تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1834117835
بررسی موجودات هوشمند فرازمینی از منظر مفسران قرآن
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
بررسی موجودات هوشمند فرازمینی از منظر مفسران قرآن
اشاره قرآن به وجود مشرق‌ها و مغرب‌های متعدد از سویی، و اتصاف خداوند به پرودگار جهانیان بودن از سوی دیگر، برخی را بر این داشته است تا اشاره قرآن به حیات فرا زمینی را به عنوان نظریه‌پردازی این کتاب مقدس طرح نمایند.
بخش دوم و پایانی نقد و بررسی آنچه از آیاتی که تعبیر «مَنْ فِی السَّمَاوَاتِ» را در خود دارند فهمیده می‌شود این است که آنها موجوداتی مملوک خداوند (یونس / 66؛ انبیاء / 19)، مطیع (آل‌عمران / 83)، ساجد (رعد / 15؛ حج / 18) و تسبیح‌‌گوی (نور / 41) هستند که از غیب الهی بی‌اطلاع‌اند (نمل / 65) و در آسمان‌ها وجود دارند که در قیامت به‌سوی خداوند باز گردانده می‌شوند. (همان) با توجه به آیات دیگری که این ویژگی‌ها را برای فرشتگان بیان می‌کنند و آسمان را جایگاه آنان می‌دانند، می‌توان استنباط کرد که فرشتگان از مصادیق «مَنْ فِی السَّمَاوَات» هستند. البته به‌نظر می‌رسد وجهی برای انحصار مصادیق «مَنْ فِی السَّمَاوَات» در فرشتگان وجود نداشته باشد و بتوان آن‌را شامل جنیان و بسیاری از موجودات هوشمندی دانست که در آسمان‌ها زندگی می‌کنند و ما از وجود آنها بی‌خبریم و چه‌بسا آنان نیز از ما بی‌خبرند. (روایاتی به این مضمون در مجلسی، 1362: 54 / 348؛ سیوطی، 1404: 1 / 130 و بحرانی، 1419: 1 / 108 آمده است.) شواهدی در خود این آیات وجود دارد که این توسعه مصداقی را تأیید می‌کند، از جمله: الف) تعبیر «طَوْعاً وَ کرْهاً» در دو آیه 15 سوره رعد و 83 سوره آل‌عمران بیانگر حالت سجده و تسلیم ساکنان آسمان است و از آنجایی‌که عبادت فرشتگان همیشه با طوع و از روی تمایل است و از عبادت هیچ‌گونه کراهتی ندارند، می‌توان دریافت که تعبیر «مَنْ فِی السَّمَاوَات» حداقل در این دو آیه به موجوداتی غیر از فرشتگان اشاره داشته باشد. ب) به اعتقاد بسیاری از مفسران (طیب، 1366: 3 / 271؛ ابن‌کثیر، 1415: 2 / 59؛ سیوطی، 1404: 2 / 48) مراد از «مَن عِندَهُ» در آیه «وَ لَهُ مَنْ فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأ‌َرْض‌ِ وَ مَنْ عِنْدَهُ لا یَسْتَکْبرُونَ عَنْ عِبَادَتِه وَ لا یَسْتَحْسِرُونَ» (انبیاء / 19) فرشتگان مقرب الهی است. روایات تفسیری (بحرانی، 1419: 3 / 807) و سیاق آیه نیز این مضمون را تأیید می‌کند. بنابراین، ذکر جداگانه «مَن عِندَهُ» می‌تواند این احتمال را تقویت کند که یکی از مصادیق «مَن فی السَّمَاوات» در این آیه، موجودات هوشمند آسمانی باشد. گروه سوم: محل زندگی موجودات هوشمند فرازمینی الف) تعدد عوالم تعبیر «عَالَمِین» ازجمله تعابیری است که به اعتقاد برخی نویسندگان به جهان‌های متعدد اشاره دارد. این تعبیر 74 بار در قرآن آمده است. «الحَمْدُ لِلَّه رَب الْعَالَمِینَ (فاتحه / 2)؛ ستایش مخصوص خدایی است که پروردگار جهانیان است.» مفهوم‌شناسی واژه «العالمین» جمع عالَم و از ریشه «عِلم» است و در اصل اسم چیزی است که به‌واسطه آن دانسته می‌شود و ازآنجایی‌که عالَم وسیله‌ای است که می‌توان از آن برای شناخت و علم به آفریننده آن و ویژگی‌های او بهره برد به آن عالَم گفته می‌شود. (راغب اصفهانی، 1426: 581؛ مصطفوی، 1402: 8 / 210) «عالمین» جمع عالَم به‌معنای جهان و گیتی نیز آمده است (داورپناه، 1375: 6 / 332) و جمع آن با «ین»، اشاره به ذوی‌العقول یا اشاره به تمام مجموعه‌های این جهان، اعم از جاندار و بی‌جان است. (طبرسی، 1372: 1 / 95؛ مصطفوی، 1402: 8 / 210) دیدگاه‌های تفسیری برخی مفسران مقصود از «عالمین» را عالم جن، عالم انسان، عالم آب و ... دانسته‌اند که هر کدام عالم مستقلی هستند و «عالمین» به مجموعه آنها اشاره دارد. (درویش، 1415: 1 / 14؛ خویی، بی‌تا: 456) علامه طباطبایی در تفسیر «عالمین» می‌نویسد: عالمین جمع عالَم یعنی آنچه ممکن است که با آن علم یافت شود و شامل تمامی موجودات می‌شود، هم تک‌تک موجودات و هم نوع‌نوع آنها. (طباطبایی، 1417: 1 / 34) در تفسیر نمونه دراین‌باره چنین آمده است: مجموعه‌ای از موجودات مختلف که دارای صفات مشترک و یا زمان و مکان مشترک هستند. مثلاً می‌گوییم عالم انسان و عالم حیوان و عالم گیاه و یا می‌گوییم عالم شرق و عالم غرب و عالم امروز و عالم دیروز ... و هنگامی که عالم، جمع بسته می‌شود اشاره به تمام مجموعه‌های این جهان است. (مکارم شیرازی، 1371: 1 / 30) برخی نویسندگان تعبیر «مشارق و مغارب» در آیات معارج / 40 و صافات / 5 را تأییدکننده وجود جهان‌های متعدد می‌دانند. ایشان معتقداند قرآن مجید با صراحت اعلام می‌کند که خدا، پروردگار چندین جهان است و اینکه خورشیدهای فراوان دیگری وجود دارد که آنها هم نورافشانی می‌کنند و مشرق و مغرب دارند و کلمات مشارق، مغارب و العالمین به‌خوبی بیان می‌کند که تعداد فراوانی، خورشید و جهان وجود دارد که همان‌طور ما تحت پرورش و ربوبیت خداوند قرار داریم آنها نیز مشمول عنایت و ربوبیت خدا هستند امّا هنوز بشر نتوانسته است حقایق آن عوالم را درک کند و به همنوعان خود عرضه کند و با تمدن‌های دیگر مقایسه و ارزیابی نماید. (زمانی، 1350: 34) نقد و بررسی با توجه به کاربرد واژه «عالمین» در قرآن برای اشاره به جهان‌هایی همچون عالم انسان‌ها، فرشتگان، جنیان و جمادات، طرح جهان‌های دیگر به‌عنوان مصداقی از «عالمین» به‌عنوان یک احتمال قابل پذیرش است. با توجه به اینکه واژه عالَم به‌معنای مردم نیز آمده است (فراهیدی، 1410: 2 / 152) و جمع آن با «ین» به‌معنای جهانیان خردمند است و در برخی آیات، واژه «ربّ» به آن اضافه شده (فاتحه / 1؛ جاثیه / 36؛ عنکبوت / 10؛ نمل / 44؛ قصص / 30؛ شعراء / 47، 77 و 109) که به‌معنای تربیت‌کننده و پرورش‌دهنده است (ابن‌فارس، 1420: 2 / 382؛ طریحی، 1375: 2 / 64 ؛ راغب اصفهانی، 1426: 335؛ مصطفوی، 1402: 4 / 19) و عموماً در جایی به‌کار می‌رود که حیات، تغذیه و توالد در آن وجود دارد (مراغی، بی‌تا: 1 / 30) می‌توان این احتمال را تقویت کرد که کلمه «العالمین» در قرآن، به وجود عوالمی اشاره دارد که موجوداتی خردمند در آن زندگی می‌کننند. تعبیر «رَب الْعَالَمِینَ» در کنار «رَب السَّمَاوَاتِ وَ رَب الْأ‌َرْض‌ِ» در آیه 36 سوره جاثیه نیز تأییدی بر این برداشت است. تعبیر «مشارق و مغارب» نیز اگرچه با وجود کرات مسکونی که دارای مشرق و مغرب خاص خود باشند سازگاری دارد، ولی به‌دلیل وجود احتمالات متعدد تفسیری درباره مشارق و مغارب نمی‌توان وجود این‌گونه اجرام را از آیه استفاده کرد تا چه رسد به اینکه مسکونی بودن و وجود حیات در آنها را بتوانیم از آیه دریابیم. روایات متعددی در متون روایی دیده می‌شود که از وجود جهان‌های متعدد سخن گفته‌اند. به‌عنوان نمونه از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است که فرمودند: خداوند دوازده‌هزار عالَم دارد که هر عالمی از آن، بزرگ‌تر از هفت آسمان و هفت زمین است. هیچ عالَمی از آن عوالم نمی‌داند که خداوند غیر از آنها عوالمی دارد و من حجت بر همه آنها هستم. (مجلسی، 1362: 54 / 320؛ حویزی العروسی، 1415: 1 / 17 ـ 16؛ بحرانی، 1419: 1 / 109) این روایت به دو نکته اشاره می‌کند که می‌تواند مؤیدی بر وجود حیات هوشمند در خارج از زمین باشد: اول اینکه آگاه نبودن آن عوالم از وجود عوالم دیگر، بر فرض وجود عقل و تفکر در آن مخلوقات، معنا پیدا می‌کند. دوم اینکه عبارت «إ‌ِنّی الحُجَّةُ عَلَیهم» که از حجت بودن امام(علیه السلام) برای آنان سخن می‌گوید، مستلزم وجود درک و شعور در آنان است. روایات دیگری نیز وجود دارد که از وجود شهرهایی در آسمان (بحرانی، 1419: 4 / 591؛ مجلسی، 1362: 55 / 91؛ قمی، 1387: 2 / 219) که ساکنان آن، لغات متفاوتی دارند (همان: 1 / 110؛ صفار، 1362: 338؛ مجلسی، 1362: 54 / 327) و از آفرینش آدم بی‌خبرند (همان: 335؛ بحرانی، 1419: 1 / 108) خبر می‌دهند. ب) هفت زمین مثل هفت آسمان در یکی از آیاتی که از هفت‌آسمان سخن به‌میان آمده است، از آفریده‌شدن زمین همانند آن هفت‌آسمان سخن به‌میان آمده است. برخی مفسران و دانشمندان این تعبیر قرآنی را اشاره به وجود زمین‌های هفتگانه دانسته‌اند که در آنها موجوداتی همچون موجودات زمینی زندگی می‌کنند. للَّهُ الَّذِی خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَ مِنَ الْأ‌َرْض‌ِ مِثْلَهُنَّ یَتَنَزَّلُ الْأ‌َمْرُ بَیْنَهُنَّ لِتَعْلَمُوا أ‌َنَّ اللَّهَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ. (طلاق / 12) مفهوم‌شناسی ماده «مِثْل» برای بیان تسویه بین دو چیز به‌کار می‌رود (جوهری، 1404: 5 / 1816؛ ابن‌منظور، 1414: 11 / 610) و به معنی نظیر (ابن‌فارس، 1420: 5 / 296) شبیه و مانند است. (جوهری، 1404: 5 / 1816؛ ابن‌منظور، 1414: 11 / 610) دیدگاه‌های تفسیری مفسران و دانشمندان در تبیین مراد از مثلیت زمین و آسمان‌های هفتگانه که با تعبیر «وَ مِنَ الأَرضِ مِثلَهُنَّ» بدان تصریح شده است، دیدگاه‌های متعددی ارائه داده‌اند. اول. مثل بودن در تعداد برخی مفسران (طوسی، 1409: 2 / 56؛ نجفی، 1419: 564؛ فیض کاشانی، 1418: 2 / 1319؛ بیضاوی، 1421: 5 / 223؛ سمرقندی، بی‌تا: 3 / 465؛ ملا حویش، 1382: 5 / 112؛ صادقی، 1419: 559) معتقدند براساس این آیه، همان‌گونه که آسمان‌ها هفت عدد هستند زمین‌ها هم هفت عددند؛ زیرا این مثلیت پس از طرح مسئله هفت عدد بودن آسمان‌ها بیان شده است. البته همان‌گونه که بین مفسران درباره حقیقی بودن یا دلالت بر کثیر بودن «هفت» در هفت آسمان اختلاف است، در مورد هفت زمین هم این اختلاف وجود دارد و برخی بر دلالت این آیه بر وجود زمین‌های بسیارزیاد، تأکید دارند. (مراغی، بی‌تا: 28 / 151) اگرچه واژه «ارض» در قرآن همواره به‌صورت مفرد به‌کار رفته است ولی در روایات (کلینی، 1361: 1 / 165؛ برقی، 1366: 1 / 90؛ شریف رضی، 1368: خ 130) می‌توان مواردی را یافت که بر هفتگانه بودن آن تصریح شده است. موریس بوکای با استدلال به آیه فوق می‌نویسد: بنابراین آسمان‌ها متعددند و زمین‌ها نیز، و این یکی از بزرگترین شگفتی‌های خواننده جدید قرآن است که در متنی از آن زمان اعلام این مطلب را بیابد که زمین‌هایی مانند زمین ما می‌توانند در جهان یافت شوند که انسان‌ها هنوز در زمان ما نتوانسته‌اند وارسی کنند. (بوکای، 1365: 189) برخی مفسران نیز با پذیرفتن مثلیت در تعداد، مراد از زمین‌های هفتگانه را هفت اقلیم زمین (نیشابوری، 1415: 2 / 821) یا هفت لایه و طبقه بودن زمین می‌دانند (طباطبایی، 1417: 19 / 326) همان‌گونه که در برخی روایات «الأ‌َرضینَ السَّبع» (نهج‌البلاغه: خ90 و 181) نیز اشاره به قطعه‌ها و بخش‌های زمین دارد. دوم. مماثلت در نگه داشته شدن بدون ستون در فضا و حرکت داشتن برخی نیز معتقدند هفت آسمان بودن دخالتی در این همانندی ندارد و ممکن است این مشابهت از جهات دیگری باشد. به‌عنوان مثال همان‌گونه که آسمان و کرات آسمانی بدون هیچ‌گونه ستونی در آسمان نگاه داشته شده‌اند و در عین حال دارای حرکت هستند، زمین نیز همین ویژگی‌ها را داراست. تفسیر اطیب البیان این دیدگاه را این‌گونه مطرح می‌کند: مماثلت در این نیست که در عدد مثل آنها باشد بلکه ممکن است وجه تشبیه این باشد که همین نحوی که این کرات جوّیه که گفتیم مراد از سماوات، طبقات فضای همین کرات جوّیه است اینها در جو این فضای وسیع به قدرت کامله حق نگهداشته شده بدون عمد و ستون و از برای هر یک حرکت است. (طیب، 1366: 13 / 66) یکی از نویسندگان معاصر نیز در تبیین مثلیت در آیه می‌نویسد: از آیه درک می‌شود که زمین مثل آسمان‌هاست نه عین آنها. مثلاً زمین در حرکت وضعی و انتقالی، پدید آمدن شب و روز و فصول چهارگانه و ... شباهت به آسمان‌ها و کرات دیگر دارد. (محمودی، 1362: 34) سوم. مثلیت در ملکوتی بودن بنابر این دیدگاه، مراد از «مِنَ الأَرضِ مِثلَهُنَّ» این است که خدا از زمین چیزی را همانند آسمان‌های هفتگانه آفرید و آن همان انسان مرکب از ماده زمینی و روح آسمانی است که در آن روح، نمونه‌هایی از ملکوت آسمانی وجود دارد. علامه طباطبایی پس بیان این نکته که ظاهر تعبیر «مِثلَهُنَّ» همانندی در عدد است، می‌نویسد: و چه‌بسا گفته باشند که مراد ازجمله «وَ مِنَ الأ‌َرْض‌ِ مِثْلَهُنَّ» این است که خدای تعالی از زمین چیزی خلق کرده، مثل آسمان‌های هفتگانه، و آن عبارت است از انسان که موجودی است مرکب از ماده زمینی و روحی آسمانی، که در آن روح نمونه‌هایی از ملکوت آسمانی است. (طباطبایی، 1417: 19 / 326) در این صورت «مِن» در «مِنَ الأَرضِ مِثلَهُنَّ» به‌معنای نشویه است، یعنی از زمین (خاک)، انسان ملکوتی مانند آسمان ملکوتی نشئت یافت و آفریده شد. (رضایی اصفهانی، 1385: 1 / 149) نقد و بررسی آنچه در احتمال سوم به‌عنوان همانندی بین آسمان و زمین ذکر شده است نوعی مفهوم معنوی است و ارتباطی با آسمان و زمین مادی که مورد بحث ماست ندارد. احتمال دوم نیز تنها برخی از مماثلت‌ها را ذکر می‌کند، درحالی‌که تشابه زمین و آسمان منحصر در آن نبوده و ممکن است از جهات دیگری همچون ترکیب، آفرینش، استحکام، نظم و ... با هم همانند باشند. تنها احتمال اول است که مسئله تعدد زمین‌ها را مطرح می‌کند و اگرچه ذکر تعبیر «مِثلَهُنَّ» پس از تعبیر «سَبعَ سَمَاواتٍ» آن‌را تقویت می‌کند ولی در مورد وجود موجود هوشمند در آن زمین‌ها ما را به قطع نمی‌رساند و تنها احتمال حیات در آنها را، به صورت ضعیف مطرح می‌کند؛ زیرا حتی اگر تعدّد زمین‌ها از این آیه فهمیده شود اشاره آیه به وجود موجودات عاقل در حدّ یک احتمال باقی می‌ماند. ج) بروج برخی مفسران با تفسیر خاصی که در تعبیر بروج ارائه می‌دهند آن‌را اشاره به مکان‌های زندگی موجودات زنده آسمانی می‌دانند. «وَالسَّمَاءِ ذَاتِ الْبُرُوج‌ِ؛ (1) سوگند به آسمان که دارای برج‌هاست!» (بروج / 1) یکی از مفسران معاصر، تفسیر بروج به برج‌های دوازده‌گانه را صحیح نمی‌داند و استدلال می‌کند که قرآن مطابق با اصطلاحات فلکیون و منجمین نازل نشده است بلکه به زبان عربی فصیحی است که هر عرب‌زبانی آن‌را می‌فهمد. علاوه بر اینکه، در روایات هیچ‌گاه بروج، به برج‌های دوازده‌گانه تفسیر نشده است. (صادقی، 1408: 30 / 257) ایشان مراد از بروج را قصرهای مرتفعی می‌داند که با زینت آراسته شده است و این آیات را اشاره به وجود شهرهایی آسمانی می‌داند که خداوند یا انسان یا هر موجود زنده دیگری آن‌را ساخته است و چه‌بسا در آینده بتوان به آنجا رفت و آنها را دید. ایشان در تأیید تفسیر خویش به روایتی (سیوطی، 1404: 6 / 331) از ابن‌عباس استناد می‌کند که بروج را قصرهایی در آسمان می‌داند. (صادقی، 1408: 30 / 258) ایشان معتقد است، همان‌گونه که در زمین بناهایی وجود دارد، در آسمان نیز بناها و قصرهای بلند و آراسته‌ای هست که به‌وسیله انسان‌هایی همچون انسان‌های زمینی ساخته شده‌اند. (همو، 1419: 590) البته آنان خداپرستانی هستند که هیچ‌گاه آلوده به گناه نشده‌اند و از شیطان و انسان نیز خبری ندارند و از شر شیاطین، جن و انس در پناه‌اند و به‌جز رسم و راه خداپرستی را نمی‌پویند. (همو، 1380: 280) از قتاده و عطیه نیز نقل شده است که مراد از بروج، قصرهایی در آسمان است که در آنها نگهبانانی وجود دارند. (سیوطی، 1404: 5 / 75) برخی تفاسیر نیز همچون بحر العلوم (سمرقندی، بی‌تا: 2 / 253)، الجامع لأحکام القرآن (قرطبی، 1378: 11 / 10) و تفسیر القرآن العظیم (ابن ابی‌حاتم، 1419: 7 / 2259) اشاره بروج به قصرهای آسمانی را به‌عنوان یک احتمال در تفسیر این آیات مطرح کرده‌اند. نقد و بررسی در تفسیر این مجموعه آیات، باید به چند نکته توجه داشت: 1. اعتباری بودن بروج دوازده‌گانه، مانع از این نمی‌شود که خداوند متعال آنها را اراده کرده باشد؛ چراکه همانندهای فراوانی در قرآن وجود دارد که اموری اعتباری، مدّ نظر قرار گرفته‌اند. 2. اگرچه «برج‌های دوازده‌گانه» اصطلاحی نجومی است ولی به‌سبب شهرت آن در میان مردم عصر نزول، می‌تواند مراد از بروج در آیه مزبور باشد؛ علاوه بر اینکه اصطلاحات فراوانی از علوم مختلف در قرآن آمده است. 3. تفسیر بروج به قصرها و بناهای آسمانی، اگرچه می‌تواند به‌عنوان یک احتمال در تفسیر آیه مطرح شود و در صورت اثبات قطعی وجود این‌گونه بناها در آسمان، می‌توان گفت آیه به آنها نیز اشاره دارد ولی در زمان حاضر، اسناد قطعی این معنا به آیه، صحیح به‌نظر نمی‌رسد. 4. روایاتی که از مستندات این دیدگاه تفسیری شمرده شده است نیاز به بررسی سندی و محتوایی دارد. نتیجه وسعت و عظمت جهان آفرینش به‌قدری است که همه دانشمندان در برابر آن انگشت حیرت به‌دندان دارند و با اینکه از بزرگی، وسعت و تعداد کهکشان‌ها، ستارگان و کرات، اطلاعات دقیقی در دست نیست، ولی تنها در کهکشان ما، بیش از 200 میلیارد ستاره شمرده شده که در بین آنها تعداد قابل‌توجهی ستاره، شبیه خورشید وجود دارد. بنابراین با در نظر گرفتن عظمت عالم آفرینش، ظاهراً بعید به‌نظر می‌رسد که خداوند آسمان‌ها را با این گستردگی و عظمت آفریده باشد و موجود زنده حیات و زیست، منحصر در کره ما باشد و کرات دیگر از موجود زنده، خالی باشد. از نظر فرد موحد و خداشناس که آفرینش جهان را از روی حکمت خداوند می‌داند، بعید به‌نظر می‌رسد که در میلیاردها ستاره هیچ‌کدام جز کره زمین مسکونی نباشد و همه حکم بیابان‌های خشک، خالی و خاموش را داشته باشند و موجود زنده‌ای، مطلقاً در هیچ‌یک دیده نشود. دقت و تأمل در آیات قرآن نیز نشان می‌دهد که وجود موجودات زنده در آسمان‌ها، مورد پذیرش قرآن است و می‌توان این نکته علمی را نوعی رازگویی علمی قرآن شمرد ولی چون هنوز وجود موجودات فرازمینی از نظر علوم تجربی به اثبات نرسیده است، نمی‌توان گفت که این آیات دلالت بر اعجاز علمی قرآن دارد. مگر آنکه در آینده وجود موجودات زنده (به‌ویژه عاقل) در کرات دیگر به صورت قطعی در حوزه علوم تجربی ثابت شود. با پذیرش این نکته علمی قرآن، مبنی بر وجود موجودات زنده در آسمان‌ها، برخی از سؤالات که پیرامون این آیات الهی به ذهن می‌رسد، عبارتند از: 1. بندگی، تسبیح و سجده موجودات زنده آسمان‌ها چگونه است؟ 2. سخن‌گفتن موجودات زنده آسمانی چگونه است؟ 3. آیا ارتباط انسان‌ها با آنان ممکن است؟ 4. آیا با پایان یافتن عمر این دنیا، زندگی آنان نیز به‌پایان می‌رسد؟ پی نوشت: . تعبیر «بروج» در حجر / 16 و فرقان / 61 نیز آمده است. منابع و مآخذ ـ قرآن کریم. ـ نهج‌البلاغه، 1368، محمد بن حسین شریف رضی، ترجمه فیض‌الاسلام، تهران، فیض الاسلام. ـ آسیموف، ایزاک، 1361، اکتشافات قرن بیستم (سیارات)، ترجمه علیرضا توکلی صابری، تهران، شرکت سهامی انتشار. ـ ابن ابی‌حاتم، عبدالرحمن، 1419 ق، تفسیر القرآن العظیم، ریاض، مکتبة نزار مصطفی الباز، چ سوم. ـ ابن‌فارس، احمد، 1420 ق، معجم مقاییس اللغة، بیروت، دار الکتب الاسلامیة، چ سوم. ـ ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، 1415 ق، تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دار إحیاء التراث العربی. ـ ابن‌منظور، محمد بن مکرم، 1414 ق، لسان العرب، بیروت، دار صادر، چ سوم. ـ ابن‌هشام، عبدالله بن یوسف، 1418 ق، اوضح المسالک الی الفیة ابن‌مالک، بیروت، دار الکتب العلمیة. ـ بحرانی، سید هاشم بن سلیمان، 1419 ق، البرهان فی تفسیر القرآن، بیروت، موسسه اعلمی. ـ برقی، احمد بن خالد، 1366، المحاسن، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چ دوم. ـ بوتلار، یوهانس، 1372، سفر بی‌نهایت، ترجمه جهانگیر بهارمست، تهران، عطار، چ سوم. ـ بوکای، موریس، 1365، مقایسه‌ای میان تورات، انجیل، قرآن و علم، ترجمه ذبیح‌الله دبیر، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چ سوم. ـ بیضاوی، عبدالله بن عمر، 1421 ق، انوار التنزیل و اسرار التأویل، بیروت، موسسه شعبان. ـ جوهری، اسماعیل بن حماد، 1404 ق، الصحاح، تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت، دار العلم، چ سوم. ـ حویزی العروسی، عبدالعلی بن جمعه، 1415 ق، تفسیر نورالثقلین، قم، اسماعیلیان. ـ خطیب، عبدالغنی، 1362، قرآن و علم روز، ترجمه اسدالله مبشری، تهران، مطبوعاتی عطایی. ـ خویی، سید ابوالقاسم، بی‌تا، البیان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسه إحیاء آثار الامام خویی. ـ داورپناه، ابوالفضل، 1375، انوار العرفان فی تفسیر القرآن، تهران، صدر. ـ درویش، محی‌الدین، 1415 ق، إعراب القرآن و بیانه، بیروت، دار الارشاد، چ چهارم. ـ راغب اصفهانی، حسین بن محمد، 1426 ق، مفردات ألفاظ القرآن، قم، ذوی القربی، چ پنجم. ـ ـــــــــــــــ ، 1385، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، قم، پژوهش‌های تفسیر و علوم قرآن. ـ ریچارد، موریس، 1375، سرنوشت جهان، ترجمه ابوالفضل حقیری، تهران، آسیا، چ سوم. ـ زمانی، مصطفی، 1350، پیشگوئی‌های علمی قرآن، قم، پیام اسلام. ـ زمخشری، محمود بن عمر، 1407 ق، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دار الکتب العربی. ـ سمرقندی، نصر بن احمد، بی‌تا، بحرالعلوم، بیروت، دار الفکر. ـ سیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمن، 1404 ق، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی. ـ صادقی تهرانی، محمد، 1380، ستارگان از دیدگاه قرآن، تهران، امید فردا، چ دوم. ـ ـــــــــــــــ ، 1408 ق، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنة، قم، فرهنگ اسلامی، چ دوم. ـ ـــــــــــــــ ، 1419 ق، البلاغ فی تفسیر القرآن بالقرآن، قم، مؤلف. ـ الصفار، محمد بن الحسن، 1362، بصائر الدرجات الکبری فی فضائل آل محمد(ص)، تهران، اعلمی. ـ طباطبایی سید محمدحسین، 1417 ق، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چ پنجم. ـ طبرسی، فضل بن حسن، 1372، مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، چ سوم. ـ طریحی، فخرالدین، 1375، مجمع البحرین، تهران، کتابفروشی مرتضوی، چ سوم. ـ طوسی، محمد بن حسن، 1409 ق، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار الإحیاء التراث العربی، ـ طیب، عبدالحسین، 1366، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات اسلام، چ دوم. ـ فخر رازی، محمد بن عمر، 1420 ق، مفاتیح الغیب، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، چ سوم. ـ فراهیدی، خلیل بن احمد، 1410 ق، کتاب العین، قم، هجرت، چ دوم. ـ فیض کاشانی، ملامحسن محمد، 1418، الأصفی فی تفسیر القرآن، قم، دفتر تبلیغات اسلامی. ـ الفیومی، احمد بن محمد، 1405 ق، مصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم، دار الهجرة. ـ قرشی، سید علی‌اکبر، 1371، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چ ششم. ـ قرطبی، محمد بن احمد، 1378 ق، الجامع لاحکام القرآن، بیروت، دار الکتب العربی. ـ قمی، ابوالحسن علی بن ابراهیم، 1387 ق، تفسیر قمی، قم، دار الکتاب. ـ کلینی، محمد بن یعقوب، 1361، الکافی، قم، دفتر نشر فرهنگ اهل‌البیت(علیه السلام). ـ المؤمن، سید عبدالامیر، 1386، السماء و الکون فی القرآن الکریم و نهج‌البلاغه، قم، رادنگار. ـ متولی، احمد، 1426، الموسوعة الذهبیة فی اعجاز القرآن الکریم و السنة النبویة، ریاض، دار ابن‌الجوزی. ـ مجلسی، محمد باقر، 1362، بحارالانوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار(علیه السلام)، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چ دوم. ـ محمودی، عباسعلی، 1362، ساکنان آسمان از نظر قرآن، تهران، نهضت زنان مسلمان، چ چهارم. ـ مراغی، احمد بن مصطفی، بی‌تا، تفسیر المراغی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی. ـ مصطفوی، حسن، 1402 ق، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، مرکز الکتاب للترجمة و النشر. ـ مکارم شیرازی, ناصر، 1371، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چ بیست و هشتم. ـ ملاحویش، عبدالقادر، 1382 ق، بیان المعانی، کویت، مطبعة الترقی. ـ نجفی سبزواری، محمد بن حبیب الله، 1419 ق، ارشاد الاذهان الی تفسیر القرآن، بیروت، دار التعارف للمطبوعات. ـ نوفل، عبدالرزاق، 1407 ق، القرآن و العلم الحدیث، بیروت، دار الکتاب العربی. ـ نیشابوری، محمود بن ابوالحسن، 1415 ق، إیجاز البیان عن معانی القرآن، بیروت، دار الغرب الاسلامی. محمدعلی رضایی اصفهانی: دانشیار جامعة المصطفی| العالمیة. سید عیسی مسترحمی: استادیار جامعة المصطفی| العالمیة. فصلنامه علمی ـ مطالعات تفسیری 10 پایان متن/
93/08/28 - 00:43
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 169]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها