واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: توسعه كوثري، توسعه تكاثري (2)
مالك آبروي خود نيستيماين سؤال را بايد حل كنيم كه آيا آبروي ما، مال خود است يا نه؟ پولي كه در جيب ماست، مال ماست و ميتوانيم آن را به ديگري بدهيم اما آيا ما «مالك» آبروي خود هستيم يا «امين» آن؟ ما نميتوانيم هر كاري كنيم تا روزي به دست بياوريم، چون مالك آبروي خويش نيستيم. در حفظ آبرو، ما امينالله هستيم. بناي ما بر اين نيست كه شكم ما سير شود. بايد «اكرام شويم، نه اطعام». اگر مهماني به خانه ما بيايد، چه ميكنيم؟ مگر او چقدر غذا ميخورد؟ آيا به همان اندازه كه ميخورد، غذا ميآوريم؟ غرض ما از پذيرايي مهمان، اطعام است يا اكرام؟ اسلام ميخواهد ما با اكرام پذيرايي شويم، نه با اطعام. به همين ترتيب، همين كه چهار نفر جوان را به مغازهاي برديم و آنها را مزدور كرديم، نبايد بگوييم آنها اشتغال پيدا كردند. زيرا اين اشتغال با كراهت همراه است، نه با كرامت. جامعه را نيز بايد اكرام كنيم، نه اطعام. كشور را با كميته امداد اداره كردن كه هنر نيست. اين شكم سير كردن است و با كرامت انساني سازگار نيست. البته روايات ديگري مبني بر «جواز» داريم اما «مطلوب» نيست. مردم را با فقر و انعام اداره كردن نيز خواست الهي نيست. درباره فقراي طبيعي چارهاي جز اين نداريم اما درباره فقراي اقتصادي وظيفه ديگري داريم. ما ميخواهيم در جهاني زندگي كنيم كه فقيري در آن نباشد؛ اين در بهشت نيست، در همين دنيا هم ممكن است. فقر طبيعي است اما فقر اقتصادي قابل پيشگيري است. اگر چنانچه توسعه كوثري داشته باشيم و اعضاي جامعه به نحو مذكور شغل داشته باشند و مزدور ديگري نباشند و پوشش بيمهاي هم باشد، تأمين عمومي و اجتماعي صورت ميگيرد. خليفه اللهي انسان، شاخصه ديگر توسعه كوثريشاخصه ديگر در توسعه كوثري آن است كه ما خليفهالله هستيم و ذات اقدس الهي از ما كار خواسته است. در قرآن كريم آيهاي داريم كه ما مردم را براي عبادت خلق كردهايم. برابر آيه سوره مباركه ذاريات، اگر كسي همه كارهاي عبادي را انجام دهد و از همه محرمات فاصله بگيرد و بقيه وقت خويش را هم به عيش و نوش بگذراند، او به اين آيه عمل نكرده است. چرا؟ چون آيه يك قضيه نيست؛ دو قضيه است؛ يكي موجبه و ديگري سالبه. جمع ايجاب و سلب، مفيد حصر است. فرمود انسان فقط بايد عبادت كند: «و ما خلقت الجن و الإنس إلا ليعبدون»؛ اين بدان معنا نيست كه انسان 24 ساعت به مسجد برود؛ واجبات را انجام دهد و مجرمات را انجام ندهد. بلكه يعني كار انسان بايد صبغه الهي داشته باشد. يعني اگر كار انسان كوثري است، عبادت است و اگر تكاثري است، عبادت نيست. اگر كسي تمام واجبات و حتي مستحبات را هم انجام دهد اما مرتب سعي كند كه صفرهاي سرمايهاش را اضافه كند و مزدور زياد داشته باشد، به اين آيه عمل نكرده است. زيرا آيه ميگويد انسان فقط و فقط بايد خدا را عبادت كند! آيه كريمه حاوي دو قضيه است كه جمع هر دو، مفيد حصر است. يعني انسان فقط بايد عبادت كند. ما به يقين ميدانيم كه منظور اين نيست كه فقط نماز بخواند. چون در آيه سوره جمعه فرمود: نماز جمعهتان كه تمام شد، دنبال كسبتان برويد. حتي روز جمعه! معلوم ميشود كه منظور از عبادت اين نيست كه دائم در مسجد باشيد. ميفرمايد حتي بعد از نماز جمعه دنبال كارتان برويد. بنابراين ما موظفيم شبانهروز عبادت كنيم. روايات فراواني است كه بيكاري و تنبلي را نهي كرده است. كراهت بيكاري، كراهت تنبل بودن، كراهت فارغ بودن، كراهت اجير شدن و... جزء معارف و مباني ديني ماست. هم بايد كار كنيم و هم حيثيت كسي را زير سؤال نبريم. زيرا اگر توسعه پايدار و همهجانبه شد، مزدور هم مثل ما كار ميكند، چرا مزدور ما شود؟ توسعه كوثري مصرف انگار نيستيك شاخص ديگر در مذمت توسعه تكاثري اين است كه توسعه، تكاثري همانگونه كه در توليد توسعه دارد، در مصرف هم توسعه دارد. اما قرآن كريم جلوي اين مسئله را ميگيرد؛ جلوي عدهاي را كه چشم و همچشمي شديدي دارند ميايستد. اين توسعه تكاثر مذموم است. زيرا محصول آن مصرفگرايي بهگونهاي است كه نشان دهد اتومبيلش، خانهاش، فرشش و لوازمش چه قيمت است. در همين راستا مرحوم صاحب كتاب وسايل در باب مسكن رواياتي نقل كرده است. در يك جا دارد كه اگر خانه از فلان حد بگذرد - با توجه به اينكه هر خانهاي معيار خاصي دارد- فرشتهها ميگويند:«يا افسق الفاسقين، أين تريد؟» يك وقت است كه 10 نفر، 10 واحد آپارتماني دارند؛ آنها مشمول نقد فرشتهها نيستند. براي اينكه 10 نفرند، اما گاهي يك نفر مرتب ميسازد و بالا ميرود؛ اين تكاثر است.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۰۹ تير ۱۳۹۴ - ۱۵:۳۱
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 92]