بزرگداشت مرحوم مجيد صالحي، قاري و قرآن پژوه/ 24نوشته‌هايي براي آسمان/ مروري بر آثار مرحوم «مجيد صالحي»

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: بزرگداشت مرحوم مجيد صالحي، قاري و قرآن پژوه/ 24نوشته‌هايي براي آسمان/ مروري بر آثار مرحوم «مجيد صالحي»
گروه فعاليت‌هاي قرآني: مجيد صالحي، يكي از قاريان و قرآن‌شناسان معاصر است كه صاحب نظريه‏هاي علمي پيشرفته‌اي در زمينه مباني ترجمه قرآن به شمار مي‌رود؛ گزارش زير گوشه‌اي از آثار اين قرآن‌پژوه را معرفي مي‌كند.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، مرحوم «مجيد صالحي» يكي از قاريان و قرآن شناسان ايران، صاحب نظريه‏هاي علمي پيشرفته در زمينه مباني ترجمه قرآن، در 32 سالگي به ديار باقي شتافت، درد و دريغ و داغي كه از فقدان او بر دل‏هاي دوست‌داران معارف قرآني و قرآن‌پژوهي علمي باقي مانده است كه شايد با بازخواني آثار او و طرح نكات برجسته انديشه قرآني او تخفيف و تسلي پذيرد.

از مرحوم صالحي مقالات قرآني متعددي در نشرياتي چون؛ فصل‌نامه هنر، سيمرغ، كيهان فرهنگي و ترجمان وحي به چاپ رسيده است و مهم‏ترين اثر قرآني او كتابي به زبان انگليسي با نام «قرآن: الگوهاي ادبي و ترجمه(نا)پذيري» است كه در ابتدا پايان‌نامه او در دوره كارشناسي ارشد در دانشگاه تربيت مدرس (1374) بود و سپس دانشگاه امام حسين(ع) آن را به صورت كتاب چاپ كرد. (1995/1374)

به عنوان مقدمه بايد بيان كرد كه اين قرآن‌پژوه نه اعتقاد به ترجمه‌پذيري راحت و روان متون مقدس به ويژه قرآن كريم داشت و نه قائل به ترجمه ناپذيري در هر شرايطي بود، بلكه معتقد بود كه متن ادبي، هنري و مقدسي مانند قرآن كه صورت و محتواي آن هر دو حائز اهميت است، داراي درجاتي از ترجمه پذيري و ترجمه ناپذيري است كه با رعايت اصولي مي‏توان از ترجمه ناپذيري‏هاي آن كاست و به ترجمه پذيري‏هايش افزود.

كتاب ترجمه(نا)پذيري شادروان «مجيد صالحي» داراي شش فصل و 304 صفحه است، فصل اول كه عنوان مقدمه بحث را دارد به بيان اين نكته مي‏پردازد كه ترجمه‏هاي موجود قرآن كريم، ترجمه‏هاي واقعي، آرماني و كمال مطلوب قرآن نيستند، بلكه به نوعي آفرينش جديد و بازنويسي برداشت‏هاي خود مترجمان است.

همچنين براي اثبات اين نكته به پنج مسأله اساسي كه پاسخش در سراسر كتاب آمده است، مي‏پردازد؛ 1ـ ويژگي‏هاي يك شاهكار ادبي چيست؟ 2ـ آيا قرآن يك كتاب ادبي ـ هنري است؟ 3ـ آيا متن شاهكار ادبي ترجمه پذير است؟ 4ـ قرآن تا چه حد ترجمه پذير است؟ 5ـ آيا شيوه‏ها و شگردهايي براي نقل و بازتاب دقيق پيام وحياني قرآن وجود دارد؟

سپس چند پيش‏فرض را مطرح مي‏كند؛ 1ـ برگردان كامل قرآن كريم به زبان‏هاي مختلف همراه با انتقال صد در صد معنا و تاثير آن امكان پذير نيست زيرا قرآن كريم سرشار از الگوها و ظرايف ادبي ـ هنري است كه آن را ترجمه ناپذير مي‌سازد، ولي در نهايت مي‌توان با بهره‌گيري از افزايش كيفيت ترجمه‌ها از طريق يك نگاه علمي و بهره‌گيري از همكاري بين رشته‌اي و همه جانبه، انتقال معنا را از حدود 30 الي 40 درصد كنوني به بالاي 70 درصد رساند. 2ـ رنگ ادبي ـ هنري سوره‏هاي مكي از سوره‏هاي مدني بيشتر است و ترجمه سوره‌هاي مكي از سوره‏هاي مدني كه غالباً به احكام و حدود مي‏پردازد، مسأله انگيزتر است.

اين قرآن‌پژوه براي بررسي تجربي نظريه‏هاي زبان شناختي خود، 10 ترجمه قرآن (پنج ترجمه انگليسي و پنج ترجمه فارسي) را زير ذره‏بين نقادي برده و به اشكالات و نارسايي‏هاي بسيار در ترجمه‌هاي مزبور برخورده است.

فصل دوم كتاب مرحوم صالحي به بررسي فشرده‏اي از متون و منابع ذيربط و انواع تعريف‏هاي ترجمه، خصايص ترجمه مناسب، انواع ترجمه‏ها و شرايط هم‌ساني ترجمه با متن مي‏پردازد.

فصل سوم نيز نگاهي به تاريخ ترجمه قرآن از آغاز تا امروز، بحث‏هاي دراز آهنگ در باب جواز ترجمه قرآن به زبان‏هاي ديگر و سرانجام صدور حكم جواز ترجمه قرآن از سوي علماي ذي‏صلاح مسلمان دارد.

فصل چهارم كه اصلي‏ترين فصل كتاب است، به رابطه بين ترجمه و ادبيات پرداخته و با مقايسه قرآن كريم و بعضي متون ادبي ــ هنري انگليسي و فارسي به اين نتيجه رسيده است كه قرآن يك متن ادبي ــ هنري است.

سپس اين مسأله مطرح شده است كه آيا متن ادبي ــ هنري ترجمه پذير است؟ و بر مبناي ترجمه‏هاي انگليسي و فارسي بعضي از آيات قرآني، انواع ترجمه ناپذيري‏هاي قرآن كريم را نشان مي‏دهد.

همچنين در فصل پنجم به كمبودها و كاستي‏ها و مسائل و مشكلات ترجمه متون ديني پرداخته شده است و در فصل ششم كه فصل پاياني كتاب است، هم خلاصه‏اي از كل كتاب آمده است و هم پيشنهادهايي براي رفع كمبودها و كاستي‏ها و نارسايي‏هايي كه در ترجمه ناپذيري‏ها وجود دارد، به‌ويژه مرحوم صالحي بر ترجمه گروهي قرآن كريم توسط جمعي از متخصصان رشته‌هاي مختلف از يك متخصص ادبيات فارسي (يك نفر از فرهنگستان زبان فارسي جهت معادل‌سازي مناسب) گرفته تا ادبيات عرب، زبان شناسي، فقه، تاريخ و ... تأكيد دارد.

سه|ا|شنبه|ا|29|ا|بهمن|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 270]