واضح آرشیو وب فارسی:سایت ریسک: معانی سوه: بقره به معنی گاو است و منظور از گاو، گاو بنی اسرائیل است که یک داستان زیبا دارد. ویژگی سوره: بزرگترین سوره قرآن (۵-۲ جزء)، بزرگترین آیه قران (آیه ۲۸۲)، بیشترین احکام فقهی را دارد. این سوره را سوره مثلثها می نامند، وجود آیت الکرسی در این سوره موضوعات کلی سوره: مسایل اعتقادی زیر بنایی و ایدئولوژی اسلام – تشریح قانون گذاری و بیان احکام فقهی – مسایل معنوی و اخلاقی فردی – اجتماعی و قرآن شناسی – تشویق به جهاد داستان بنی اسرائیل و خلقت حضرت ادم، هاروت و ماروت و طاقوت و جالوت. ------------------------------- پیامبر اكرم (صلى الله علیه وآله) فرمودند: سوره هاى طولانى قرآن به جاى تورات به من عطا شده است ؛ چنانكه مئین به جاى انجیل و مثانى به جاى زبور به من عطا شده و با دریافت مفصل (كه تقریبا 67 سوره است) بر دیگران برترى یافتم و در پاسخ پرسش از برترین سوره قرآن، از سوره بقره نام بردند: سئل النبى (صلى الله علیه وآله) اى سور القرآن افضل ؟ قال: البقره گرچه برخى سوره هاى دیگر قرآن، مانند حمد، نیز برترین سوره معرفى شده، ولى با افضل بودن سوره بقره نیز منافى ندارد؛ زیرا برترى هر یك، از جهتى است و افضل بودن در این گونه موارد نسبى است، نه مطلق و نفسى ؛ مثلا، برترى سوره حمد از آن روست كه با وجود ایجاز و اختصار مشتمل بر عصاره معارف قرآن است و به همین جهت به ام الكتاب موسوم شده است. برترى سوره بقره نیز از نظر جامعیت آن است ؛ این سوره گسترده، جامع اصول معارف ، اخلاق، حقوق و احكام فقهى فراوانى است و از این جهت در میان سوره ها بى همتاست. از این رو برخى در صدر اسلام مدت هشت سال كوشیدند تا آن را فرا گیرند. سوره بقره در نگاه پیامبر اكرم (صلى الله علیه وآله) از چنان عظمتى برخوردار بود كه به جوانترین فرد یك لشكر بر اثر فراگیرى این سوره، سمت فرماندهى داد: روى ان النبى (صلى الله علیه وآله) بعث بعثاثم تتبعهم یستقرئهم. فجاء انسان منهم فقال: ماذا معك من القرآن ؟ حتى اتى على احدثهم سنا، فقال: ماذا معك من القرآن ؟ قال كذا و كذا و سوره البقره. فقال (صلى الله علیه وآله): اخرجوا و هذا علیكم امیر. قالوا: یا رسول الله (صلى الله علیه وآله) هو احدثنا سنا. قال: معه سوره البقره سفارش موكد اهل بیت (علیهم السلام) درباره تلاوت این سوره نیز، حاكى از عظمت آن در نگاه آن برگزیدگان است. این سوره مشتمل بر آیاتى برجسته و نورانى مانند آیه الكرسى است كه از آن به ذروه قرآن یعنى قله رفیع قرآن و یا گنج عرشى یاد شده است: ان لكل شى ء ذروه القرآن آیه الكرسى ، اعطیت آیه الكرسى من كنز تحت العرش ولم یوتها نبى كان قبلى. تعبیر گنج عرشى درباره آیات پایانى این سوره نیز آمده است: اعطیت لك و لامك كنزا من كنوز عرشى فاتحه الكتاب و خاتمه سوره البقره نامها و اوصاف سوره سوره بقره به نامها و صفاتى موسوم شده است، مانند: 1- بقره: شهرت سوره به این نام بر اثر اشتمال آن بر داستان گاو بنى اسرائیل است كه در آیات 67 تا 73 این سوره آمده و این نام مشهور، علم بالغبه است و كاربرد آن در احادیث معصومین (علیهم السلام) از باب همراهى با مصطلح توده مردم است، نه از باب تسمیه، زیرا اولا، نام گذارى سوره ها توقیفى نیست و هیچ دلیلى نیز در دست نیست كه این سوره را معصومین (علیهم السلام) به نام بقره نامیده باشند و ثانیا، بعید است چنین سوره اى كه معارفى والا و حكمى عمیق و احكامى فراوان در بر دارد به نام حیوانى نامیده شود و یا سوره انعام كه مشتمل بر چهل احتجاج توحیدى است به نام چهارپایان موسوم شده باشد و یا سوره نمل كه معارف عمیق و قصص بسیارى از پیامبران (علیهم السلام) را در بر دارد به نام مورچه و همچنین سوره مباركه مائده كه بر اثر اشتمال آن بر آیه ولایت شایسته نام سوره ولایت است به سبب تبیین سفره بنى اسرائیل به مائده موسوم شده باشد. برخى مفسران شیعه و اهل سنت نیز به همین دلیل، از عنوان سوره البقره احتراز جسته، به جاى آن، عنوان السوره التى یذكر فیها البقره را برگزیده اند. در برخى روایات نیز از این سوره به عنوان السوره التى... یاد شده و از گفتن سوره البقره نهى شده است. جناب آلوسى مى گوید: ممكن است گفتن سوره البقره در صدر اسلام بر اثر استهزاى كافران، مكروه بوده است و بعد از ساطع شدن نور اسلام، نهى مزبور برطرف شده و بدون انكار، شیوع یافته و حدیث هم در جواز آن وارد شده است. 2 و 3 - ذروه و سنام قرآن: ذروه و سنام به معناى نقطه برجسته، ممتاز و نمایان یك شى ء است. پیامبر اكرم (صلى الله علیه وآله) از این سوره با این دو نام یاد كرده اند: البقره سنام القرآن و ذروته. 4- فسطاط قرآن: وصف سوره بقره با عنوان خیمه قرآن بر اثر اشتمال آن بر اصول اعتقادى و فروع عملى فراوان است. پیامبر اكرم (صلى الله علیه وآله) این سوره با این وصف ستوده است: السوره التى یذكر فیها البقره، فسطاط القرآن. 5- سید قرآن: چون توحید داراى بلندترین جایگاه در معارف الهى است، این سوره بر اثر اشتمال بر آیات برجسته توحیدى، مانند آیه الكرسى، بدین صفت موصوف شده است. از سوى دیگر چون سید هر مجتمعى مئونه و هزینه آنان را تحمل مى كند و معونه و كمك به آنان را به همراه دارد و از جهت دیگر، سید هر گروهى خادم آنهاست و این سوره طولانى هزینه نیل به معانى بسیارى از سوره ها را تحمل كرده، در ادراك ره آورد آنها خدمت به سزایى دارد، مى تواند سید آنها باشد. 6- زهراء: در برخى روایات سوره بقره و آل عمران با نام الزهروان، یعنى دو سوره درخشان و تابناك یاد شده است. خطوط كلى معارف سوره 1- نبوت عامه، تحریف كتب آسمانى پیشین، تحدى، اعجاز و عظمت قرآن كریم. 2- تاریخ پیامبران بزرگ الهى، مانند حضرت ابراهیم و حضرت موسى (علیهما السلام). 3- خلافت الهى انسان و خضوع فرشتگان در برابر انسان كامل. 4- اوصاف پرهیزكاران، منافقان و كافران به ویژه یهود و كارشكنى هاى آنان در برابر اسلام. 5- ارزش و جایگاه شهید و شهادت. 6- احكام عبادى ؛ مانند نماز (و تحویل قبله)، روزه (و ماه مبارك رمضان). 7- احكام خانواده ؛ مانند رضاع، طلاق، وصیت و ارث. 8- احكام اقتصادى، مانند انقاق، تجارت، دین، ربا و تنظیم اسناد مالى. 9- احكام اجتماعى ؛ مانند جهاد و دفاع، نفى اكراه در دین و... 10- احكام كیفرى ؛ مانند قصاص. 11- احكام خوراكیها؛ مانند تحریم گوشتهاى حرام و شراب. قرطبى از ابن العربى نقل مى كند: از بعضى مشایخ خود شنیدم كه مى گفت: در سوره بقره هزار امر، هزار نهى، هزار حكم و هزار خبر وجود دارد. هدف سوره گرچه آیات این سوره به تدریج نازل شده و مشتمل بر موضوعات گوناگون است، ولى از آنجا كه هر سوره به منزله فصلى از فصول قرآن كریم و در نتیجه داراى هدف و پیام واحد است، این سوره نیز داراى غرض واحد و جامعى خواهد بود. هدف واحدى كه مى توان از مباحث متنوع این سوره انتزاع كرد این است كه مقتضاى بندگى خداى سبحان، ایمان به همه پیامبران و همه كتابهاى آسمانى است و بر این اساس، كافران و منافقان را بر اثر نداشتن ایمان مذمت مى كند و اهل كتاب را به خاطر بدعتهایشان، از جمله تفرقه در دین خدا و فرق گذاشتن بین پیامبران، ملامت مى كند و احكامى را كه ایمان به آنها مقتضاى اسلام بیان مى كند. انسجام و هماهنگى صدر و ذیل سوره بقره شاهد این مدعاست، در اولین آیات آن سخن از ایمان پرهیزكاران به غیب و كتابهاى آسمانى و كفر و انكار كافران و منافقان نسبت به این حقایق است و در پایان سوره نیز سخن از ایمان رسول و مومنان به وحى ، فرشتگان و رسولان الهى و عدم تفریق بین مرسلین است.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: سایت ریسک]
[مشاهده در: www.ri3k.eu]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 367]