ترجمه المیزان : سوره بقره آیات 281 - 275

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: ترجمة الميزان ج : 2ص :625

الَّذِينَ يَأْكلُونَ الرِّبَوا لا يَقُومُونَ إِلا كَمَا يَقُومُ الَّذِي يَتَخَبَّطهُ الشيْطنُ مِنَ الْمَسذَلِك بِأَنَّهُمْ قَالُوا إِنَّمَا الْبَيْعُ مِثْلُ الرِّبَواوَ أَحَلَّ اللَّهُ الْبَيْعَ وَ حَرَّمَ الرِّبَوافَمَن جَاءَهُ مَوْعِظةٌ مِّن رَّبِّهِ فَانتَهَي فَلَهُ مَا سلَف وَ أَمْرُهُ إِلي اللَّهِوَ مَنْ عَادَ فَأُولَئك أَصحَب النَّارِهُمْ فِيهَا خَلِدُونَ‏(275) يَمْحَقُ اللَّهُ الرِّبَوا وَ يُرْبي الصدَقَتِوَ اللَّهُ لا يُحِب كلَّ كَفَّارٍ أَثِيمٍ‏(276) إِنَّ الَّذِينَ ءَامَنُوا وَ عَمِلُوا الصلِحَتِ وَ أَقَامُوا الصلَوةَ وَ ءَاتَوُا الزَّكوةَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ‏(277) يَأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ذَرُوا مَا بَقِي مِنَ الرِّبَوا إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ‏(278) فَإِن لَّمْ تَفْعَلُوا فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ مِّنَ اللَّهِ وَ رَسولِهِوَ إِن تُبْتُمْ فَلَكمْ رُءُوس أَمْوَلِكمْ لا تَظلِمُونَ وَ لا تُظلَمُونَ‏(279) وَ إِن كانَ ذُو عُسرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلي مَيْسرَةٍوَ أَن تَصدَّقُوا خَيرٌ لَّكمْإِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ‏(280) وَ اتَّقُوا يَوْماً تُرْجَعُونَ فِيهِ إِلي اللَّهِثُمَّ تُوَفي كلُّ نَفْسٍ مَّا كسبَت وَ هُمْ لا يُظلَمُونَ‏(281)

ترجمه آيات

كساني كه ربا مي‏خورند رفتار و كردارشان مانند شخص جن زده و فريب خورده شيطان است و چون

ترجمة الميزان ج : 2ص :626

ربا خوران خوب و بد را تميز نمي‏دهند ، مي‏گويند خريد و فروش هم مثل ربا است ، با اينكه خدا خريد و فروش را حلال و ربا را حرام كرده پس ، بطور كلي هر كس موعظه‏اي از ناحيه پروردگارش دريافت بكند ، و در اثر آن موعظه ، از معصيت خدا دست بردارد ، گناهي كه قبلا كرده بود حكم گناه بعد از موعظه را ندارد ، و امر آن به دست خدا است اما اگر باز هم آن عمل نهي شده را تكرار كند ، چنين كساني اهل آتش و در آن جاودانند ( 275) .

خداربا را ( كه مردم به منظور زياد شدن مال مرتكب مي‏شوند ) پيوسته نقصان مي‏دهد ، و به سوي نابوديش روانه مي‏كند ، و در عوض صدقات را نمو مي‏دهد ، و خدا هيچ كافر پيشه دل به گناه آلوده را دوست نمي‏دارد ( 276) .

محققا كساني كه ايمان آورده و اعمال صالح انجام مي‏دهند و نماز بپا داشته ، و زكات مي‏دهند ، اجرشان نزد پروردگارشان است ، ( چون دنيا ظرفيت اجر اينگونه اعمال را ندارد ) ، نه ترسي بر آنان هست و نه اندوهگين مي‏شوند ( 277) .

هان ! اي كساني كه ايمان آورده‏ايد از خدا پروا كنيد ، و آن زيادي مال را كه در اثر ربابه دست آمده رها كنيد ، اگر داراي ايمانيد ( 278) .

حال اگر نكنيد بايد بدانيد كه در حقيقت اعلان جنگ با خدا و رسول كرده‏ايد ، و اگر توبه كنيد اصل سرمايه‏تان حلال است ، نه ظلم كرده‏ايد و نه به شما ظلمي شده است ( 279) .

و اگر بدهكار شما در تنگي و فشار است بايد مهلتش دهيد ، تا هر وقت داشت بدهد البته اگر تصدق كنيد برايتان بهتر است اگر اهل عمل باشيد ( 280) .

و بترسيد از روزي كه در آن روز به سوي خدا بر مي‏گرديد ، و آن وقت تمامي اعمالتان به شما بر گردانده مي‏شود ، بدون اينكه به احدي ظلم شود ( 281) .

بيان آيات

اين آيات در مقام تاكيد حرمت ربا و تشديد بر رباخواران است ، نه اينكه بخواهد ابتداء ربا را حرام كند ، چون لحن تشريع لحن ديگر است ، آن آيه‏اي كه مي‏توان گفت حرمت ربا را تشريع كرده آيه زير است كه مي‏فرمايد : يا ايها الذين آمنوا لا تاكلوا الربوا اضعافا مضاعفة ، و اتقوا الله لعلكم تفلحون .

آري آيات مورد بحث مشتمل بر آيه‏اي نظير يا ايها الذين آمنوا اتقوا الله و ذروا ما بقي من الربوا ان كنتم مؤمنين ، كه لحن تشريع دارد مي‏باشد ، و از سياق آن بر مي‏آيد مسلمانان از آيه

ترجمة الميزان ج : 2ص :627

سوره آل عمران كه ايشان را نهي مي‏كرده منتهي نشده بودند و از ربا خواري دست بر نداشته بودند ، و بلكه تا اندازه‏اي همچنان در بينشان معمول بود ، لذا خداي سبحان در اين سوره نيز براي بار دوم به آنان دستور مي‏دهد كه از ربا خواري دست بردارند ، و آنچه از ربا كه در ذمه بدهكاران مانده نگرفته و مطالبه ننمايند از همين جا روشن مي‏شود كه جمله فمن جائه موعظة من ربه فانتهي فله ما سلف و امره الي الله ... چه معنائي مي‏دهد ، و تفصيلش خواهد آمد .

قبل از آنكه آيه سوره آل عمران نازل شود سوره روم نازل شده بود ، چون سوره روم در مكهنازل شده ، در آنجا مي‏فرمايد : و ما اتيتم من ربا ليربوا في اموال الناس فلا يربوا عند الله ، و ما آتيتم من زكوة تريدون وجه الله فاولئك هم المضعفون از اينجا اين معنا روشن مي‏شود كه مساله ربا خواري از همان اوائل بعثت رسولخدا و قبل از هجرت عملي منفور بود ، تا آنكه در آيه سوره آل عمران صريحا تحريم و سپس در آيه سوره بقره ( يعني همين آيات مورد بحث ) در باره آن تشديد شده است ، چون همانطور كه گفتيم از سياق اين آيات كاملا استفاده مي‏شود كه قبلا در باره آن نهي شده بود ، و نيز روشن مي‏شود كه آيات مورد بحث بعد از آيات سوره آل عمران نازل شده است .

علاوه بر اينكه حرمت ربا بنا به حكايت قرآن كريم در بين يهود معروف بوده ، چون قرآن كريم مي‏فرمايد : و اخذهم الربوا و قد نهوا عنه و نيز آيه‏اي كه قرآن مجيد از يهوديان ، نقل مي‏كند كه مي‏گفتند : ليس علينا في الاميين سبيل اشاره‏اي به اين معنا دارد با در نظر گرفتن اينكه قرآن كريم كتاب يهود را تصديق كرده و در مورد ربا نسخ روشني ننموده ، دلالت دارد بر اينكه ربا در اسلام حرام بوده است .

و اين آيات يعني آيات مورد بحث با آيات قبلش ( كه در باره انفاق است ) بي‏ارتباط نيست ، همچنانكه از جمله يمحق الله الربوا و يربي الصدقات و جمله و ان تصدقوا خير لكم كه در ضمن اين آيات آمده ، اين ارتباط فهميده مي‏شود همچنانكه در سوره روم و آل عمران نيز مساله ربا مقارن با مساله انفاق و صدقه واقع شده است بعلاوه دقت در آيات نيز اين ارتباط را تاييد مي‏كند زيرا ربا خواري درست ضد و مقابل انفاق و صدقه است ، چون ربا خوار ،

ترجمة الميزان ج : 2ص :628

پول بلا عوض مي‏گيرد ، و انفاق‏گر پول بلاعوض مي‏دهد ، و نيز آثار سوئي كه بر ربا خواري بار مي‏شود درست مقابل آثار نيكي است كه از صدقه و انفاق به دست مي‏آيد آن ، اختلاف طبقاتي و دشمني مي‏آورد ، و اين بر رحمت و محبت مي‏افزايد ، آن خون مسكينان را به شيشه مي‏گيرد و اين باعث قوام زندگي محتاجان و مسكينان مي‏شود آن اختلاف در نظام و نا امني مي‏آورد و اين انتظام در امور و امنيت .

خداي سبحان در اين آيات در امر ربا خواري شدتي به كار برده كه در باره هيچ يك از فروع دين اين شدت را به كار نبرده است مگر يك مورد كه سخت‏گيري در آن نظير سخت‏گيري در امر ربا است ، و آن اين است كه : مسلمانان ، دشمنان دين را بر خود حاكم سازند ، و اما بقيه گناهان كبيره هر چند قرآن كريم مخالفت خود را با آنها اعلام نموده و در امر آنها سخت‏گيري هم كرده ، و ليكن لحن كلام خدا ملايم‏تر از مساله ربا و حكومت دادن دشمنان خدا بر جامعه اسلامي است و حتي لحن قرآن در مورد زنا و شرب خمر و قمار و ظلم و گناهاني بزرگتر از اين ، چون كشتن افراد بي‏گناه ، ملايمتر از اين دو گناه است .

و اين نيست مگر براي اينكه فساد آن گناهان از يك نفر و يا چند نفر تجاوز نمي‏كند ، و آثار شومش تنها به بعضي از ابعاد زندگاني را در بر مي‏گيرد و آن عبارت است از فساد ظاهر اجتماع ، و اعمال ظاهري افراد ، به خلاف ربا و حكومت بي‏دينان كه آثار سوئش بنيان دين را منهدم مي‏سازد ، و آثارش را به كلي از بين مي‏برد و نظام حيات را تباه مي‏سازد ، و پرده‏اي بر روي فطرت انساني مي‏افكند ، و حكم فطرت را ساقط مي‏كند ، و دين را به دست فراموشي مي‏سپارد ، كه ان شاء الله توضيح اين معاني را تا اندازه‏اي خواهيم داد .

جريان تاريخ نيز اين نظريه قرآن را تصديق كرده ، و شهادت مي‏دهد كه امت اسلام از اوج عزت به پائين‏ترين درجه ذلت نيفتاد ، و مجد و شرفش به غارت نرفت و فاقد مال و عرض و جان خود نشد ، مگر وقتي كه در امر دين خود سهل‏انگاري كرد ، و دشمنان دين را دوست خود گرفته ، زمام امرحكومت خود را به دست ايشان سپرد و كارش به جائي رسيد كه نه مالك مرگ خود بود ، و نه مالك زندگي‏اش ، نه اجازه مي‏يافت تا بميرد و نه فرصت پيدا مي‏كرد تا از مواهب و نعمتهاي زندگاني برخوردار گردد ، لذا دين از ميان مسلمانان رخت بر بست ، و فضائل نفساني از ميان آنان كوچ نمود .

رباخواران به جمع كردن اموال و انباشتن ثروت پرداختند و در راه به دست آوردن جاه و مقام با يكديگر مسابقه گذاشتند ، و همين باعث به راه افتادن جنگهاي جهاني شد ، و جمعيت دنيا به دو دسته تقسيم گرديده و رو بروي هم ايستادند ، يك طرف ثروتمندان مرفه ، و طرف

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 271]