محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1827098558
درآمدی بر مسائل سیاسی دکترین مهدویت - بخش سوم و پایانی مطالعات سیاسی تطبیقی مهدویت و منجی گرایی
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: درآمدی بر مسائل سیاسی دکترین مهدویت - بخش سوم و پایانی
مطالعات سیاسی تطبیقی مهدویت و منجی گرایی
گرایش مطالعات سیاسی ـ اجتماعی مهدویت نیز خود همانند دیگر حوزه‌های مطالعات مهدویت حاوی مباحث و مسائل گسترده‌ای است که لازم است با احصای این مسائل زمینه تحقیقات بعدی در این زمینه فراهم شود.
ج) مباحث فلسفه سیاسی مهدویت و منجی‌گرایی فلسفه سیاسی یکی از حوزه‌های دیرین دانش سیاسی است. تمدن‌های مختلف در طول تاریخ، نگرش‌ها و فلسفه سیاسی خاص خویش را ایجاد نموده‌اند. اندیشمندان اسلامی نیز با الهام از آموزه‌های وحیانی در نخستین سده اسلامی، مباحث عقلی را از کتاب و سنّت آموختند و گسترش دادند. دانشِ کلام دانشی بومی در تمدّن اسلامی بوده است که تا پیش از عصر ترجمه، نمایانگر گرایش مسلمانان به مباحث عقلی بوده است. تشویق اسلام به فراگیری دانش و تحمّل مشقّت‌های آن حتّی با سفر به اقصا نقاط جهان آن روز، همچون چین، سبب اقبال مسلمانان به دانش‌های تمدّن‌های همجوار همچون تمدّن ایران باستان و یونان باستان گردید. مسلمانان با تأمّل در تعالیم عقلی حکمای یونان و با اخذ و گسترش آن در تمدّن اسلامی، مباحث فلسفه سیاسی را نیز در تمدّن اسلامی وارد کردند. برخی همچون لمبتون معتقدند که تمدّن اسلامی به دلیل غلبه وحی و آموزه‌های دینی، فاقد فلسفه سیاسی بوده و عملا کلام سیاسی جای فلسفه سیاسی را گرفته است ، یا کسان دیگری از زوال فلسفه سیاسی در تمدّن اسلامی سخن گفته‌اند، امّا باید اذعان نمود که اندیشمندان اسلامی به‌ویژه متفکّران شیعی با رویکرد عقلی به بسط و گسترش مباحث فلسفی پرداخته و در حد امکان خویش آن را در سنت اسلامی تداوم بخشیدند. در این راه موانعی وجود داشته است، امّا نمی‌توان تلاش‌های صورت گرفته را در احیای فلسفه سیاسی در دوره‌های مختلف از جمله در سنّت حکمت متعالیه صدرالمتألهین نادیده گرفت. فلسفه سیاسی در صدد کشف و تبیین حقایق سیاسی است. از یک منظر، فلسفه سیاسی در صدد نشاندن یقین و علم به جای ظن در عرصه سیاسی ـ اجتماعی است . فیلسوف سیاسی برخلاف متکلّم سیاسی، در صدد تحرّی حقایق است و دغدغه او، اثبات یا دفاع از آموزه‌های دینی به هر روش ممکن نمی‌باشد. بدین جهت اولاً فیلسوف سیاسی در صدد تحرّی حقیقت است و سعی می‌کند بدون دغدغه اثباتِ موضع یا مدّعای خاصی، کار خویش را آغاز کند؛ و ثانیا صرفاً به روش عقلی به بررسی پدیده‌های سیاسی می‌پردازد. مباحث فلسفه سیاسی به دلیل عقلی بودن، جهان شمول و کلّی هستند و احکام عقلی، خاصِّ مردمان و جغرافیای مشخصی نیست، اما عملاً در طول تاریخ، گونه‌ها و مکاتب مختلف فلسفه سیاسی ظهور کرده است. گاه به دلیل ماهیت اعتقادی- باورمبنا بودن آموزه‌های دینی و رواج آنان در اجتماعات دیندار، این ادعا مطرح شده است که نمی‌توان در این جوامع از فلسفه سیاسی سخن گفت. یا حداقل در صورتِ امکانِ طرحِ فلسفه سیاسی در این جوامع، نمی‌توان از فلسفه سیاسی مسیحی یا اسلامی سخن گفت و تعبیر فلسفه سیاسی اسلامی تعبیری تناقض آمیز است. زیرا فلسفه سیاسی حاکی از تعقّل آزاد است در حالی که قید دین خاصی چون اسلام، سبب تقید تعقّل آزاد می‌شود. در پاسخ به چنین اشکالی باید گفت اگر صرف زمینه‌های اجتماعی مانعِ تفکّر عقلی و آزاد باشد، نمی‌توان هیچ فلسفه سیاسی آزاد داشت. زیرا هر جامعه‌ای دارای ویژگیهای خاصِ خود بوده و در نتیجه بر نحوه تعقّل آن جامعه تأثیر می‌گذارد. ثانیا مراد از فلسفه سیاسی اسلامی، نه تفکّر محدود بلکه بهره‌گیری از برخی آموزه‌های وحیانی برای مساعدت به‌عقل در استدلال‌های خود می‌باشد. از این جهت، قید اسلامی در فلسفه سیاسی اسلامی صرفاً بیانگر پیش فرض‌ها و برخی از مبادی خاص پذیرفته شده در فلسفه سیاسی اسلامی است. چنین مبادی‌ای در هر فلسفه سیاسی وجود دارد. ثالثاً در صورتی که فلسفه را صرفاً یک فعالیت بشری ندانیم و هرگونه تفکّر منتظم عقلانی را در عرصه سیاسی فلسفه سیاسی بدانیم، در متون اسلامی نیز بسیاری از آموزه‌ها و تبیین‌های عقلانی از پدیده‌های سیاسی ـ اجتماعی را می‌توان یافت. از این جهت می‌توان از فلسفه سیاسی اسلامی مبتنی بر متون دینی سخن گفت. با این توضیح می‌توان وارد مباحث فلسفه سیاسی مهدویت شد. هر چند مهدویت از منظری صرفاً یک اعتقاد اسلامی می‌باشد، از منظری دیگر، کلان آموزه فراگیر بوده و حتی در مکاتب بشری نیز گونه‌ای از تحقّق جامعه آرمانی در آینده مطرح است. اگر مهدویت را معادل منجی‌گرایی بدانیم آموزه نجات در بسیاری از مکاتب و اندیشه‌های آینده‌نگر مطرح است. البته به رغم اشتراک این مکاتب در اصل آموزه نجات و تحقق جامعه آرمانی در آینده، در جزئیات و چگونگی آن اختلاف وجود دارد. فلسفه سیاسی مهدویت با عنوان کلان آموزه آرمان شهر و منجی‌گرایی قابل بررسی است. از این جهت برخی از موضوعات کلان فلسفه سیاسی مرتبط با مباحث مهدویت را می‌توان شناسایی کرد: 1. ضرورت یوتوپیا و آرمان شهر بشری؛ 2. آرمان شهر، رؤیا یا واقعیت؛ 3. مهدویت و مبانی آرمان شهر؛ 4. ساختار آرمان شهر بشری؛ 5. قلمرو آرمان شهر: منطقه‌ای یا جهانی؛ 6. عوامل و زمینه‌های تحقّق آرمان شهر؛ 7. نقش رهبران و قهرمانان در تحقّق آرمان شهر؛ 8. آرمان شهر، زمینی یا آسمانی؟ بررسی عوامل آسمانی در تحقّق آرمان شهر بشری؛ 9. سیما و ویژگیهای آرمان شهر؛ 10. نقش و جایگاه مردم در آرمان شهر؛ 11. شیوه‌های تحقّق آزادی و عدالت در آرمان شهر؛ 12. الگوی توزیع قدرت در آرمان شهر؛ 13. غایت زندگی سیاسی در آرمان شهر؛ 14. جامعه مدنی در نظام سیاسی مهدوی؛ 15. نقش و جایگاه رهبران در آرمان شهر؛ 16. کارویژه‌های ساختار سیاسی در آرمان شهر؛ 17. مفهوم فضیلت در آرمان شهر؛ 18. مضادات آرمان شهر؛ 19. ضرورت منجی گرایی در تاریخ؛ 20. آموزه نجات در فلسفه سیاسی؛ 21. مفهوم نجات در آرمان شهر؛ 22. چیستی و ضرورت نجات در آرمان شهر؛ 23. عوامل محرّک در تاریخ و نقش منجی؛ 24. سنّت‌ها و قوانین تاریخ و جایگاه نجات؛ 25. آرمان شهر و بازگشتِ به حاشیه رانده شدگان (مستضعفان)؛ 26. آرمان شهر، پایان نزاع قدرت؛ 27. منجی‌گرایی، همسویی خردگرایی و قدسی‌گرایی؛ 28. و ... . د) مباحث فقه سیاسی مهدویت فقه سیاسی دانشی است که همانند کلام سیاسی در بستر تمدّن اسلامی شکل گرفته و بالندگی یافته است. فقه سیاسی محصول تأمّل مسلمانان در چگونگی تنظیم جزئیات برنامه زندگی سیاسی خویش بر اساس آموزه‌های شرعی است. از این جهت یکی از اصیل‌ترین دانش‌های سیاسی مسلمانان است. اگر دانش‌های سیاسی دیگر محصول تعلّم و یادگیری مسلمانان از تمدّن‌های دیگر و پرورش آنها در تمدّن اسلامی بوده است، امّا فقه سیاسی دانشی کاملا بومی ـ اسلامی است. در جهان معاصر بحث از حقوق به شیوه‌های مختلفی دنبال می‌شود، فقها نیز در تمدّن اسلامی با تلاش سترگ خویش این دانش را در مهد تمدّن اسلامی بارور کرده‌اند. روزگاری فقه سیاسی متناسب با نیازهای روزمره جهان اسلام رونق داشته و فعال بوده است، امّا در دو سده اخیر در جهان اسلام با رکود‌هایی مواجه شده است که رشد و احیای اسلام گرایی خود زمینه‌های احیا و بالندگی مجدّد آن را فراهم ساخته است. فقه سیاسی در صدد تبیین تکالیف سیاسی جامعه اسلام در سطح فردی، گروهی و اجتماعی است. فارابی در کتاب الملّه فقه سیاسی را با فلسفه مدنی در یک ردیف قرار داده است و از مجموعه فلسفه مدنی و فقه مدنی به عنوان علم مدنی عام یاد کرده است. ا ز نظر وی "فقه در بخش عملی ملت شامل چیزهایی است که آنها جزئیات مباحث و مفاهیم کلی در علم مدنی [خاص] هستند و بنابر این، جزئی از اجزای علم مدنی عام بوده و در ذیل فلسفه عملی قرار دارد." در تعریفی دیگر، عمید زنجانی معتقد است: "در فقه مباحثی تحت عنوان جهاد، امر به معروف و نهی از منکر، حسبه، امامت و خلافت، نصب اُمرا و قُضات... و نظایر آن به طور مستقیم یا غیر مستقیم مطرح شده است که به آنها احکام السلطانیه یا فقه سیاسی گفته می‌شود." در یک نگرش مباحث فقه سیاسی به چهار بخش تقسیم شده است: مباحث مربوط به کلیت نظام سیاسی، مسائل سیاست داخلی، مسائل سیاست خارجی و تاریخ اندیشه سیاسی فقها . با چنین نگرشی، فقه سیاسی را می‌توان در مباحث مهدویت نیز مطرح کرد. ویژگی دانش فقه سیاسی تمرکز بر جزئیات و بیان تکالیف عملی است. از این حیث در مباحث فقه سیاسی مهدویت باید از تکالیف سیاسی مربوط به نظام سیاسی و حاکمان و تکالیف سیاسی افراد و گروه‌های اجتماعی بحث نمود. نمونه‌هایی از مباحث فقه سیاسی مهدویت عبارتند از: 1. صفات و ویژگیهای امام در مهدویت اسلامی؛ 2. کارویژه‌ها و وظایف امام در عصر غیبت و ظهور؛ 3. وظایف سیاسی ـ اجتماعی حکومت مهدی نسبت به مردم؛ 4. حقوق و وظایف مردم نسبت به امام مهدی در عصر غیبت و ظهور؛ 5. جایگاه فرد در دولت مهدوی؛ 6. شیوه انتخاب و گزینش کارگزاران نظام مهدوی؛ 7. حقوق و وظایف گروه‌ها و تشکّل‌های سیاسی در نظام مهدوی؛ 8. الگوی امر به معروف و نهی از منکر در نظام مهدوی؛ 9. حقوق و وظایف شهروندی در نظام مهدوی؛ 10. مسؤولیت‌های سیاسی ـ اجتماعی دولت مهدوی در قبال تأمین عدالت در جامعه؛ 11. ضرورت جنگ و جهاد با مخالفان در عصر ظهور؛ 12. مسأله جهاد در عصر غیبت امام معصوم(ع)؛ 13. حقوق اقلیت‌ها در نظام مهدوی؛ 14. شیوه انتقاد از عملکرد کارگزاران در نظام مهدوی؛ 15. ضرورت و چگونگی نظارت سیاسی در نظام مهدوی؛ 16. نقش و وظایف زنان در نظام مهدوی؛ 17. وظایف سیاسی منتظران در عصر غیبت؛ 18. وظایف سیاسی جامعه منتظر در عصر غیبت؛ 19. مبانی فقهی نظام ولایی در عصر غیبت؛ 20. وظایف و اختیارات جانشینان عام امام معصوم(ع) در عصر غیبت؛ 21. اصول و آداب جهاد در عصر ظهور؛ 22. حقوق معارضان در انقلاب مهدی(عج)؛ 23. تکالیف سیاسی کارگزاران نظام ولایی؛ 24. راهکارهای عدالت و آزادی در نظام ولایی؛ 25. حدود آزادی سیاسی در نظام مهدوی؛ 26. تکالیف سیاسی نوّاب خاص امام در عصر غیبت صغرا؛ 27. امکان و حدود اعتراض و مخالفت در نظام ولایی؛ 28. امکان و حدود اعتراض و مخالفت سیاسی در نظام مهدوی؛ 29. وظایف و مسؤولیت‌های نظام ولایی در زمینه‌سازی نظام مهدوی؛ 30. چگونگی تفکیک یا ادغام قوا در نظام سیاسی مهدوی. ه ) مباحث جامعه شناسی سیاسی مهدویت مباحث جامعه شناسی سیاسی مهدویت نیز یکی از حوزه‌های مهم مطالعات سیاسی مهدویت می‌باشد. در گذشته دانش تجربی مستقلی به شیوه علوم اجتماعی جدید نداشته‌ایم، امّا برخی از مطالعات و تحقیقات انجام شده در قالب سیاست نامه‌ها و اندرزنامه‌ها را می‌توان نوعی تجویزات ناشی از تجربه آنها در گذشته بدانیم. البته گاه مطالعات تجربی نیز در تمدّن اسلامی دنبال شده است. نمونه بارز چنین روش‌هایی را می‌توان در علمِ عمران ابن خلدون و مباحث ابن طقطقی یافت. امروزه مطالعات تجربی سیاسی در رهیافت‌های مختلف جامعه شناسی، روانشناسی، اقتصادی، و جغرافیایی و غیره قابل پیگیری است. جامعه شناسی سیاسی به عنوان علم سیاسی تجربی و بارز، محصول تأمّل اندیشمندان در چند قرن اخیر است. در مورد ماهیت این علم اختلافاتی وجود دارد. برخی همانند موریس دورژه، جامعه شناسی سیاسی را با علم سیاست یکسان دانسته‌اند که در هر دو، از نهادهای سیاسی بحث می‌شود. گاه جامعه شناسی سیاسی متفاوت از علم سیاسی دانسته شده است . حسین بشیریه تمایز علم سیاست را با جامعه شناسی سیاسی در نوع نگاه از منظر رابطه قدرت دانسته است. در علم سیاست قدرت از بالا به پایین نگریسته و اِعمال قدرت از سوی دولت و نهادهای سیاسی جامعه بررسی می‌شود، ولی در جامعه شناسی سیاسی روابط قدرت از پایین به بالا و از طریق اعمال قدرت از سوی نیروهای اجتماعی بر نهادهای سیاسی قدرت در جامعه مد نظر می‌باشد . در این نگرش جامعه شناسی سیاسی معطوف به مطالعه قدرت در بین نیروهای اجتماعی است. البته در نگرش‌های متأخر و بر اساس چرخش پسامدرن در مطالعات جامعه شناسی سیاسی، آن گونه که کیت نش نیز بخوبی گزارش داده است، جامعه شناسی سیاسی معطوف به رابطه قدرت در عرصه اجتماعی است . در این نگرش، قدرت صرف رابطه رسمی قدرت نیست و به لایه‌های مختلف و پنهان قدرت در عرصه زندگی سیاسی توجه می‌شود. در کل، رهیافت جامعه شناسی سیاسی را می‌توان نوعی مطالعه تجربی روابط قدرت در عرصه اجتماعی دانست. مباحث جامعه شناسی سیاسی مهدویت مجموعه مسائلی هستند که به مطالعه و تحلیل روابط قدرت در جامعه اسلامی در ارتباط با آموزه مهدویت اسلامی می‌پردازند. از این حیث در جامعه شناسی سیاسی مهدویت می‌بایست بر اساس چگونگی این روابط و تأثیر آموزه مهدویت در تحوّل و شکل‌گیری روابط قدرت بحث نمود. مباحث جامعه شناسی سیاسی مهدویت را می‌توان در سه دوره عصر حضور امامان معصوم(ع)، عصر غیبت، و آستانه ظهور بررسی کرد. گاه مباحثی نیز به صورت جامعه شناسانه در مورد عصر ظهور مطرح می‌شود که به‌نظر می‌رسد این بحث‌ها عمدتاً به مباحث کلام سیاسی، فقه سیاسی و فلسفه سیاسی مربوط می‌شود و طبعاً مطالعه تجربی در مورد آینده بی‌معنا خواهد بود. نمونه‌هایی از مباحث جامعه شناسی سیاسی مهدویت عبارتند از: ه ـ 1) عصر ائمه: 1. سیره سیاسی معصومان(ع) در آماده سازی جامعه اسلامی برای عصر غیبت؛ 2. وضعیت سیاسی جامعه اسلامی در آستانه غیبت؛ 3. نهاد وکالت و سیره معصومان در نهادسازی برای عصر ظهور؛ 4. نقش آموزه مهدویت در تحولات سیاسی اجتماعی صدر اسلام؛ 5. تأثیر روابط قدرت در شکل‌گیری جریان‌های مدّعی مهدویت در صدر اسلام؛ 6. نقش آموزه منجی‌گرایی در مقاومت شیعیان در برابر خلفای اموی و عباسی؛ 7. شیوه‌های امامان معصوم(ع) در ترویج و جامعه‌پذیر سازی فرهنگ مهدویت؛ 8. شیوه شیعیان در آستانه عصر غیبت در مواجهه با مسأله غیبت؛ 9. چگونگی الگوپذیری شیعیان از آموزه مهدویت در عصر معصومان(ع)؛ 10. نقش شاگردان و اصحاب ائمه معصوم در گسترش فرهنگ مهدوی؛ 11. شیوه‌های تعامل مردم با نمایندگان و وکلای ائمه در عصر حضور؛ ه ـ 2) عصر غیبت: 1. وضعیت سیاسی جهان اسلام در آستانه عصر غیبت؛ 2. وضعیت سیاسی شیعیان در عصر غیبت صغرا؛ 3. چگونگی تعامل شیعیان با نوّاب خاص؛ 4. چگونگی تعامل خلفا با نوّاب خاص؛ 5. میزان گسترش و نفوذ فرهنگ مهدوی در عصر غیبت صغرا؛ 6. تأثیر مکاتب با حضرت ولی‌عصر(عج) درعصر غیبت صغرا بر رفتار سیاسی شیعیان؛ 7. شیوه‌های کنترل و مقابله حاکمان عباسی بافرهنگ مهدویت در عصر غیبت صغرا؛ 8. نقش آموزه مهدویت در مقاومت شیعیان در عصر غیبت؛ 9. نقش مهدویت در زندگی سیاسی معاصر اسلامی؛ 10. استراتژی انتظار؛ 11. نقش آموزه مهدویت در حرکت‌ها و نهضت‌های اسلامی (مصادیق این حرکت‌ها هر کدام مستقلا قابل بررسی هستند، مثل سربداران)؛ 12. مهدویت و سیمای سیاسی منتظران؛ 13. فرایند جامعه پذیری سیاسی فرهنگ مهدویت در جامعه اسلامی؛ 14. نقش روشنفکران در گسترش وجامعه‌پذیرسازی فرهنگ مهدویت در عصر غیبت؛ 15. نقش خانواده و زنان در جامعه‌پذیری فرهنگ مهدوی؛ 16. نقش آموزه‌منجی‌گرایی و مهدویت در حرکت‌های رهایی بخش در جهان اسلام؛ 17. نقش رسانه‌ها در ترویج فرهنگ مهدوی در عصر غیبت؛ 18. بررسی نقش اماکن مقدس منسوب به‌حضرت‌مهدی در گسترش‌فرهنگ مهدوی؛ 19. بررسی شعائر شیعیان در بزرگداشت فرهنگ مهدوی و تأثیرات آن؛ 20. نقش اینترنت و ماهواره در گسترش فرهنگ مهدوی؛ 21. الگوهای ترویج فرهنگ مهدوی در جوامع غیر اسلامی؛ 22. شیوه‌های ترویج فرهنگ مهدوی در جوامع اسلامی؛ 23. وجوه رویارویی و برخورد فرهنگ‌های منجی‌گرایانه در جوامع چند فرهنگی؛ 24. نقش هنر و سینما در فرهنگ سیاسی مهدویت؛ 25. تأثیر فرهنگ سیاسی مهدوی بر الگوی مشارکت سیاسی مردم در عصر غیبت؛ 26. شیوه‌های برخورد با جریانات سیاسی انحرافی مهدویت؛ 27. نقش جریانات مدّعی مهدویت در تحوّلات سیاسی اجتماعی جوامع اسلامی؛ 28. عوامل و زمینه‌های سیاسی ـ اجتماعی شکل‌گیری جریانات انحرافی مهدویت؛ 29. نقش استعمار در شکل‌گیری جریانات انحرافی مهدویت در جهان اسلام. ه ـ 3) آستانه ظهور و قیام حضرت مهدی(عج): 1. زمینه‌های سیاسی اجتماعی تحقق حکومت جهانی حضرت مهدی(عج)؛ 2. جهانی شدن و چشم انداز فرج؛ 3. ماهیت انقلاب و قیام حضرت مهدی(عج)؛ 4. وجوه ضرورت قیام مسلحانه برای تحقّق مدینه فاضله اسلامی؛ 5. نقش قومیت‌ها و ملل مختلف در انقلاب حضرت مهدی(عج)؛ 6. نیروهای مخالف حضرت مهدی(عج)؛ 7. ویژگیهای جنگ آخرالزمان و استراتژی قیام و جهاد لشکر حضرت مهدی(عج)؛ 8. الگوی تحوّل و نوسازی در فرهنگ مهدوی؛ 9. نقش آموزه مهدویت در فرهنگ سیاسی جوامع شیعی. و) مسائل روابط بین الملل حوزه مطالعات روابط بین‌الملل یکی از حوزه‌های مهم مطالعات سیاسی است. این حوزه شامل مطالعات مختلف در باره ارتباط واحدهای سیاسی در عرصه بین‌المللی و روابط خارجی آنها با یکدیگر، سیاست خارجی دولت‌ها و سیاست بین‌الملل می‌شود. با تحوّلات چند دهه اخیر و تضعیف دولت ملت‌ها در فرایند جهانی شدن، عرصه روابط بین‌الملل به تدریج جای خود را به سیاست جهانی می‌دهد . در حالی که روابط بین‌الملل بر اساس محوریت دولت‌های ملی شکل می‌گرفت و تعریف می‌شد، با تضعیف واحدهای ملی از یک سو و پیدایش بازیگران مهم در عرصه سیاست جهانی متفاوت از نقش آفرینی انحصاری دولت ـ ملت‌ها در گذشته، عرصه جهانی شاهد پدیده‌ی جدیدی به نام سیاست جهانی شده است. البته در بحث‌های مهدویت این امر به صورت یک مسأله قابل بررسی است که اصل ماهیت ارتباط حکومت جهانی مهدوی با دیگران چگونه خواهد بود؟ آیا حکومت‌ها یا ملت‌های دیگری متفاوت از حکومت جهانی مهدوی و امّت اسلامی در این دوران حضور خواهند داشت تا شاهد مفهوم روابط بین‌الملل باشیم یا نه؟ برخی از مباحث سیاسی مهم مهدویت در ارتباط با عرصه بین‌الملل و سیاست جهانی عبارتند از: 1. وضعیت جهان در آستانه عصر ظهور؛ 2. وضعیت قدرت‌ها و دشمنان حضرت در آستانه ظهور؛ 3. مهدویت و چالش‌های معاصر جهان اسلام؛ 4. وضعیت دولت‌ها و ملل در عصر مهدوی؛ 5. مفهوم شناسی سیاست بین‌الملل در عصر ظهور؛ 6. جنگ آخرالزمان و نقش نیروهای حق و باطل در آن؛ 7. بررسی ابعاد استراتژیک منطقه جنگی در آخرالزمان؛ 8. عصر ظهور و ضرورت جنگ و جهاد؛ 9. تاکتیک‌های نیروهای باطل در مواجهه با لشکر حضرت مهدی(عج)؛ 10. استراتژی غرب در مواجهه با آموزه مهدویت اسلامی؛ 11. ماهیت جنگ و تسلیحات آن در آخرالزمان؛ 12. راهکارهای تأمین امنیت جهانی در آستانه ظهور؛ 13. راهکارهای تأمین امنیت جهان در حکومت جهانی حضرت مهدی(عج)؛ 14. تروریسم و منجی‌گرایی در جهان امروز؛ 15. اهداف غرب در طرح شعار تروریسم در مقابله با آموزه‌های آخرالزمانی اسلام؛ 16. نقش نیروهای یهودی ـ مسیحی در آخرالزمان و تدارک جنگ آرماگدون؛ 17. فتنه یهود و مسیحیان صهیونیست در آخرالزمان؛ 18. چشم انداز آخرالزمان و لشکر سفیانی در روایات اسلامی؛ 19. چگونگی تعامل و رویارویی ادیان و مکاتب آینده‌نگر در ارتباط با وقوع آخرالزمان؛ 20. آخرالزمان و مسأله جنگ بین ادیان؛ 21. نقش جهانی شدن در گسترش منجی‌گرایی در جهان امروز. ز) مطالعات سیاسی تطبیقی مهدویت و منجی گرایی برخی از مباحث سیاسی مهدوی به بررسی تطبیقی موضوعات مشترک مهدویت در مکاتب و ادیان مختلف مربوط می‌شوند. این مطالعات عمدتاً براساس مباحث مطرح در محورهای پیشین صورت می‌پذیرد. از این رو با حذف مسائل خاص مهدویت در اسلام، بسیاری از مباحث سیاسی مهدویت قابلیت بررسی تطبیقی را دارند. بررسی‌های تطبیقی، گونه‌ای از حوزه مطالعات دین پژوهی است که محقِّق در آن صرفاً به بررسی وجوه اشتراک و امتیاز دیدگاه‌ها در ادیان مختلف می‌پردازد و از این جهت این گونه مطالعات در ابتدای امر در صدد اثبات صحّت و سقم یا حقانیت این دیدگاه‌ها نیست. البته می‌توان در برخی از مطالعات تطبیقی به بررسی مزایا و برتری‌های یک آموزه نسبت به دیگر آموزه‌ها اقدام نمود یا در کاری چند بُعدی، ضمن مقایسه و تطبیق دیدگاه‌ها به ارزیابی و داوری بین آنها نیز پرداخت. بدیهی است چنین شیوه‌ای خود گونه‌ای ترکیبی در مطالعات مهدویت بوده و فراتر از مباحث تطبیقی می‌باشد. با توسعه قلمرو مطالعات تطبیقی به مکاتب بشری مانند مدرنیسم، مباحث تطبیقی می‌تواند به صورت گسترده‌تری مطرح شود. 1. سیمای منجی در اسلام و دیگر ادیان؛ 2. نگرش ادیان به فرایند ظهور منجی؛ 3. اقدامات ادیان در عرصه مباحث منجی‌گرایی؛ 4. نقش و تأثیر منجی‌گرایی بر روابط بین ادیان؛ 5. سیمای مدینه فاضله در ادیان مختلف؛ 6. نگرش ادیان به پیروزی مستضعفان و مظلومان در پایان تاریخ؛ 7. مدینه فاضله اسلامی و نظام لیبرال دموکراسی؛ 8. نقد و بررسی نظریه لیبرال دموکراسی به مثابه پایان تاریخ؛ 9. برخورد تمدن‌ها و نگرش‌های آینده‌نگر ادیان؛ 10. نقش و جایگاه مردم در نگرش‌های ادیان در باب حکومت آخرالزمان؛ 11. نقش و جایگاه احزاب و گروه‌ها در نگرش‌های ادیان در باب حکومت آخرالزمان؛ 12. منجی گرایی و ادیان بشری؛ 13. بررسی‌تطبیقی‌نگرش‌اسلامی‌و یهودی ـ مسیحی درباره‌بازگشت‌حضرت‌مسیح(ع)؛ 14. بررسی سیمای دجّال در اسلام و آیین مسیح؛ 15. چگونگی رویکرد منجی به دجّال در آخرالزمان در اسلام و آیین مسیح؛ 16. کار ویژه‌های حکومت جهانی منجی موعود در ادیان مختلف؛ 17. سیمای منجی موعود و انسان کامل در ادیان مختلف؛ 18. مجدد‌گرایی و هزاره گرایی در اسلام و مسیحیت. خاتمه سخن تحلیل ماهیت زندگی سیاسی در پرتو آموزه مهدویت برای جامعه اسلامی به‌ویژه در شرایط امروز، بسیار حیاتی و ضروری است. تحولات جهانی در آستانه قرن بیست و یکم و هزاره سوم میلادی از یک سو و رشد و گسترش اقبال به منجی‌گرایی و مباحث آخرالزمان از سوی دیگر، سبب شور و تحوّلی جدّی در جهان امروز شده است. گرایش مطالعات سیاسی ـ اجتماعی مهدویت نیز خود همانند دیگر حوزه‌های مطالعات مهدویت حاوی مباحث و مسائل گسترده‌ای است که لازم است با احصای این مسائل زمینه تحقیقات بعدی در این زمینه فراهم شود. البته آنچه در این نوشتار مطرح شد، تلاشی اندک برای شناسایی برخی از مهم‌ترین مباحث مطرح در حوزه گرایش مطالعات سیاسی مهدویت بوده است. البته ضروری است در فرصت مناسب با بررسی و مطالعه تمامی گرایش‌ها و حوزه‌های مطالعات سیاسی و حتی گرایش‌های بین رشته‌ای، مباحث و مسائل مطرح حوزه مطالعات مهدویت احصا شوند. امید است این امر خطیر در آینده با همّت محققان و صاحب نظران مباحث مهدویت پیگیری و کامل شود. فهرست منابع 1. ابوالحمد، عبدالحمید، مبانی سیاست، تهران، انتشارات توس، چ 6 ، 1370. 2. اشترواس، لوی، فلسفه سیاسی چیست؟ فرهنگ رجایی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1373. 3. بشیریه، حسین، جامعه شناسی سیاسی، تهران، نشر نی، چ 8 ، 1381. 4. بلوم، ویلیام، نظریه‌های نظام سیاسی، احمد تدین، تهران، نشر آران، 1373. 5. بهروزلک، غلامرضا، "چیستی کلام سیاسی"، مجله قبسات، 1382، ش 28. 6. حقیقت، سید صادق، مسأله شناسی مطالعات سیاسی اسلامی، قم، بوستان کتاب، 1383. 7. دورژه، موریس، اصول‌علم‌سیاست، ابوالفضل‌قاضی،تهران، امیرکبیر، چ6 ، 1369. 8. زرین کوب، عبدالحسین، تاریخ در ترازو، تهران، امیر کبیر، 1381. 9. عمید زنجانی، فقه سیاسی، تهران، امیرکبیر، 1367. 10. فارابی، ابونصر محمد، "کتاب المله"، اعداد محسن مهدی، فصلنامه علوم سیاسی، 1379، ش 12. 11. لمبتون، کی اس، اندیشه سیاسى در دوره میانه اسلام، ترجمه: عباس صالحى و محمّد مهدى فقیهى، تهران، نشر عروج، 1378. 12. لوکس، استیون، قدرت نگرشی رادیکال، عماد افروغ، موسسه خدمات فرهنگی رسا، 1375. 13. لویس، برنارد، زبان‌سیاسی اسلام، ترجمه غلامرضا بهروزلک، قم، بوستان کتاب، 1378. 14. مک‌گرو، آنتونی، "مفهوم پردازی سیاست جهانی"، مجله ارغنون، تابستان 1383، ش 24. 15. نش، کیت، جامعه شناسی سیاسی معاصر، ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران، انتشارات کویر، 1380. غلام رضا بهروزلک ماهنامه انتظار موعود - شماره 16 انتهای متن/
94/06/03 - 03:44
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 100]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها