محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1843536589
نقش قرآن در ایجاد یا گسترش برخی از علوم انسانی
واضح آرشیو وب فارسی:مهر: یادداشت؛
نقش قرآن در ایجاد یا گسترش برخی از علوم انسانی
شناسهٔ خبر: 3787926 - چهارشنبه ۱۴ مهر ۱۳۹۵ - ۱۱:۱۶
دین و اندیشه > اندیشکده ها
.jwplayer{ display: inline-block; } درچند دهه اخیر تعامل قرآن وعلوم انسانی به‌صورت روشن مطرح‌شده وتک‌نگاری‌هایی درحوزه اقتصاد، سیاست مدیریت نگاشته شده است، اما در آن‌ها به حوزه مباحث نظری قرآن و علوم انسانی کمتر بررسی شده است. به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از طلیعه، حجت‌الاسلام دکتر محمدعلی رضایی اصفهانی، عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) العالمیه، مقاله‌ای با عنوان «اعجاز علمی قرآن» نوشته است که در ادامه می‌آید: مقدمه: رابطه قرآن و علوم، سابقه‌ای هزارساله دارد که با عنوان تفسیر علمی از آن یاد می‌شود، اما غالب این رابطه در حوزه علوم طبیعی بوده است. [۱] در چند دهه اخیر تعامل قرآن و علوم انسانی به‌صورت روشن مطرح‌شده و تک‌نگاری‌هایی در حوزه اقتصاد، سیاست، مدیریت و … نگاشته شده است [۲]، اما در آن‌ها به حوزه مباحث نظری قرآن و علوم انسانی کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. هرچند که در مجلات و مقالات دهه اخیر به این مباحث توجه ویژه‌ای شده است و حتی مطالعات و تفسیرهای میان‌رشته‌ای قرآن و علوم مثل تفسیر تربیتی قرآن و … مطرح‌شده است [۳] و اخیراً تک‌نگاری‌هایی در اعجاز علمی قرآن در حوزه علوم انسانی مثل اعجاز التربوی القرآن الکریم، دکتر مصطفی رجبی و الاعجاز الاقتصادی، للقرآن الکریم دکتر یونس رفیق نگاشته شده است. موارد تأثیرگذاری قرآن در علوم انسانی: قرآن کریم در چند زمینه و به چند صورت در علوم انسانی تأثیر گذاشته یا می‌تواند تأثیر گذارد: الف ـ نو گستری(ایجاد یا گسترش برخی از علوم انسانی) ب ـ جهت‌دهی به مبانی و اهداف علوم انسانی ج: نظریه‌پردازی‌های علمی قرآنی در این مجال نو گستری(ایجاد یا گسترش برخی از علوم انسانی) موردبررسی قرار می‌گیرد. در یک نگاه تاریخی روشن می‌شود که برخی از علوم انسانی به‌صورت مستقیم و برخی دیگر به‌صورت غیرمستقیم تحت تأثیر قرآن شکل‌گرفته و یا رشد یافته است. علامه طباطبایی بر این نقش تأکید می‌کند و برخی از این علوم را نام می‌برد. (البته بحث ایشان اعم از علوم انسانی و طبیعی است.) ازجمله: الف ـ علومی که قرآن، مستقیم باعث پیدایش آن‌ها شده است: در میان مسلمانان برخی علوم وجود دارد که موضوع آن‌ها خود قرآن کریم است، یعنی بعد از نزول قرآن و در رابطه مستقیم با آن به وجود آمده است و کم‌کم رشد یافته و به‌صورت دانش مستقل درآمده است که این علوم گاهی به الفاظ قرآن و گاهی به معانی و معارف قرآن می‌پردازد و در طول تاریخ در مورد هرکدام از آن‌ها، کتابهای متعددی نوشته‌شده است [۴]، ازجمله: علم تجوید قرآن: که به کیفیت تلفظ حروف و حالات آن‌ها می‌پردازد و مبانی و فنون این امر را بررسی و بیان می‌کند. علم قرائات: که به ضبط قرائت‌های هفت‌گانه(ده‌گانه یا چهارده‌گانه) قرآن می‌پردازد و تاریخ، دلایل وقاریان آن‌ها را بیان می‌کند. دانش رسم‌الخط قرآن: که به قواعد نگارش خط عربی به‌طور عامل و خط قرآن به‌صورت خاص می‌پردازد و اقسام خط(نسخ، کوفی و …) و ویژگی‌های آن‌ها را بیان می‌کند. علوم قرآن: که در مورد اطلاعات مربوط به قرآن در حوزه محکم و متشابه، ناسخ و منسوخ، تأویل، باطن و … می‌پردازد. فقه القرآن: دانشی که به مباحث آیات الاحکام و دیدگاه‌ها و دلایل آن‌ها می‌پردازد. علم تفسیر: دانشی که به بیان معانی و مقصد آیات قرآن می‌پردازد و به دو صورت تفسیر ترتیبی و موضوعی انجام می‌گیرد و در طول تاریخ اسلام هزاران کتاب در مورد آن نگارش شده است. علم حدیث: قرآن کریم، پیامبر اسلام را بیان‌کننده و مفسر قرآن معرفی کرد [۵]، ازاین‌رو تفاسیر روائی در این زمینه نگارش یافتند که روایات پیامبر و اهل‌بیت را جمع‌آوری کردند. [۶] ب: علومی که قرآن، غیرمستقیم باعث پیدایش آن‌ها شده است: در میان مسلمانان علومی وجود دارد که در اثر تشویق قرآن به علم و یا برای خدمت‌رسانی به علوم دسته اول (مثل تفسیر) به وجود آمد و کم‌کم رشد کرد و به‌صورت دانش‌های مستقل پایدار گشت و در طول تاریخ اسلام کتابهای متعددی در مورد آن‌ها به نگارش درآمد، ازجمله: علم درایه: که برای بیان اصطلاحات مربوط به حدیث و تحولات آن‌ها شکل گرفت. علم رجال: که برای بیان حالات راویان و سند روایات شکل گرفت. [۷] علم کلام: دانشی که مباحث اعتقادی را بیان و از آن‌ها دفاع می‌کند. علم کلام اسلامی که ریشه در آیات اعتقادی و احادیث اسلامی دارد و کم‌کم به‌صورت یک علم منسجم درآمد. علم فقه: که به استنباط قوانین شرعی از آیات الاحکام و احادیث فقهی پرداخته و کم‌کم به‌صورت علم مستقل و گسترده‌ای در جهان اسلام درآمد. علم اصول الفقه: که قوانین مربوط به استنباط از قرآن و حدیث را بیان می‌کند و در حقیقت منطق فهم آن‌هاست که به‌صورت مقدمه علم فقه نمودار شد اما در حقیقت مقدمه علم تفسیر، حدیث، فقه و … است. این دانش در طول اعصار به یکی از پیشرفته‌ترین علوم مسلمانان تبدیل شد. علوم ادبی عرب: که شامل علم نحو، صرف، اشتقاق، معانی، لغت و وجوه و نظایر آن می‌شود. این علوم برای فهم بهتر و منضبط آیات قرآن و نیز برای تلفظ صحیح آیات بنیان‌گذاری شد، [۸] ولی ازآنجاکه فواید عام برای تمام علوم داشت و مقدمه فهم و تلفظ هر نوع متنی بود، کم‌کم به‌صورت علوم مستقل درآمد و به‌صورت میراث گران‌بهایی برای ملت عرب سامان یافت و دانشمندان و متخصصان کتابهای زیادی در این زمینه نگاشتند و حتی بر ادبیات فارسی، ترکی و … نیز تأثیرات مثبت گذاشت. [۹] تاریخ: این علم در اسلام از قصص قرآن و پیامبران و سیره پیامبر(ص) و احادیث شروع شد سپس به‌صورت تاریخ قبل و بعد از اسلام و تاریخ جهان پدیدار شد و مورخان بزرگ و کتابهای تاریخ را شکل داد. [۱۰] ج: علومی که قرآن باعث رشد آن‌ها شده است: برخی علوم در فرهنگ و تمدن‌های مختلف به وجود می‌آید و گاهی از یک ملت به ملت دیگر منتقل می‌شود و رشد می‌یابد و گاهی این جریان برعکس می‌شود. مسلمانان نیز از این قاعده مستثنا نبوده‌اند و برخی علوم را از یونان، ایران و هند ترجمه کردند و بر عمق و وسعت آن‌ها افزودند [۱۱]، ازجمله: فلسفه: که در آغاز از یونان وارد کشورهای اسلامی شد و کم‌کم تحت تأثیر تفکر اسلامی قرار گرفت و تغییراتی پیدا کرد، به‌طوری‌که همه مسائل متن و براهین و ادله آن‌ها را می‌توان در قرآن و حدیث پیدا کرد. [۱۲] منطق: هرچند که اصل این علم نیز از یونان به حوزه علوم مسلمانان راه یافت اما با توجه به اینکه قرآن به برهان و استدلال و جدال نیکو [۱۳]و … توجه کرده بود، مسلمانان نیز به علم منطق توجه کردند و این علم پیشرفت زیادی در مسلمانان پیدا کرد و کتابهای متعددی در این زمینه نگارش یافت. در عصر حاضر نیز می‌توان با استفاده از قرآن در جهت‌دهی به مبانی علوم انسانی و نظریه‌پردازی‌های علمی قرآن به نو گستری در علوم دست‌یافت و علوم جدید انسانی ـ قرآنی به وجود آورد. ....................................... منابع: [۱] ر. ک: درآمدی بر تفسیر علمی قرآن، ص ۲۰۰ از محمدعلی رضایی اصفهانی و سیر تطور تفسیر علمی، دکتر ناصر رفیعی و التفسیر العلمی فی المیزان، دکتر عمر ابوحجر. [۲] نک: مدیریت از منظر قرآن و سنت، سید قوام الدین صمصامی؛ قرآن و سیاست، قاضی زاده؛ آیات اقتصادی قرآن، سید کاظم رجایی و نیز کتابهای قرآن و اقتصاد، سیاست و … از بنیاد پژوهشهای قرآنی حوزه و دانشگاه. [۳] ر. ک: مجله تخصصی قرآن و علم (ش ۱- ۵) از مرکز تحقیقات قرآن کریم المهدی و مجله مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن و علوم، از جهاد دانشگاهی [۴] نک: قرآن در اسلام، علامه طباطبایی، ص ۹۵ ـ ۹۶٫ [۵] نک: قرآن در اسلام، علامه طباطبایی، ص ۹۵ ـ۹۶٫ [۶] ازجمله تفسیر عیاشی، تفسیر نورالثقلین، تفسیر البرهان، تفسیر صافی در شیعه و تفسیر الدرالمنثور در اهل سنت. [۷] نک: قرآن در اسلام، علامه طباطبایی، ص ۹۶ ـ ۹۷٫ [۸] نک: شیعه پایه‌گذار علوم اسلامی، سید حسن صدر، ترجمه سید محمد مختاری. [۹] پویایی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران، علی‌اکبر ولایتی، ص ۳۲۱ به بعد [۱۰] نک: قرآن در اسلام، علامه طباطبایی، ص ۹۵ ـ ۹۶٫ [۱۱] نک: آلدومیه لی، علوم اسلامی و نقش آن در تحول علمی جهان، علی‌اکبر ولایتی؛ پویایی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران، عبدالحسین زرین‌کوب، کارنامه اسلام. [۱۲] نک: قرآن در اسلام، علامه طباطبایی، ص ۹۷٫ [۱۳] نک: نحل/۱۲۵
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[مشاهده در: www.mehrnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 149]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها