تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
سه برند برتر کلید و پریز خارجی، لگراند، ویکو و اشنایدر
مراحل قانونی انحصار وراثت در یک نگاه: از کجا شروع کنیم؟
چگونه برای دریافت ویزای ایران اقدام کنیم؟ مدارک لازم و نکات کاربردی
راهنمای خرید یو پی اس برای مراکز درمانی و بیمارستانی مطابق الزامات قانونی
آیا طلاق توافقی نیاز به وکیل دارد؟
چگونه ویزای آفریقای جنوبی را به آسانی دریافت کنیم؟ راهنمای قدم به قدم
همه چیز درباره ویزای آلمان و مراحل دریافت آن
چرا پاسارگاد به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی ایران شناخته می‌شود؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1820875125
آثار و پیامدهاى گناه در آینه دین و روان شناسى - بخش اول فلسفه وجودى بلا نسبت به انسان
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: آثار و پیامدهاى گناه در آینه دین و روان شناسى - بخش اول
فلسفه وجودى بلا نسبت به انسان
دنیا دار مجازات نیست، اما برخى گناهان موجب تسریع در نزول عذاب مى شوند و گنه کار در این دنیا نیز نتیجه اعمال ناشایست خود را مى بیند.
چکیده هدف پژوهش حاضر بررسى آثار و پیامدهاى گناهان در آینه دین و روان شناسى است. این تحقیق با استفاده از روش توصیفى ـ تحلیلى، سراغ متون دینى و روان شناسى رفته است؛ نقش گناه در نزول بلا را بررسى کرده و به تبیین رابطه بین گناه و نزول بلا پرداخته است تا با آگاهى دادن به مخاطب در زمینه بلاخیز بودن گناه، زمینه دورى از گناه را فراهم آورد. نتایج حاصل از پژوهش نشان مى دهد که گناه در قالب عناوینى همچون تغییر نعمت، اجابت نکردن دعا، احباط عمل، نقمت، آسیب هاى روانى ـ شخصیتى، کاهش عزت نفس، و کاهش شادکامى، بلا را محقق مى سازد. کلیدواژه ها: گناه، بلا، نعمت، احباط، نقمت، آسیب روانى. مقدّمه در عالم طبیعت، قانون عمل و عکس العمل حکم فرماست و اعمال انسان نیز از این قانون مستثنا نیست (اسراء: 7). کسى که دامان خویش را به گناه مى آلاید باید در دنیا نیز منتظر آثار گناه خویش باشد. برخى از آثار وضعى گناهان به قدرى مهم و حادثه ساز است که اقوام گنه کار پیشین را در کام عذاب و بلا فرو برده است (هود: 82). از جمله آثار وضعى گناه، نزول بلاها و سختى ها در زندگى دنیوى است. ازآنجاکه نفس آدمى خواهان ارضاى نیازهاى غریزى خود به هر شیوه ممکن است (قیامت: 5) و از سوى دیگر، انسان در دوران نوین، به تدریج، از آموزه هاى اخلاق دینى فاصله گرفته است، اطلاع و آگاهى از آثار وضعى گناهان مى تواند تأثیر فراوانى در جلوگیرى از ارتکاب گناه داشته باشد. پیشینه پژوهش نشان مى دهد که تاکنون آثار متعددى در باب گناه و آثار آن به رشته تحریر درآمده است. حقانى (1365) آثار گناه را در زندگى پس از مرگ بررسى نموده است. فجرى (1387) به برخى از آثار گناهان پرداخته و جنبه هاى گوناگون آثار گناه را بازگو نموده است. رسولى محلاتى (1393) آثار گناهان را به طور مفصل در هشت بخش سامان داده است. پژوهش هاى تجربى هم گویاى این مطلب است که کاهش پاى بندى به رفتارهاى مذهبى، افزایش آسیب هاى جسمانى و روانى را به دنبال دارد. ابراهیمى و همکاران (1381) دریافتند بین قطع رحم با اختلالات افسردگى همبستگى وجود دارد. بحرینیان و ایلخانى (1381)، رابطه قوى بین اقدام به خودکشى و ترک نماز را به دست آورده اند. یافته خسروپور و ساردویى (1381) حکایت از آن دارد که بیماران روانى به ارزش هاى معنوى پاى بندى مذهبى کمترى دارند. تحقیق حاضر، سعى کرده است با دو رویکرد دینى و روان شناختى، آثار و پیامدهاى گناهان را بررسى کند و با نگرشى نو، به تبیین بلاساز بودن گناهان بپردازد. پرسش هاى پژوهش عبارت است از: آیا گناه موجب نزول بلا مى شود؟ بلا چگونه با ارتکاب گناهان تحقق مى یابد؟ گناه و اسباب آن واژه گناه (ذنب) در زبان عربى، در اصل به معناى گرفتن دُم حیوان و مانند آن است. به هر فعلى که عاقبتش وخیم باشد ذنب گویند (قرشى، 1371، ج 3، ص 24). در اصطلاح، واژه گناه، بر بزه، نافرمانى و تبه کارى اطلاق مى شود (حسینى دشتى، 1369، ج 4، ص 1904) و منظور این است که ایشان مرتکب عملى شود که با دستورات خداوند و پیامبران و امامان معصوم سازگار نباشد. به طورکلى، علل و اسباب رفتارهاى انسانى از جمله گناه را مى توان به سه دسته تقسیم نمود: 1. وراثت از جمله عوامل زمینه ساز رفتارهاى شایسته و ناشایسته انسانى وراثت است که تأثیر آن از نظر شرع مقدس و علم تجربى به اثبات رسیده است. وراثت به طورکلى، یعنى: انتقال بعضى از خصوصیات والدین یا خویشان آنها به فرزندان، و همین امر سبب شباهت فرزندان به والدین یا خویشان است (شریعتمدارى، 1385، ص 58). در بین دانشمندان، نضج گرایان از تأثیر اساسى این عامل، طرف دارى مى کردند (بى ریا و همکاران، 1383، ج 1، ص 228). ولى به هر روى، تأثیر جنبه هاى ژنتیکى در شکل گیرى رفتار، از جمله رفتارهاى غیراخلاقى، غیرقابل انکار است. در روایات اسلامى، برخى صفات شخصیتى به عوامل ذاتى و ارثى نسبت داده شده است. براى نمونه، در روایت شریفى از پیامبر اکرم صلى الله علیه و آلهوارد شده است: همانا فرزندان آدم در دسته هاى گوناگونى خلق شده اند: کسانى که دیر غضب مى کنند و زود آرام مى شوند؛ افرادى که زود به هیجان مى آیند و زود آرام مى شوند؛ و کسانى که زود به خشم مى آیند و دیر آرام مى شوند. آگاه باشید که بهترین آنها افرادى هستند که دیر خشم مى گیرند و زود آرام مى شوند (محمدى رى شهرى، 1377، ج 4، ص 3399). عبارت خلق در روایت، به جنبه هاى وراثتى نظر دارد. در آیه اى از قرآن کریم، خداوند با تشبیه یک امر معقول به محسوس، به قانون وراثت اشاره کرده است. خداوند مى فرماید: سرزمین پاکیزه (و شیرین) گیاهش به فرمان پروردگار مى روید. اما سرزمین هاى بد طینت (شوره زار) جز گیاه ناچیز و بى ارزش، از آن نمى روید (اعراف: 58). در حدیث شریفى، امام صادق علیه السلامنقش استعدادهاى وراثتى متفاوت افراد در اعمال و رفتارهاى روزانه را تأیید کرده اند: مردمان همانند معادن طلاق و نقره هستند (کلینى، 1365، ج 8، ص 177). بنابراین، مى توان نتیجه گرفت که والدین پاک، زمینه تولد فرزندان پاک، و والدین آلوده، زمینه تولد فرزندان آلوده را پدید مى آورند. با توجه به آنچه ذکر شد، به نظر مى رسد عوامل وراثتى نقش زمینه ساز را به عهده دارند. 2. محیط عامل دیگرى که در انحراف انسان مؤثر است، محیطى، اعم از محیط هاى اجتماعى، فرهنگى، روانى و جغرافیایى است. در بین روان شناسان، رفتارگرایان جایگاه ویژه اى براى عوامل محیطى قایلند (بى ریا و همکاران، 1383، ج 1، ص 228). پژوهش هاى متعدد در ایالات متحده، گویاى این مطلب است که محیط آلوده، اعم از محرک هاى دیدارى و شنیدارى یا دوستان ناباب، زمینه بسیارى از انحرافات اخلاقى را در غرب پدید آورده است (مؤسسه رشد جوان، 1393). در روایات اهل بیت علیهم السلام تصریح شده که هر انسانى در بدو تولد، داراى فطرت توحیدى است، ولى بر اثر نوع پرورش و محیط اطراف، یهودى یا مسیحى مى گردد (منحرف مى شود). در روایتى از رسول خدا صلى الله علیه و آلهآمده است: هر نوزادى بر فطرت پاک توحید (و اسلام) متولد مى شود، جز اینکه پدر و مادر، او را به آیین یهود یا نصرانیت وارد مى کنند (مجلسى، 1404ق، ج 3، ص 281). در اهمیت تأثیر عوامل محیطى، همین بس که پسر حضرت نوح علیه السلام با اینکه از صلب پاک نبى خدا بود، در اثر همنشینى با کافران و بدکاران، مستحق عذاب الهى گردید (هود: 46) و پیامبر خدا با نصایح خود نیز نتوانست او را نجات دهد. پسر نوح با بدان بنشست خاندان نبوتش گم شد *** سگ اصحاب کهف روزى چند پى نیکان گرفت و مردم شد 3. اراده نوعى توانایى روانى ویژه انسان که شخص بر اساس آن، مى تواند در قلمرو خاصى، تأثیرات زیستى و محیطى را تحت تسلط خود در آورد و رفتار خود را آگاهانه انتخاب کند، اراده خوانده مى شود (بى ریا و همکاران، 1383، ج 1، ص 245). اگرچه بسیارى از روان شناسان نقش اراده را نادیده گرفته اند، اما روان شناسان انسان گرا مانند مزلو بر اختیار و اراده آزاد انسان تأکید دارند (همان، ص 248). اندیشمندان اسلامى معتقدند: عوامل وراثتى و محیطى زمینه روانى و شرایط محیطى را براى بروز رفتارى خاص، مهیا مى سازند. اما اراده در قلمرو رفتارهاى آگاهانه و اختیارى، عاملى فعال و تعیین کننده است (همان، ص 225). تحقیقات صورت پذیرفته در ایالات متحده نشان مى دهد: ضعف اراده و عزت نفس زمینه بسیارى از آسیب هاى اخلاقى را فراهم آورده است و هر اندازه مهارت هاى گوناگون، مانند تقویت اراده و عزت نفس در نوجوانان تقویت شود، احتمال درگیر شدن در انواع آسیب ها، از جمله بى بندوبارى و انحرافات جنسى و اخلاقى کاهش مى یابد (مؤسسه رشد جوان، 1393). ازاین رو، مهم ترین و مؤثرترین مانع در برابر گناه، اراده است. در آیات قرآن، آیات متعددى در باب اراده و اختیار انسان وجود دارد که نشان دهنده تأثیرگذارى اراده در گزینش راه صحیح یا غلط است. در قرآن کریم، خداوند مى فرماید: إِنَّا هَدَیْنَاهُ السَّبِیلَ إِمَّا شَاکِرا وَإِمَّا کَفُورا (انسان: 3)؛ ماراه رابه اونشان دادیم،خواه شاکر باشدیا ناسپاس. بنابراین، انسان نباید به صرف وجود وراثت آلوده یا محیط آلوده، از رسیدن به کمال و سعادت مأیوس شود، بلکه با همت و اراده محکم، مى توان تأثیر دو عامل دیگر را خنثا نمود؛ زیرا این اسباب به تنهایى علت تام براى سعادت یا شقاوت کسى محسوب نمى شود، بلکه مجموع این اسباب انسان را به سوى خوبى ها یا بدى ها سوق مى دهند، هرچند در این میان، اراده ازاهمیت بیشترى برخوردار است. بلا بلى به معناى کهنه شدن است. به غم و مصیبت و اندوه از روى سبب بلاء مى گویند که بدن را کهنه و فرسوده مى کند. امتحان را بدان سبب ابتلاء مى گویند که گویا ممتحن امتحان شده را از کثرت امتحان کهنه مى کند (قرشى، 1371، ج 1، ص 230). مقصود از بلا، گرفتارى ها و مصایبى است که انسان بدان ها دچار مى گردد و صدماتى را در ابعاد گوناگون بر انسان وارد مى سازد. سبب بلا فلسفه وجودى بلا نسبت به هر کس، متفاوت است: 1. ارتقاى درجه: برخى روایات هدف از نزول بلا و گرفتارى ها را نیل به ثواب و ارتقاى درجه ذکر کرده و بلا را تحفه اى ارزشمند از جانب خدا دانسته اند. از جمله این روایات، روایتى از امام جعفر صادق علیه السلاماست که مى فرمایند: به راستى که خداوند، دوستانش را مصیبت زده و گرفتار مى کند تا به آنها اجر و ثواب دهد، بى آنکه گناهى کرده باشند (کلینى، 1375، ج 5، ص 551). 2. کفاره گناهان: گاهى بلا نازل مى شود تا کفاره گناهان باشد. کفاره یعنى: پوشانیدن. بلایى که کفاره گناه است در واقع، پوشاننده گناه است و گنه کار را از زندان گناهانش آزاد و پاک مى سازد. ازاین رو، امام صادق علیه السلام مى فرماید: هیچ رگى نلرزد و پایى برنخورد و سرى درد نگیرد و بیمارى نیاید جز براى گناهى (که از بنده سر زده است) (همان، ص 119). در حدیثى رسول خدا صلى الله علیه و آله مى فرمایند: هرگاه خداوند نسبت به بنده اش، اراده بدى نماید، گناهانش را نگه مى دارد تا او را در روز قیامت، به واسطه گناهانش مجازات کند، و هرگاه به بنده اش اراده خیر کند در مجازات اودردنیاشتاب مى کند(دیلمى،1377،ج1،ص428). 3. کیفر گناهان (عذاب): دنیا دار مجازات نیست، اما برخى گناهان موجب تسریع در نزول عذاب مى شوند و گنه کار در این دنیا نیز نتیجه اعمال ناشایست خود را مى بیند. خداوند در قرآن، در خطابى عام به مؤمنان و کفار (طباطبائى، 1363، ج 18، ص 92) مى فرماید: وَمَا أَصَابَکُم مِّن مُّصِیبَةٍ فَبِمَا کَسَبَتْ أَیْدِیکُمْ وَیَعْفُو عَن کَثِیرٍ (شورى: 30)؛ و هر مصیبتى که به شما مى رسد به خاطر کارهایى (گناهانى) است که انجام داده اید و (خدا) بسیارى از (گناهانتان) را نیز عفو مى کند. منابع نهج البلاغه، 1407ق، قم، دارالهجره. ابراهیمى، امراللّه و دیگران، 1381، چکیده مقالات همایش بین المللى نقش دین در بهداشت روان، علوم و حدیث، ش 24، ص 223ـ240. احمدى، محمدرضا، 1390، نقش مناسک حج در اصلاح رفتار و کاهش نابهنجارى ها، معرفت، ش 163، ص 11ـ34. بحرینیان، سیدعبدالمجید و رضا ایلخانى، 1381، بررسى رابطه اقدام به خودکشى با پایبندى به نماز در مرکز پزشکى لقمان، چکیده مقالات همایش بین المللى نقش دین در بهداشت روان، علوم و حدیث، ش 24، ص 223ـ240. بیابانگرد، اسماعیل، 1376، روش هاى افزایش عزت نفس در کودکان ونوجوانان،چ پنجم،تهران،سازمان انجمن اولیاءومربیان. بى ریا، ناصر و همکاران، 1383، روان شناسى رشد با نگرش به منابع اسلامى، تهران، سمت. پسندیده، عباس، 1381، چکیده مقالات همایش بین المللى نقش دین در بهداشت روان، علوم وحدیث، ش 24، ص 223ـ240. تمیمى آمدى، عبدالواحدبن محمد، 1366، غررالحکم و دررالکلم، قم، دفتر تبلیغات اسلامى. حرعاملى، محمدبن حسن، 1398ق، وسائل الشیعه، تصحیح عبدالرحیم ربانى شیرازى، تهران، مکتبه الاسلامى. حسینى دشتى،سیدمصطفى،1369،معارف ومعاریف،قم،اسماعیلیان. حقانى، حسین، 1365، آثار گناه در زندگى پس از مرگ، درس هایى از مکتب اسلام، سال بیست وشش،ش4،ص 38ـ43. خسروپور، فرشید و غلامرضا ساردویى، 1381، بررسى تأثیر ارزش هاى مذهبى در طول مدت درمان بیماران مبتلا به افسردگى اساسى، چکیده مقالات همایش بین المللى نقش دین در بهداشت روان، علوم و حدیث، ش 24، ص 223ـ240. دیلمى، حسن بن محمد، 1377، ارشادالقلوب، ترجمه سیدعبدالحسین رضایى، تهران، کتابفروشى الاسلامیه. دیلمى، حسن بن محمد، 1408ق، اعلام الدین فى صفات المؤمنین، قم، مؤسسه آل البیت. راغب اصفهانى، حسین بن محمد، 1404ق، المفردات فى غریب القرآن، بى جا، دفتر نشرالکتاب. رجبى، سوران، 1389، بررسى میزان رعایت حجاب برتر در دانشجویان و تأثیر آن بر شادکامى، بانوان شیعه، سال هفتم، ش 25، ص 7ـ26. رسولى محلاتى، هاشم، 1393، کیفر گناه و آثار و عواقب خطرناک آن، قم، بوستان کتاب. زارعى توپخانه، محمد و همکاران، 1393، بررسى رابطه بین متغیرهاى پایبندى به حجاب، تصور از خود و سلامت روان، روان شناسى و دین، ش 27، ص 81ـ92. شجاعى، محمدصادق، 1383، توکل به خدا راهى به سوى حرمت خودوسلامت روان،قم،مؤسسه آموزشى وپژوهشى امام خمینى قدس سره. شریعتمدارى، على، 1385، روان شناسى تربیتى، تهران، امیرکبیر. شولتز، دوان پى، 1389، نظریه هاى شخصیت، ترجمه یحیى سیدمحمدى، تهران، ویرایش. صدوق، محمدبن على، 1362، الخصال، بى جان، جاویدان. ـــــ ، 1367، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ترجمه على اکبر غفارى، تهران، صدوق. ـــــ ، 1361، معانى الاخبار، تصحیح على اکبر غفارى، قم، جامعه مدرسین. ـــــ ، 1363، من لا یحضره الفقیه، تصحیح على اکبر غفارى، قم، جامعه مدرسین. طباطبائى، سیدمحمدحسین، 1363، تفسیرالمیزان، بى جا، نشر بنیاد علمى و فکرى علّامه طباطبائى. طبرسى، فضل بن حسن، 1381، مکارم الاخلاق، ترجمه سیدابراهیم میرباقرى، تهران، فراهانى. طوسى، محمدبن حسن، 1381، امالى، تصحیح بهزاد جعفرى و على اکبر غفارى، تهران، دارالکتب الاسلامیه. قرشى، سیدعلى اکبر، 1371، قاموس القرآن، چ ششم، تهران، دارالکتب الاسلامیة. قمى، شیخ عباس، 1386، مفاتیح الجنان، قم، دارالعلم. کلینى، محمدبن یعقوب، 1375، اصول کافى، ترجمه محمدباقر کمره اى، قم، اسوه. کلینى، محمدبن یعقوب، 1365، اصول کافى، تهران، دارالکتب الاسلامیه. مجلسى، محمدباقر، 1379، حلیة المتقین، تهران، گلى. ـــــ ، 1404ق، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء. محمدى رى شهرى، محمد، 1377، میزان الحکمه، ترجمه حمیدرضا شیخى، قم، دارالحدیث. مرکز فرهنگ و معارف قرآن، 1382، دایره المعارف قرآن کریم، قم، بوستان کتاب. مفید، محمدبن محمد نعمان، 1425ق، الاختصاص، تحقیق على اکبر غفارى، قم، مؤسسة النشرالاسلامى. مقرى فیومى، محمدبن على، 1425ق، المصباح المنیر، قم، دارالهجره. میردریکوندى، رحیم، 1382، رابطه شخصیت با نظام هاى ارزشى از دیدگاه آلپورت، معرفت، ش 46، ص 76ـ82. مؤسسه رشد جوان، 1393، بازگشت غرب به عفاف، ترجمه محمد زارعى توپخانه، کرج، تلاوت آرامش. نادرى کلرودى، مسعود، 1382، بلایاى طبیعى و مصائب، قم، فضایل. نورى، میرزاحسین، 1407ق، مستدرک الوسایل، قم، مؤسسه آل البیت. هادیان فر، حبیب و شهباز مظفرى، 1388، مرورى بر شادمانى و همبسته هاى آن، حوزه و دانشگاه، ش 41، ص 82ـ105. Colson, C. 2003, Twisting Reality: Teenagers, Sex, and Depression, From http:// townhall.com /columnists/chuckcolson /2003/06/17/ twisting reality teenagers, sex, and depression/page/full. Middleton, L. E. R. & et. al, 2013, Understanding motivations for abstinence among adolescent young women: insights into effective sexual risk reduction strategies, J Pediatr. Health Care., 27, 342-350. Rector, E. R. & et. al., 2003, Sexually Active teenagers are more likely to be depressed and to attempt suicide, Washington, The Heritage Foundation. Rector, E. R & A. Kirk, Johnson, 2005, Teenage Sexual Abstinence and Academic Achievemen, Washington, The Heritage Foundation. Wang, R. H., C. P. Cheng & F. H. Chou, 2009,"Predictors of sexual abstinence behaviour in Taiwanese adolescents: a longitudinal application of the transtheoretical model", J Clin, Nurs, v. 18, p. 1010-1017. محمد زارعى توپخانه: کارشناس ارشد روان شناسى خانواده مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى قدس سره. عذرى یارى شریفى: دانش آموخته سطح 2 جامعه الزهرا علیهاالسلام. معرفت - سال بیست و سوم ـ شماره 205 ادامه دارد...
94/08/21 - 00:27
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 121]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها