واضح آرشیو وب فارسی:سایت ریسک: جام جم:در آستانه ايام البيض ماه رجب ، دلهاي عاشقان حق و طالبان قرب ، به وجد مي آيد و سالکان طريق سعادت ، خود را براي بهره برداري از اين ايام مبارک و پربرکت مهيا و آماده مي سازند و از فيوضات اين ايام توشه اي براي مسير هدايت و سعادت ذخيره مي کنند. اعتکاف يکي از توفيقات اين ايام پربرکت و پرميمنت مي باشد که مايه دلخوشي سالکان و رهپويان وصال و سرور دلشيفتگان جمال معبود است. چشم انتظاران اعتکاف خلوتي خالصانه با معشوق به دست آورده اند که بايد از اين فرصت استثنايي و نسيم الهي بهره وافر کسب نمايند. ان شاءالله. معناي لغوي اعتکاف از کلمه عکف گرفته شده. عکف : عکوف و عکف به معني ملازمت با تعظيم است. اعتکاف دو معنا دارد: 1- توقف در مسجد به قصد عبادت کردن 2- نفس توقف در مسجد حتي بدون قصد عبادت ديگر. و احوط کفايت معناي اول در تحقق اعتکاف است. پس در لغت به معناي حبس و توقف است و در اصطلاح به معناي توقف و ماندن 3 روز و بيشتر از آن در مسجد جامع مي باشد. قرآن کريم در آيه اي به مساله اعتکاف اشاره کرده و به حضرت ابراهيم و اسماعيل فرمان مي دهد که خانه خدا را براي طواف کنندگان و مجاوران و (معتکفين) و رکوع کنندگان و سجده گزاران پاکيزه و آماده سازند: «و اذجعلنا البيت مثابه للناس و امنا و اتخذو امن مقام ابراهيم مصلي و عهدنا الي ابراهيم و اسماعيل ان طهر بيتي للطائفين و العاکفين و الرکع السجود.» 1 اين آيه شريفه اگرچه بصراحت از اعتکاف در مسجدالحرام سخن به ميان آورده است اما از آنجا که تمام مساجد خانه هاي خداوند در روي زمين هستند 2 اعتکاف در هر يک از آنها به جهت عبادت حق تعالي مورد توجه و داراي پاداش است. در روايات اسلامي نيز از اعتکاف به طور مکرر سخن رفته و بر اين عبادت مخصوص توصيه شده است. مثلا در بعضي احاديث است که رسول اکرم (ص) همه ساله 10 روز را در مسجد به اعتکاف مي نشستند و آن 10 روز اکثرا دهه آخر ماه رمضان بود. 3 عبادت و علي ع ابودر داء به نقل از عروه بن زبير در مسجد مدينه خطاب به مردم گفت: آيا مي دانيد پارساترين مردم کيست؟ گفتند: شما بگوييد. پاسخ داد: اميرالمومنين علي ع و آن گاه خاطره اي نقل کرد که: ما و تعدادي از کارگزاران با علي (ع) در يکي از باغهاي مدينه کار مي کرديم ، به هنگام عبادت علي (ع) را ديدم که از ما فاصله گرفت و در لابه لاي درختان ناپيدا شد. با خود گفتم شايد به منزل رفته است. چيزي نگذشت که صداي حزن آور علي (ع) را در عبادت شنيدم که با خدا راز و نياز مي کند. آرام آرام خود را به علي (ع) رساندم ، ديدم در گوشه اي بي حرکت افتاده و آن قدر گريه کرده که بدن او بي حرکت شده است. با خود گفتم: شايد از خستگي کار و شب زنده داري به خواب رفته باشد، کمي صبر کردم ، خواستم او را بيدار کنم هرچه تکانش دادم بيدار نشد، خواستم او را بنشانم نتوانستم ، با گريه گفتم: «انا لله و انا اليه راجعون». فورا به منزل فاطمه (س) رفتم و گريان و شتاب زده خبر را گفتم. حضرت زهرا (س) فرمود: «ابودر داء به خدا علي (ع) مانند هميشه در عبادت از خوف خدا بيهوش شده است.» آب بردم و به صورت امام ع پاشيدم ، به هوش آمد. وقتي مرا گريان ديد، فرمود: «پس در قيامت که مرا براي حساب فرا مي خوانند چگونه خواهي ديد.» امام صادق (ع) فرمود: روش و سيره رسول الله (ص) اين گونه بود که 10 روز آخر ماه رمضان در مسجد اعتکاف مي نمود و براي حضرت ايشان خيمه اي زده مي شد و رختخواب را جمع مي نمود. 4 و باز فرمودند: رسول خدا فرمود که اعتکاف 10 روز آخر ماه مبارک رمضان معادل دو حج و دو عمره فضيلت و ثواب دارد. 5 اهميت دادن و مقيد بودن نبي اکرم (ص) و اولاد او به مساله اعتکاف دليل روشني بر سريع التاثير بودن اين عمل عبادي بر جان و روان آدمي در جهت نيل به کمال و سير الي الله در خود دارد که بر ژرف انديشان مخفي نمي باشد. اقسام و احکام مربوط به اعتکاف اعتکاف عملي است که به اصل مستحب و درجه عاليه در بر دارد و آن دو قسم را دارا مي باشد: 1- واجب 2- مستحب. در شرع مقدس ، اصل اعتکاف مستحب است ، اما با نذر يا عهد يا قسم يا شرط در ضمن عقد يا اجاره و امثال آن واجب مي شود. پس شرايط معتکف بايد روزه باشد يا روزه واجب يا مستحب. حداقل اعتکاف 3 روز است و از آن کمتر نمي شود. معتکف بايد تمام شرايط روزه را رعايت کند و اگر ضرورتا نتواند روزه بگيرد اعتکاف او صحيح است. در ايام اعتکاف شخص نبايد از مسجد خارج شود مگر به ضرورت مثل تشييع جنازه يا برآوردن حاجت يک مومن. اعتکاف بايد در مسجد جامع شهر باشد نه مسجد محله و بازار. اماکني مانند حرم خدا، مسجد پيامبر (ص) ، مسجد جامع کوفه و مسجد جامع بصره فضيلت بيشتري دارند. زمان اعتکاف روزهاي سيزدهم و چهاردهم و پانزدهم ماه رجب که به ايام البيض مشهور است و همين روزها در ماه شعبان و 10 روز آخر ماه مبارک رمضان مي باشد. تلاوت قرآن در اين ايام سفارش شده ، خواندن زيارت عاشورا و نمازهاي مستحبي وارده و ادعيه ماثوره ديگر از آداب اين 3 روز است و البته بايد قدر رفع احتياج استراحت نمود و بيشتر عبادت کرد. نيايش و راز و نياز و خلوتهايي مثل ايام اعتکاف به انسان اين قدرت را مي بخشد تا در مقابل شياطين داخلي و خارجي ايستادگي کند و جنبه عقلاني خويش را تقويت نمايد. فوائد و اثرات اعتکاف اعتکاف اگر در جامعه ما مکان واقعي خود را بيابد و نسبت به آن توجه بيشتر مبذول گردد آثار فراواني در پي خواهد داشت که مي توان اين آثار را در موارد ذيل خلاصه نمود: الف) تهذيب و تزکيه نفس نفوس اجتماع: مهمترين اثر اعتکاف تهذيب و تزکيه نفس افرادي است که در اجتماع زندگي مي کنند. اعتکاف موجب تطهير درون و زدودن آلودگي هاي نفس مي شود و شخص معتکف براي وصول به مقصود مي کوشد که فضائل اخلاقي را کسب کرده و رذايل نفساني را دور نمايد. بديهي است جامعه از اجتماع افراد تشکيل شده است و اگر اين افراد با اعتکاف آشنا باشند و مسائل آن را فرا گرفته و به کار بندند ديگر از اختلاف ها و نزاعها و فسادهاي اجتماعي خبري نخواهد بود و آنجاست که روح اعتکاف بر جامعه سايه مي افکند و آن را از مهالک مي رهاند. ب) ترويج ساده زيستي: يکي از احکامي که در اعتکاف بايد رعايت شود پرهيز از طرح مسائل دنيايي و مادي است ، به اين صورت که شخص معتکف در غير ضرورت نمي تواند کالايي را مورد خريد و فروش قرار دهد و يا به کارها و حتي گفتگوهاي دنيايي و مادي بپردازد و اين خود روح معتکف را از دنياطلبي و ميل به ماديات مبري مي نمايد و او را در جهت معنويات و دل کندن از عالم ماده سوق مي دهد. همچنين حال و هوايي که در اعتکاف وجود دارد مروج فرهنگ خوب ساده زيستي است ، چرا که تمامي معتکفان ايام اعتکاف را با کمترين و ضروري ترين وسايل زندگي توام با قناعت سپري مي کنند و معنويت حاکم بر اعتکاف روح آنها را از قيد و بند علايق دنيايي و تجمل گرايي رها مي سازد. ج) مقابله با تهاجم فرهنگي: يکي از راههاي موثري که مي تواند سد محکم و استواري در مقابل تهاجم فرهنگ مبتذل باشد اعتکاف است. انگيزه مبلغان فرهنگ فاسد، انتشار فساد و ابتذال در جامعه بخصوص در بين قشر جوان و جدا کردن آنان از معنويات و مسائل اخلاقي مي باشد و اين اعتکاف است که نقطه مقابل اين انگيزه شوم قرار دارد و باعث توجه جوانان به رعايت اصول اخلاقي ، تطهير روح و پيوند آنان با معنويات مي گردد و در نتيجه اعتکاف است که فرهنگ غني اسلام بر ابتذال و انحطاط چيره مي گردد و غبار فرهنگ منحط را از چهره اجتماع مي زدايد. د) ايجاد صميميت و محبت در ميان مومنان: تجمع عده اي از اهل ايمان طي چند روز در يک مسجد که ممکن است همديگر را براي اولين بار ملاقات کرده باشند موجد صميميت و علاقه در ميان آنان مي گردد و هر بار که اعتکاف به انجام مي رسد مومنان ، دوستان و ياران بيشتري مي يابند و يکي از اهداف متعالي اسلام که همانا نزديکي قلوب مومنان است با اين امر محقق مي شود. در اعتکاف ، پير و جوان ، درويش و توانا در کنار هم با مهر و محبت به سلوک الي الله و صفاي باطن مي پردازند و در آنجا خبري از کبر و فخر و خودبيني و مباهات بر ديگري نيست و نمونه اي از جنات نعيم است که خداوند به عده اي از بندگان خود توفيق درک لذتهاي آن را عطا کرده است. خاطراتي از اعتکاف معتکفين در طول اعصار و قرون در خلوت نشيني مساجد، خاطرات بسياري در سينه دارند و کرامات عديده اي ديده اند و جلوه هاي نور عرفان و سلوک را لمس کرده اند ليکن بعضي از آن موارد بيان شده و به ديگران نيز رسيده است و بعضي ديگر به عنوان اسراري نهاني در سينه ها مانده و بر اذهان و خاطرها نقش پنهاني داشته و دارد. ما به گوشه اي از خاطرات گفتني درباره اعتکاف اشاره مي کنيم. 1- مقدس اردبيلي (ره): در سالهاي گراني مرحوم احمد مقدس اردبيلي ره هرچه خوراکي در منزل داشت بين فقرا تقسيم مي کرد و براي خود نيز سهمي مثل فقرا برمي داشت. شخص معتکف براي وصول به مقصود مي کوشد که فضائل اخلاقي را کسب کرده و رذايل نفساني را دور نمايد در يکي از سالها که چنين کرد همسرش به او تندي نمود و گفت: در مثل چنين سالي اولاد خود را فقير مي گذاري تا ناچار شوند از ديگران کمک بخواهند! آن مرحوم چيزي نفرمود و برخاست و براي اعتکاف به مسجد کوفه رفت و معتکف شد و به دعا و عبادت پرداخت. روز دوم اعتکاف او بود که شخصي مقداري گندم و مقداري آرد نرم به خانه آن مرحوم آورد و گفت: صاحب منزل اينها را برايتان فرستاده و خودش در مسجد کوفه معتکف است. پس از پايان اعتکاف که مولي احمد به خانه آمد، همسرش گفت: آذوقه اي که به وسيله آن عرب فرستاده بوديد بسيار عالي و درجه يک بود! مرحوم مقدس اردبيلي که چيزي نفرستاده بود فهميد که اين از جانب خداوند بوده ، پس حمد و ثناي الهي بجاي آورد. 5 2- مرحوم شيخ حسنعلي اصفهاني (ره): عالم الهي شيخ حسنعلي اصفهاني (ره) ايام بسياري از عمر ارزشمندش را به اعتکاف و عبادت سپري نمود، فرزند آن مرحوم چنين مي گويد: پدرم استمداد از ارواح مطهر ائمه هدي (عليهم السلام) و نيز استمداد از ارواح اولياء را يکي از شرايط سلوک الي الله مي دانست ، ازاين رو به «اعتکاف » و زيارت مشاهد متبرکه ائمه و قبور مقدسه اوليائ اهتمام فراوان مي ورزيد... در اصفهان هر ساله چندين اربعين در کوههاي ظفره به رياضت و انزوا و تزکيه نفس مي پرداخت و همچنين در مساجد و بقاع متبرکه مانند مسجد لبنان ، مقبره علي بن سهل اصفهاني و بابا رکن الدين و مزار استاد خود مرحوم حاجي محمدصادق و همچنين کوه صفه که محل عبادت استاد ايشان بود، به اعتکاف و عبادت مشغول مي شد. 6 خاتمه اميد است ملت ايران بخصوص جوانان پاک سرشت ، ايام البيض ماه رجب را مغتنم شمرده و با انجام مراسم اعتکاف موجب رشد و تعالي معنوي و الهي خود و جامعه گردند. پي نوشت ها: 1- بقره ، 125. 2- بحارالانوار، 83/383. 3- وسائل الشيعه ، شيخ حر عاملي ، جلد 7، ص 397. 4- تفسير نورالثقلين ، 1/175. 5-فوائد الرضويه ، محدث قمي ، ص 23. 6- نشان از بي نشان ها / 24. علي اصغر صرفه جو
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: سایت ریسک]
[مشاهده در: www.ri3k.eu]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 386]