تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1835479363
وسوسه ي علمي
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
وسوسه ي علمي سالکي که براي تهذيب روح قدم بر مي دارد، شيطان رأي قوه ي خيال سالک را به جاي وحي و عقل مي نشاند و موهوم و تخيل او را معقول جلوه مي دهد. باطل را به جاي حق و حق را به جاي باطل نشاندن، شيطنت است. هنگام شروع به شناخت مبدأ و معاد و ساير بخشهاي معارف الهي، شيطان ابتدا در اصل فراگيري علوم الهي رهزني مي کند؛ بدين گونه که يا زرق و برق را به انسان ارايه مي کند، يا مشکلات را در نگاه او بزرگ جلوه مي دهد و او را به فقر تهديد مي کند: (الشيطان يعدکم الفقر) (1) تا او را از اصل فراگيري علوم الهي باز دارد و اگر موفق نشد، آنگاه در علم او خلل وارد مي کند. وقتي سالک در اصل فراگيري، از گزند شيطان رهايي يافت، مي پندارد راه باز است و خطري در پيش نيست، ولي هنگام شروع به عمل با وسوسه ي ديگر شيطان روبرو مي شود؛ وسوسه ي شيطان اين است که رأيهاي خود سالک را به جاي وحي يا عقل مبرهن مي نشاند، توضيح اين که: کار شيطان در درون دستگاه نفس، جا به جا کردن است. در انسان قوه اي به نام «قوه ي متخيله» است که وظيفه ي تجزيه و ترکيب را بر عهده دارد؛ انسان عاقل معتدل در تعديل اين قوه، رياضت مي کشد؛ رياضت کشيدن يعني هوشمندي به خرج دادن و قواي نفس را کنترل کردن و کار را به دست قوه ي متخيله ندادن. در حالي که قوه ي متخيله از بهترين نعمتهاي الهي است. اين قوه نيروي بسيار خوب و بازوي قوي براي نفس در احضار خاطرات است، ولي دخل و تصرفي که خود مي کند نارواست. گاهي محمولي را که از آن موضوع نيست به آن اسناد مي دهد و گاهي موضوعي را که به اين محمول، مربوط نيست، موضوع قرار مي دهد، در اين گونه موارد خطا پيش مي آيد. شيطان وقتي در جبهه ي درک مطلب ناکام ماند و انسان در مقام درک موفق شد آنگاه مي کوشد در مراحل بعدي مانند تعليم، تدريس، تدوين و... راه يابد تا عالم را گرفتار غرور کند و در نتيجه به جاي ديدن خدايي که معلم حقيقي است، خود را ببيند و براي خود نمايي کار بکند. به تعبير مرحوم سيد حيدر آملي (رحمه الله عليه) گاهي انسان، غافل است و نمي داند که در درون وي چه خواهشهايي مطرح مي شود؛ گاهي در درون به طور مرتب، جاه طلبي و مقام خواهي انسان را به امري دعوت مي کند و او بايد در يابد که پيشنهاد از طرف کيست و صدا از گلوي صياد، بيرون مي آيد و بايد به او «نه» بگويد. کسي که همه ي تلاش و کوشش او در ابطال سخن حق رقيب صرف مي شود و هنگامي که نتوانست آن را ابطال کند، به توجيه سخن خودش بر مي آيد، او با خود بازي کرده و به دنيا و لهو و لعب تن در داده است. همان طور که در ورزش کشتي به خاک ماليدن پشت رقيب مطرح است، در کشتي دروني نيز به خاک ماليدن بيني رقيب مطرح است و چون ما خود، رقيب خود هستيم و ديگري با ما دشمن نيست، در اسلام به ما گفته اند: بهترين حالات نمازگزار، سجده است و مستحب است سجده، طولانيتر از رکوع باشد و نيز گفته اند: گذاشتن هفت عضو بر روي زمين، واجب و گذاشتن عضو هشتم يعني بيني، مستحب است و اين همان «رغم الأنف» يعني بيني را در مقابل خدا به خاک ماليدن است.از امام رضا (عليه السلام) پرسيدند: چرا محل سجده بايد يا زمين باشد يا چيزي که از زمين مي رويد، ولي از خوردنيها و پوشيدنيها نيست؟ فرمودند: براي اين که انسان از خوراکي و پوشاکي که معبود دنيازدگان است، چشم بپوشيد: «عن هشام بن حکم قال: قلت لأبي عبدالله (عليه السلام) أخبرني عما يجوز السجود عليه و عما لا يجوز. قال: السجود لا يجوز الا علي الأرض أو ما انبتت الأرض الا ما اکل أو لبس. فقلت له: جعلت فداک ما العله في ذلک؟ قال: لأن السجود هو الخضوع لله عزوجل فلا ينبغي أن يکون علي ما يؤکل ويلبس لأن أبناء الدنيا عبيد ما يأکلون ويلبسون والساجد في سجوده في عباده الله تعالي. فلا ينبغي أن يضع جبهته في سجوده علي معبود أبناء الدنيا الذين اغتروا بغرورها والسجود علي الأرض أفضل، لأنه أبلغ في التواضع والخضوع لله عز وجل» (2). بنابراين، گذاشتن بيني بر سنگ يا خاک، براي خاک مالي کردن منشأ جاه طلبي و خودخواهي است. در همين زمينه، روايات نوراني فراواني به اين مضمون وجود دارد که اين شجاعت و شهامت را در دوران تحصيل داشته باشيد تا اگر چيزي از شما پرسيدند و نمي دانيد بگوييد: نمي دانم (3)، و اين کار هر کسي نيست. در اين زمينه، دعا نقش آموزنده اي دارد. امام عصر (سلام الله عليه) در دعاي افتتاح، به پيشگاه خدا عرض مي کند: «فارحم عبدک الجاهل» (4) و اين خيلي شجاعت مي طلبد. شجاع کسي است که مقام خواهي را به خاک بمالد و چيزي را که نمي داند، بگويد نمي دانم. قياس رهزن گفته مي شود: نخستين کسي که براساس قياس و رأي خود عمل کرد شيطان بود؛ در حالي که قياس کردن مبتني بر احاطه بر همه ي جوانب مطلب است و او چنين احاطه ي علمي نداشت. شيطان گفت من براي آدم سجده نمي کنم، چون از او بهترم؛ زيرا آفرينش من از آتش و خلقت وي از خاک است: (خلقتني من نار وخلقته من طين) (5). شيطان براساس حس، طبيعت و تن را مورد ارزيابي قرار داد ولي خداوند بر مدار عقل پاسخ مي دهد که اولا معيار ارزش به تن نيست. بلکه به روح است و ثانيا حضرت آدم که مسجود قرار گرفت، براي اين نبود که از خاک خلق شد، بلکه براي آن بود که روح الهي در او تجلي کرد . ذات اقدس اله به شيطان و فرشتگان فرمود: (اني خالق بشرا من طين )(6): من بشري را از گل مي آفرينم. يعني، در اين بخش، شما هيچ گونه ماموريت و مسئوليتي نداريد. آنگاه در مرحله ي دوم فرمود: (فاذا سويته ونفخت فيه من روحي فقعوا له ساجدين) (7)؛ وقتي روح «الله» در او جلوه کرد به احترام آن تجلي، بايد به آدم سجده کنيد. اما شيطان بخش دوم را ناديده گرفت و بخش اول را تمام موضوع پنداشت؛ زيرا خلقت خود را با خلقت بدن آدم سنجيد؛ در حالي که بدن مورد نظر نبود، چون خدا نفرمود: «اني خالق بشرا من طين، فاذا خلقته من طين فقعوا له ساجدين» بلکه فرمود: (فاذا سويته و نفخت فيه من روحي فقعوا له ساجدين). پس جنبه ي «روح» را که اساس بحث است اصلا مطرح نکرد و «بدن» را که خارج از محل بحث بود «تمام الموضوع»قرار داد و اين همان قياس باطل است. قياسهاي باطل که پايه ي بسياري از انحرافهاي علمي و عملي در انسان مي شود، محصول دخالت قوه ي متخيله ي آدمي در محدوده ي عقل است و سالکان صراط مستقيم معرفت و عمل بايد با هوشمندي و رياضت، کار را به دست قوه ي متخيله و قواي نفس نسپارند. عقل عارف و نفس عزوف از آن که قرآن، اهل بيت عصمت و طهارت را از گزند هر گونه خطا و عصيان و نسيان، معصوم و مصون مي داند، سخنان اهل بيت (عليهم السلام) در کيفيت تزکيه ي نفس و شناخت موانع سير آدمي به سوي خدا، سهم مؤثري دارد؛ زيرا اينان، راه شناسائي هستند که راه را به خوبي پيموده اند و راهنماياني هستند که سالکان را به درستي رهبري مي کنند. يکي از سخنان اميرالمؤمنين علي بن ابيطالب (عليه افضل صلوات المصلين) درباره ي تهذيب روح و تزکيه ي نفس، اين است: «لا يزکو عند الله سبحانه الا عقل عارف ونفس عزوف» (8) يعني، فقط انسان صالحي به نزاهت روح و تزکيه نفس موفق است که داراي دو رکن باشد: عقل عارف و نفس عزوف. عقل عارف عقلي است که در تشخيص صدق و کذب، حسن و قبح و حق و باطل، اشتباه نکند و پس از فهميدن صدق و حسن و حق تشخيص آنها از قبح و کذب و باطل نيز بايد حق و صدق را فراهم کند و از باطل و کذب بپرهيزد و نيک را انتخاب و از قبيح، اجتناب کند. «عزوف» يعني کسي که نسبت به گناه، بي رغبت است و خود را از گناه باز مي دارد. گاهي نفس ميل به گناه دارد؛ ولي عقل او را راهنمايي مي کند؛ اما گاهي بر اثر هدايت و تدبير عقل، نفس مي فهمد که گناه سم است و به آن، عازف و بي رغبت بود. براي اين که عقل، عارف و نفس، عزوف شود شرايطي است و سرانجام همه ي امور را بايد از ذات اقدس خداوند مسئلت کرد و بر او تکيه کرد. حرم امن خلاص شيطان در بخش علمي هرگز انسان را رها نمي کند جز اين که در محدوده ي علم، جزو بندگان «مخلص» باشد؛ يعني به مقام عقل مجرد محض بار يابد؛ زيرا در محدود ي عقل محض، وهم و خيال را راهي نيست و تجرد شيطان، تجرد وهمي است. بنابراين، شيطان به عقل محض بار نمي يابد و به کسي که در مرحله ي عقل صرف به سر مي برد هرگز دسترسي ندارد و نمي تواند در قلمرو تجرد تام، مغالطه اي راه اندازد تا عاقلي را بفريبد. انسان عاقل، از آن جهت که عاقل است، به دام اهريمن وهم نمي افتد. آن کس نيز که به مرحله ي عقل محض در بعد عمل بار يابد، شيطان را به حرم امن وي، راهي نيست؛ زيرا آن جا برتر از شهوت و غضب است و شهوت و غضب ابزار تيز و تند شيطان است. در قرآن کريم آمده است که اگر کسي جزو بندگان مخلص شود، شيطان به حرم امن او راه ندارد: (قال فبعزتک لأغوينهم أجمعين * الا عبادک منهم المخلصين) (9). استثناي مخلصين از اين جهت نيست که شيطان نسبت به آنان مهربان است؛ بلکه از آن روست که در ساحت آن مقام منيع تسليم است و توان رخنه به آن را ندارد. همان طور که شيطانها به آسمانهاي بلند راه ندارند و هرگاه شيطاني بخواهد به مهبط وحي و مخزن علم الهي راه يابد، شهاب «رصد» به حيات او خاتمه مي دهد: (فمن يستمع الآن يجد له شهابا رصدا) (10). در فن مغالطه ي علمي و شهوت و غضب عملي، هيچ شيطنتي به مقام منيع عقل نظر و عقل عمل محض که تجرد تام است، راه ندارد و هرگاه وهم يا خيال بخواهد به منطقه ي عقل راه يابد، با تير عقل طرد و رجم خواهد شد و آنان جزو اوحدي از انسانها هستند. البته تا به آن جا رسيدن و نيز حفظ و نگهداري آن مقام، بسيار سخت است؛ زيرا انسان از آن جهت که داراي نفس متحرک و روح سيال است، تنزل او هر لحظه ممکن است مگر اين که لطف خدا شامل حال او شود. پي نوشت : 1. سوره ي بقره، آيه ي 268.2. علل الشرايع، ص 341.3. بحار، ج 2، ص 114و 119؛ محاسن برقي، ج 1، ص 324.4. مفاتيح الجنان، دعاي افتتاح.5. سوره ي ص، آيه ي 76.6. سوره ي ص، آيه ي 71.7. سوره ي ص، آيه ي 72.8. شرح غرر الحکم، ج 6، ص 427.9. سوره ي ص، آيات 82-83.10. سوره ي جن، آيه ي 9./س
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 565]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها