تبلیغات
تبلیغات متنی
رسانه حرف تو - مقایسه و اشتراک تجربه خرید
آموزشگاه آرایشگری مردانه شفیع رسالت
تاثیر رنگ لباس بر تعاملات انسانی
محبوبترینها
انواع ریل دستگاه‌های CNC + جدول مقایسه معایب و مزایا
خرید سوسیس پرکن اصل با گارانتی
تشخیص دیسک و صفحه اصلی از تقلبی (6 راه ساده)
بهترین روش های چاپ جعبه محصولات + ویژگی ها و کاربردها
بهترین روش های چاپ جعبه محصولات + ویژگی ها و کاربردها
ده راهنمایی برای نوازندگان مبتدی یوکللی
بررسی دلایل قانع کننده برای خرید صنایع دستی اصفهان
راه های جلوگیری از جریمه های قبض برق
آشنایی با سایت قو ایران بهترین سایت آگهی و تبلیغات در کشور
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1806987186
مقایسة احساس تنهایی و احساس معنا در زندگی سالمندان با سطوح نگرش مذهبی متفاوت
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
مقایسة احساس تنهایی و احساس معنا در زندگی سالمندان با سطوح نگرش مذهبی متفاوت
نگرش مذهبی، یک عامل پیشگیری کننده جهت کاهش مشکلات سالمندان به شمار می رود. سالمندانی که در سطح نگرش مذهبی قوی قرار دارند، کمتر از سالمندانی که سطوح نگرش مذهبی ضعیف و متوسط دارند، احساس تنهایی می کنند.
چکیده این پژوهش با هدف بررسی نقش نگرش مذهبی در احساس تنهایی و احساس معنا در زندگی سالمندان انجام شد. 221 نفر از سالمندان به پرسش نامة نگرش مذهبی خدایاری فرد و همکاران، پرسش نامة احساس تنهایی راسل و پرسش نامة معنا بخش بودن صالحی پاسخ دادند. نتایجی که از روش تحلیل واریانس چند متغیری و روش پیگیری شفه به دست آمد، نشان داد که هرچه سالمندان در سطح قوی تر نگرش مذهبی قرار داشته باشند، احساس معنا در زندگی در آنها نیز بیشتر است (05/0 p< ). همچنین سالمندانی که در سطح نگرش مذهبی قوی قرار دارند، کمتر از سالمندانی که سطوح نگرش مذهبی ضعیف و متوسط دارند، احساس تنهایی می کنند. نگرش مذهبی، یک عامل پیشگیری کننده جهت کاهش مشکلات سالمندان به شمار می رود و بر این اساس، مسئولان مربوط می توانند با برنامه ریزی های مناسب، به تقویت باورهای مذهبی سالمندان بپردازند و زمینه های لازم جهت شرکت در فعالیت های مذهبی را برای سالمندان فراهم کنند؛ که این موارد در بهبود وضعیت روان شناختی سالمندان می تواند بسیار مؤثر باشد. مقدمه امروزه سالمندی به یک پدیدة مهم جهانی تبدیل شده است؛ زیرا به سبب افزایش امید به زندگی و مسائل بهداشتی، طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، جمعیت این گروه افزایش یافته است. بر اساس برآوردهای انجام شده، سالانه حدود 5/2 درصد به طور متوسط به تعداد افراد 65 ساله و بیشتر افزوده می شود؛ اما به رغم رشد جمعیت سالمندان هنوز دربارة نیازهای ایشان تمرکز کافی نشده است. بنابراین، تأمین بهداشت روانی و جسمانی سالمندان به عنوان یک گروه آسیب پذیر جامعه، توجه ویژه ای را می طلبد (همتی علمدارلو و همکاران، 1387). احساس تنهایی، انزوا و ناامیدی، از مهم ترین و شایع ترین شکایات سالمندان هستند (Shearer & Davidhizar, 1999, p. 13). این مشکلات و فقدان های سالمندی و نزدیک شدن به واقعیت مرگ، ممکن است آنها را به بی معنایی در زندگی هم سوق دهد. در پژوهشی که بر روی سالمندان در کشور فنلاند صورت گرفت، مهم ترین علل احساس تنهایی، شامل بیماری 81 درصد، مرگ همسر 71 درصد، و فقدان دوست 67 درصد می باشد. با این حال، فقدان معنا در زندگی یکی از رایج ترین دلایل در میان افرادی بود که اغلب یا همیشه، احساس تنهایی می کردند (Saviko et al, 2005, p. 228). احساس تنهایی، مجموعه ای پیچیده از احساس ها و شناخت ها، پریشانی ها و تجربه هیجان های منفی است که از کمبودهای ادراک شدة فردی در روابط خصوصی و اجتماعی ناشی می شود (Wiseman et al., 2006, p. 243). احساس تنهایی،به عنوان مشکلی رایج و تجربه ای منفی برای افراد مسن در جوامع علمی و پژوهش های مربوط به تندرستی گزارش شده است. شواهد نشان می دهد، احساس تنهایی پدیده ای گسترده و فراگیر است و 25 تا 50 درصد کل جمعیت بالای 65 سال را بر حسب سن و جنس تحت تأثیر قرار می دهد و سالمندان، در معرض خطر بالاتری از احساس تنهایی هستند (Vlaming et al., 2010, p. 556). در پژوهشی که بر روی سالمندان ایران انجام شد، مشخص گردید که 7/44 % سالمندان (شریفی، 1381، ص 81)، و در تحقیقی که تک (Theeke, 2010, p. 99-103) انجام داد، 17 درصد سالمندان مورد پژوهش، احساس تنهایی را گزارش کرده اند. پژوهشگران معتقدند عوامل بسیاری، از جمله افسردگی، اضطراب، وضعیت سلامت روانی، افکار خودکشی، حمایت کم خانواده، درآمد پایین، عملکرد جسمی ضعیف و بیماری، با احساس تنهایی در ارتباط اند. (Tsai, 2010, p. 949) بنابراین، همان گونه که یافته های پژوهشی نشان می دهد، احساس تنهایی یک عامل سبب شناختی در سلامت و بهزیستی است و پیامدهای آنی و دراز مدت جدی در بهداشت روانی دارد و اگر سالمندی احساس تنهایی نداشته باشد، عملکرد جسمانی و روانی بهتری خواهد داشت (Vlaming, 2010, p. 557). از سویی، بر اثر تحلیل رفتن قوای جسمانی و ذهنی سالمندان، تنوع و کثرت مسائل در سالخوردگی، امری کاملاً طبیعی به نظر می رسد. از این رو، شاید هیچ دوره ای از زندگی مانند سالمندی، پرمسئله و نگران کننده نباشد. به همین دلیل، سالمندان برای سالم زیستن، به سازگاری فراوانی نیاز دارند (مباشری و معزی، 1389). در این شرایط، لزوم توجه به منابع درونی و روان شناختی جهت مقابله با شرایط سالمندی، به وضوح احساس می شود. در بین شیوه های مقابله ای سالمندان، مذهب نقش مهم و اساسی را می تواند ایفا کند؛ چرا که مذهب می تواند دارای ارزش مثبتی در پر کردن فضای خالی زندگی، حمایت اجتماعی از سالمندان، مواجهه با استرس و سازگاری مناسب برای موقعیت و معنادهی زندگی و مرگ داشته باشد (McIntosh et al., 2010, p. 37). احساس تعلق مذهبی، انجام مناسک و اعمال مذهبی، و حضور در گروه های مذهبی، انرژی، آرامش درونی و احساس تعلق بی کران را برای سالمندان فراهم می آورد (Rokach et al., 2003, p. 271). جیانبین و مهتا (Jianbin, Mehta, 2003, p. 485- 502) معتقدند که مذهب می تواند در فرایندهای پیر شدن، از جمله فرایند های فیزیکی، اجتماعی و وجودی، نقش مکمل را بازی کند و سازگاری با فرایند پیری را تسهیل بخشید. همچنین نگرش های مذهبی به افراد کمک می کند تا زندگی تحمل پذیر تری داشته باشند و خود ارزشی آنها را می افزاید (امیری، 1384، ص 161). به نظر می رسد که مذهب، منبع مهم و واحدی برای افراد در مقابله با استرس های سال های آخر زندگی باشد. پژوهش ها نشان داده اند که نگرش های مذهبی با احساس تنهایی ارتباط دارند و می توانند بر کاهش احساس تنهایی مؤثر باشند (Carone & Barone, 2001, p. 1001). برای مثال، مک اینیس و وایت (McInnis, White, 2001, p. 128- 139) در پژوهشی که انجام دادند، بیان کردند که سالمندان از ارتباط با خدا و عبادت، به مثابه یک شیوة رویارویی با احساس تنهایی استفاده می کنند. همین طور تحقیقات نشان داده است که بین نگرش مذهبی با عوامل مرتبط با احساس تنهایی، از جمله بهزیستی و سلامت روانی، اضطراب و افسردگی، ارتباط وجود دارد (et al, 2011, p. 53 Zeng). از سویی مذهب به عنوان منبع مرکزی معنا در زندگی، برای افراد اعتقادات، انتظارات و اهداف کلیدی را فراهم می آورد و زندگی آنان را درون یک زمینة وسیع قرار می دهد. پژوهش ها نشان دهندة رابطة بین مذهب و احساس معنا در زندگی می باشند و اینکه مذهب و نگرش مذهبی، به نوعی احساس معنا دار بودن در زندگی می انجامد (Levin, 2010, p. 103). سالمندان سرمایه ای برای دیگر افراد خانواده، اجتماع و اقتصاد به شمار می آیند. سرمایه گذاری در امر بهداشت آنها، فوایدی را برای هر جامعه ای دربر خواهد داشت. به همین دلیل به نظر می رسد بررسی و مطالعة بیشتر در این مقوله، جهت ارائة راهکارهای مناسب به منظور تطابق با سالمندی و مشکلات ناشی از آن، امری ضروری باشد. با توجه به آنچه دربارة مشکلات سالمندان و نیازهای آنها گفته شد، از چالش های مهم فراروی سالمندان در دنیای امروز، احساس تنهایی و فقدان معنا در زندگی است. بنابراین، بسیار مهم است که پیش بینی کننده ها، هم بسته ها، متغیرها و عوامل مؤثر بر احساس تنهایی و معنا در زندگی سالمندان، شناسایی، اندازه گیری و کنترل شوند تا در نتیجه به کاهش احساس تنهایی و افزایش معنا در زندگی سالمندان کمک شود و بر احساس مثبت آنها از زندگی افزوده شود. تاکنون پژوهش هایی دربارة احساس تنهایی در سالمندان صورت گرفته است؛ اما پژوهشی که نقش نگرش مذهبی را در سالمندان از نظر احساس تنهایی و همین طور احساس معنا در ایران بررسی کند، گزارش نشده است. بنابراین، پژوهش حاضر سعی دارد به این پرسش اساسی پاسخ دهد که آیا بین سطوح متفاوت نگرش مذهبی سالمندان، از لحاظ احساس تنهایی و احساس معنا در زندگی تفاوت معنا داری وجود دارد؟ روش تحقیق پژوهش حاضر از نوع مقایسه ای، و جامعة مورد پژوهش شامل همة سالمندان شهرستان ارومیه بود. برای انجام پژوهش کل شهرستان ارومیه به چهار ناحیه تقسیم شد و با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای، از هر ناحیه تعداد هفتاد خانه که دارای سالمند بودند، انتخاب شد و پرسش نامه ها در اختیار آنها قرار گرفت. به دلیل اینکه از سالمندان هر چهار ناحیة شهر ارومیه، هفتاد سالمند به عنوان نمونة مورد پژوهش انتخاب شده اند، نام گذاری این روش طبقه ای بوده است. به عبارت دیگر، واحد نمونه فرد سالمند بوده است، نه گروه. همچنین نمونه ها به نسبت مساوی از هر ناحیه یا طبقه انتخاب شدند. البته لازم به ذکر است که همة سالمندان تمایل به همکاری نداشتند؛ بنابراین، تعداد شرکت کنندگان کمتر شد، همچنین بسیاری از پرسش نامه ها هم بعد از جمع آوری، به دلیل اینکه کامل به همة پرسش ها پاسخ داده نشده بود، حذف شدند. بنابراین تعداد نمونه از 280 نفر کاهش یافت و 221 پرسش نامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بنابراین، تعداد افراد نمونه در پژوهش حاضر 221 نفر از سالمندان بالای 60 سال (81 زن و 140 مرد) است. سالمندانی که خود قادر به خواندن پرسش ها بودند، پرسش نامه ها را خودشان تکمیل کردند؛ اما در خصوص سالمندانی که سواد خواندن نداشتند، پرسش نامه ها در اختیار یکی از اعضای خانواده شان قرار داده شد و توضیحات لازم دربارة نحوة پر کردن پرسش نامه به آنها ارائه شد. در این پژوهش، بیشترین درصد آزمودنی ها که شامل 3/46 درصد می باشد، در سطح نگرش مذهبی متوسط، 6/17 درصد در سطح نگرش مذهبی ضعیف، و 1/18 درصد در سطح نگرش مذهبی قوی قرار داشتند و زنان از میانگین نگرش مذهبی بالاتری (01/166) نسبت به مردان (24/163) برخوردار بودند. ابزار: در این پژوهش از سه ابزار استفاده شد: الف) پرسش نامة نگرش مذهبی: این پرسش نامه توسط خدایاری فرد و همکاران ساخته شده است و دارای چهل پرسش و شامل شش بُعد عبادت، اخلاقیات و ارزش ها، اثرگذاری در رفتار و زندگی، عوامل اجتماعی، جهان بینی و باورها، و علم و دین می باشد. این پرسش نامه بر اساس مقیاس لیکرت و به صورت پنج گزینه ای در طیف کاملا ًموافقم تا کاملا ًمخالفم تنظیم و نمره گذاری شده است. نحوة نمره گذاری بدین صورت است که برای هر پرسش بر روی پیوستار، نمره ای بین 1 تا 5 تعلق می گیرد؛ یعنی به کاملا ًموافقم نمرة 5 و به کاملاً مخالفم نمرة 1 تعلق می گیرد که البته در برخی پرسش ها نمره گذاری برعکس انجام می شود. بنابراین، کمترین نمره 40، بیشترین نمره 200 و میانگین آن 120 می باشد. نمرات 188 و بالاتر، حد بالای نمره را نشان می دهند. 140 تا 188 حد متوسط، و 140 به پایین حد ضعیف را نشان می دهند. ضریب پایایی پرسش نامه، با روش تنصیف و با استفاده از روش فرمول اسپیرمن، برابر 93/0، و به روش گاتمن برابر 92/0 گزارش شده است. ضریب آلفای آن نیز 95/0 به دست آمده است (خدایاری فرد و همکاران، 1379). ضریب پایایی پرسش نامة نگرش مذهبی در پژوهش حاضر، با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ 97/0 به دست آمده است. ب) پرسش نامة معنا بخش بودن زندگی: این پرسش نامه توسط صالحی با استخراج از نظریات فرانکل که مبین وجود معنا در زندگی می باشد، تنظیم و ساخته شده است. این آزمون شامل پنجاه پرسش در ارتباط با وجود معنا در زندگی می باشد. هر پرسش هفت ارزش به خود می گیرد؛ ارزش 1 نشانگر عدم توافق کامل با پرسش موردنظر می باشد و به ترتیب هرچه میزان توافق بیشتر باشد، ارزش های بیشتری مورد انتخاب قرار می گیرد و ارزش 7، در نهایت نمایانگر توافق کامل با متن مورد پرسش است. دامنة سنی برای اجرای این پرسش نامه از نوجوانی تا سالمندی است. جهت بررسی اعتبار پرسش نامه، از روش اعتبار صوری استفاده شده است. ضریب پایایی آن نیز با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ، 91/0 به دست آمده است (جمالی، 1382، ص 141). ضریب پایایی پرسش نامة معنا در زندگی در پژوهش حاضر، با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ، 89/0 به دست آمده است. ج) پرسش نامة تنهایی راسل: مقیاس تنهایی UCLA (Russell, 1966) دارای بیست پرسش است که خواننده باید به هریک از پرسش ها روی مقیاس لیکرت چهار درجه ای شامل «هرگز» (نمرة 1)، «به ندرت» (نمرة 2)، «گاهی» (نمرة 3)، و «اغلب» (نمرة 4) پاسخ بدهد. دامنة نمرات این آزمون، از 20 تا 80 است. مقیاس تنهایی UCLA نخستین بار توسط راسل و فرگوسن تدوین شد که بعد از سه بار ویرایش، نسخة نهایی این مقیاس در چهار گروه دانشجویان، پرستاران، معلمان و افراد مسن، و به شیوه های مختلفی از قبیل خود گزارش دهی و مصاحبه اجرا شده و دامنة آلفا از 89/0 تا 94/0 به دست آمده است. در افراد مسن، یک سال بعد باز آزمون انجام شده است و همبستگی آزمون ـ باز آزمون 73/0 به دست آمده است که رضایت بخش می باشد. داور پناه (نقل از: قاسم زاده، 1385، ص 140) این مقیاس را به فارسی ترجمه کرد. وی در کار خود به آلفای کرونباخ 78/0 برای این مقیاس دست یافت. در ضمن، از تحلیل عاملی مقیاس، چهار عامل انزوا، اجتماعی بودن، نداشتن فردی صمیمی و نداشتن احساس تنهایی را به دست آورد که بر روی هم، 2/44% واریانس نمرة تنهایی را تبیین می کردند. ضریب پایایی پرسش نامة احساس تنهایی در پژوهش حاضر، با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ، 74% به دست آمده است. یافته ها پژوهش سالمندان شرکت کننده در این پژوهش، 9/91 درصد متأهل، 1/4 درصد مجرد، و بقیه مطلقه و همسرازدست داده بودند. همچنین 4/63 درصد در سطح تحصیلی دیپلم و پایین تر، و 6/36 درصد در سطح تحصیلات فوق دیپلم و بالاتر بودند. 2/45 درصد یک یا دو فرزند؛ و 4/48 درصد سه فرزند داشتند و 4/6 درصد شرکت کنندگان فرزندی نداشتند. ویژگی های توصیفی (میانگین، انحراف استاندارد و کمترین و بیشترین نمره) متغیرهای پژوهش در جدول شمارة 1 ارائه شده است. جدول 1: ویژگی های توصیفی مربوط به نگرش مذهبی، احساس معنا در زندگی و احساس تنهایی کمترین بیشترین انحراف معیار میانگین متغیر 80 22 167 200 68 323 274/24 155/9 837/31 25/164 05/40 53/295 نگرش مذهبی احساس تنهایی احساس معنا همان گونه که جدول شمارة 1 نشان می دهد، میانگین آزمودنی ها در پرسش نامة نگرش مذهبی 25/164 می باشد که نشان می دهد سطح نگرش مذهبی اعضای نمونة مورد پژوهش، در حد متوسط قرار دارد. پرسش نامة احساس تنهایی میانگین نمرات 05/40، و در پرسش نامة احساس معنابخش بودن زندگی میانگین نمرات 53/295 است. جدول 2: خلاصة نتایج تحلیل واریانس چند متغیری MANOVA سطح معناداری خطایdf Df F ارزش اثر 0001/0 0001/0 0001/0 434 432 430 6 6 6 551/7 753/7 953/7 189/0 815/0 222/0 اثر پیلایی لامبادا هوتلینگ تریس سطوح نگرش مذهبی بر اساس تحلیل واریانس چند متغیری (189/0= Wilks Lambda و 551/7 = F در سطح معنا داری 05/0 P< ) بین سطوح مختلف نگرش مذهبی (ضعیف، متوسط و قوی)، در متغیرهای احساس تنهایی و احساس معنا در زندگی سالمندان تفاوت معنا دار وجود دارد. جهت بررسی تفاوت معنا دار هریک از مؤلفه های احساس تنهایی و احساس معنا در زندگی در سطوح مختلف نگرش مذهبی (ضعیف، متوسط و قوی)، از تحلیل واریانس یک راهه (یک عاملی) در متن MANOVA استفاده شد. جدول 3: نتایج حاصل از تحلیل واریانس یک راهه در متن MANOVA سطح معناداری F میانگین مجذورات مجموع مجذورات متغیر وابسته 0001/0 895/19 17209.546 34419.093 احساس معنا در زندگی 0001/0 311/7 579.476 1158.952 احساس تنهایی همان گونه که جدول شمارة 3 نشان می دهد، بین سطوح مختلف نگرش مذهبی، از لحاظ احساس معنا در زندگی (895/19 = F در سطح معناداری 05/0 P< ) و احساس تنهایی(311/7 = F در سطح معناداری 05/0 P< ) تفاوت معنا دار وجود دارد. برای مقایسة زوجی میانگین های نمره های احساس معناداری در زندگی و احساس تنهایی سالمندان در سطوح مختلف نگرش مذهبی، از آزمون پیگیری شفه استفاده شده است که نتایج آن در جدول شمارة 4 ارائه شده است. جدول شمارة 4: نتایج آزمون پیگیری شفه مربوط به تفاوت میانگین نمره های احساس تنهایی و احساس معنا در زندگی سالمندان درسطوح مختلف نگرش مذهبی متغیر ها سطوح نگرش مذهبی اختلاف میانگین سطح معناداری احساس تنهایی قو ی- ضعیف 51/7-* 0001/0 قوی - متوسط 66/4-* 015/0 متوسط - ضعیف 84/2- 212/0 احساس معنا در زندگی قو ی- ضعیف 73/41 * 0001/0 قوی - متوسط 77/19* 0001/0 متوسط - ضعیف 96/21* 0001/0 * تفاوت میانگین ها در سطح 05/0 P<معنا دار است. همان گونه که جدول شمارة 4 نشان می دهد، سالمندانی که در سطح نگرش مذهبی قوی قرار دارند، به گونه ای معنا دار کمتر از سالمندانی که از نظر مذهبی متوسط یا ضعیف اند، احساس تنهایی دارند؛ ولی سالمندانی که در سطح مذهبی متوسط و ضعیف قرار دارند، از لحاظ احساس تنهایی با یکدیگر تفاوت معنا داری ندارند. همچنین بین هر سه سطح نگرش مذهبی، از لحاظ احساس معنا در زندگی تفاوت معنا دار وجود دارد. به عبارت دیگر، احساس معنا در زندگی در سالمندانی که از نظر مذهبی قوی اند، به گونه ای معنا دار از سالمندانی که از لحاظ مذهبی متوسط و ضعیف بودند، بیشتر است. همچنین این احساس در سالمندانی که از لحاظ مذهبی متوسط بودند، به طور معنا دار بیشتر از سالمندانی است که نگرش مذهبی آنها ضعیف است. بحث و نتیجه گیری نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد سالمندانی که در سطح قوی نگرش مذهبی قرار دارند، احساس معنا در زندگی آنها نیز، به طور معناداری بیشتر است. به عبارتی، احساس معنا در زندگی، فقط با سطوح نگرش مذهبی قوی ارتباط معنادار دارد. همچنین، سالمندانی که در سطح نگرش مذهبی قوی قرار دارند، کمتر سالمندانِ در سطوح نگرش مذهبی ضعیف و متوسط، احساس تنهایی می کنند. این یافته با نتایج پژوهش های دیگر همسو و هماهنگ است. برای نمونه،هروی و همکاران (هروى کریموى و همکاران، 1386) در پژوهشی که به تجربیات سالمندان از پدیدة احساس تنهایی را پرداخت، نشان دادند که از نظر سالمندان، احساس تنهایی پدیده ای رنج آور و دردناک است که در نتیجة فقدان های موجود در زندگی بروز می کند و سالمندان با ایجاد ارتباط با خدا و یادآوری خاطرات گذشته می کوشند که با این پدیده رویارویی کنند. چنان که پژوهش ها نشان داده اند، اعمال مذهبی در بالا بردن سطح بهداشت جسمانی (امکان بهبودی بیشتر در بیماری ها، کاهش ابتلا به بیماری و افزایش طول عمر) و همین طور افزایش سطح بهداشت روانی (کاهش افسردگی، به دست آوردن عزت نفس، افزایش حمایت اجتماعی، بالا رفتن کیفیت زندگی و افزایش ارتباطات اجتماعی) بسیار مؤثر است؛ و همة این موارد، در کاهش احساس تنهایی نقش اساسی ایفا می کنند (zeng et al, 2011, p. 60). در مورد احساس معنا در زندگی نیز نتایج این پژوهش با نتایج دیگر پژوهش ها همسو و هماهنگ است. برای مثال جمالی در پژوهشی که بر روی سیصد نفر از دانشجویان دانشگاه های تهران انجام داد، نشان داد که بین احساس معنابخش بودن زندگی و نگرش مذهبی، همبستگی معناداری وجود دارد (جمالی، 1382، ص 141). رفتارها و نگرش های مذهبی، تأثیر مثبتی بر معنادار کردن زندگی دارند. رفتارهایی همچون توکل به خدا، عبادت و زیارت می توانند امید به زندگی ایجاد کنند و آرامش درونی برای سالمند فراهم کنند. داشتن معنا و هدف در زندگی، احساس تعلق داشتن به منبعی والا، امیدواری به یاری خداوند در شرایط مشکل زای زندگی، و بهره مندی از حمایت اجتماعی و معنوی، همگی از جمله روش هایی هستند که افراد مذهبی با دارا بودن آنها می توانند در مواجهه با حوادث فشار زای زندگی آسیب کمتری را متحمل شوند (صیادی تورانلو و همکاران، 1386). با توجه به اینکه احساس تنهایی یکی از پدیده هایی است که در دورة سالمندی به علل مختلف شایع است، سالمندانی که در خانة سالمندان به سر می برند، بیش از سالمندانی که با خانوادة خود زندگی می کنند، در معرض این خطر قرار دارند (همتی علمدارلو، 1387)؛ اما سالمندانی که با خانواده های خود نیز زندگی می کنند، احساس تنهایی را گزارش می کنند (Nilsson et al., 2006, p. 95)؛ همانند آنچه که در این پژوهش نیز گزارش شد. بنابراین، احساس تنهایی کردن چیزی بیشتر از تنها زندگی کردن است. تنها بودن یا تنها زندگی کردن ممکن است اثرات شدیدی بر احساس تنهایی داشته باشد؛ اما مفهوم یک سانی با احساس تنهایی ندارد (هروى کریموى و همکاران، 1386). بنابراین فقط زندگی کردن سالمند با خانوادة خود نمی تواند در کاهش احساس تنهایی مؤثر باشد. در واقع، سالمند نباید موجب غفلت و رها شدگی قرار بگیرد. از سویی احساس تنهایی در دورة سالمندی با بسیاری از اختلالات جسمانی و روان شناختی که پیشتر ذکر شد، در ارتباط است و همین طور معنای زندگی را در سالمندی تحت تأثیر قرار می دهد. از آنجا که نتایج پژوهش حاضر و پژوهش های پیشین اثر مثبت مذهب و نگرش های مذهبی را نشان داده است، می توان بر مذهب به مثابه یک عامل برای تعدیل مشکلات در این دوره حساس تمرکز کرد. مذهب می تواند هم به عنوان یک نهاد اجتماعی و هم به منزلة یک منبع معنابخش، به ویژه برای سالمندان، مفید باشد. نقش مذهب در ارائة خدمات و دوستی ها و ابزارهای روانی که برای مقابله و تطابق با موضوعات زندگی روزانه، همچون تغییرات، فقدان و مرگ فراهم می سازد، دارای اهمیت ویژه ای است (معتمدی شلمزاری و همکاران، 1381). از سویی یکی از واقعیت های انکارناپذیر، در سالمندی، نزدیک شدن به واقعیت مرگ است. پژوهش ها نشان داده اند که ایمان و معتقد بودن به زندگی پس از مرگ، با ترس کمتر از مرگ رابطه دارد. افرادی که مذهبی ترند، ترس کمتری را نیز گزارش کرده اند. در واقع، نگرش های مذهبی باعث می شود افراد بر ترس خود غلبه کنند و آرامش بیشتری را در زندگی خود احساس نمایند و با آسودگی بیشتری با این واقعیت کنار بیایند (zeng et al, 2011, p. 72). تقریباً صاحب نظران معتقدند که اعتقادات و فعالیت های مذهبی در میان سالمندان، رایج تر از بزرگ سالان است و همچنان که بر سن افراد سالمند افزوده می شود، سروکار داشتن با مذهب، پیش بینی کنندة قوی تری برای سلامت بیشتر، شادمانی و رضایتمندی از زندگی خواهد بود (Koenig, 2006, p. 12). بنابراین، آنچه از یافته های پژوهشی حاصل می شود این است که نگرش های مذهبی و عملکرد های دینی در دورة سالمندی، نقش مهمی در پر کردن فضای خالی زندگی و غلبه بر احساس تنهایی دارد. بیشتر سالمندان، ارتباط با خدا و انجام فعالیت های مذهبی را وسیله ای جهت آرامش درونی معرفی کرده اند. این پژوهش با محدودیت هایی هم همراه بود؛ از جمله اینکه جامعه آماری این پژوهش، سالمندان ساکن در منازل شخصی شهرستان ارومیه بوده است که امکان تعمیم این پژوهش به دیگر سالمندان در کشور و سالمندانی که در خانة سالمندان زندگی می کنند، وجود ندارد. از این رو پیشنهاد می شود که پژوهش دیگری با احتساب محدودیت های یاد شده، به نقش مداخله ای مذهب در بهبود وضعیت سالمندی بپردازد. شرکت در فعالیت های مذهبی می تواند کارکرد های مثبت فراوانی داشته باشد، از جمله اینکه باعث کاهش احساس تنهایی سالمندان و افزایش احساس معنا در زندگی آنان می شود و به سالمندان در ارضای نیازهای عاطفی ـ اجتماعی برای دوست داشته شدن و مورد پذیرش بودن کمک می کند. بنابراین، پیشنهاد می شود به تقویت نگرش های مذهبی، به عنوان یک عامل پیشگیری کننده در کاهش مشکلات سالمندان توجه شود. مسئولان مربوبط می توانند با برنامه ریزی های مناسب، به تقویت باورهای مذهبی سالمندان بپردازند و زمینه های لازم برای انجام مناسک روحانی، شرکت در فعالیت های مذهبی و ایجاد تور های زیارتی را برای سالمندان فراهم کنند. اندیشیدن تمهیدات لازم در این راستا می تواند بر بهبود وضعیت روان شناختی، کاهش احساس تنهایی و افزایش معنا در زندگی سالمندان بسیار مؤثر باشد. منابع امیری، ربابه (1384)، رابطة عمل به باورهای دینی و میزان صمیمیت زنان دانشجوی تهرانی با همسرانشان، پایان نامه کارشناسی ارشد رشتة روانشناسی، تهران، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه الزهرا (س). بهرامی، فاضل و عباس رمضانی فرانی، «نقش باورهای مذهبی بیرونی و درونی در سلامت روان و میزان افسردگی سالمندان» (بهار 1384)، توانبخشی، سال ششم، ش 1، ص 43- 47. جمالی، فریبا (1382)، بررسی رابطه بین نگرش های مذهبی، احساس معنابخش بودن زندگی و سلامت روان در دانشجویان دانشگاه های تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد رشتة روان شناسی، تهران، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه الزهرا(س). خدایاری فرد، محمد و دیگران، «آماده سازس مقیاس نگرش مذهبی دانشجویان» (پاییز 1379)، روان شناسی، ش 3، ص 269- 285. دلاور، علی ( 1385)، مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، تهران، رشد. شریفی، مریم، «بررسی ارتباط احساس تنهایی سالمندان با مشخصات فردی - اجتماعی آنان در شهر رشت» ( 1381)، در: مجموعه مقالات کنگره بررسی مسایل سالمندی در ایران و جهان، تهران، کتاب آشنا. صیادی تورانلو، حسین و دیگران، «بررسی رابطه اعتقاد به آموزه های مذهبی اسلام و هوش هیجانی» (زمستان 1386)، اندیشه نوین دینی، ش 11، ص 145- 174. قاسم زاده، لیلی ( 1385)، احساس تنهایی، عزت نفس و مهارت های اجتماعی دانش آموزان مبتلا به استفاده آسیب شناختی از اینترنت، پایان نامه کارشناسی ارشد رشتة روان شناسی، تهران، دانشگاه تربیت معلم. مباشری، محمود و معصومه معزی، «بررسی میزان افسردگی در سالمندان مراکز توانبخشی و نگهداری شایستگان و جهاندیدگان شهرکرد» (تابستان 1389)،مجله دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، ش 2، ص 89- 94. معتمدی شلمزاری، عبدالله و دیگران، «بررسی حمایت اجتماعی در رضایتمندی از زندگی، سلامت عمومی و احساس تنهایی در بین سالمندان بالاتر از 60 سال» (تابستان 1381)، روان شناسی، ش 2، ص 115- 133. همتی علمدارلو، قربان و دیگران، «مقایسه احساس تنهایی و سلامت عمومی در سالمندان ساکن خانواده و سراس سالمندان مناطق شمال شهر تهران» (تابستان 1387)، سالمند، ش 8، ص 557- 564. هروى کریموى، مجیده و دیگران، «تبیین دیدگاه سالمندان پیرامون پدیده احساس تنهایی: یک پژوهش کیفی پدیدارشناسى»، (زمستان 1386)، سالمند، ش 6، ص 410- 420. Carone, A. D, Barone, F. D, (2001)," A Social Cognitive Perspective on Religious belifes: Their Functions and Impact on Coping and Psychotherapy", Clinical psychology Review , v 7, p. 989-1003. Drennan, J, et al, (2008)," The Experince of Social & Emotional Loneliness Among Older People in Ireland", Aging & Society, v 8, p. 1113- 1133. Hicks, A. J, King, A. L, (2008)" Religious Commitment and Positive Mood as Information about Meaning in Life " Journal of Reserch in Personality, v 42, p. 43- 45. Hicks, J. A, King, L. A, (2009)," Meaning in Life as a Subjective Judgment and a Lived Experience",Social and Personality Psychology Compass, v 4, p. 638– 653. Idle, r E. L., et al, (2009)," Religion and the Quality of Life in the Last Year of Life ", Journal of Gerontology: Social Sciences, v 4, p. 528– 537. Jianbin, X. u, Mehta, K, (2003)," The Effect of Religion on Subjective Aging in Singapore: A Interreligious Comparision", Archives of Gerontology, v 4, p. 485- 502. Koenig, H. G, (2010)," Religion, Spirituality and Aging", Aging & Mental Health, v 1, p. 1- 30. Levin, J, (2010)," Religion and Mental Health Theory and Research", International Journal of Applied Psychoanalytic Studies, v 2, p. 102– 115. McInnis, G. J., White , J.H., (2001)," A Phenomenological Exploration of Loneliness in the Older Adult",Archives of Psychiatric Nursing, v 3, p. 128- 139. McIntosh, E, et al., (2010)," Rumination, goal linking, daily hassles and life events in major depression", Clinical Psychology & Psychotherapy, v 1, p. 33- 43. Newtona, A.T, McIntosha, D.N., (2010)," Specific Religious Beliefs in a Cognitive Appraisal Model of Stress and Coping", International Journal for the Psychology of Religion, v 20, p. 39– 58. Nilsson, B., et al., (2006)," Is loneliness a psychological dysfunction? A literary study of the phenomenon of loneliness", Scand J Caring Sci, v 20, p. 93– 101. Rokach, A., et al., (2003)" The Experience of Loneliness of Canadian and Czech youth", Journal of adolescence, v 26, p. 267- 282. Saviko, N., et al., (20050," Predictors and Subjective Causes of Lonliness in an Aged Population",Archives of Gerontology and Geriatrics, v 4, p. 223- 231. Shearer, R., Davidhizar, R., (1999)," Conquering loneliness", Elder Care, v 2, p. 12- 15. Theeke, L A., (2010)," Sociodemographic and Health-Related Risks for Loneliness and Outcome Differences by Loneliness Status in a Sample of U.S. Older Adults", Research in Gerontological Nursing, v 2, p. 99- 103. Tsai, H. H., (2010)," Videoconference Program Enhances Social Support, Loneliness, and Depressive Status of Elderly Nursing Home Residents", Sigma Theta Tau International, v 8, p. 947- 54. Vlaming, R. D., et al., (2010)," Evaluation design for a complex intervention program targeting loneliness in noninstitutionalized elderly Dutch people", BMC Public Health, v 10, p. 552-560. Wiseman ,H., et al., (2006)" Why are They Lonely?Perceived Quality of Early Relationship with Parents, Attachment,Personality Predispositions and Loneliness in first-yaer University Students",Personality and Individual Differences, v 40, p. 237- 248. Yehya, N. A., Dutta, M.J., (2010)," Health, Religion, and Meaning: A Culture-Centered Study of Druze Women", Qual Health Res, v 20, p. 845- 858. Zeng, Y., et al., (2011)," Association of Religious Participation With Mortality Among Chinese Old Adults", Research on Aging, v 1, p. 51- 83. منبع: فصلنامه روانشناسی دین – شماره 20 پایان متن/
94/02/09 - 02:16
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 97]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها