محبوبترینها
سررسید تبلیغاتی 1404 چگونه می‌تواند برندینگ کسب‌وکارتان را تقویت کند؟
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1852616738
سیر تأسیس رشتۀ مطالعات زنان در ایران
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
سیر تأسیس رشتۀ مطالعات زنان در ایران
پس از شرکت مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات زنان در کنفرانس جهانی زنان در پکن در سال ۱۳۷۴، ضرورت تأسیس این رشته برای اعضای مؤسسه پررنگ‌تر شد و مؤسسه، با نامه‌نگاری با دانشگاه‌های گوناگون دنیا، طرحی برای تأسیس رشتۀ مطالعات زنان آماده نمود.
طراحان اولیة رشتة مطالعات زنان در ایران بر این باورند که «چون این رشته در کشوری اسلامی تأسیس می¬شد، هدف ما این بود که با پایه¬های اسلامی و دیدگاه¬های دین اسلام پایه¬گذاری شود. البته ما تجربۀ کشورهای غربی را نیز بررسی کردیم و دیدیم که بیشتر آنچه در این کشورها مطرح می¬شود مسئلۀ فمینیسم و بررسی موقعیت و حقوق زن است». آنچه در پی می¬آید گزارشی تحلیلی از سیر شکل‌گیری و ادامۀ رشتۀ مطالعات زنان براساس مصوبات و اخباری است که در دهۀ گذشته در رسانه¬های گوناگون منتشر شده است. مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات زنان، محل برنامه‌ریزی و تأسیس رشتۀ مطالعات زنان در کشور بود. این مؤسسه در سال 1365 با هدف بسترسازی برای بهبود اوضاع زنان، به‌دست چند تن از زن‌پژوهان کشور تأسیس شد. منیر آمدی قمی، مدیرعامل این مؤسسه، در سال‌های آغاز به کار این رشته، شیوۀ شکل‌گیری آن را چنین بیان کرد: «پس از شرکت فعال مؤسسه در کنفرانس جهانی زنان در پکن در سال 1374، ضرورت تأسیس این رشته برای اعضای مؤسسه پررنگ‌تر شد». مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات زنان، پس از کنفرانس پکن و نامه‌نگاری با دانشگاه‌های گوناگون دنیا، طرحی برای تأسیس رشتۀ مطالعات زنان آماده نمود و در سمیناری یک روزه در دانشگاه تربیت مدرس، در حضور استادان و مدیران وزارتخانه، از راه‌اندازی این رشته دفاع کرد. نهله غروی، که در آن هنگام استادیار رشتۀ علوم قرآنی دانشگاه تربیت مدرس بود و تدریس واحد درسی «زن در ادیان» را برعهده ¬گرفته بود، دربارۀ توجه به معیارهای اسلامی در طراحی و شرح درس¬های این رشته گفته است: «آنچه ما در نظر داشتیم بیشتر این بود که واقعیت حقوق انسانی زن و در کنارش مرد را، که هیچ¬گاه نمی¬توانند از هم جدا باشند، در دین اسلام، که کامل¬ترین دین خداوند و قرآن، که کامل¬ترین کتاب آسمانی است، بررسی کنیم. … در حقیقت هدف جمع ما این بود که واقعیت اسلام را در برابر آنچه در غرب تدریس می¬شود مطرح کنیم. کما اینکه در دیداری که با سه تن از رؤسای دانشگاه¬های کانادا در همین دانشگاه تربیت مدرس داشتیم، من از آنها خواستم توضیحی دربارۀ رشتۀ مطالعات زنان بدهند، یکی از آنها که آقایی بود با تعجب گفت: شما در کشور اسلامی با مطالعات زنان کشور ما چه کار دارید؟ رشتۀ مطالعات زنان ما چیزی جز فمینیسم نیست و شما اگر بخواهید این رشته را داشته باشید، باید این مسئله را با مذهب خودتان هماهنگ کنید؛ یعنی دیدِ یک انسان غیرمسلمان هم مانند دید هیئت علمی ما بود که با نگاهی اسلامی با این مسئله برخورد می¬کنند». بالأخره 19 دی‌ماه 1378 طرح دورۀ کارشناسی‌ارشد مطالعات زنان در شورای عالی برنامه‌ریزی وزارت فرهنگ و آموزش عالی تصویب، و در سال 1381-1380 اجرا شد. در مصوبۀ شورای عالی برنامه‌ریزی دربارۀ هدف تأسیس این رشته آمده است: «هدف تأسیس این رشته، معرفی شأن و نقش زن در جهان هستی از دیدگاه اسلام، تربیت نیروی انسانی متخصص در جهت آموزش و پژوهش در امور زنان؛ تربیت نیروی انسانی جهت سیاست‌گذاری مطلوب در سطوح مختلف برنامه‌ریزی کشور و تقویت بینش علمی نسبت به مسئلۀ زن جهت اصلاح نگرش‌های اجتماعی و فرهنگی است». در این مصوبه، دلیل تأسیس این رشته به این شکل بیان شده است:«تربیت کارشناس در امور زنان جهت مشاوره در کلیه سطوح اجرایی کشور؛ تربیت کارشناس جهت اجرای طرح‌های مربوط به زنان در کلیه سطوح؛ تربیت کارشناس جهت سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در امور زنان و طرح مواضع کلی بینش اسلامی نسبت به زن به صورت علمی در سطح دانشگاهی». پیش‌بینی مصوبه دربارۀ شیوۀ به‌کارگیری فارغ‌التحصیلان این رشته به شکل زیر است: «دانش‌آموختگان این رشته به صورت کارشناس اجرایی، مشاور یا سیاست‌گذار در زمینه‌های ذیل مؤثر هستند: کمیسیون‌های مجلس، کمیسیون‌های زنان، خدمات مشاوره‌ای، مددکاران اجتماعی، سازمان بهزیستی، مشاوران وزرا و دفتر امور مشاورۀ زنان در وزارتخانه‌ها، انجمن اولیا و مربیان، سازمان تدوین کتب درسی، صدا و سیما، شورای فرهنگی اجتماعی زنان، شورای عالی جوانان، سازمان‌های غیر دولتی، جراید، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، کلیه سطوح آموزش و پرورش کشور، بازپروری و زندان‌ها، شورای عالی سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی، مشاور حقوقی دادگاه‌ها و دفاتر حقوقی شورای فرهنگ عمومی». مفاد امتحانی رشتۀ مطالعات زنان در کنکور کارشناسی ارشد بیش از هر رشته دیگر به درس‌های دورۀ کارشناسی علوم اجتماعی شباهت دارد. به همین دلیل در دانشگاه‌ها، این رشته زیرمجموعۀ گروه جامعه‌شناسی به‌شمار می‌آید. هرچند دکتر غروی دربارۀ گروه پذیرای این رشته در دانشگاه تربیت مدرس اظهار کرده است: «چون دیدیم اگر هرکدام از گروه¬های ما بخواهند این رشته را به عنوان زیرمجموعه خودشان بپذیرند، دیگر رشتۀ مطالعات زنان آن قدرت و صلابتی را که می¬خواهیم نخواهد داشت، از طرفی به علت میان¬رشته¬ای بودن، آن گروه¬ها به تنهایی استحقاق پذیرش آن را نداشتند؛ یعنی به لحاظ قانونی نمی¬توانستند این رشته را به عنوان زیرمجموعۀ خودشان بپذیرند ــ کما اینکه این رشته شامل دروس حقوق و الهیات و اسلام است که رشتۀ جامعه‌شناسی نمی¬تواند متولی آن باشد ــ به همین دلیل تصمیم بر این شد که گروه مستقلی برای آن تشکیل شود» . دانشجویان رشتۀ مطالعات زنان نخست در سال تحصیلی 1381- 1380 در دانشگاه‌های علامه‌طباطبائی، تربیت مدرس و الزهراء پذیرفته شدند. دانشگاه تهران و دانشگاه آزاد واحد رودهن نیز در سال 1382 دانشجو پذیرفتند. در سال 1383 دانشگاه شیراز و دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات و در سال 1384 دانشگاه اصفهان نیز به جمع این دانشگاه‌ها پیوستند. دانشگاه شیراز تنها دو دوره پذیرای دانشجو در این رشته بود و پس از آن دیگر این رشته در این دانشگاه ارائه نشد. «حقوق زن در اسلام»، «زن و خانواده» و «زن و تاریخ» سه گرایشی هستند که از همان آغاز برای این رشته وجود داشت، اما در عمل به دلیل نداشتن داوطلب، گرایش «زن و تاریخ» در سال نخست منتفی شد. دانشگاه تربیت مدرس رشتۀ مطالعات زنان را با گرایش «حقوق زن در اسلام» تأسیس کرد. دانشگاه تهران نیز برای این رشته، بدون درنظر گرفتن گرایش، دانشجو پذیرفت. سایر دانشگاه‌ها نیز گرایش «زن و خانواده» را برگزیده‌اند.در مهر 1388 شورای فرهنگی، اجتماعی زنان پیشنهاد تأسیس مقطع دکترای رشتۀ مطالعات زنان در دانشگاه‌های کشور را مطرح کرد. شورای عالی حوزۀ علمیه در فروردین 1389 از آغاز رشتۀ «مطالعات اسلامی زنان» در سطح سه حوزۀ علمیه خبر داد. در مصوبۀ این شورا، رشتۀ یادشده چنین معرفی شده است: سطح سه «رشتۀ مطالعات اسلامی زنان»، پس از سطح دو (دورۀ عمومی) آغاز می‌گردد. طلاب در این دوره، افزون بر ارتقای سطح علمی فقه، اصول فقه، عقاید و تفسیر، با مجموعه‌ای از مباحث مرتبط با حوزۀ مطالعات زنان از منظر اسلام آشنا می‌شوند و توانایی پاسخگویی به نیازهای مربوط و تدریس متون و تحقیق در حد تحلیل و بررسی تطبیقی موضوع‌ها با مکتب‌های غرب را پیدا می‌کنند و در پایان، به دریافت دانش‌نامۀ این رشته موفق می‌شوند. منیره نوبخت، عضو شورای فرهنگی، اجتماعی زنان و رئیس سابق این شورا، در مصاحبه¬ای که خبرگزاری ایسنا در تیر1389 با وی انجام داده بود، از ابلاغ مصوبۀ بازنگری محتوای درسی این رشته در سال 1388 به دانشگاه¬ها سخن گفت. منیره نوبخت با بیان این مطلب افزود: «برخی از دانشگاه‌های کشور از طریق اختیارات شورای برنامه‌ریزی دانشگاه، از اجرای کامل و دقیق محتوای بازنگری‌شدۀ رشتۀ مطالعات زنان سرباز می‌زنند و مصوبه را با اعمال تغییراتی اجرا می‌کنند». وی گفت: «شورای فرهنگی اجتماعی زنان از جمله بانیان تأسیس رشتۀ مطالعات در کشور است و در جلسات بازنگری محتوای این رشته، در مقاطع مختلف زمانی نیز شرکت داشته است». همچنین پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز امور زنان و خانواده در مهر 1389 گزارش داد: «با توجه به وضعیت کنونی رشتۀ مطالعات زنان و عدم وجود منابع آموزشی مبتنی بر رویکرد دینی مورد نیاز دانشجویان و حاکمیت فضای فمینیستی بر این رشته، مرکز امور زنان و خانواده، که در دوران اصلاحات، مسئولیت تأسیس این رشته را دانشگاه¬ها به عهده داشته، بر آن شده تا در اقدامی هماهنگ با وزارت علوم، نسبت به تدوین متون و سرفصل¬های رشتۀ مطالعات زنان همت گمارد». در نهایت به گزارش زنان‌پرس، دکتر غلامعلی حداد عادل، رئیس شورای تحول علوم انسانی، در پنجاهمین جلسۀ این شورا، که در خرداد 1391 برگزار شد، ضمن تأکید بر لزوم تأسیس مقطع دکتری برای این رشته، بیان کرد: «موضوع مطالعات زنان با رویکردی که هم‌اکنون در جهان رایج است با اسلام تعارض و تباین جدی دارد و دشمن نیز با وقوف به این موضوع، هجمه از این موضع به اسلام را در دستور کار خود قرار داده است». وی ادامه داد: «ابتدا باید به این سؤال پاسخ دهیم که اصلاً دکترای رشتۀ مطالعات زنان با چه هدفی تأسیس می‌شود و از دانش‌آموختگان این مقطع چه می‌خواهیم؟ … باید در کنار تدریس مباحث رایج در غرب، نقد و بررسی اجتهادی و به دور از خودباختگی در دانشگاه‌های ما رواج یابد». عضو هیئت علمی دانشگاه تهران افزود: «باید توجه داشته باشیم که این کار چالش ایجاد خواهد کرد؛ یعنی غرب به شدت در این موضوع حساس است و هر حرکتی در این زمینه را با دقت رصد خواهد کرد».دکتر حداد عادل در پایان گفت: «باید از منظر حقوقی هم به موضوع نگاه شود؛ یعنی معلوم شود که در نظام حقوقی اسلام، زن به عنوان یک انسان، همپای مرد دارای حقوق فردی و اجتماعی است، همان‌گونه که مانند مرد می‌تواند پله‌های تکامل معنوی را بپیماید». ضرورت و اهداف شکل‌گیری رشتۀ مطالعات زنان در نظر و عمل به شدت ناهماهنگ است و افرادی که دست‌اندرکار امور اجرایی و شکل‌دهی این رشته هستند، این ناهماهنگی را بیان کرده‌اند. فهیمی قوبیتی، مسئول وقت دبیرخانۀ رشتۀ مطالعات زنان، دربارۀ لزوم راه‌اندازی این رشته چنین گفته است: «ازآنجاکه در کشورهای مختلف این رشته تأسیس می‌شود، ما نیز برای رسیدن به استانداردهای جهانی به این رشته نیاز داریم، گذشته از جنبۀ ساختاری، وقتی افزایش مشارکت زنان را شاهدیم و بحث زن و جنسیت فراگیر شده، لازمۀ فعالیت در این حوزه داشتن پشتوانه‌ای به نام شناخت است که در حیطۀ آکادمیک صحیح‌تر به دست می‌آید. روشن است که چنین پشتوانه‌ای بنا به دلایل گوناگون باید از کشورهای غربی وارد شود. از جملۀ این دلایل، می‌توان به استانداردهای جهانی! پیشکسوت بودن آنها در تأسیس رشته و کمبود شدید منابع علمی داخلی در این رشته اشاره کرد». وی همچنین به سیر ایجاد این رشته در غرب اشاره کرده و گفته است: «در کشورهای دیگر ابتدا جنبش زنان مطرح بوده، سپس آگاهی دادن به زنان و گشایش رشتۀ مطالعات زنان رخ داده است، ولی در ایران این سیر برعکس است. ابتدا رشتۀ دانشگاهی تأسیس شده، تا پس از آن آگاهی‌های لازم در مورد نگاه‌های فمینیستی به زنان داده شود». فهیمی قوبیتی لزوم ایجاد جنبش زنان با ویژگی‌های غربی را به قرینۀ معنوی در جملۀ خود محذوف کرده است، اما بار دیگر هنگامی‌که از آگاهی دادن در مورد نگاه‌های فمینیستی به زنان سخن گفتند، به نوعی هدف تأسیس رشته را بیان کرده است. وی در بخش دیگری از سخنان خود، به هماهنگ نبودن نظریات فمینیستی غربی با جامعۀ ما اشاره کرده و گفته است: باید از لحاظ علمی تقویت شویم، اما درحال‌حاضر منابع علمی محدودی در این حوزه داریم. درکل با نگاه به آرا و دیدگاه‌های صاحب‌نظران و پایه¬گذاران اصلی این رشته در ایران می¬توان این‌گونه نتیجه‌گرفت که هدف از تأسیس رشتۀ مطالعات زنان در مراکز دانشگاهی کشور، دادن بینش صحیح و غیرجانب‌دارانه به مردم دربارۀ جایگاه زن در هستی و جهان امروز و نیز توجه به تفاوت¬های فرهنگی و فکری زن ایرانی مسلمان با زنان سایر نقاط جهان به صورت علمی و آکادمیک و با توجه به مطالعات تطبیقی است. آمنه موسوی/کارشناس ارشد مطالعات زنان منبع: ماهنامه زمانه شماره 28 و 27 پایان متن/
93/05/12 - 03:16
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 61]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها