محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1846384898
نقش امام جواد(علیه السلام) در نظام ولایی
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
نقش امام جواد(علیه السلام) در نظام ولایی
بی گمان بازخوانی جایگاه و نقش امام جواد(علیه السلام) در نظام ولایی برای پاسخ گویی به برخی از پرسش ها و شبهاتی که از سوی مخالفان و حتی دوستان مطرح می شود امری ضروری و بایسته است.
بی گمان بازخوانی جایگاه و نقش امام جواد(علیه السلام) در نظام ولایی برای پاسخ گویی به برخی از پرسش ها و شبهاتی که از سوی مخالفان و حتی دوستان مطرح می شود امری ضروری و بایسته است. هدف نویسنده از بررسی جایگاه و نقش آن حضرت در نظام ولایی در مقاله حاضر از آن روست که بازخوانی آن به عنوان طرح مسئله و دعوت دیگران به بررسی و تحلیل و تبیین علمی آن می تواند غباری را که در پس سده ها بر چهره تابناک حقیقت نشسته بزداید و حقیقت مقام و جایگاه ایشان را بازنمایاند. مفهوم امامت در بینش و نگرش قرآنی برای این که نقش امام جواد(علیه السلام) به روشنی در نظام ولایی و جایگاه ایشان چنان که هست نمایان و آثار امامت وی به درستی آشکار شود می بایست نخست جایگاه امامت در فرهنگ قرآنی و شیعی دانسته شود. از این رو پیش از ورود به مسئله ضروری است تا این مفهوم بازخوانی شود. امام در بینش و نگرش قرآنی و فرهنگ شیعی از جایگاه بس بلندی برخوردار است. امام خلیفه الله و انسان معصوم کاملی است که خود راه کمال را پیموده و به عنوان راهنما و مدیر و مدبر نه تنها در خدمت انسان و بلکه هستی است تا هر کسی را به مقام و جایگاه لایق و شایسته خویش برساند. امام و امامت را می توان از ابعاد مختلف کلامی و عرفانی و سیاسی و اجتماعی و در نظام ها و مدل های مختلف بررسی و جایگاه آن را شناسایی و معرفی کرد ولی آن چه درباره امام و امامت در مفهوم قرآنی بیان شده آن است که امام به عنوان خلیفه و جانشین خدا بر هستی است که به ولایت و ربوبیت طولی، همه موجودات آفرینش را به سوی کمال، هدایت و رهنمون می گرداند. از آن جایی که همه هستی حتی فرشتگان به انسان کامل و معصوم سجده کرده اند و او را به عنوان خلیفه الهی طوعا یا کرها اطاعت می کنند، امام و خلیفه کسی است که مدیریت ماسوی الله را به ولایت و خلافت الهی، به عهده گرفته است. از این رو حتی شیطان رانده شده از درگاه خداوند نیز ناخواسته و علی رغم میل و گرایش خویش، مجبور است تا تحت ولایت ایشان باشد. در بینش قرآنی و فرهنگ شیعی، جهان هستی با مرکزیت زمین هرگز از خلیفه الهی خالی نیست. خلیفه الهی هم حجت کامل خداوند بر خلق است تا دانسته شود که هر کسی از هر جایی می تواند به کمال مطلق (خدا) برسد؛ زیرا انسان خاکی از پست ترین عنصر خلق شده و توانسته است با روح دمیده در او به مقام و جایگاه خلافت الهی دست یابد و همگان به او سجده برده و از وی اطاعت کنند و مسخر او گردند. بنابراین کسی را نرسد که مدعی شود که این ظرفیت و امکان برای وی فراهم نبوده است تا سیر کمالی خویش را طی کند. از این رو امام معصوم نه تنها حجت بر انسان هاست تا به پیروی از این اسوه به سوی کمال تلاش کنند بلکه حجت و اسوه همه ماسوی الله می باشد تا هر موجود و آفریده ای با بهره گیری از خلیفه الهی به مقام لایق و شایسته خویش رسد. این گونه است که نقش امام در نظام هستی به عنوان خلیفه الهی نقش حجت است که دلیل کامل و راهی به سوی کمال است. نقش دیگری که برای امام در بینش و نگرش قرآنی و فرهنگ شیعی تعریف می شود این است که وی به عنوان ربوبیت طولی هر کسی را چنان که شایسته است به سوی کمال می برد و پرورش و تربیت او را به عهده می گیرد. از این رو آسمان ها و زمین و هر آن چه در آن است به ربوبیت طولی امام، کرها او طوعا به سوی خداوند می روند و پرورش می یابند. در نظام انسانی نقش امام در حوزه تبیین و روشنگری چون نقش پیامبران است و آنان هستند که آموزه های وحیانی را برای مردمان تبیین و روشن می کنند. آنان در حوزه اجتماعی و سیاسی نظام ولایی، مدیریت اجتماعی و سیاسی جامعه را به عنوان انسان کامل در اختیار دارند و چه قایم و یا قاعد باشند مردمان را به سوی جامعه کامل و عدالت محور رهنمون می سازند. به هر حال امام در اصطلاح کلامی با آن که دارای معانی متعددی است ولی به یقین می توان گفت امام کسی است که ریاست عمومی در امور دین و دنیا را به عهده دارد. امامت به معنای ریاست عمومی فردی خاص بر امور دین و دنیای مردم در دنیا بالاصاله یا به جانشینی از پیامبر است، زیرا امامت دارای شئونی همچون رهبری سیاسی و زعامت اجتماعی و مرجعیت دینی و تبیین وتفسیر وحی و ولایت باطنی و معنوی است که از این جهت امام، حجت خدا در زمان، ولی الله، انسان کامل حامل معنویت کلی انسانیت و قطب است و چون امامت، دارای شئون والایی است، شیعه آن را همانند نبوت به نص و امر الهی و از اصول دین (مذهب) می داند، در حالی که در دیدگاه اهل سنت از فروع دین شمرده شده و از این جهت از افعال مکلفان به شمار می آید. در اصطلاح مدیریت، رهبری از وظایف مدیر است که دیگران را به کوشش مشتاقانه جهت هدف هایی معین ترغیب می کند یا آنها را جهت کسب هدف مشترک تحت تاثیر قرار می دهد. ضرورت وجود امام (علیه السلام) وجود امام در هر عصر و زمان و در هر جامعه ای برای هدایت انسانها به سوی کمال و برقراری نظم در جامعه ضرورت دارد: «انما انت منذر و لکل قوم هاد» (رعد7.، 13) روایات تفسیری این آیه نیز این حقیقت را تایید می کند که امامی زنده تا روز قیامت در میان انسانها حضور دارد؛ همچنین براساس روایاتی درباره سوره قدر، در شب قدر هر سال تا روز قیامت، فرشتگان بر امام آن زمان نازل می شوند و این سوره دلیل روشنی بر وجود امام در همه زمانهاست. گروهی از مفسران، از آیه 119 توبه9. که به مؤمنان فرمان همراهی با صادقان می دهد: «یاایهاالذین امنوا اتقوا الله وکونوا مع الصادقین» استفاده کرده اند که باید در هر عصری صادقانی باشند تا مردم برای پیمودن راه پرهیزکاری با آنان باشند. روایات، مقصود از صادقان را امامان دانسته است. افزون بر آیات، از روایات فراوانی نیز استفاده می شود که زمین هیچ گاه از حجت الهی تهی نخواهد بود و هرگاه از حجت الهی تهی باشد اهلش را فرو خواهد برد. به هرحال امامت در بینش و نگرش قرآنی از چنین جایگاهی برخوردار می باشد. بر این پایه می بایست به نقش و جایگاه امام جواد(علیه السلام) توجه کرد. تفاوت امامان همانند تفاوت پیامبران در آیات قرآنی آمده است که نمی بایست میان پیامبران قایل به تفرقه شد و ارزش و جایگاه بلند آنان را نادیده گرفت. در بینش قرآنی همه پیامبران، انسان های کاملی بودند که به مقامات عالی انسانیت دست یافته و توانسته اند خود را به جایی برسانند که لایق ماموریت از سوی خداوند باشند. با این همه در میان آنها تفاوت های محسوس و ملموسی است؛ چنان قرآن به صراحت بیان می کند که ما برخی از پیامبران را بر برخی دیگر فضیلت و برتری داده ایم. این بدان معنا نیست که آنان از صد درجه به عنوان نهایت چیزی کم داشته باشند بلکه همه آنان مرتبه نهایی صد را در اختیار داشته و به آن مقام رسیده اند ولی برخی دیگر از این هم فراتر رفته و با تلاش و عزم خویش به جایگاه بسیار برتری دست یافته اند. از این رو برخی از پیامبران حتی به عنوان پیامبران اولوالعزم معرفی می شوند و باز در میان ایشان برخی از آنان برتر از دیگری می باشند با آن که همگان نور واحد هستند. در میان امامان به عنوان خلفای خداوند در روی زمین همین مسئله وجود دارد. با این که همه آن ها نور واحد هستند ولی در میان آن ها تفاوت هایی می باشد که نمی توان آن را نادیده گرفت ولی این مسئله به معنای آن نیست که آنان نقش خویش را در امامت به درستی ایفا نکرده اند و یا بود و نبود آنان در نظام امامی و پذیرش آن ها اثری ندارد آنگونه که برخی گفته اند و مدعی شده اند که مثلا امامت امام جواد(علیه السلام) چه نقش و تأثیری در کلیت جریان امامت شیعی و یا زندگی دیروز شیعیان و یا امروز آنان ایفا می کند؟ بی گمان بازخوانی مقام امامت روشن می سازد که حتی اگر مسئله ربوبیت طولی ایشان بر هستی نباشد و یا خلافت الهی آنان و یا امور دیگر نادیده گرفته شود آنان همانند پیامبران بوده اند که تفاوت هائی در میان ایشان ثابت است. در میان پیامبران اولوالعزم حضرت عیسی(علیه السلام) با آن که پیامبری بزرگ است ولی اگر به خوبی دقت شود دانسته می شود که آن حضرت نسبت به تورات موسی(علیه السلام) کاری انجام نداده است و تنها پاره ای از احکام تشدیدی و مجازاتی را از دوش بنی اسرائیل برداشته و یا برخی از باورهای نادرست آنان را بازسازی کرده است. از این رو با آن که از پیامبران اولوالعزم است ولی در حوزه احکام تغییرات ملموس و زیادی ایجاد نکرده است و شریعت موسوی را با تغییراتی که از انگشتان دست تجاوز نمی کند بازسازی و تأیید نموده است. با این وجود این بدان معنا نیست که نقش حضرت عیسی را در نظام خلافت الهی و یا نظام شریعت نادیده بگیریم. در میان امامان(علیه السلام) نیز تفاوت فرصت و قدرت ها به خوبی نمایان است. بی گمان حضرت امیرمؤمنان(علیه السلام) یا امام حسین(علیه السلام) در نظام ولایی نقش جدی و سازنده تری داشته و به عنوان امامان برجسته، خودنمایی می کنند ولی این چنین نقشی را نمی توان در امام حسن مجتبی(علیه السلام) یا امام حسن عسکری(علیه السلام) یافت. با این همه آنان نیز همان کاری را که مأموریت داشته اند به انجام رسانده اند و در نظام ولایی همانند نظام پیامبری و خلافت الهی به وظیفه خویش چنان که بایسته و شایسته بوده عمل کرده و چیزی را فروگذار نکرده اند. با چشم پوشی از نقش امامان(علیه السلام) در نظام هستی و ربوبیت طولی ایشان، توجه به کارکردهای نظام ولایی و نقش امام جواد(علیه السلام) در این حوزه به روشنی معلوم می کند که امام جواد(علیه السلام) چگونه توانسته نقش و جایگاه خود را به عنوان امام و ولی امر مردم به خوبی ایفا کند. به سخن دیگر به نظر می رسد باتوجه به کارکردهای نظام ولایی و انتظارات دین و خدا از امام و انتظارات مردم از امام، حضرت جواد(علیه السلام) توانسته است در نظام ولایی نقش خود را به درستی ایفا کند. وی در زمانی مأموریت می یابد تا به عنوان امام و ولی امر مسلمانان نقش خود را به عهده گیرد که نظام خلافت مأمون، امام رضا(علیه السلام) را تنها به جرم این که نظام خلافت سلطنتی را مخدوش و از مشروعیت انداخته و نظام ولایی قرآنی و نبوی را تثبیت کرده به قتل می رساند. شکست مفتضحانه مأمون و خلافت سلطنتی از امام رضا(علیه السلام) و نظام ولایی موجب شد تا دشمن در اندیشه شود تا نگذارد این شکست ادامه یابد و قدرت در دست امام جواد(علیه السلام) تثبیت شود. نزاعهای فکری در دورأ امام جواد(علیه السلام) امام جواد(علیه السلام) در زمانی به امامت می رسد که کودکی خردسال است. در این زمان اندیشه های فلسفی یونانی و قدرت مسیحیت و افکار و اندیشه های آنان در دربار و جامعه نفوذ کرده و دوره ای است که نزاع های فلسفی به شکل نزاع های کلامی معتزلی و اشعری رنگ و رویی دینی گرفته است. از سوی دیگر فقیهان قدرتمند به وسیله مذاهب ساخته شده از اصول ظاهری و عقلی و قیاسی، توانسته اند برای خود در جامعه جایگاه و قدرتی کسب کنند. در این دوران است که فقه های چندگانه اهل سنت می خواهد خود را تثبیت کند و به شکل سازمان یافته همانند فقه شیعی درآید. در این دوره عقل گرایی معتزلی با تشویق مأمون تقویت شده و تعبد و نگرش های شهودی عقب نشینی کرده است. عقل گرایی معتزلی در کنار قیاس گرایی حنفی تعبد در دین و احکام را سست می کند. زمانی است که خردورزی، حوزه تعبد را به کناری می راند و تقلید به عنوان امری باطل، رانده می شود. قیاس گرایی معتزلی این امکان را به دستگاه خلافت سلطنتی می دهد تا در مواردی که نص و دلیلی وجود ندارد کارهای خویش را با قیاس پیش برد و حکم شرعی را بسازد. دستگاه خلافت این گونه توانست بسیاری از موضوعات مستحدث را حل و فصل کند. قیاس گرایی حنفی دستگاه فقه دولتی را سامان می بخشد و عقل گرایی معتزلی دستگاه مشروعیت نظام خلافت سلطنتی را توجیه عقلانی می کند و ضرورت و بقای دولت را به این شکل تثبیت می کند. این گونه است که دو نظام فلسفی عقل گرای معتزلی و نظام فقهی قیاس گرای حنفی به کمک خلافت سلطنتی می آید و به آن مشروعیت سیاسی به مفهوم جدید آن بخشیده و آن را تثبیت می کند و به دستگاه قضایی و حقوقی آن شکل شرعی و مشروعیت دینی می دهد. امام جواد(علیه السلام) در این دوره خود معجزه جاودانه ای است همانند حضرت عیسی(علیه السلام) که توانسته بسیاری از مسایل و شبهات را حل کند و این فراتر از بیانات و کلمات و آثار دیگری است که به جا گذاشته است. به این معنا که آن حضرت در زمانی به امامت در نظام ولایی می رسد که خردسال بوده است. در این جاست که همانند حضرت عیسی(علیه السلام) با علمای عصر خویش مواجه می شود و نظام فقهی قیاس گرای حنفی را که نقش بازسازی کنندأ نظام حقوقی نظام خلافت سلطنتی را به عهده داشت به چالش می کشد. مباحثی که آن حضرت در جلسات متعدد خویش بیان می کند نظام فقهی دولت را فرو می پاشاند که خود عاملی برای سستی و فروپاشی نظام خلافت عباسی می شود به گونه ای که بعدها تنها به نام آنان کسانی دیگر حکومت می کنند و نظام خلافت سلطنتی تنها عروسک خیمه شب بازی برخی از قدرت ها می شود. مباحث ایشان هم چنین نظام فکری اعتزالی را فرومی پاشد و با بحث هایی که درباره اختیار و تفویض بیان می کند نشان می دهد که تفکر خردگرایی صرف اعتزالی که می کوشد تعبد را از دین اسلام بیرون راند و آن را از حیز اعتبار بیاندازد، تفکری ناقص و نارساست که نمی تواند خود را اثبات کند چه برسد که بخواهد مشروعیت نظام خلافت سلطنتی را تثبیت کرده و آن را توجیه کند. مقابله امام با اعتزالیون و قیاس گرایان امام جواد(علیه السلام) در مدت کوتاه امامت خود، توانست از همان خردسالی با نظام تفکری اعتزالی و نظام فقهی قیاس گرای حنفی که خلافت سلطنتی را تثبیت می کرد در افتد و همانند پدر بزرگوار خویش امام رضا(علیه السلام) آن را با شکست دوباره مواجه سازد. این گونه است که امام جواد توانست افزون بر مدیریت و ربوبیت طولی خویش به عنوان خلیفه الله و انسان کامل، در حوزه نظام امامت و ولایت به تبیین احکام الهی و آموزه های قرآنی به عنوان وظیفه اصلی و تبیین نظام ولایی به عنوان نظام کامل قرآنی در حوزه سیاسی بپردازد. شکست های پیاپی نظام خلافت سلطنت در حوزه های تفکری و فقهی موجب شد تا این نظام نقش و تأثیر امام جواد(علیه السلام) را در ایجاد تردید در میان دانشمندان و فقیهان درک کند. از این رو برای رهایی از ادامه روند تلاش های امام، او را به شهادت می رساند. به هر حال به نظر می رسد که بازخوانی نقش و جایگاه امامت در منظومه تفکری قرآن و شیعه می تواند به درستی و روشنی جایگاه هر یک از امامان(علیه السلام) و نقش آنان را در زندگی گذشته و امروز ما بنمایاند بسیاری از شبهات و پرسش ها با بازخوانی این نقش و جایگاه روشن می شود. تلاش این نوشتار بر این بود که با بهره گیری از روش تحلیل و بازخوانی آیات و روایات، نقش امام جواد(علیه السلام) به عنوان یکی از انوار روشن امامت در نظام ولایی شناسایی و معرفی شود. هرچند که معلوم است این بازخوانی به جهت سرعت آهنگ مقالات کوتاه، شدنی نیست و تنها توانسته است روشی نو در اختیار پژوهشگران قرار دهد. نویسنده:خلیل منصوری انتهای متن/
94/06/23 - 08:15
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 31]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها