محبوبترینها
آیا میشود فیستول را عمل نکرد و به خودی خود خوب میشود؟
مزایای آستر مدول الیاف سرامیکی یا زد بلوک
سررسید تبلیغاتی 1404 چگونه می‌تواند برندینگ کسب‌وکارتان را تقویت کند؟
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1855622013
راهبرد پيشرفت در دولت ديني و عصر مدرنيته(4)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
راهبرد پيشرفت در دولت ديني و عصر مدرنيته(4) نويسنده :عليرضا موفق راهبرد چهارم : انسان شناسي دقيق راهبرد ديگري که در ذيل «کيفيت پيشرفت »، در سطور گذشته بيان شد و در دولت ديني بايد مورد تأکيد قرار گيرد ، توجه به شناخت انسان و نيازهاي اوست. اين موضوع در ارائه مدل پيشرفت ، بسيار مهم و سرنوشت ساز است و شايد کمتر مسئله اي بتواند به اين اندازه مهم باشد. مقام معظم رهبري بارها به اين موضوع اشاره نمودند و تفاوت بنيادين دولت ديني و غربي را در همين موضوع انسان قرار دادند: آنچه که موجب مي شود ما الگوي غربي را براي پيشرفت جامعه خودمان ناکافي بدانيم، در درجه اول اين است که نگاه جامعه غربي و فلسفه هاي غربي به انسان با نگاه اسلام به انسان ، به کلي متفاوت است و يک تفاوت بنياني و ريشه اي دارد؛ لذا پيشرفت ، که براي انسان و به وسيله انسان است، در منطق فلسفه غرب معناي ديگري پيدا مي کند، تا در منطق اسلام.(1) مدرنيست ها تعريف و تبيين خاصي از انسان را مطرح نمودند که شايد بتوان تمام نظرات بعدي آنها را در همين راستا معنا و تفسير کرد که بعد از طرح ديدگاه موردنظر دولت ديني ، مورد اشاره قرار خواهد گرفت . در اين رابطه لازم است، به پنج موضوع دقت شود که هر يک مي تواند راهبردي فرعي براي راهبرد کليدي ياد شده باشد: 1. تأکيد برنيازها اينکه بايد نيازهاي انسان به طور اساسي مورد توجه قرار گيرد و هيچ احساسي از احساس هاي او ، در هيچ زمينه اي در هيچ بعدي از ابعاد او مهمل گذاشته نشود، مورد تأکيد متون ديني و صاحب نظران اسلامي بوده است: اسلام که بر چنين جهان بيني بنياد شده است ، مکتبي است جامع و واقع گرا . در اسلام به همه جوانب نيازهاي انساني ، اعم از دنيايي و يا آخرتي ، جسمي يا روحي ، عقلي و فکري يا احساسي و عاطفي ، فردي يا اجتماعي توجه شده است.(2) شايد کمتر آيه اي را مي توان يافت که در آنها به طور مستقيم يا غير مستقيم ، به نيازهاي انسان و رفع واقعي آنها توجه نشده باشد؛ براي مثال ، آياتي که درباره معرفي خداوند بيان شده ، به جست و جو گري انسان درباره ي حقيقت محض عالم هستي ، پاسخ مي دهد. آياتي که درباره برخي از ويژگي هاي اخلاقي بيان مي شود، مانند صداقت ، پاکدامني ، عدم ظلم به ديگران ، لزوم توجه به مستمندان و نيازمندان و عدم استکبار و خود ستايي ، همگي از نيازهاي واقعي انسان خبر مي دهد و آياتي که درباره محبت به خداوند و بندگان خوب او بيان شده، به نوعي بيانگر نياز انسان به بذل محبت از يک سو و حصول آن از سوي ديگر است. شايد اگر اين رويکرد در انسان نبود و انسان به کلي از نياز تهي بود ، اساس هدايت او با چالش جدي مواجه مي شد و شايد بشود گفت : هدايت براي او از ريشه ، امري بيهوده مي گشت. چگونه مي توان کسي را به سويي فراخواند که هيچ ميل و رغبتي به سوي آن ندارد؟ مطمئناً براي حرکت انسان به سوي هدفي ، لازم است انگيزه اي وجود داشته باشد ؛ اگر نيازي در درون انسان وجود نداشته باشد، اين انگيزه چگونه قابل تحصيل است؟ بر عکس ، هر اندازه نيازها شديدتر باشد، انگيزه ها قوي تر خواهد بود وانسان با سهولت و آمادگي بيشتر ، به سوي هدف به پيش خواهد رفت. 2. شناخت نيازهاي واقعي در دوره ي مدرن ، به نيازهاي انسان به طور بسيار ساده توجه شده است. نوعي ساده انگاري که بر اساس آن ، تمام نيازها در قلمرو مسائل مادي متمرکز شود و همگي با نام لذت (pleasure) درباره نياز رنج مي برد. بنابراين ، با وجود مسائلي که درباره نظر اسلام در زمينه نيازهاي انسان بيان شده دولت ديني بايد دقت کند که از ساده انگاري نسبت به شناخت نيازها بپرهيزد ، نيازها را با تمام ظرافت هاي آن در يابد و بنا بر آنچه ذکر شد، در نگاهي طولي بدان، تمام همت خود را به کار گيرد. درباره توجه شناخت نيازهاي واقعي ، نبايد تنها به افواه عامه توجه نمود. چه بسا برخي نيازها در لايه هاي پنهان گفته ها و شنيده ها وجود دارد که بايد کارشناسان ومتخصصان ، آنها را کشف کنند و چه بسا بيشتر آنها ريشه هاي روحي داشته باشند که بايد بدان ها توجه لازم را نمودو چه بسا توجه با گفته ها و صرف هزينه هاي هنگفت درباره آن ، نه تنها موجبات سهولت کار را فراهم نکند ، بلکه کار را پيچيده تر سازد. 3. توجه فراگير به انواع نيازها نيازهاي مادي و معنوي نبايد نسبت به يکديگر ، به گونه اي مورد توجه قرار گيرد که يکي فداي ديگري شود. امام علي (ع)در اين باره مي فرمايند: ليس منا من ترک دنياه لاخرته و لا اخرته لدنياه ؛ (3) حضرت علي ((ع)) مي فرمايند : هر کسي که دنيايش را براي آخرت و آخرتش را براي دنيايش ترک کند ، از ما نيست. بنابراين، دولت ديني لازم است هيچ وقت براي تأمين نيازها، بهانه تأمين نيازي ديگر را به کار نبرد. هر نيازي ، گرچه کم اهميت باشد، بايد جايگاه خودش را داشته باشد. گاه تصور مي شود، نيازهاي مورد نظر دولت بايد جمعي باشد نه فردي؛ اين نيز چندان درست نيست. نيازهاي فردي ، مثل نيازي که يک بچه خردسال در کوره پس کوره هاي سيستان و بلوچستان دارد، همان مقدار اهميت دارد که جمعي از متمولان در تهران ؛ هر يک شايسته توجه هستند و هر کدام بايد مورد عنايت دولت قرار گيرد. البته مسئله تعارض ، مطلبي ديگر است که در سطور آينده بدان پرداخته مي شود، اما تا زماني که حرف از تعارض نباشد، اهميت گذاري هر نياز در هر سطحي و در هر قشري بايد اعمال شود. توجه به رتبه بندي نياز در صورت تعارض همان گونه که بيان شد، نيازهاي ضروري و مادي انسان ، بسيار مهم و سرنوشت ساز است و چه بسا عدم فراهم شدن آن ، نيازهاي انساني و معنوي او و حتي ديانت او را تحت الشعاع قرار مي دهد: پيامبر گرامي اسلام (ص) فرمودند : کاد الفقر ان يکون کفراً. (4) در عين حال نيازهاي روحي مانند نياز به آزادي و حريت ، کرامت و احترام ، محبت ، کمال و رشد ، علم و دانايي ، پرستش ، زيبايي و مانند اينها به سبب آن که مبتني بر روح انساني است ، نسبت به ديگر نيازهايي که به جسم و بدن انسان مربوط است ، مانند نياز به خوردن ، آشاميدن ، و مواردي از اين قبيل مهمتر، و با اهميت تر است؛ چرا که نيازهاي روحي انسان ، مانند آنچه نام برده شده، به فطرت و روح انسان مربوط مي شود و در آموزه هاي اسلامي ، هويت انسان و حقيقت واقعي وي ، بيش از همه به روح انسان و بر اساس آن ، خلق شده است. فطرت بنا به تعريف ، بيانگر نحوه هستي و هويت انسان است.(5) علت اين توجه آن است که انسانيت انسان به روح اوست ، نه به جسم او. اين موضوع به هيچ وجه تنها يک موضوع نقلي محض نيست، بلکه حتي انسان با مراجعه به خود مي تواند دريابد ، اگر روزها طعم گرسنگي و فقر را بچشد ، بهتر از آن است که کرامت و احترام او پايمال شود. از اين رو ، لازم است دولت ديني در صورت تعارض ميان نيازها، بيش از نيازهاي مادي به نيازهاي معنوي و روحي توجه کند. چه بسا تحمل گرسنگي ها و محروميت ها ، براي مردمي که از حيثيت و آبروي خود دفاع مي کنند. بسيار راحت تر از حقارت هايي باشد که با پول و ثروت همراه است. ساليان طولاني حاکميت دولت ديني در جمهوري اسلامي، نشان دهنده همين امر بوده است. گفتني است ، دولت مردان به قول مقام معظم رهبري ، نه بايد مأيوس شوند و نه خستگي را به خود راه دهند. شايد برخي تصور کنند ، مردم عادي از پذيرش اين همه ناراحتي و محروميت ناراضي هستند و در نهايت ، به خستگي و تسليم آنها مي انجامد، در صورتي که چون اين برتري - همان گونه که اشاره شد - برخاسته از برتري نيازهاي معنوي و غير مادي انسان بر نيازهاي مادي و حيواني اوست، نگراني و تشويش ، معنايي ندارد. ترس ها و نگراني ها بايد متوجه موقعي باشد که پس از فراهم کردن نيازهاي اوليه ، به نيازهاي روحي انسان ، مانند عزت ، کرامت ، عفت ، محبت ، اخلاق ، پرستش ، آزادي و مانند اينها کم توجهي شود که در آن صورت عواقب آن ، همه چيز را از بين خواهد برد ، و گر نه اگر دولت ديني تمام همت خود را براي نيازهاي مزبور به کار گيرد، تحمل فقدان نيازهاي مضاعف مادي و توجه بدان ها چندان مشکل و طاقت فرسا نخواهد بود. 5. توجه معتدل به توانايي هاي او بنا بر ديدگاه ديني ، آدمي نبايد تصور کند طبيعت به دست او نظام مي يابد و بنا به تدبير و فکر او انسجام مي يابد. اين موضع رايج غرب ، از کبر و نخوت او نشأت مي گيرد. او اگر منصفانه دقت کند، مي تواند در يابد قدرت انسان به عالم هستي و امکاني که وي در تغيير آن دارد، به طور مستقل حاصل نشده است ، بلکه به طور ناخواسته به وي داده شده است . خداوند متعال خود ، انسان را شايسته دخالت در نظام هستي دانسته و به تعبيرقرآني ، آسمان ها و زمين را مسخر او گردانيده است: الم تروا ان الله سخر لکم ما في السماوات و ما في الارض و اسبغ عليکم نعمه ظاهره و باطنه (سوره : 20) آيا نديديد که خداوند زمين و آسمان را مسخر شما گردانيد و نعمات خود را چه آنها که پيدايند و چه آنها که نهانند براي شما گسترانيد. واژه «تسخير» به معناي قهر و غلبه فاعل در فعل خود است، به اين معنا که اگر انسان به دليل شعور و اراده خود مي تواند به هر نحو که بخواهد در نظام هستي دخل و تصرف کند و قادر است امور عالم را به نفع خود تغيير دهد، اين قدرت ، عنايتي است که به يمن و برکت ذات حق به وي افاضه شده است؛ از اين روست که خداوند بلافاصله به اين نکته اشاره مي کند که اين ها نعمات الهي هستند که از سوي پروردگار ، براي آدمي گسترانيده شده است.(6) جاي تأسف است، انساني که قدرت و توانايي تسخير عالم از سوي حق به او افاضه شده، متکبرانه تصور مي کند که همه ارزش ها و معاني در گرو قدرت، اداره و علم اوست و غير از اراده و عنايت وي ، عالم هستي ، اهميت و ارزش ندارد؛ غافل از آنکه حتي همين قدرت و توانايي او ، تنها در فرض يک نظام منسجم و معنا دار هستي ، معنا مي يابد. دولت محترم در نظام جمهوري امروز، در صدد است تا روحيه خود باوري و عزتمندي را در مردم ايجاد نمايد. اين روحيه، مسلماً بسيار ارزشمند است و موجب مي شود مردم از سلطه استعمار پيدا و پنهان غرب ، رها شوند. هم چنين مي توانند در مقابل ظلم ها و جنايت هاي آنها ايستادگي کنند، اما اين روحيه نبايد موجب شود ما به همان بيچارگي مدرنيته، يعني به انساني که خودمحورو مغرور به داشته ها و تواناي هاي کاذب خويش شده است، مبتلا شويم. شايد الان اين روحيه افراطي در جامعه ايراني ، که هنوز در صدد پيدا کردن توانايي هاي خود است ، مشهود و ملموس نباشد، اما در طول زمان ، اگر سياست درستي اتخاذ نشود ، بيم اين توجه افراطي به توانايي انسان وجود دارد . علاج اين بيچارگي ، در سياست گذاري اصيل جمهوري اسلامي ، مبني بر محوريت حضرت حق جل جلاله و توکل بر توانايي هاي او در تمام مقاطع است. هر بار که ايستادگي و توانايي هاي ايران و ايراني تأکيد مي شود، بايد آن را مديون رحمت وتوکل به خداوند متعال بدانيم و حرف و پيام امام (قدس سره) در تمام مسير تصميم گيري ها و سخنراني ها اين باشد که اگر نيروي لايزال حق نبود ، نه انقلابي پيروز مي شد و نه جنگ به نتيجه مي رسيد و نه امروز شاهد اين شگفتي ها درعرصه هاي فناوري مي شديم. پی نوشت ها : 1- بيانات مقام معظم رهبري در دانشگاه فردوسي مشهد، 1386/2/25. 2- مرتضي مطهري، اسلام و مقتضيات زمان، ج 1، ص 66. 3- محمد بن علي صدوق، من لا يحضر الفقيه، ج 3، ص 156. 4- محمد حسن حرعاملي، وسايل الشيعه، ج 15، ص 365. 5- عبدالله جوادي آملي، فطرت در قرآن، ص 54. 6- سيد محمد حسين طباطبائي، الميزان، ج 16، ص 229. منبع:نشريه معرفت سياسي،شماره2. ادامه دارد...
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 374]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها