واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
تکبّرسبب روي گرداني از حقّ اينکه چگونه اين خصلت زشت، انسان را از حقّ باز مي دارد و او را به کيفر و انکار مي کشاند، در آيات کريمه ي قرآني و روايات ائمه ي دين (ع) پاسخ آن داده شده است. خداي تعالي در مورد مجادله و انکار دشمنان پيامبر اسلام با آن حضرت مي فرمايد:(إن الذين يجاهدون في آيات الله بغير سلطان أتاهم إن في صدورهم إلا کبر ما هم ببالغيه فاستعد بالله إنه هو السميع البصير)(1)آنان که درباره ي آيات خدا بدون دليل و برهان مجادله مي کنند [و از پذيرفتن آن سرباز مي زنند] در دلهايشان چيزي جز کبر نيست و هرگز به خواسته ي خود نرسد. پس به خدا پناه ببرکه به راستي او شنوا و داناست.پس بيماري و تکبّر و خوي ناپسند است که نمي گذارد آنان دست از جدال و انکار خود بردارند؛ و همان خودپسندي حجاب و مانعي است که نمي گذارد آنان حقّ را بپذيرند؛ وگرنه دليلي براي انکار و جدال خود ندارند.ملاي رومي در اين باره گويد:ابتداي کبر و کين از شهوت است راسخيّ شهوتت از عادت استچون زعادت گشت محکم خوي بدخشم آيد بر کسي کت واکشدبت پرستان چون که خو با بُت کنند مانعان راه بُت را دشمنند چون که کرد ابليس خو با سروري ديد آدم را به تحقير از خريکه به از من سروري ديگر بُوَد تا که او مسجودِ چون من کس شودسروري چون شد دماغت را نديم هر که بشکستت شود خصم قديمچون خلاف خوي تو گويد کسي کينه ها خيزد تو را با او بسيبزرگان دين نيز در بسياري از روايات صفت کبر را بيماري و آفت معرفي کرده اند.علي (ع) مي فرمايد:«الکبر شر العيوب»(2)تکبّربدترين عيبهاست.همچنين مي فرمايد:«شر آفات العقل الکبر»(3)بدترين آفت عقل، تکبّر است.دربسياري از روايات نيز بزرگان دين خودپسندي و تکبّر را آفت علم، عقل، شرف حسب دانسته اند. رسول خدا (ص) در حديثي مي فرمايد:«آفه العلم الخيلاءُ»(4)آفت علم و دانش، خود پسندي و تکبّر است.علي عليه السلام فرموده است:«العجب آفه الشرف»(5)خود پسندي آفت شرف انسان است.باز رسول خدا صلي الله عليه و آله مي فرمايد:«آفه الحسب الافتخار و العجب»(6)آفت حسب [و شخصيت انسان] به خو باليدن و خود پسندي است.بزرگان دين، کبر و خودپسندي را آفت علم، عقل، شرف و شخصّيت دانسته اند؛ و معلوم است که عقل و خرد اگر بخواهد در مورد مطلبي قضاوت کند و حقّ را تشخيص دهد بايد از آفت برکنار باشد و اين آفات همانند حجاب و پرده اي روي عقل را مي پوشاند و آن را از درک حقيقت باز مي دارد و تدريجاً تباهش مي سازد.علي عليه السلام فرموده است:«العجب يفسد العقل»(7)خود بيني و تکبّر عقل را تباه مي سازد.امام باقر عليه السلام مي فرمايد:«ما دخل قلب امري شيء من الکبر الا نقص من عقله مثل ما دخله من ذلک قل ذلک او کثر»(8)تکبّر در هيچ دلي وارد نشود جز آنکه به همان مقدار از عقل او کاسته گردد، خواه کم باشد يا زياد.در حديث ديگري، آدم خودبين را يکسره بي عقل معرّفي فرموده اند:«المعجب لا عقل له»(9)شخص خودبين و متکبّر عقل ندارد.پي نوشت : 1- غافر (40) آيه ي 56.2- غررالحکم، ص22 و 448.3- همان.4- بحارالانوار، ج 73، ص 196.5- غررالحکم، ص32.6- بحارالنوار، ج73، ص228.7- غررالحکم، ص26.8- سفينه البحار، ج2، ص460.9- غررالحکم، ص34./س
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 397]