محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1845303380
مبانی فقهی حكم رقص
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
مبانی فقهی حكم رقص نويسنده:سیدمهدی موسوی كاشمریمنبع:مجله پيام زن پرسش: آیا رقصیدن زن و یا مرد، بین افراد مَحرم یعنی زنان در مجلس زنان و مردان هم در مجلس زنان حرام است؟ پاسخ: چون این پرسش، صورت استفتایی دارد و از فتوای مرجعی خاص سؤال نشده است، ما در این پاسخنامه، صرفا به مبانی فقهی این موضوع، به طور اختصار میپردازیم و پرسشگر محترم را برای عمل به وظیفه خویش به فتوای مرجع تقلید خود ارجاع میدهیم.مفهوم رقصدر تعریف رقص گفته شده است: «رقص ... تَنَقَّلَ و حَرَّكَ جِسْمَه علی ایقاعٍ موسیقیّ او علی الغناء؛رقص، به حركت در آوردن اندام، مطابق با آوای موسیقی و یا خوانندگی و آوازهخوانی است.»(1)البته روشن است كه همراهی موسیقی و یا غنا در مفهوم رقص دخالتی ندارد بلكه تنها موزون بودن حركات اندام در قالب صداها و آهنگهای مطرب مورد نظر است؛ خواه نوازندگی همراه آن باشد و یا نباشد.اقسام رقصدر خصوص رقص، صورتهای مختلفی وجود دارد كه ممكن است هر یك دارای حكمی غیر از دیگری باشد:1ـ رقص انسان برای خود؛2ـ رقص مرد در جمع مردان؛3ـ رقص زن در جمع زنان؛4ـ رقص زن نزد مرد یا مردان نامحرم؛5ـ رقص مرد نزد زن یا زنان نامحرم؛6ـ رقص زن نزد مرد یا مردان محرم غیر شوهر؛7ـ رقص مرد نزد زن یا زنان محرم غیر همسر؛8ـ رقص زن نزد شوهر؛9ـ رقص مرد نزد همسر خود.شیوه استنباط احكامفقهای بزرگوار برای یافتن حكم عملی كه پیشینه آن معلوم نیست، در جستجوی قواعد و عناوین عامّیاند كه ممكن است آن را بر آن عمل معیّن منطبق كنند و آن را مصداقی از آن عنوان و یا عناوین به حساب آورند ـ عناوینی كه در جای خود با استفاده از آیات و روایات و مدارك معتبر شرعی اثبات و مستدل شدهاند ـ آنگاه به سراغ ادلّهای از آیات، روایات، اجماع و یا حكم عقل میروند كه به طور خاصّ متعرّض حكم آن عمل گشته است. اگر در این بررسی، حكم مسئله از طریق دلیل خاصّ قابل اثبات نبود و عنوان عام مورد قبولی هم بر آن بار نشد، حكم به برائت و اباحه میدهند. و لذا ما نخست به مبانی عام این موضوع میپردازیم و آنگاه به دلیل خاص آن اشاره خواهیم داشت.مبانی عام حكم رقصعناوین عامّی كه در صورت ثبوت، ممكن است بر عمل رقص منطبق شوند از این قرارند:1ـ لهو؛2ـ باطل؛3ـ لغو؛4ـ لعب؛5ـ پردهدری و زمینهسازی برای وقوع در حرام.1ـ لهوراغب اصفهانی در معنای لهو میگوید: «اللهو ما یشغل الانسان عمّا یعنیه و یهمّه؛لهو آن چیزی است كه انسان را از آنچه مقصود و مهمّ اوست باز دارد.»(2)فیروزآبادی، آن را به لعب و بازی معنا كرده و جوهری هم به همین طریق رفته است.(3) به نظر میرسد مفهوم اصلی لهو همان گفته راغب باشد، و بازی، مصداقی از آن به حساب آید. بنابراین لهو، هر كاری است كه اشتغال بدان، او را از توجه به خداوند متعال و یاد او باز دارد.این بازدارندگی در برخی مصادیق آن موجب دوری از ساحت الهی است مانند غنا و آهنگهای مطرب و مبتذل و در برخی موجب سرور و نشاط زیادی است و در دیگری تنها مایه مشغولیت ساده انسان است بیآنكه در مراتب ایمان او خلل و صدمهای وارد آورد.در اینكه لهو در مصادیق نوع سوم خود محكوم به حرمت نیست به فرموده مرحوم شیخ انصاری(ره)، ظاهرا خلافی بین فقها نیست.(4) ولی لهو در مصادیق نوع اول و دوم آن با توجه به مراتب فسادی كه بر آن بار است، در اینكه به طور مطلق محكوم به حرمت است و یا تنها برخی مصداقهای آن این چنیناند بین آنان اختلاف است.برخی از بزرگان فقها همچون مرحوم شیخ انصاری(5) نظریه نخست را پذیرفتهاند و بر آن استدلالهای متعدد آوردهاند و از ظاهر كلام شیخ انصاری به دست میآید كه ایشان رقص را به عنوان مصداقی از لهو و حرام میدانند.(6) در حالی كه برخی دیگر از آنان(7) همچون امام خمینی(ره)(8) آن ادلّه را سندا یا دلالةً یا به هر دو جهت كافی ندانسته و به حرمت هر لهوی حكم نكردهاند. ولی اینكه چه مصداقی از آن، این گونه است باید از زبان معصوم بیان شود. بر اساس روایتی از امام صادق(ع)، هر لهوی كه همچون غنا انسان را از یاد خداوند باز داشته و دور كند محكوم به حرمت است.(9) این موضوع گرچه خود، بحثی است دامنهدار، ولی در این مقال به همین اشاره بسنده میشود.2 ـ لغو و لعبفیروزآبادی در معنای «لغو» مینویسد: «اللّغو ...: السّقط و ما لا یعتدّ به من كلام و غیره؛لغو هر سخن و غیر سخنی كه ساقط شده و غیر قابل اعتنا باشد.»(10)و همو در معنای «لعب» میگوید: «لعب ...: ضدّ جدّ؛لعب ضدّ جدّیت است.»(11)راغب اصفهانی در معنای لعب مینویسد: «لَعِبَ فلان: اذا كان فعله غیر قاصد به مقصدا صحیحا؛وقتی كار به صورتی باشد كه فاعل آن هدف و غرض صحیحی از آن نداشته باشد به آن لعب میگویند.»(12)اگر لغو و لعب به همین معنایی باشد كه ذكر شد، همچنان كه شیخ انصاری فرموده است؛ دلیل روشنی كه سندا و دلالةً قابل اعتماد باشد بر حرمت آن در دست نیست، مگر اینكه كسی ادعا كند این دو به عنوان «لهو» باز میگردند و مرادف با آنند، در این صورت حكم همان ـ حرمت ـ بر آن بار میشود.(13) ولی دو اشكال بر سر راه آن وجود دارد: نخست، اثبات اصل این مدّعی، و دیگری، اثبات حرمت لهو، كه گفتیم محل اشكال و كلام است.3ـ باطلفیروزآبادی در معنای باطل میگوید: «بطل ...: ذهب ضیاعا و خسرا ...؛باطل، هر امر ضایعشده و زیانبار را گویند.»(14) و لغتنامههای فارسی آن را به: ناچیز، بیهوده، یاوه، بیاثر، ضد حقّ و ... معنا كردهاند.(15)برای استفاده حرمت هر كار باطلی به وجوهی استدلال شده است(16) كه به نظر میرسد مهمترین آنها كه هم به لحاظ سند و هم از جهت دلالت قویترند، دو روایتند.1ـ صحیحه ریان بنصلت؛ «قال: سألت الرضا ـ علیهالسلام ـ یوما بخراسان، و قلت: انّ العباسی ذكر عنك انّك ترخّص فی الغناء فقال: كذب الزّندیق ما هكذا قلت له، سألنی عن الغناء فقلت: انّ رجلاً أتی اباجعفر ـ علیهالسلام ـ فسأله عن الغناء فقال: یا فلان، اذا میّز اللّه بین الحقّ و الباطل فأین یكون الغناء؟ قال: مع الباطل، فقال: قد حكمت؛ریان بنصلت میگوید: روزی در خراسان به حضرت رضا گفتم: مأمون عباسی از قول شما نقل كرده كه در غنا ترخیص دادهاید. حضرت فرمود: آن بیدین دروغ گفته است. من این گونه به او نگفتم. او از من در باره غنا پرسید. پاسخ دادم كه مردی بر امام باقر ـ علیهالسلام ـ وارد شد و از حكم غنا از او سؤال كرد، آن حضرت فرمود: وقتی خداوند بین حق و باطل جدا كند، غنا در كدام قسمت قرار خواهد گرفت؟ گفت: در صف باطل. فرمود: تو خود حكم آن را بیان كردی.»(17)امام راحل در بیان صورت دلالت روایت بر حرمت باطل میفرماید: «قسمت پایانی روایت نشان میدهد كه حرام بودن كار باطل، از امور مسلّم و روشن، میان مسلمانان بوده است و لذا امام باقر(ع) از باب الزام، از خود او بر حرمت غنا اقرار گرفته است ...».(18)سپس در جواب از این استدلال مینویسد:«... این روایت را باید بر نوع خاصی از باطل حمل كرد و گرنه حرام بودن هر باطلی معروف و معهود نبوده بلكه بسیاری از مصادیق آن بیتردید، بین مسلمانان محكوم به حلیّت بوده است.»(19)مرحوم محقق نراقی فرموده است:«باطل در این روایت بیش از كراهت را افاده نمیكند.»(20)به نظر میرسد در این حدیث شریف اجمال است و از اساس، قابل استدلال نیست.توضیح اینكه: امام رضا(ع) كه میفرماید: «آن زندیق دروغ گفته و من این گونه به او نگفتهام»، دو احتمال مساوی را در كلام مأمون كه امام رضا(ع) غنا را ترخیص كردهاند، پیش میآورد؛ یكی آنكه این سخن عبّاسی (مأمون) بدون توجه و استفاده از بیان امام و ساخته خود او بوده و به دروغ آن را به آن حضرت نسبت داده باشد. و دیگر آنكه مأمون بخواهد بگوید من از كلام خودِ آن حضرت این موضوع را به دست آوردم ـ كه امام راحل این احتمال را برگزیدهاند(21) ـ آنگاه اگر واقع قضیه به گونه احتمال نخست باشد، ظاهر امر این است كه مقصود مأمون از ترخیص، جایز بودن و حلیّت به معنای خاصّ آن است، چون حمل آن بر كراهت مؤنه زاید میطلبد؛ در این صورت نمیتوان گفت كه حضرت رضا(ع) از نقل این جریان، اراده حرمت داشتهاند بلكه ممكن است مقصود افاده كراهت باشد، زیرا باطل تنها منحصر به امور حرام نیست، و اگر واقع جریان به گونه دوم باشد، احتمال اینكه مراد مأمون ترخیص به معنای خاصّ باشد بعید است و كلام او حمل بر كراهت و جواز به معنای عام میشود. بدین جهت كه حداقل، استفاده كراهت از سخن امام(ع) قابل اغماض نیست. با این احتمال، سخن حضرت رضا(ع) در نقل آن جریان دلالت بر حرمت باطل دارد، چون امام رضا(ع) میخواهند بفرمایند كلامی كه از من صادر شده است مفید تحریم است و مأمون آنچه از گفته من استفاده نمیشود، به ناروا و به دروغ به من نسبت داده است.البته با عنایت به این فرموده حضرت كه: «من آن گونه نگفتم بلكه به او چنین گفتم» به نظر میرسد احتمال نخست قویتر باشد و بر فرض تساوی دو احتمال، باز روایت مجمل میشود و از گردونه قابلیت استدلال خارج میگردد.2ـ موثقه زراره؛ عن ابیعبداللّه(ع) انّه سئل عن الشّطرنج و عن لعبة شبیب الّتی یقال لها: لعبة الأمیر و عن لعبة الثلاث، فقال: أرأیتك إذا میّز اللّه بین الحق و الباطل مع أیّها تكون؟ قال: مع الباطل، قال «فلاخیر فیه»؛زراره میگوید از حضرت صادق(ع) در باره شطرنج و برخی دیگر از آلات قمار سؤال شد: حضرت در این باره فرمودند: به من بگو وقتی خداوند بین حق و باطل جدا كند، این امور با كدام یك خواهد بود؟ گفت: همراه باطل. حضرت فرمودند: «در آن خیری نیست.»(22)چگونگی استدلال به این روایت مانند روایات پیشین است كه حرمت باطل، امری واضح و بدیهی به حساب آمده است و لذا برای حرمت شطرنج استدلال بر باطل بودن آن شده است.البته جمله «لا خیر فیه» دلالتی بر حرمت ندارد ولی امام راحل میفرماید: «شكی نیست كه مقصود از آن تحریم است. به قرینه اینكه شطرنج و اقسام دیگر قمار كه مورد پرسش است حرمت آن از ضروریات دینی است.»(23)سپس آن بزرگوار در مقام پاسخ از استدلال به این روایت بر حرمت باطل میفرماید:«اولاً: واضح بودن حرمت در مورد برخی اقسام باطل بوده است نه همه آنها؛و ثانیا: احتمال دارد كه این گونه روایات كه حكم شطرنج و انواع دیگر قمار را بیان میكنند اشاره به مصداق بودن آن برای آیه كریمهای دارد كه میفرماید: «لا تأكلوا اموالكم بینكم بالباطل ...؛ در اموال یكدیگر از راه باطل تصرف نكنید.»(24) و برخی روایات هم كه این آیه را تفسیر كردهاند به همین طریق رفتهاند.»(25)مفاد نظریه ایشان این است كه روایت، حكم باطل را بیان نكرده بلكه مصداقی برای موضوع آیه معرفی كرده است.البته احتمال هم میرود كه جمله «تكون» به صورت خطاب باشد، یعنی هر گاه خداوند بین حق و باطل جدا كند تو با كدام خواهی بود؟ كه در این صورت برای استفاده حرمت از جمله «لا خیر فیه»، نیازی به تكیه بر امری خارج از روایت ـ ضرورت حرمت شطرنج ـ نیست، زیرا انسان به طور یقین بر اثر ارتكاب یك عمل مكروه، در صف باطل قرار نمیگیرد، گرچه خود آن عمل مكروه عنوان باطل داشته باشد. ولی در عین حال این روایت بنا بر فرض مزبور هیچ دلالتی بر حرمت باطل ندارد و اساسا متعرّض آن نشده است زیرا میفرماید تو با این عمل در زمره باطل خواهی بود و اما اینكه این كار به جهت باطل بودن آن، حرام است دلالتی ندارد.دلیلهای دیگری هم كه در این خصوص اقامه شده، یا از جهت سند و یا به لحاظ دلالت مخدوش و غیر قابل استدلالاند.4ـ تحریك جنسی و قُرقگاه زنااز مجموعه احكام اسلام به دست میآید كه برخی از محرّمات، به عنوان حریم و پیشگیریكننده نسبت به برخی دیگر كه از اهمیت بسیاری برخوردارند در نظر گرفته شده است. مثلاً از مسلّمات فقه اسلامی، حرمت قمار است ولی در كنار آن بازی با آلات قمار گرچه بیبرد و باخت هم باشد ممنوع اعلام گردیده است.و یا نوشیدن شراب از محرّمات قطعی دین است و در جنب آن فروش انگور به كسی كه شراب میسازد و مینوشد و یا میفروشد نیز جایز نیست. و نیز فروش چوب و غیر آن به كسی كه برای ساختن بت از آن استفاده میكند غیر مجاز شمرده شده است. و همچنین حفظ و نگهداری كتابهای گمراهكننده برای كسی كه با خواندن آنها به گمراهی میافتد، حرام شناخته شده است. زنا هم از حرامهای مسلّم اسلام است كه برخی از امور دیگر، در واقع به عنوان حریم آن مورد منع واقع شدهاند مانند چشمچرانی و نگاه شهوتآلود، آوازخوانیهای مطرب و آهنگهای شهوتانگیز، هر گونه تماس جسمی با نامحرم و موارد دیگر، كه در منابع فقهی مطرح شده است.(26)آنچه تاكنون گفتیم عناوین عامیاند كه ممكن است فقیه، رقص را با استفاده از این عناوین محكوم به حرمت بداند كه البته در این راه دو مرحله باید طی شود. اول، اثبات قرار گرفتن رقص در یك یا چند تا از این عنوانها، و دوم اثبات حرمت اصل عنوان. كه اگر فقیهی به اصطلاح منطقی، صغرا و یا كبرای این قضیه را نپذیرفت و نتوانست آن را حجّت بین خدا و خود بداند، طبعا نظر دیگری ارائه خواهد داد، مگر اینكه دلیل دیگری غیر آنچه گفتیم بر آن اقامه شود كه به موضوع رقص به طور خاص پرداخته و از آن نهی كرده باشد.دلیل خاصروایتی از حضرت صادق(ع) نقل شده است كه در آن عنوان «زفن» آمده و از آن نهی شده است و این واژه به گزارش اهل لغت،(27) هممعنا و مرادف «رقص» است. و روایت این است:محمد بنیعقوب كلینی از علی بنابراهیم از پدرش ابراهیم بنهاشم از نوفلی از سكونی از حضرت صادق(ع) نقل میكند كه پیامبر گرامی(ص) فرمودند:«أنها كم عن الزّفن و المزمار و الكوبات و الكبرات؛ شما را از رقص و نای و طبل كوچك و بزرگ نهی میكنم.»(28)استدلال به این حدیث بر حرمت مطلق رقص به این صورت است كه اولاً: سند این روایت، معتبر و مورد اعتماد بیشتر فقها به ویژه متأخرین است. و ثانیا: آن گونه كه در دانش «اصول فقه» ثابت شده است، نهی چه به صورت هیئت و چه به گونه ماده، ظهور در حرمت دارد مگر اینكه دلیلی مانع انعقاد این ظهور گردد و آن را به كراهت برگرداند، كه در این مورد چنین دلیل معتبری وجود ندارد. و ثالثا: در این حدیث «زفن» به صورت مطلق بیآنكه به نوع خاصی از آن مقید شده باشد مورد نهی واقع شده است كه بر حرمت همه اقسام رقصها دلالت دارد.این حدیث با این سند و دلالت به نظر عدهای از فقها مورد قبول و اعتبار است.(29) گرچه ممكن است از نظر برخی دیگر در مقام فتوا مورد تردید باشد.نتیجه بحث تاكنوناكنون كه تا حدودی مبانی موضوع رقص را به طور فشرده توضیح دادیم روشن میشود كه اگر فقیهی این روایت خاص را پذیرفت طبعا فتوا به حرمت تمام صورتهای رقص یاد شده در آغاز این نوشتار خواهد داد، حتی رقص شخص برای خود، بیهیچ بیننده و نیز رقص همسر را برای همسر. و اگر در اعتبار این روایت تردید داشت و لهو را به صورتی كه در آغاز گفتیم حرام دانست، باز هم فتوا به حرمت هر صورت آن میدهد گرچه ممكن است رقص زن برای همسر خود را به جهت روایتی كه لهو را در چند مورد از جمله لهو زن برای همسر خود تجویز كرده است، جایز بداند.(30) البته اگر حجیّت آن روایت را به لحاظ سند و دلالت پذیرفته باشد. و اگر در حرمت مطلق لهو و باطل تردید داشت ولی آن را تحت عنوان تحریك جنسی دانست و از قرقگاههای زنا به حساب آورد، به ناچار رقص زن نزد مرد ـ چه محرم و چه نامحرم و بخصوص نامحرم ـ و بالعكس را حرام میداند گرچه ممكن است به حلال بودن اقسام دیگر آن فتوا دهد.در هر صورت در این مورد همچون موارد دیگر، شخص غیر مجتهد باید حكم آن را از مجتهدی كه از او تقلید میكند جویا شود.اخلاق مؤمن و رقصاز آنچه گفتیم روشن شد كه ممكن است یك فقیه نتواند برای اثبات حرمت رقص، دلیل قابل اعتمادی پیدا كند تا فتوا به حرمت دهد، چون نسبت دادن یك حكم ـ هر چه باشد ـ به خداوند كار بزرگی است و مجتهد باید در این راه نهایت كوشش را به عمل آورد تا حكم او در نظر شارع افترای بر خداوند محسوب نگردد، ولی نباید این نكته را از نظر دور داشت كه برخی از اعمال با اینكه ممكن است حرام نباشند ولی به شدت، خلاف احتیاطاند و از اخلاق مؤمن بهدورند. در روایت آمده است: «وقتی حضرت موسی(ع) از كوه طور برگشت و به قوم خود نزدیك شد آواز و سر و صدای آنان را كه بر گرد گوساله پایكوبی و رقص میكردند شنید. حضرت موسی(ع) كه از طریق وحی الهی از ارتداد آنها خبر داشت تا آن زمان به همراهان مؤمن خود از عقبگردی و رجوع به گوسالهپرستی آن قوم سخنی نگفته بود. آنان گفتند این فریادها علامت دعوا و كشت و كشتار بین مردم است. آن حضرت فرمود: این عربدهها صدای مستانه عاشقان گوساله و پرستش آن است كه پس از خروج ما بدین فتنه گرفتار آمدهاند ...»(31)در حدیث دیگری حضرت صادق(ع) فرمودند:«... انّ المؤمن لمشغول عن اللّعب؛ انسان مؤمن از بازیگری و سرگرمیهای كودكانه و غفلتآور بركنار است.»(32)مؤمن آن چنان با لحظه لحظه زندگی و به ویژه دوران جوانیاش جدّی است و آن گونه با مسائل حیات درگیر است كه فرصتی برای خوشگذرانیهای بیبند و بارانه و غفلتزا ندارد.و به فرموده علی(ع): «شغل من الجنّة و النّار امامه. ساع سریع نجا و طالب بطیءٍ رجا و مقصّر فی النّار هوی؛آن كس كه بهشت و جهنم خداوند را پیش روی خود دارد ـ از امور بازدارنده و كارهایی كه او را از آن امر مهم غافل كند ـ مشغول است. شخص، با تلاش پیگیر و پرشتاب به سوی هدف حركت میكند كه اهل نجات و پیروز است و دیگری جوینده است ولی حركتی كند دارد كه امیدوار است و شخصی هم كوتاهی كرده ـ و آن را به فراموشی سپرده است ـ كه در آتش قهر الهی در خواهد افتاد ...».(33)پینوشتها:1 ـ المنجد، ص275.2 ـ المفردات فی غریب القرآن، ص455.3 ـ قاموس المحیط، صحاحاللّغة.4 ـ مكاتب شیخ انصاری، ص54، مسئله 20.5 ـ همان، ص54 ـ 53.6 ـ همان، ص54.7 ـ حاشیه المكاسب، میرزا محمدتقی شیرازی، ص136 ـ 134 و غیر آن.8 ـ المكاسب المحرّمة، ج1، ص370 ـ 356.9 ـ وسائلالشیعه، ج11، ابواب جهادالنفس، باب 46، ح36.10 ـ قاموسالمحیط، ج4، ص88.11 ـ همان، ج1، ص133.12 ـ المفردات فی غریب القرآن، ص450.13 ـ مكاسب، شیخ انصاری، ص54.14 ـ قاموسالمحیط، ج3، ص345.15 ـ فرهنگ عمید، ج1، ص306 و غیر آن.16 ـ مكاسب شیخ انصاری، چاپ قدیم، ص2 و 36 و 54.17 ـ وسائلالشیعه، ج12، ابواب ما یكتب به، باب 99، ح14.18 ـ مكاسبالمحرمة، ج1، ص362.19 ـ همان، ص365.20 ـ مستندالشیعة، ج2، ص342.21 ـ مكاسبالمحرّمة، ج1، ص321.22 ـ وسائلالشیعه، ج12، ابواب ما یكتب به، باب 102، ح5.23 ـ مكاسبالمحرمة، ج1، ص362.24 ـ سوره نساء، آیه 29.25 ـ مكاسبالمحرمة، ج1، ص368 ـ 367.26 ـ مكاسب شیخ انصاری، المكاسبالمحرّمة، امام خمینی، تحریرالوسیله، امام خمینی، حاشیةالمكاسب، میرزا محمدتقی شیرازی و غیر آن.27 ـ ن.ك: قاموسالمحیط، ج4، ص233؛ مجمعالبحرین، ماده زفن.28 ـ فروع كافی، ج6، كتابالاشریة، باب الغناء، ص432؛ وسائلالشیعه، ج12، ص233، ابواب ما یكتب به، باب 100، ح6.29 ـ در گفتگو با برخی از فقهای بزرگوار از جمله حضرت آیتاللّه موسی شبیری زنجانی نظرشان را در این موضوع پرسیدم و ایشان در پاسخ به همین روایت بر حرمت مطلق رقص استدلال كردند.30 ـ وسائلالشیعه، ج13، كتاب سبق و رمایة، باب1، ح5، ص347.31 ـ بحارالانوار، ج13، ص245.32 ـ وسائلالشیعه، ج12، ابواب ما یكتب به، باب 102، ح11.33 ـ نهجالبلاغه، تحقیق صبحیالصالح، ص58، خ16، قسمت پایانی.
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 2719]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها