واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
چهل نكته براي حافظان قرآن كريم(2) نويسنده: محمد حسين حقجو 10. انگيزه عالي: حفظ و درك قرآن نبايد، براساس اهداف مادي،دنيوي و ظاهري باشد، بلكه فقط بايد با انگيزه كسب مقامات معنوي انجام گيرد، اگر چه اين هم، چندان عالي نيست. ولي از اهداف قبلي بهتر است. آري اگر در ضمن حفظ قرآن، علاقه به تظاهر پيدا كرديد، بدانيد كار به پايان نخواهد رسيد و يا اگر هم به پايان برسد، زمينه ساز امور معنوي و اخروي نخواهد بود. اگر از اين نعمت براي كسب معاش بهره جوئيد، يا براي فخر فروشي به بزرگان بكار ببريد، يا بخواهيد براي نزديك شدن به ملوك و سلاطين سود جوئيد، قطعاً تلاش خود را تباه كرده و روز قيامت با شرمندگي وارد محشر خواهيد شد.[1] گرچه يكي از معاني حفظ، بياد سپردن كلمات و آيات قرآن است ولي بُعد ديگر حفظ، بكارگيري دستورالعملهاي شفا بخش آن خواهد بود و انتقال آن معارف به ديگران ميباشد، كه بايد هدف عالي، در اين امور مدنظر قرار گيرد تا انسان به بركاتي ارزنده نائل آيد. 11. بهترين راه تداوم: از آنجا كه حفظ قرآن يكي از نعم بزرگ الهي محسوب ميشود و كسي كه توفيق به اين كار را پيدا كند، زمينه جذب بركات زيادي از سوي خداي متعال خواهد بود، جا دارد كه براي رسيدن به نعمت حفظ قرآن انسان از خداي متعال و حضرات ائمه اطهار ـ عليه السّلام ـ مدد جويد و به عنوان يكي از خواستههاي مهم و در واقع قابل توجه در نظر داشته باشد. در اينجا براي درك اين توفيق علاوه بر نكاتي كه ذكر شد، يا ذكر خواهد گرديد، بجاست در آغاز و پايان هر كار قرآني از خداوند، توفيق تداوم آنرا داشته باشيم. فكر نكنيم كه اين راه بطور طبيعي آغاز شده و پايان هم خواهد يافت، بلكه بايد گفت، يك لطف ويژه خداوند است و لطف ويژه هم در صورتي تداوم خواهد داشت كه ابعاد معنوي انسان هم، تداوم داشته، بلكه تقويت گردد. تذكر: براي تأمين اين امر خوب است، كارهاي قرآني خود را هديه به روح مطهر حضرات انبياء و ائمه ـ عليهم السّلام ـ مادران ائمه ـ عليهم السّلام ـ شهداء، اولياي الهي و روح مؤمنين نماييد. يقين داشته باشيد از ثواب شما كم نخواهد شد، بلكه بر توفيق و پيشرفت شما افزوده خواهد شد. 12. قرآن انتخابي: قرآني كه انتخاب ميشود، از ابتدائيترين روزها، تا پايان حفظ و حتي براي مرور هم بايد يكي باشد، براي تأمين اين امر بهتر است، يك رسم الخط را انتخاب كرده و از آن قرآن در قطعهاي گوناگون و به تناسب جاهايي كه ميخواهيد قرآن را حفظ كنيد، تهيه نمائيد. مثلاً در منزل، محل كار و... ميتوانيد قرآني درشت خط و يك رسم خط انتخاب كنيد و براي مرورهاي بعدي از قرآن جيبي يا نيمه جيبي و بدون ترجمه همان رسم الخط استفاده نمائيد. صفحات قرآني، هر چه كوچكتر و كم فاصله باشد در حفظ كمك بهتري خواهد داشت. خوب است قرآن نيم جيبي را همراه داشته باشيد تا در فرصتهاي كوتاهي كه پيش ميآيد و ميخواهيد مرور كنيد، از آن استفاده نمائيد و هر كجا بخاطرتان نيامد بعد از درنگ چند لحظهاي و تكرار كلمات قبل آن، به قرآن مراجعه نمائيد. ضمناً ميشود در اوائل كار كه هنوز آيات زيادي حفظ نيستيد جزء يا حتي يك ورق را از قرآن مورد نظر جدا كرده و در جلدهاي پلاستيكي قرار دهيد تا حجم قرآن در جيب دچار مشكل نشود، يا خود قرآن پاره نگردد. بعد ميتوانيد هر مقدار كه حفظ كرديد، آنرا با وسائل سوراخ كن سوراخ رده و در گيرههاي پوشه قرار داده پس از اينكه آيات زيادي را حفظ كرديد، كل قرآن را همراه ببريد استفاده از قرآنهاي سي جزء بصورت مجزا چاپ شده است، اين مشكل را برطرف ميسازد. اگر چه در مرور هم بعداً خواهيم گرفت، بهتر است روي برنامه باشد. سعي كنيد قرآنهايي انتخاب كنيد كه در بازار فراوان باشد، در غير اينصورت، يكي دو نسخه تهيه كنيد، زيرا ممكن است برنامه حفظ شما چند سال بطول بيانجامد و نياز به نسخه ديگري پيدا كنيد، و در آن زمان از آن نسخه پيدا نشود. قرآنهايي كه براي حفظ در نظر ميگيريد، بايد خيلي ساده و بيغلط و بدون آلايش باشد و از قرآنهايي كه تذهيب شده و يا چند رنگ است و... جداً بپرهيزيد. 13. مكان: اگر براي تقسيم آيات، حفظ و مرور، مكان خاصي را در نظر بگيريد، نقش مهمي در پذيرش حافظه شما خواهد داشت. مكان برنامههاي حفظ قرآن خوب است، آرام و از نظر ظواهري كه موجب جلب نظر ميشود خالي باشد، رفت و آمد، سر و صدا خورد و خوراك در آن انجام نشود، تا تمركز بيشتري بوجود آيد. اگر ممكن باشد جايي را برگزينيد كه در آن جا خاطره شاد و غمناكي بياد نداشته باشيد، بهتر است در آن مكان به هيچ كس وعدهاي ندهيد، و در آن زمان به هيچ كار ديگري فكر نكنيد و آن مكان خاص را فقط براي آن كار خاص در نظر بگيريد. از شروع به كار قرآني، سعي كنيد مقداري روي آيات قبل مرور كنيد،تكرار نمائيد و فكر كنيد تا ذهنتان آمادگي كافي را پيدا كند. مكان مطالعه بهتر است زياد گرم نباشد، و اگر سرد باشد بايد قسمت بالاي بدن را گرم نگهداشته شود ولي اگر پاها و دستها در معرض هواي سردتر باشد خيلي خوب است. و خلاصه مكان مطالعه طوري انتخاب شود كه هواي آزاد در جريان باشد. نور كافي و متعادل براي مطالعه لازم ميباشد. مكان مطالعه بايد از نورهاي خيلي تند يا كم رنگ، دور باشد و تأمين يك نور متعادل براي جلوگيري از خستگي و نيز تداوم كار بسيار لازم است. فضاي مطالعه، نوع لباس، فرش و... از رنگهاي تند نباشد كه موجب خستگي چشم ميگردد. 14. زمان: حفظ قرآن اگر چه خيلي لذّت بخش است و در پرتو آن توفيقات فراواني خداي متعال، به انسان عنايت خواهد كرد، براي تداوم حفظ قرآن لازم است از تمام امكانات لازم براي اين توفيق الهي بهره برد. زمان مطالعه خوب است از بهترين اوقات روز باشد كه در آن زمان هم سيستمهاي بدن، آرامش كافي را داشته باشد و هم طبيعت از آرامش خاصي برخوردار باشد و آن زمان بعد از اذان صبح خواهد بود، در صورتي كه مقدور نباشد بعد از طلوع آفتاب و يا پس از يك استراحت كوتاه بين روز مناسب است. اگر انسان بتواند برنامه زندگي خود را طوري تنظيم كند، كه شبها زودتر بخوابد و يكي دو ساعت قبل از اذان صبح بيدار شود و به مطالعه بپردازد (مخصوصاً براي برنامه قرآن) بركات والاتري را درك خواهد كرد. تذكر: البتّه بعد از بيدار شدن، بلافاصله به مطالعه نپردازيد، بلكه بعد از بيدار شدن نرمش، تطهير، مسواك كردن، استنشاق، خروج خلط از فضاي سينه و آنگاه اندكي به نوشتن بپردازيد كه اين تنشها موجب ميشود سيستمهاي داخلي بدن هم به فعاليت افتند و اعضاء بدن كاملاً بيدار شوند. زيرا انسان وقتي چشم خود را باز ميكند و بيدار ميشود، بسياري از سيستمهاي داخلي بدن هنوز فعاليت همه جانبه خود را آغاز نكردهاند، لذا گاه ديده ميشود طرف بيدار شده پس از مطالعه چند دقيقه دوباره به خواب ميرود. براي طي مراحل حفظ قرآن، لازم است اوقات خاص را در نظر بگيريد و در زمان تعيين شده اقدام نمائيد. 15. ورزش: براي مطالعه با نشاط، انسان نياز مبرم به تنوّع و ورزش دارد، كسي هم كه مشغول حفظ قرآن است، بايد به اين نكته توجه فراوان نمايد. اگر چه ورزشهاي زيادي براي تمركز، چشم، اراده، گوش و... در كتاب حافظه و شيوههاي موفقيّت در تحصيل نقل شده است ولي لازم است در اينجا نيز به برخي از آنها اشاره شود، زيرا هر 20 دقيقه مطالعه عميق، به يك ورزش نياز است. اوّل: ورزش چشم: 3 دقيقه كف دست را بصورت بسته روي چشم قرار داده، بطوري كه هيچ نوري وارد چشم نگردد. دوّم: 5 بار در حالي كه به انگشت سبابه نگاه دقيق ميكنيد، آنرا از فاصله يك متري به مرور به نزديكترين فاصله ممكن تا چشم بياوريد و اين كار را به عكس انجام دهيد. سوّم: 3 بار بطور دقيق به آخرين زواياي پنج طرف (راست، چپ، پايين، بالا و جلو) نگاه كنيد و سعي نمائيد در ماهيچهها و رباطهاي چشم كشش ايجاد شود. چهارم: 5 مرتبه پلكها را بصورت تند بهم بزنيد.[2] 16. روخواني: يادگيري كامل قواعد روخواني، يكي ازعوامل مهم حفظ قرآن ميباشد. چون كسي كه به قواعد روخواني مسلط نباشد، حفظ كردنش ارزشي ندارد، زيرا حفظ غلط قرآن موجب گناه ميشود. مخصوصاً اگر انسان آگاهانه كلمه يا آيهاي را غلط بخواند بجاي ثواب، گناه خواهد كرد.[3] 17. تجويد: آموزش قواعد خوب خواني (تجويد)[4] از اموري است كه حائز اهميت ميباشد، البته براي اين دانش مراحل گوناگوني ميباشد كه حافظ قرآن بايد به ضروريات آن اكتفا نمايد. 18. دقت در معني: براي حفظ كردن بهتر و زودتر قرآن، آشنايي مختصري راجع به رابطه بين آيات و معناي كلمات الزامي است، تا با توجه به گستره و مكررات آيات و كلمات با مشكل مواجه نشويم. وقتي كه ميخواهيد بخشي را حفظ كنيد، اول نگاهي گذرا به لغات كرده، بعد هم سير كلي معنوي آيات را در ذهن ترسيم نموده، آنگاه پايان آيه را به آغاز آيه بعدي پيوندي معنوي دهيد، مخصوصاً در موارد وقف دقت بيشتري كنيد كه دچار اشكال نشويد. هنگام تكرار كردن بهتر است به حروف و كلمات و معاني مورد نظر دقت كنيد و از توجه نمودن به آيات بعد و قبل و حوادث قرآن و اطراف خود پرهيز نمائيد. تا شكل ظاهري و معنوي آن در ذهن شما كاملاً تثبيت گردد. 19. تكرار و خواندن از روي قرآن: حداقل سه بار آنهم به صورت ترتيل و با دقت بخوانيد بطوري كه هر كلمه را در ذهن ترسيم كنيد و بعد پاك كرده و كلمه بعدي قرار گيرد. صحيح حفظ كردن خيلي مهم است، دقت در حفظ اوليه از اهميت ويژهاي برخوردار است، اگر كلمه داراي حروف بيشتر و يا چند حرف تشديددار و... است بايد ابتدا درست خواندن را تأييد نمائيد، بعد مرحله حفظ را آغاز كنيد. پی نوشتها: [1] . اين مطلب از مضامين روايات بهره برده شده ولي براي رعايت اختصار به مضمون آنها اكتفا ميشود. [2] . ورزشهاي بيشتر را در كتب مذكور. و نيز نيازمنديهاي نسل جوان مطالعه كنيد. (اثر ديگر مؤلف). [3] . در گام اول اين جزوه اثر ديگر مؤلف بصورت مختصر مطرح شده است. [4] . در گام دوم اين جزوه اثر ديگر مؤلف بطور مختصر مطرح شده است. منبع:اندیشه قم /خ
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 579]