تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1833188451
کتاب حماسه حسینی در یک نگاه
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
کتاب حماسه حسینی در یک نگاه نويسنده:رضا حق پناه شهید مرتضی مطهری قدسسره که با دغدغه خاص به بررسی موضوعات اسلامی میپرداخت، نسبت به حادثه عاشورا حساسیت و عنایت فوقالعادهای داشت. گر چه در این باره تألیف و اثری مکتوب توسط خود استاد نیست، اما گویا آنچه در نظر داشته بر قلم جاری کند، در سخنرانیهای خود اظهار نموده است. «حماسه حسینی» عنوان سه جلد کتاب از استاد شهید است. این مجموعه مشتمل بر سخنرانیها و یادداشتهای ابتدایی و غیر تفصیلی استاد مطهری است که از حدود سال 1347 تا 1356 شمسی ایراد و نوشته شده و تاکنون بیش از سی نوبت به چاپ رسیده است. این کتاب با عنوان «الملحمةُ الحسینیه» به عربی ترجمه شده و به نام مترجم تصریح نشده است(1). (2) «حماسه حسینی» تاریخنگاری نیست، بلکه تحلیل تاریخ است و در آن به جنبه درسآموزی و الگوگیری از قیام امام حسین علیهالسلام و لزوم پیراستن آن از تحریفات تکیه و تأکید شده است.از آنجا که استاد مطهری خود عهدهدار فراهم کردن این کتاب نشده و فرصت تجدید نظر در مطالب آن را نیافته و مطالب آن را به تدریج گفته و نوشته بود، مسامحاتی در آن یافت میشود. با این وصف نکاتی جدید و ارزشمند در کتاب وجود دارد که میتوان آن را در شمار کتابهای مهم قلمداد کرد(3).دو چهره حادثه کربلاحادثه کربلا دو صفحه بینظیر دارد؛ صفحه سفید و نورانی و صفحه تاریک و سیاه و ظلمانی.به اعتقاد استاد مطهری صفحه تاریک آن: «از نظر تنوع جنایت بیمانند است. حدود بیست و یک نوع پستی و لئامت در آن رخ داده که حتی در جنگهای صلیبی و آنچه اروپائیها در اندلس مرتکب شدند به پای آن نمیرسد. اگر فقط به این صفحه نگاه کنیم فقط باید شعر مرثیه بگوییم و بس.صفحه دیگر آن حماسه و افتخار و نورانیت، تجلی حقیقت، انسانیت و حقپرستی است و بشریت حق دارد در برابر آن به خود ببالد. جنبه حماسی این حادثه صد برابر بر جنبه جنایی آن میچربد. جنایت این است که فقط یک صفحهاش [آن هم جنایات آن را [بخوانند و آن را از نظر هدف منحرف نمایند. امام حسین علیهالسلام یک مکتب است و پس از مرگش زندهتر میشود، بنی امیه گمان میکرد حسین علیهالسلام را کشت و تمام شد، ولی بعد فهمید که مرده حسین مزاحمتر است. تربت او کعبه صاحبدلان است و باز تصمیم گرفتند قبرش را خراب کنند، اما هرگز موفق نشدند نام و یاد و مکتب او را از بین ببرند. از نظر اسلام، شهادت امام حسین علیهالسلام از دیدگاه فردی و اجتماعی موفقیتآمیز بود.»(4)حماسه حسینیاز نظر استاد بهترین واژهای که بیانگر عمق نهضت حسینی است کلمه حماسه است، نه نهضت یا قیام یا شورش و جز اینها.«کلمه حماسه به معنای شدت و صلابت است و نیز به معنای شجاعت و حمیت. چنان که در ادبیات فارسی و عربی شعر و نثر حماسی داریم(5)، حادثه و شخصیت حماسی نیز هست. شخصیت حسین بن علی علیهماالسلام صبغه حماسی دارد و باید با وجود و سرگذشت او یک احساس حماسی داشته باشیم، نه یک احساس تراژدی و مصیبت، رثا و نفله شدن. شخصیتهای حماسی جنبه نژادی و قومی دارند؛ یعنی مخصوص یک قوم و نژاد معین و یک آب و خاکند، اما در مورد امام حسین علیهالسلام چنین نیست. او یک شخصیت حماسی است، اما حماسه انسانیت و بشریت، نه حماسه قومیت. سخن، عمل و روح امام حسین علیهالسلام هیجان و حماسه مافوق حماسههاست و علت شناخته نشدن ایشان نیز همین است. شخصیت امام از نظر شدت حماسی بودن و علو و ارتفاع جنبه انسانی بینظیر است و ما این حماسه را نشناختهایم(6).(7) تحریفها در واقعه عاشورانهضت مقدس عاشورا نقش اساسی در زنده نگهداشتن اسلام و ستمستیزی مسلمانان به ویژه شیعیان داشته و دارد. اهمیت و تأثیرگذاری احیاگری و سازندگی این حادثه سبب شده برخی به انگیزههای گوناگون دست به کار شده، این نهضت مقدس را حرکتی غیر منطقی و نابخردانه جلوه دهند. روشن است که دشمن به عمد دست به تحریف زده، ولی دوست از روی جهل به این میدان وارد شده که نتیجه یکی است.استاد مطهری با حساسیت و دغدغه دینی این انحراف را نمیتوانست تحمل کند. در دهه چهل که خردهگیریها و شبهه آفرینیها افزایش یافته، هر گروه و فرقه برای خود نشان دادن در پی دستاویزی میگشتند که اسلام را از جلوه بیندازند، بهترین و عوامفریبترین مستمسک که باعث شده جوانان از گرایش به اسلام و اظهار علاقه به آن احساس شرم و خجالت کنند، پیرایههایی بود که بر این واقعه شورانگیز بستهاند؛ یعنی همان چیزی را که موج میآفریند و مردم را به اسلام علاقهمند میکند و به ستمستیزی و عدالت خواهی وا میدارد، به رخدادی بدل کردهاند که رکود و سستی میآفریند.شهید مطهری پس از تقسیم تحریف به لفظی و معنوی(8) از این گلایه دارد که هر دو نوع تحریف در حادثه عاشورا راه یافته است. اما تحریف معنوی را خطرناکتر از تحریف لفظی و نقل قطعات تاریخی نادرست میداند(9)؛ زیرا بدون اینکه از لفظ بکاهد و آن را کم یا زیاد کند، حادثه و سخن را به گونهای توجیه و تفسیر مینماید که بر خلاف معنای واقعی آن باشد.اما عوامل تحریف در حادثه عاشورا چیست؟ استاد شهید به سه عامل اشاره میکند:1ـ دوستان ناآگاه و دشمنان مغرض.این عامل اختصاص به حادثه عاشورا ندارد. اغراض دشمنان همیشه عاملی برای تحریف حادثههای مهم است. در مورد حادثه عاشورا حکومت اموی کوشید تا با اقداماتی نهضت حسینی را منحرف کند؛ مانند خارجی معرفی کردن برخی از عناصر نهضت حسینی، و اتهام آشوب و اختلافانگیزی به مسلم بن عقیل از سوی ابن زیاد. شگفت اینکه تلاش دشمنان در تحریف واقعه عاشورا ره به جایی نبرد و با کمال تأسف در حادثه کربلا بیشتر تحریفات از ناحیه دوستان است.2ـ تمایل به اسطوره سازی، همان حس قهرمانپرستی بشر، ولی ما نباید یک سند مقدس را در اختیار افسانهسازان قرار دهیم.3ـ کج فهمی از قیام حسینی. برخی میگویند صرفا گریه بر امام، کفاره گناهان است و ثمر دیگری بر آن مترتب نیست(10):(11) حسین فریاد کشیده که علل و انگیزه قیام مسائلی است که منطبق بر اصول کلی اسلام است(12)»؛ مثل اصلاح امور اجتماعی امت اسلام، امر به معروف و نهی از منکر. نیازی نیست که از خودمان برای آن دلیل ذکر کنیم. و درست به خاطر همین اهداف مقدس بوده است که ائمه اطهار علیهمالسلام اصرار داشتند که عزای امام حسین علیهالسلام زنده بماند؛ یعنی خواستند این اهداف و شعارها زنده بماند:«حسین بن علی علیهماالسلام مکتب عملی اسلام را تأسیس کرد. او نمونه عملی قیامهای اسلامی است. خواستند مکتب حسین زنده بماند و سالی یک بار حسین با آن نداهای شیرین و عالی و حماسهانگیزش ظهور کند و فریاد کند: «اَلا ترونَ اَنَّ الحق لا یُعمل به و اَنّ الباطل لا یتناهی عنه، لیرغب المؤمن فی لقاء اللّه محقّا.»(13) خواستند «الموت اولی من رکوب العارِ»(14)، مرگ از زندگی ننگین بهتر است برای همیشه زنده بماند. خواستند «لا اَری الموت إلاّ سعادة و الحیاة مَعَ الظالمین الاّ بَرَما»(15)، برای همیشه زنده بماند... نگذارید حادثه عاشورا فراموش شود. حیات شما، زندگی و انسانیّت و شرف شما به این حادثه بستگی دارد. به این وسیله میتوانید اسلام را زنده نگه دارید. پس ترغیب کردند که مجلس عزای حسینی را زنده نگه دارید. و درست است. عزاداری حسین بن علی واقعا فلسفه صحیح و بسیار عالی دارد. اما متأسفانه عدهای این را نشناختند»(16).وظیفه ما در برابر تحریفهااستاد مطهری دو گروه عوام و خواص (توده مردم و آگاهان) را مسئول پدید آمدن این تحریفات میداند و اکنون نیز وظیفه هر دو گروه مبارزه با این آفت میباشد. دانشمندان که نقاط ضعف اجتماع را میشناسند نباید از آنها چشمپوشی کنند، بلکه باید برای رفع آنها بکوشند.عوام در حادثه عاشورا دو نقطه ضعف دارند: «شلوغی مجلس» و «شور و وایلا به پا شدن». بزرگترین وظیفه علما مبارزه با این نقاط ضعف اجتماع است، چنان که پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله فرمود:«اذا ظهرت البِدَعُ فی اُمّتی فلیظهر العالم علمه و الاّ فعلیه لعنة اللّه»(17).«اِنّ الذین یکتمونَ ما انزلنا من البیّنات و الهُدی مِن بَعدِ ما بینّاه للناس فی الکتاب اولئک یَلعَنهم اللّه و یَلعَنهم اللاعنون»(18)(19) نهضت حسینی، عامل شخصیت یافتن جامعه اسلامیدر اینکه شهادت امام حسین علیهالسلام اسلام را تجدید حیات نمود شکی نیست(20). سؤالی که مطرح است این است که چه رابطهای است میان شهادت امام حسین علیهالسلام و زنده شدن اصول و فروع دین؟ استاد مطهری پاسخ میدهد:«چون نهضت او یک حماسه بزرگ الهی و اسلامی بود، حیات تازهای در عالم اسلام دمید. پس از شهادت ایشان رونقی در اسلام پیدا شد. امام حسین با حرکت بزرگ خود، روح مسلمانان را زنده کرد. ترس را ریخت و احساس بردگی و اسارتی را که اواخر زمان عثمان و تمام دوره معاویه بر روح جامعه حکمفرما بود، تضعیف کرد. به عبارت دیگر به جامعه اسلامی شخصیت داد. احساس شخصیت مسئله بسیار مهمی است که سرمایهای بالاتر از آن برای اجتماع وجود ندارد. آنچه پیغمبر اسلام به مردم عرب داد و آنان را از حضیض پستی به اوج عزت رساند، ایمانی بود که به آن مردم شخصیت داد. امویین کاری کردند که شخصیت اسلامی را از میان مسلمین میراندند و امام حسین علیهالسلام آن شخصیت را احیا کرد.شخصیت دادن به یک ملت به این است که به آنها عشق و ایده آل داده شود، یا گرد و غبار از روی آن عشقها پاک کند. بعد از بیست، سی سال که تعالیم اسلام فراموش شده بود، امام حسین علیهالسلام فرمود: «و علی الاسلام السَّلام اِذْ قد بُلیت الأمّة براعِ مثل یزید»(21). «انّی لم اخرج اَشِرا و لا بَطرا و لا مفسدا و لا ظالما، انّما خرجت لطلب الاصلاح فی امّة جدی»(22).(23) نهضت حسینی، تجسم عملی اسلاممکتب مقدس اسلام جامع و دارای ابعاد درهم تنیده فردی، اجتماعی، اخلاقی، سیاسی و فرهنگی است. رفتار امامان معصوم تجلی ابعاد مختلف مکتب است.اوج این تجلی پس از دوره کوتاه صدر اسلام در حادثه کربلا وجود دارد. از این رو برداشتهای ما از این حادثه باید متناسب با جامعیت و فراگیری آن باشد. به گفته استاد مطهری: «حادثه کربلا تجسّم فکر و ایده چند جانبه و چند بعدی اسلامی است. آنچه در جریان و عمل این حادثه تحقق پیدا کرده، اسلام است و همه برداشتهای صحیح از حادثه عاشورا به بخشی از آن اشاره کردهاند. صحیح اند ولی ناقص، کامل نیست؛ مثل برداشت دعبل خزاعی، کمیت اسدی، محتشم کاشانی، عمان سامانی و اقبال لاهوری. برداشت دعبل خزاعی از نهضت ابا عبداللّه، به تناسب زمان فقط جنبههای پرخاشگری آن است. برداشت محتشم کاشانی، جنبههای تأثرآمیز و رقتآور، برداشت عمان سامانی یا صفی علیشاه عرفانی، عشق الهی و پاکبازی در راه حق. و دیگری از جنبه حماسی، اخلاقی، پند و اندرز و... و همه درست گفتهاند، ولی برداشت هر یک از یک جنبه این نهضت است نه تمام آن.اگر بخواهیم به جامعیت اسلام نگاه کنیم باید به نهضت حسینی نگاه کنیم. میبینیم امام حسین کلیات اسلام را عملاً در کربلا به مرحله عمل آورده و مجسم کرده است، ولی تجسّم زنده، حقیقی و واقعی، نه تجسم بیروح؛ چون اسلام مجسّم است. ائمه اطهار این همه به زنده نگهداشتن و احیای این حادثه توصیه کردهاند. در این حادثه مرد، زن، پیر و جوان، کودک، سیاه و سفید، عرب و عجم نقش دارند. و دارای جنبههای عرفانی و توحیدی، پاکباختگی در راه خداست. از یک سو امام علیهالسلام مرد پرخاشگری است که در مقابل دستگاه جبار قیام کرده و میفرماید: «واللّه لا اُعطیکم بیدی اعطاء الذلیل و لا افرُّ فرار العبید»(24). «هیهات منّا الذلّة»... از سوی دیگر امام را در کرسی یک خیرخواه، واعظ و اندرزگو میبینیم که حتی از سرنوشت شوم دشمنان خودش ناراحت است که اینها چرا باید به جهنم بروند. او نمونه جدش بود که: «لَقَدْ جائکم رسولٌ مِنْ انفسکم عزیز علیه ما عنتّم حریصٌ علیکم بالمؤمنین رؤفٌ رحیمٌ»(25). در این مقام، امام حسین علیهالسلام یکپارچه محبت و دوستی است که حتی دشمن خود را هم واقعا دوست دارد که نجات پیدا کند. از جنبه اخلاقی نیز حادثه عاشورا سرآمد است. ارزشهای اخلاقی مانند ایثار، وفا و مروت، مساوات اسلامی، برابری و برادری در آن موج میزند»(26).عنصر امر به معروف و نهی از منکر در نهضت حسینیدر باره عامل اصلی قیام عاشورا تحقیقات فراوانی صورت گرفته و هر کس بر اساس نگرش خود به ذکر عواملی پرداخته است؛ مانند اینکه قصد و هدف اصلی آن حضرت تشکیل حکومت اسلامی بود، یا اینکه دستور خصوصی داشت و دیگران را نشاید که درباره آن کاوش کنند. اگر به سخنان خود امام حسین علیهالسلام مراجعه کنیم پاسخ روشنی مییابیم. در کلمات آن حضرت عواملی چون اصلاح امت پیامبر اسلام، امر به معروف و نهی از منکر و در واقع پرداختن به مسائل بنیادین فراوان به چشم میخورد. از لابهلای تاریخ بر میآید که عوامل دیگری مثل بیعت خواهی یزید و اعلام وفاداری کوفیان نیز در کار بودهاند. اما به هنگام بررسی و تحلیل واقعه عاشورا، باید میان این عوامل از نظر تأثیر و اهمیت فرق نهاد. استاد شهید مطهری، پس از ذکر عوامل مؤثر در حادثه کربلا جایگاه و اهمیت هر یک را بیان میدارد:عوامل مؤثر در نهضت حسینیدر نهضت حسینی عوامل متعددی دخالت داشته و همین امر سبب شده که از نظر تفسیری و پی بردن به ماهیت آن بسیار پیچیده باشد. عوامل مؤثر در نهضت حسینی را میتوان این چند عامل دانست:الف ـ بیعت خواستن یزید از امام حسین علیهالسلام و امتناع ایشان از بیعت.بیعت با یزید ـ که مظهر هر فسادی بود ـ دو مفسده داشت:1ـ تثبیت خلافت موروثی در خاندان اموی؛ یعنی خلافت فرد مطرح نبود، بلکه خلافت موروثی مطرح بود؛ زیرا معاویه بر این بود که یزید خلیفه شود.2ـ شخصیت خاص یزید که آن زمان را از هر زمان دیگر متمایز میکرد. و آن اینکه او نه تنها فاجر و فاسق بود، بلکه برخلاف خلفای اموی شئون و مصالح اسلامی را در ظاهر هم رعایت نمیکرد؛ مثلاً علنا شراب میخورد و... که امام حسین علیهالسلام میفرماید در صورت بیعت: «و علی الاسلام السّلام اذ قد بلیت الامة براعٍ مثل یزید»(27). بیعت نکردن یعنی در مقابل این حکومت تعهدی ندارم و بیعت نکردن امام خطری برای حکومت بود. وظیفه امام در اینجا بیعت نکردن است و تسلیم تهدید نشدن، و لو کشته شود، ولی نه بگوید. یزید در نامه خصوصی مینویسد: «خذا الحسین بالبیعة اَخْذا شدیدا»(28)، ولی امام حسین علیهالسلام میفرماید: «لا واللّه لا اعطیکم بیدی اعطاء الذلیل و لا افرّ فرار العبید»(29).ب ـ دعوت مردم کوفهاین، عامل اصلی نبوده و حداکثر تأثیر آن این بوده که امام را از مکه بیرون بکشاند و ایشان به طرف کوفه بیایند؛ زیرا نامههای مردم کوفه به مدینه نیامد، بلکه در مکه به دست حضرت رسید و امام نهضتش را از مدینه شروع کرده بود؛ یعنی وقتی نامهها به ایشان رسید که امام تصمیم خود را بر امتناع از بیعت گرفته بود و همین تصمیم، خطری بزرگ برای او بهوجود آورده بود. بنابراین دعوت مردم کوفه عامل اصلی در این نهضت نبود، بلکه عامل فرعی بود.ج ـ امر به معروف و نهی از منکراین نَصّ فرمایش خود امام علیهالسلام است که هنگام خروج از مدینه به محمد بن حنفیه این وصیتنامه را نوشتند:«هذا ما اوصی به الحسین بن علی اخاه محمدا المعروف بابن الحنفیة،.. انّی لم اخرج اشرا و لا بطرا و لا مفسدا و لا ظالما، انّما خرجت لطلب الاصلاح فی اُمّة جدی، ارید ان آمُرَ بالمعروف و اَنهی عن المنکر و اسیر بسیرة جدّی و ابی علیّ بن ابی طالب علیهالسلام »(30).ارزیابی عوامل یاد شدهدر میان عوامل مزبور، دعوت مردم کوفه، ارزش بسیار ساده و عادی دارد. احتمال موفقیت آن حدود پنجاه درصد و یا کمتر است، که اگر شمار لشکر دشمن بیشتر باشد احتمال موفقیت کمتر خواهد بود.و اما بیعت، ارزش آن نسبت به دعوت بیشتر است، چون نصرت و یاری مردم در کار نبود و ایشان از پذیرش بیعت امتناع فرمود. از این نظر که امام در چنین حالتی به تنهایی و بشخصه در مقابل تقاضای نامشروع یک قدرت بسیار جبار ایستاده است، بدون انصار و اعوان، و مقاومت هم صددرصد خطرناک است، دارای ارزش است.اما امر به معروف و نهی از منکر، ارزش بسیار بالایی دارد؛ زیرا نه متکی به دعوت است و نه تقاضای بیعت.اگر فقط عامل اول مؤثر بود، چنانچه امام را دعوت نمیکردند امام قیام نمیکرد. اگر عامل دوم فقط مؤثر بود، چنانچه حکومت بیعت نمیخواست، امام قیام نمیکرد، اما به موجب عامل سوم، امام حسین علیهالسلام یک فرد معترض، منتقد، مثبت، انقلابی و قیامکننده است.شرایط امر به معروف و نهی از منکراز آنجا که این عامل ارزش نهضت امام حسین علیهالسلام را بسیار بالا میبرد، باید این اصل مهم را بشناسیم که چگونه این اصل آن قدر اهمیت دارد که شخصیتی مثل امام حسین علیهالسلام را وادار میکند تا جانش را فدا کند. حسین بن علی علیهماالسلام در راه امر به معروف و نهی از منکر، یعنی در راه اساسیترین اصلی که ضامن بقای اجتماع اسلامی است، کشته شد؛ اصلی که اگر نباشد جامعه متلاشی شده، از میان میرود. آیات قرآن در این زمینه زیاد است و از جوامع گذشته که یاد میکند، میگوید اینها متلاشی و هلاک شدند؛ زیرا در آنها نیروی اصلاح و امر به معروف و نهی از منکر نبود. اما برخی از شرایط آن:یکی این است که آمر به معروف و ناهی از منکر (یعنی مصلح جامعه بشری) اول باید خود صالح باشد تا بتواند اصلاح کند: «التائبون العابدون الحامدون السائحون الراکعونَ الساجدون الآمرون بالمعروف و الناهونَ عن المنکر» (توبه / 112).آمر به معروف و ناهی از منکر یعنی مصلح. مگر ناصالح میتواند مصلح باشد؟ آنان که اول خود را اصلاح کرده و تربیت و تأدیب نمودهاند میتوانند مصلح باشند. علی علیهالسلام میفرمایند:«مَنْ نصب نفسه للنّاس اِماما فَعَلیه اَنْ یَبْدأَ بتعلیم نَفْسِه قَبْلَ تعلیم غیره وَ مُعَلِّم نَفْسِهِ و مؤدّبها اَحقُّ بالاجلال مِنْ مُعَلّم الناسِ و مؤدّبهم»(31).علی علیهالسلام میفرماید:«لَعَن اللّهُ الآمرین بالمعروف التارکین له و الناهین عن المنکر العاملین به»(32).(33) مراتب و مراحل امر به معروف و نهی از منکرالف ـ هجر و اعراض، به شرطی که اثر مثبت داشته باشد.ب ـ زبانی. پند، نصیحت و ارشاد، چون گاه به خاطر جهل و نادانی و تبلیغات نادرست مرتکب منکری میشود و نیاز به راهنما و مربی برای آگاه سازی دارد.ج ـ مرحله عمل. البته عملها هم مختلف است. علی علیهالسلام در مورد پیامبر میفرمایند: «طبیبٌ دَوّارٌ بطبّه قد احکم مراهمه و احمی مواسمه»(34).(35) «ایّها الناس من رأی سلطانا جائرا مستحلاً لحرام اللّه ناکثا لعهد اللّه مستأثرا لفیء اللّه، متعدّیا لحدود اللّه فلم یُغیّر علیه بقولٍ و لا فعلٍ، کان حقّا علی اللّه ان یدخله مدخله. الا و اِنّ هولاء القوم قد احلّوا حرام اللّه و حرّموا حلاله و استأثروا فیءاللّه».بنابراین هر کس در این شرایط ساکت بماند مانند آنهاست، آن گاه ایشان فرمان الهی را بر خود تطبیق داده و میفرماید: «و انا احقّ من غیره»(36).(37) ماهیت قیام حسینیاز آنچه گذشت، تا اندازهای ماهیت قیام مقدس حسینی روشن شد. معمولاً افراد در زمان خود شناخته نمیشوند، بلکه پس از درگذشت آنان، ارزش ایشان آشکار میگردد؛ چنان که امام علی علیهالسلام میفرماید: «غدا تعرفوننی و یکشف لکم سرائری»(38).امام حسین علیهالسلام در پی زنده کردن روش رسول اللّه در شیوه رهبری است؛ یعنی در حادثه عاشورا علاوه بر امر به معروف و نهی از منکر، زنده کردن سیره رسول اللّه را هم میبینیم و آن رهبری جامعه و تعیین رهبری جامعه است. از این رو به هنگام بررسی و تحلیل ماهیت قیام حسینی علیهالسلام باید به میزان تأثیر عوامل دخیل در آن توجه کرد. مهمترین عامل، امر به معروف و نهی از منکر و احیای سیره پیامبر است. عوامل دیگر هر چند دخیل بودهاند، ولی این اندازه اهمیت نداشتهاند؛ مانند دعوت مردم کوفه. وظیفه امام در مقابل بیعت، سر باز زدن است، در مقابل دعوت، رفتن است و در مقابل امر به معروف و نهی از منکر، یک مهاجم است.موضوعات دیگرمرحوم استاد شهید مطهری در جلد نخست کتاب حماسه حسینی مطالب زیادی را به مناسبت بحث از سیره و حماسه و قیام امام حسین علیهالسلام مطرح نموده است؛ از جمله عنصر تبلیغ در نهضت حسینی(39). در این بخش، موضوعات زیر مورد بررسی قرار گرفتهاند:در جلد دوم کتاب نیز استاد مسئله امر به معروف و نهی از منکر را در نهضت حسینی مورد بررسی قرار داده، در همین ارتباط چندین مسئله را به بحث گذاشتهاند؛ از جمله: ارزش امر به معروف و نهی از منکر از نظر علمای اسلام(40)، کارنامه ما در امر به معروف و نهی از منکر و گلایه از اینکه کار درخشانی در باره این وظیفه مهم انجام ندادهایم(41). و مبحث شعارهای عاشورا(42)، که در این بحث به دو موضوع پرداخته شده: یکی شعارهایی که امام حسین علیهالسلام و اهل بیت و اصحاب ایشان در روز عاشورا ابراز کردند و دیگر شعار بودن عاشورا برای مردم شیعه. در ضمن این بحث از شعارهایی که برخی ابراز کرده و در واقع با روح حماسه حسینی ارتباطی ندارد، انتقاد نموده و گفتهاند شعارهای ما در مجالس، در تکیهها و در دستهها باید مُحیی باشد نه مخدّر، باید زندهکننده باشد نه بیحسکننده. اگر بیحسکننده باشد نه تنها اجر و پاداشی نخواهیم داشت، بلکه ما را از حسین علیهالسلام دور میکند.جلد سوم حماسه حسینی حاوی مطالبی است که استاد شهید به مرور ایام نگاشتهاند و هدف از این نگارش یادداشت مطالب مهم جهت مراجعه بعدی یا آمادگی برای سخنرانی بوده است. از این رو کتاب به ده بخش تقسیم شده است:بخش اول: ریشههای تاریخی حادثه کربلا. نوشتههای استاد در این بخش متفاوت میباشد، بعضی کوتاه و در چند سطر و بخشی دیگر طولانی در حد یک مقاله است. بخش دوم یادداشتهایی است در باره ماهیت قیام حسینی و عوامل مؤثر در آن، مانند بیعت، دعوت مردم کوفه و امر به معروف و نهی از منکر. تفصیل این یادداشتها در جلد دوم به صورت سخنرانی آمده است. بخش سوم: امام حسین علیهالسلام و عیسی مسیح علیهالسلام . بخش چهارم یادداشتهایی در باره عنصر امر به معروف و نهی از منکر که در جلد دوم به تفصیل در باره آن بحث شده است. بخش پنجم یادداشتهایی در باره تحریفات در واقعه تاریخی عاشورا (مانند تحریف لفظی، معنوی، عوامل تحریف، تقصیر عوام و وظیفه آنها و وظیفه علما). بخش ششم نقد استاد بر کتاب «حسین وارث آدم» نوشته دکتر علی شریعتی است. استاد نوشتهاند: آنچه در این جزوه (حسین وارث آدم) به چشم نمیخورد شخصیت امام حسین علیهالسلام و آثار نهضت اوست. مبنای جزوه بر این است که در جامعه طبقاتی همه تلاشها بیحاصل است. انقلابیون تاریخ، وارث آدم یعنی انسان اشتراکی میباشند و قیامشان برای حق بوده و حق یعنی عدالت، برابری و اشتراکیت. امام حسینِ این جزوه همان امام حسینِ مظلوم و محکوم روضهخوانهاست که هیچ نقشی در تاریخ ندارد. بخش هفتم یادداشت حماسه حسینی، بیان مفهوم حماسه و این است که بهترین تعبیر برای قیام عاشورا لفظ حماسه است. بخش هشتم یادداشت عنصر تبلیغ در نهضت حسینی. بخش نهم یادداشتهای پراکنده. بخش دهم حواشی مختصر استاد بر کتاب شهید جاوید. استاد نقدی مستقل بر این کتاب ندارند، بلکه بر چاپ نخست آن حواشی کوتاهی نگاشتهاند. گویا استاد تنها تا صفحه 215 آن کتاب را نقد نمودهاند؛ اما لابهلای جلد دوم و سوم، با اشاره یا با تصریح به نقد محتوای کتاب شهید جاوید پرداختهاند.پی نوشت ها:1- چاپ سوم، قم، المراکز العالمی للدراسات الاسلامیة، 1413 ق.2- نعمت اللّه صالحی نجف آبادی، نگاهی به حماسه حسینی استاد مطهری، تهران، 1379.3- بنگرید به: محمّد اسفندیاری، کتابشناسی تاریخی امام حسین(ع)، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1380، ص 204.4- حماسه حسینی، ج 1، ص 130-121.5- مانند خطبه 51 نهج البلاغه، ترجمه فیض الاسلام.6- حماسه حسینی، ج 1، ص 121-113.7- همان، ص 149-148.8- همان، ج 3، ص 252-251 و ج 1، ص 13.9- همان، ج 1، ص 67.10- همان، ص 57-40.11- همان، ص 77.12- همان، ص 78-77.13- تحف العقول ص، 176؛ اللهوف، ص 33؛ بحارالانوار، ج 44، ص 381.14- مناقب ابن شهر آشوب، ج 4، ص 110؛ اللهوف، ص 50؛ بحارالانوار، ج 45، ص 50.15- تحف العقول، ص 176؛ اللهوف، ص 33؛ بحارالأنوار، ج 44، ص 381.16- حماسه حسینی، ج 1، ص 48-46 و 80.17- اصول کافی، ج 1، ص 54؛ سفینة البحار، ج 1، ص 63.18- بقره / 159.19- حماسه حسینی، ج 1، ص 104-91.20- مفاتیح الجنان، زیارت امام حسین علیهالسلام در عید فطر و قربان: «اشهد انک قد اقمت الصلاة و آتیت الزکاة و امرت بالمعروف و نهیت عن المنکر...».21- اللهوف، ص 11؛ فی رحاب ائمة اهل البیت، ج 3، ص 74.22- مقرّم، مقتل الحسین، ص 156؛ مناقب ابن شهر آشوب، ص 89.23- حماسه حسینی، ج 1، ص 174-161.24- شیخ مفید، الارشاد، ص 235؛ مقرّم، مقتل الحسین، ص 280.25- توبه / 128.26- حماسه حسینی، ج 1، ص 312-289.27- مقرّم، مقتل الحسین، ص 146.28- همان، ص 140.29- الارشاد، ص 235.30- خوارزمی، المقتل، ج 1، ص 188.31- نهج البلاغه، حکمت 70.32- همان، خطبه 129.33- اصول کافی، ج 1، ص 46.34- نهج البلاغه، خطبه 107.35- مقتل خوارزمی، ج 1، ص 188؛ تحف العقول، ص 245.36- تاریخ طبری، ج 4، ص 304.37- حماسه حسینی، ج 2، ص 149-13.38- نهج البلاغه، خطبه 147.39- حماسه حسینی، ج 1، ص 285-185 و 365-341.40- همان، ج 2، ص 119.41- همان، ص 153.42- همان، ص 207.منبع: فصلنامه مشکوة
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 1893]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها