واضح آرشیو وب فارسی:مهر: علیاصغر مصلح:
قرن بیستویکم، قرن چالش امریکا با رقباست
علی اصغر مصلح استاد دانشگاه علامه طباطبایی در همایش "فلسفه و مسئله دیگری" گفت: وقتی هانتینگتون درباره تمدن سخن میگوید، تأکید میکند که ما وارد قرنی شدیم که سرنوشت همه ملتها در دست آمریکاست و آمریکا رقبایی دارد که باید با آن بجنگد. بنابراین قرن بیست و یکم، قرن چالش امریکا با رقباست. به گزارش خبرنگار مهر، دومین روز همایش "فلسفه و مسئله دیگری" روز گذشته چهارشنبه 28 آبان ماه در تالار فردوسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران با حضور شهرام پازوکی عضو هیئت علمی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران و علیاصغر مصلح عضو هیئت علمی گروه فلسفه دانشکاه علامه طباطبایی برگزار شد.مصلح با اشاره به کتاب «برخورد تمدنها» اثر هانتینگتون گفت: در 20 سال گذشته این کتاب همواره مورد توجه بوده است. وقتی هانتینگتون درباره تمدن سخن میگوید، تأکید میکند که ما وارد قرنی شدیم که سرنوشت همه ملتها در گرو آمریکاست و آمریکا رقبایی دارد که باید با آن بجنگد. با طرح گفتگوی تمدنها از سوی ایران، جنگ و گفتگو تبدیل به دوگانهای شد که سرنوشت ملتها در اثر حرکت به یک سوی آن تعیین میشد. مفهوم دیگری و تعامل با او در حرکت به سوی جنگ و یا گفتوگو تعریف میشود.وی در بخشی از این مراسم سخنان خود را با موضوع «فرهنگ و ارتباط دیگری» ادامه داد و گفت: آخرین ویدئویی که از سوی داعش منتشر شد نشان میداد که 10 نفر انسان در قرن بیست و یکم سر 10 دیگر را میبرند. پرسشی که اینجا قابل طرح است این است که چگونه تصویری از دیگری باعث چنین رفتارهایی میشود.وی با استفاده سبک تاریخی و فرهنگی به تشریح مفهوم دیگری در طول تاریخ پرداخت و افزود: فرهنگ شامل رفتارهای فردی و رفتارهای فرهنگها در برابر یکدیگر میشود. در پس همه رفتارها و درکهای ما تصور و تلقی از دیگری وجود دارد. حتی تصوری که از خود داریمف درونش تصوری از دیگری هم وجود دارد. بنابراین همواره برای درک خود و اثباتش، دیگری را فرض میکنیم. بین خصوصیات دیگری و خویشتن نسبت مستقیم وجود دارد و هرچه دیگری قویتر باشد من نیز قویتر هستم.مصلح تصریح کرد: در روایات تاریخی از مفهوم دیگری، به سه تلقی از دیگری در فرهنگهای ماقبل مدرن، تلقی از دیگری در فرهنگهای مدرن و تلقی از دیگری در فرهنگهای معاصر را بر میخوریم. در تلقی فرهنگهای ماقبل مدرن از دیگری تصور از دیگری بیش از آن که تحت تاثیر نظامهای فلسفی و افکار اندیشمندان باشد، انعکاس تجربه اقوام در طول تاریخ است. بدین معنی که امر مشترک در تمام فرهنگهای قبل مدرن بدین گونه است که دیگری یا دوست است یا دشمن.وی گفت: مسئله زیستن با دیگران و تاثیر آن بر تمام ابعاد فرهنگ مطرح است. پیدایش فرهنگ مدرن باعث تحولی اساسی در تاریخ بشر شده و تلقی از دیگری وارد مرحله جدیدی شد. هگل در این دوره درباره تلقی از دیگری میگوید: «تصور انسان از انسان با مسیحیت آغاز شد و برای اینکه بشر بتواند خدا را ملموس کند در انسان تجسد پیدا کرد.» بعدها تحولات اروپای قرن هجدهم منجر شد که تلقی جدیدی از انسان به وجود بیاید. انسان مدرن از هنگامی که مناسباتش تغییر کرد تصورات مدرن را استحاله کرد. آدام اسمیت در یکی از کتابهای خود میگوید: «اگر شما بر سر سفره غذای ملتی نشستید این سفره برای منافع آن پهن شده است و نه وجود شما.»
مصلح با بیان اینکه در عصر جدید نگاه انسانها به یکدیگر رقابتی است گفت: با پیدایش مناسبات مدرن انسان به تصور انسانیت رسید. اما انسانیتی که متشکل از انسانهای رقیب است. در قرن هجدهم به بعد متفکرانی مانند کانت، هگل و ... به موضوع انسانیت توجه کردند. در واقع موضوع انسانیت آرمان عصر روشنگری بود، اما این انسانیت تراز خاصی داشت که آن انسان اروپایی بود که ویژگیهای خاصی داشت.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: فرهنگ مدرن بازی جدیدی را آغاز کرد که همه باید به آن تن میدادند. در این راستا متفکرانی به این موضوع انتقادات خود را آغاز کردند و انسانیت به معنای مدرن را نقد کردند. بدین جهت بود که مارکس پیدایش مناسبات اقتصادی جدید را موجب ورود انسان به بیگانگی دانست و رفتارهای آنتاپولیستی را به دلیل وجود طبقه اجتماعی تبیین کرد. آنچه مارکس از خصوصیات فرهنگ مدرن گفت بر همه چیز وجود دارد. نیچه نیز بعدها با توضیح نحوه بسط فرهنگ مدرن و قدرت نشان داد انسانیت پدید آمده در پشتش اراده معطوف به قدرت است و چنانچه بسط پیدا کند به نیهیلیسم منجر میشود. درک امروز ما از دیگران با درکی که ما از فرهنگ خاص خود داشتیم دگرگون شده است و درک ما از دیگری تابع درک ما از فرهنگ مدرن است.
استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی با اظهار اینکه در کشوری مانند ایران که یک گذشته تاریخی دارد تلقی از دیگری وابسته به معناهای انواع دیگری در دنیای امروزی شده است گفت: تلقی از دیگری حاصل تفکر فلسفی نیست بلکه حاصل تجربه زیست است و ما وقتی در یک دایره خاص با دیگریهای مشابه روبهرو هستیم، نمیتوانیم تصوری از دیگریهای موجود در فرهنگهای دیگر داشته باشیم.مصلح با تصریح بر اینکه باید مفهوم دیگری را بازاندیشی کنیم، گفت: فیلسوفانی بزرگی مانند افلاطون تلقی خاصی از دیگری داشتند و حتی بردگان را انسان نمیدانستند. یونانیان نیز فقط خود را انسان میدانستند و دیگران را بربر میخواندند، بنابراین رسیدن به تصور از دیگری باید حاصل زیست با انواع دیگری باشد.استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به کتاب «برخورد تمدنها» اثر هانتینگتون گفت: در 20 سال گذشته این کتاب همواره مورد توجه بوده است. وقتی هانتینگتون درباره تمدن سخن میگوید، تاکید میکند که ما وارد قرنی شدیم که سرنوشت همه ملتها در دست آمریکاست و آمریکا رقبایی دارد که باید با آن بجنگد. در کتاب فریدمن هم آمریکا همین نقش را دارد. بنابراین قرن بیست و یکم، قرن چالش امریکا با رقباست.وی افزود: ما ایرانیان در ابتدای قرن بیست و یکم نقش خاصی را داشتیم و آن پیشنهاد گفتگوی تمدنها از سوی رئیس جمهور سابق ایران بود. مساله جنگ در نظریه هاننیتگتون و گفتگو تبدیل به دوگانهای شد که سرنوشت ملتها در اثر حرکت به یک سوی آن تعیین میشد. اگر به سمت جنگ میرفتیم دیگری را دشمن میدانستیم و اگر با مهربانی برخورد میکردیم باید با آنها گفتوگو میکردیم. در 14 سال اخیر در حوزه مناسبات انسانی بیش از هرچیزی روابط تحت تاثیر این دو گانه جنگ و گفتوگو بوده است.مصلح با تاکید بر اینکه ایرانیان در طول تاریخ انعطافپذیر و سازگار بودهاند افزود: مهندس بازرگان نیز در کتاب «سازگاری ایرانیان» بر این موضوع صحه گذاشته است. چهره فرهنگ ایرانی همواره چهره منعطف و همراهی بوده است. البته ما در ساختاری زندگی میکنیم که سرمایهداری و نقش انسانها در آن اندک است.این استاد فلسفه در پایان با اشاره به اینکه رسانهها در دوره کنونی تصویر دیگری را براساس خواست قدرت میسازند تاکید کرد: باید در نگاهی که به فرهنگ خود با فضای غالب داریم توجه کنیم چرا که در دنیای امروزی تمامی مناسبات بر قدرت و ثروت حاکم بوده و البته ساختار قالب نیز نیهیلیستی است. مساله غریزه و مصرفگرایی نیز بعد دیگری از این ماجراست. اگر بخواهیم در این فضا تنها به برخی از عناصر فرهنگی خودمان بچسبیم ممکن است این عناصر دود شوند و به هوا برند.
پنجشنبه ۲۹ آبان ۱۳۹۳ - ۱۰:۵۷
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 31]