانیاستعاره در شعر انتظار در شعر آیینی به طور عام و در ادبیات انتظار به طور خاص مانند دیگر انواع ادبی با وجود اینکه شبکۀ مفهومی بسیار غنی و ارجمند است بخشی عمده از تأثیرگذاری اثر مبتنی بر ادبیّتمعرفتشناسیِ مهدویتپژوهی - بخش دوم و پایانی گونههای مختلف روایات مهدویت
معرفتشناسیِ مهدویتپژوهی - بخش دوم و پایانیگونههای مختلف روایات مهدویت رویکرد معرفتشناسی در حوزه مهدویتپژوهی رویکرد بیرونی و درجه دو است و در این نگرش واژگانی چون معرفت معرفتشناسی مهدویتپژوهی و معرفتشناسیِ مهدویتپژوهی مفهومشناسی می شود تطبیق و تحلیل حال در ایولایت فقیه و قانونگرایی - بخش دوم و پایانی آیا قوانین مدنی، مصداق حکم حکومتی هستند؟
ولایت فقیه و قانونگرایی - بخش دوم و پایانیآیا قوانین مدنی مصداق حکم حکومتی هستند با اعتقاد به ولایت مطلقه فقیه میتوان لزوم شرعی اطاعت را نتیجه گرفـت اما اگر مبنای دیگری اتخاذ شود نمیتوان الزام اطاعت را در همه موارد ثابت نمود اما برای اثبات اطاعت از قوانین مدنی علا-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها