واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
تواضع، ارزشي حسد ناپذير نويسنده: رحيم شريفي نيا اهميت فضيلتهاي اخلاقي در قرآن فضيلت ها و ارزش هاي اخلاقي آن دسته از هنجارهاي عقلاني و عقلايي است كه آدمي آنها را مي پسندد و مي كوشد تا آنها را دارا شود. در آيات قرآني كساني كه بر فطرت سالم هستند و به پلشتي ها و زشتي ها و امور ناپسند گرايش ندارند به عنوان اهل تقوا معرفي شده و اميد به هدايت و بهره گيري از آن و دست يابي به كمالات عالي در ميان ايشان بسته شده است و اصولاً قرآن چنان كه آيات نخست سوره بقره بيان مي دارد براي هدايت چنين افرادي كه به نام متقين يادشده اند آمده است قرآن مي فرمايد آنان كساني هستند كه اميد به ايمان در ايشان مي رود و قرآن براي هدايت اين دسته از افراد داراي سلامت روح و روان و پرهيزگاران از پلشتي هاي اخلاقي فرو فرستاده شده است.بنابراين پسنديده هاي اخلاقي- از ديدگاه خداوند و قرآن- مورد قبول هر كسي مي باشد و در اين ميان تنها مشركاني كه به خدا شرك مي ورزند راه رهايي نمي يابند و در نهايت در دوزخ به صورت جاودانه خواهند ماند اما غير مشركان از اهل تقوا از عذاب جاودانه خداوندي رهايي مي يابند.اين آيات قرآني در حقيقت جايگاه و ارزش فضايل اخلاقي را برمي شمارد و نشان مي دهد كه فضيلت هاي اخلاقي از نظر خداوند از چه مقام و ارزشي برخوردار مي باشد.فضايل اخلاقي، اموري دروني و فردي است و شخص با داشتن آنها شخصيت و شاكله وجودي خويش را مي سازد. اين فضايل هرگاه در حوزه اجتماعي مطرح شود و در ارتباطات و تعاملات اجتماعي خودنمايي كند به عنوان هنجارهاي اجتماعي از سوي خردمندان ستوده مي شوند.رذايل اخلاقي و نابهنجاري هاي اجتماعي نيز چنين وضعيتي دارند. به عنوان نمونه اخلاق زشت تكبر كه از رذيلت هاي آدمي شمرده مي شود امري ناپسند است و خودبزرگ بيني از سوي خردمندان زشت و ناپسند شمرده مي شود. بازتاب اجتماعي آن كه استكبار است نيز امري زشت و مذموم و از جمله نابهنجاري هاي اجتماعي محسوب مي شود و در حوزه سياسي نيز از بدترين رفتارها عنوان مي گردد.ارزش تواضعدر مقابل آن، تواضع و فروتني است كه امري هنجاري و اخلاقي پسنديده دانسته مي شود و خرمندان براي كساني كه از چنين فضيلتي برخوردارند احترام خاصي قايل هستند.با اين وجود، فضايل اخلاقي و اصول هنجاري به دو دسته تقسيم مي شود. دسته اي كه همگان آرزوي رسيدن به آنها را دارند و حتي نسبت به كساني كه داراي اين اخلاق هستند حسادت مي ورزند و گاه اين حسادت به شكل عملي نيز خود را نشان مي دهد كه جز با پناه بردن به خدا نمي توان از آثار چنين حسادتي رهايي يافت.دسته دوم از فضايل اخلاقي و اصول هنجاري اين گونه نيست و كسي نسبت به دارندگان آن حسادت نمي ورزند. از امام حسن عسكري(ع) نقل شده است كه فروتني از جمله اين فضايل و نعمت هايي است كه آدمي مي بايست خدا را به داشتن آن شاكر و سپاس گزار باشد و آن را فضيلت و نعمتي برشمارد كه خداوند به او عنايت داشته است. آن حضرت(ع) مي فرمايد: التواضع نعمه لايحسد عليها؛ فروتني نعمتي است كه بر آن حسادت ورزيده نمي شود. (تحف العقول)معمولاً تواضع رفتاري است كه هر كس تمايلي به داشتن آن ندارد؛ زيرا كسي كه داراي مال و ثروتي است فروتني را براي خود كسرشأن مي شمارد و اگر داراي قدرت است نمي خواهد در برابر ديگري خود را كوچك نمايد و فروتني را ضد قدرت مي داند زيرا نمي توان هم قدرت داشت و هم تواضع و فرتني كرد. از اين رو هرگز فروتني ازسوي صاحبان ثروت و قدرت مورد حسد واقع نمي شود و كسي كه داراي تواضع باشد به شر حسادت گرفتار نمي گردد.نعمت غيرمحسودفروتني زماني معنا مي يابد كه شخص داراي امتياز و منصب و قدرت و ثروتي باشد وگرنه فروتني معنا نخواهد داشت پس فروتني از براي اين دو دسته است و ازآن جايي كه آنان اين رفتار را مغاير با قدرت و ثروت خويش مي شمارند تن بدان نمي دهند و نسبت به آن حسادت نمي ورزند. از سوي ديگر افرادي هم كه از قدرت و ثروت برخوردار نمي باشند فروتني براي آنان مفهومي ندارد تا فروتني نمايند. اين گونه است كه فروتني در روايت از جمله فضايل اخلاقي و هنجارهاي اجتماعي دانسته شده كه كسي بر آن حسادت نمي ورزد.آن دسته از صاحبان قدرت و ثروت كه از نعمت و فضيلت اخلاقي و هنجاري تواضع برخوردارند بايد خداوند را به چنين نعمتي دو شكر و سپاس گويند كه از نعمتي برخوردارند كه تمام سود و بهره است و هيچ زياني از حسادت و چشم زخم به ايشان نمي رسد.به طور كلي مي توان گفت فروتني تنها در حوزه قدرت و ثروت معنا و مفهوم مي يابد و اگر كسي با همه امتيازات ثروتي و قدرتي خويش در برابر ديگراني كه از اين گونه امتيازات برخوردار نيستند تواضع و فروتني كند كاري عظيم انجام داده و اين خود بيانگر روح بزرگي است كه در اين تن فروتن وجود دارد كه براي قدرت و ثروت ذره اي ارزش معنوي قايل نشده و آن را معيار سنجش و داوري خويش براي انسانيت قرار نداده است. منبع:روزنامه کیهان
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 207]