واضح آرشیو وب فارسی:مهر: یادداشت؛
شور، عشق و علاقه ای است که از راه معرفت ایجاد شده باشد
شناسهٔ خبر: 3789594 - یکشنبه ۱۸ مهر ۱۳۹۵ - ۱۰:۳۸
دین و اندیشه > آیین ها و تشکل های مذهبی
.jwplayer{ display: inline-block; } معرفتی که از راه به کار گیری «شعور درونی» به دست می آید، نصیب هر کسی نمی شود. معرفت مبتنی بر شعور درونی، علم و معرفتی است که تنها از راه «تقوا و تعبد و تسلیم» به دست می آید. خبرگزاری مهر، گروه دین و اندیشه: شعور به معنای فهم و ادراکی است که مبتنی بر مشاعیر و حواس باشد. از راه حواس امور جزئی را می توان درک کرد بر خلاف عقل که تنها امور کلی را ادراک می کند. از این رو گفته اند: شعور مترادف با درک است و درک عبارت از فهم معانی جزئیه است. چنانچه عقل و تعقل عبارت از فهم معانی کلیّه می باشد. (۱) البته معرفت شعوری، دارای مراتبی است. مرتبه نخست آن از راه حواس است که مفسر کبیر شیعه یعنی طبرسی می فرماید: «شعور» یعنی آگاهی انسان نسبت به چیزی از طریق حس. و مقصود از مشاعر انسان، حواس انسان است. (۲) اما مراتب دیگر شعور، نیازمند چشم و گوش دیگری است، غیر از گوش و چشم سر، یعنی ابزار شناختی نیاز دارد که هر کسی از آن برخوردار نیست. فهم و ادراک یا معرفت و شناختی که از راه شعور به دست می آید چند ویژگی دارد. یکی آن که «مسبوق بجهل» است. یعنی شخص پیش از به کار گیری شعور اطلاعاتی در باره آن موضوع نداشت. مفسر بزرگوار و فقیه نامدار شیعه یعنی شیخ طوسی می فرماید: شعور، ادراک اولیه است که مسبوق بجهل باشد و لذا اطلاق بر خداوند نمی شود.(۳) دوم این که معرفتی که از راه به کار گیری «شعور درونی» به دست می آید، نصیب هر کسی نمی شود. معرفت مبتنی بر شعور درونی، علم و معرفتی است که تنها از راه «تقوا و تعبد و تسلیم» به دست می آید، زیرا نیازمند چشم و گوش و قلبی است غیر از آن چه که مردم عادی دارند. از این رو قرآن کریم منافقین را به افراد بی شعور توصیف کرده است و می فرماید «أَلا إِنَّهُمْ هُمُ الْمُفْسِدُونَ وَ لکِنْ لا یَشْعُرُونَ»(۴) هم چنین در مورد کسانی که دیدگاه مادی دارند، و کشته شدگان در راه خدا را همانند سایر مردگان می پندارند، می فرماید: وَ لا تَقُولُوا لِمَنْ یُقْتَلُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَمْواتٌ بَلْ أَحْیاءٌ وَ لکِنْ لا تَشْعُرُون(۵) کسانی که در راه خدا کشته می شوند مردگان مپندارید، آن ها زنده اند، شما شعور و قدرت درک و فهم آن را ندارید. به همین دلیل بعضی گفته اند: شعور توجه به لطائف و دقائق امور است و از این جهت شاعر را شاعر گفته اند که متوجه به دقائق و لطائف معانی است.(۶) «شور» عبارت است از عشق و علاقه ای که از راه معرفت و شناخت ایجاد شده باشد. البته معرفتی که مبتنی بر شعور باطنی و درونی انسان باشد. لازم است به این نکته توجه شود: از آن جا که عشق، محبّت و علاقه شدید و قوی است، و محبّت و علاقه فرع معرفت است، یعنی تا معرفت نباشد، محبت و علاقه پیدا نمی شود، عشق نیز بی معرفت، عشق نخواهد بود. شناخت هر چیزی، ریشه میل یا تنفر انسان نسبت به آن چیز است. اگر انسان چیزی را برای خود سودمند بداند، نسبت به آن میل و محبّت پیدا میکند و برای جلب آن تلاش می کند. صدرالمتألهین می گوید: عشق در شیء بدون حیات و شعور، صرفا یک نوع تسمیه و نامگذاری است. (۷) بر اساس تقسیم قوای ادراکی انسان به حسی، خیالی و عقلی، میتوان با تسامح گفت که سه عشق یا سه نوع «شور» حسی، خیالی و عقلی(شعوری) وجود دارد: عشق یا شور حسی بر معرفت حسی بنا شده است، و تنها قوای حسی(چشم، گوش، شامه، ذائقه و لامسه) از آن مبتهج می گردد، و لذت می برد. عشق و شور خیالی، عشقی است که از قوه خیالی و وهمی آدمی نشأت می گیرد، و تنها این قوه را تسکین می دهد. امّا عشق و شور عقلی یا شعوری، عشق یا شوری است که از عقل و شعور باطنی سرچشمه میگیرد، و بر اساس یافته های عقل و شعور، معشوق و راه وصال به او را میشناسد. هر چند با شدت یافتن عشق و شور، آدمی عقل و شعور باطنی خود را نیز پشت سر میگذارد، ولی برای بار یافتن به آن مرحله نیز باید از مدخل عقل و شعور عبور کند. از آن جا که قوه خیال از قوه حس در ادراک امور قویتر است، عشق خیالی از عشق حسی قویتر است و به دلیل آن که درک عقل قویتر از خیال و حس است، عشق عقلی به مراتب قویتر و کاملتر از عشق حسی و خیالی است. (۸) بنابراین برای بالا بردن شعور و تحصیل شور و عشق حقیقی به معشوق کربلا که آیینه دار جمال و جلال خدا و ترجمان همه عشق های عالم هستی است، باید از یک سو سطح معرفت و شناخت خود را نسبت به خدا و چهارده معصوم، به ویژه ابا عبدالله الحسین (ع) افزایش داد، و از سویی دیگر باید تقوای جامع عملی داشت، تا آتش عشق حقیقی شعله ور گردد و چشم و گوش و قلب باطن نگر، باز شود. در خصوص عزاداری سید الشهداء، هم شور مهم است هم شعور، شوری که از حواس ظاهری متأثر و انسان را به تحرک وا دارد و شعوری که انسان را به هدف، اسرار، نتایج و پیامهای نهضت امام حسین(ع) آگاه سازد. پی نوشت ها: ۱. سید عبد الحسین طیب، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ناشر انتشارات اسلام - تهران، سال چاپ ۱۳۷۸ ش، نوبت چاپ دوم، ج ۱، ص ۳۸۵. ۲. طبرسی، ترجمه تفسیر جوامع الجامع، مترجمان، ناشر: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد، سال چاپ ۱۳۷۷ ش، ج ۱، ص ۳۰. ۳. طوسی محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، ناشر دار احیاء التراث العربی - بیروت، ج۷، ص ۳۷۶. ۴. بقره(۲) آیه ۱۲. ۵. همان، آیه ۱۵۴. ۶. التبیان فی تفسیر القرآن، ج ۷، ص ۳۷۶. ۷. صدر الدین شیرازی، اسفار الاربعه، منشورات مصطفوی، قم، جلد ۷، ص ۱۵۲. ۸. ابن سینا، رساله عشق، به تصحیح سید محمد مشکوه، کلاله خاور، بیجا، بیتا، بینا، ص ۹ ـ ۲۴.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 133]