تبلیغات
تبلیغات متنی
پرچم تشریفات با کیفیت بالا و قیمت ارزان
پرواز از نگاه دکتر ماکان آریا پارسا
دکتر علی پرند فوق تخصص جراحی پلاستیک
تجهیزات و دستگاه های کلینیک زیبایی
محبوبترینها
سررسید تبلیغاتی 1404 چگونه می‌تواند برندینگ کسب‌وکارتان را تقویت کند؟
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1850874723
جستاری در نهادینه‌سازی ارزش‌های اخلاقی در رسانه
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
جستاری در نهادینه‌سازی ارزش‌های اخلاقی در رسانه
هر نظام سیاسی برای تحقق اهداف، آرمان‌ها، و ارزش‌های مورد نظر خویش، نیازمند ابزارها و سازوکارهای لازم در این زمینه است. امروزه رسانه‌ها می‌توانند نقش بی‌بدیلی در نهادینه‌سازی ارزش‌ها در جامعه ایفا نمایند.
بخش دوم و پایانی 6. پیراسته‌سازی و آراسته سازی گام مهم دیگر در درونی‌سازی ارزش‌ها، بویژه در اخلاق اسلامی، تزکیه و پیراستن از رذائل اخلاقی است. پس از اینکه فراگیر و مخاطب از میان دو نظام ارزشی، رذائل و نبایدها را از خود پیراست، و مسیر درست را گزینش کرد، در مسیر رشد و تزکیه پیش می‌رود. ولی این رشدیابی یا پیراستگی هنگامی است که وی، تعارض درونی خود را به نفع ارزش‌های الاهی و اخلاقی حل کرده باشد. پس تزکیه و پیراسته‌سازی، پیامد طبیعی گزینش صحیح در تعارض درونی و عبور موفقیت آمیز از سنگلاخ نبرد گرایش‌ها است؛ زیرا مرحله تزکیه و پاکیزه‌سازی عبارت است از: تثبیت و استقرار شخصیت انسان در جهت فضائل و ارزش‌های مثبت. همچنان که قرآن می‌فرماید: «واتل علیهم نبأ الذی آتیناهُ آیاتنا فانسلخ منها»، و بر آنان بخوان سرگذشت کسی را که آیات خود را به او دادیم، اما او سرانجام خود را از آنها تهی کرد(اعراف: 175). بنابر آنچه از قرآن به دست می‌آید، اگر فردی از مرحله تلاوت آیات بگذرد و به مرحله برخورداری از نشانههای هدایت برسد، اگر موفق نشود تعارض درونی خود را به نفع تقوا به گونه‌ای تثبیت شده حل کند، شکست خواهد خورد. پس انسان در آغاز راه بر سر دوراهی «أَخْلَدَ إِلَی الْأَرْضِ»، و«یَا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ، ارْجِعِی إِلَی رَبِّک»(فجر:27)است؛ و «فَادْخُلِی فِی عِبَادِی»(فجر:27)، خطاب به کسی است که راه هدایت را پس از گزینش پیموده است و به مرتبه عبودیت دست یافته است. بنابراین، باید رسانه‌ها به گونه‌ای زمینه را برای ترویج و پذیرش فضائل اخلاقی و آموزه‌های دینی فراهم سازد که مخاطبان خود، پس از پیراستن از رذائل، به مرحله آراستن فضائل نائل آیند؛ مسیر و راه را به روشنی تشخیص داده، راه فطرت و خدادای و پذیرش الگوهای اخلاقی و فضائل را در پیش گیرند. 7. الگودهی، اسوه‌سازی و الگوسازی از جمله روش‌های مؤثر در تربیت انسان، روش الگویی است. همچنین از جمله راهکارهاى درونى سازی ارزش‌هاى متعالى اخلاقی، فراهم کردن شرایطى است که افراد و مخاطبان با میل و انگیزه و از روى نیاز، الگوهاى مورد نظر خود را کشف کنند و به طور خودانگیخته، با آنچه که خواهان ارائه آن هستند، همانندسازى کنند. روش الگویى از این جهت اهمیت دارد که موانع بزرگ را از فرا روى انسان برمى‌دارد؛ زیرا در این صورت انسان مى‌فهمد وصول به هدف، همچنان که براى افراد مورد قبول او هموار شده، براى او نیز ممکن خواهد بود و او از تردید و سرگردانى نجات مى‌یابد. روش الگویی از این جهت اهمیت دارد که یکی از ویژگی‌های انسان، کمال‌خواهی است. هر انسانی ذاتاً در جست‌وجوی برترین‌هاست. از این رو، انسان برای نیل کمال هرچیزی، از جمله کمال خویش، همیشه به دنبال تعلیم وتربیت و فراگیری علم و دانش و کسب مهارت‌های فنی و عملی است. (21) تا خویشتن را از احساس نقص و نیاز، که همواره توجه آدمی را به خود جلب می‌کند، برهاند. این میل فطری، که در سراسر وجود انسان سایه افکنده است، به طور طبیعی وی را به الگوگیری فرامی‌خواند. یکی از بهترین روش‌های یادگیری و تعلیم و تربیت، روش الگویی است. این شیوه در زندگی انسان از اوان کودکی شروع شده و تا پایان عمر ادامه دارد. رفتار تقلیدگونة کودک نمونه بسیار روشنی از این ویژگی روانی بشر است. (22) آنچه در این زمینه مهم است، انتخاب آگاهانه و عالمانه الگوها است. انسان باید با شناخت و آگاهی کامل، الگویی را در زندگی برگزیند که تأسی به آن الگو، موجب کمال واقعی و مایه عزت و سربلندی او در دنیا و آخرت گردد. چنین الگوی جامع و ایده‌آل را خدای متعال در قرآن به‌عنوان «اسوه حسنه» یاد کرده‌است. مقصود از اسوه حسنه، الگویی نیکو و تمام عیار در همه ابعاد زندگی، بدون هیچ نوع نقص و کاستی می‌باشد. در همین ارتباط، خدای سبحان دو شخصیت بزرگ را به‌عنوان اسوه حسنه به مردم معرفی نموده است: 1. حضرت ابراهیم خلیل(ع): «برای شما تأسی نیکویی است در زندگی ابراهیم و کسانی که با او بودند؛ یعنی آنان، در صبر و استقامت و مبارزه با بت‌پرستی، در گذشته و حال، الگوی شایسته ومناسبی برای موحدان وخدا پرستان بوده‌اند»(ممتحنه:4). 2. پیامبر اکرم(ص)«شما را به حق در (خصلت‌ها و روش‌های رفتاری) پیامبر الگوی نیکو و پسندیده‌ای است. »(احزاب:21). پس از رسول خدا(ص)، اهل بیت(ع) آن حضرت، کامل‌ترین الگوی‌های نجات‌بخش برای جامعه بشری هستند و اقتدای به آن بزرگواران همانند تأسَی به شخص رسول لله(ص) هدایت کننده و سعادت آفرین است . قرآن کریم در این باره براى کسانى که در مسیر کسب کمالات انسانى قدم برمى‌دارند، مى‌فرماید: «لَقَد کانَ لَکُم فى رَسولِ اللهِ أُسوَةُ حَسَنَةٌ؛ رسول خدا براى شما اسوه نیکویى است»(احزاب:33). امام على(ع)، سیره نبوى را کلیدى‌ترین الگوى جهت دهنده دانسته و راهیابى خود به مکارم اخلاق را رهین همراهى و همگرایى با پیامبر(ص) قلمداد نموده، می‌فرماید: «من هماره با پیامبر بودم بسان فرزندى که همیشه با مادر است. هر روز نشان تازه‌اى از اخلاق نیکو برایم آشکار مى‌فرمودند و به من فرمان مى‌دادند که به ایشان اقتدا نمایم.» (23) امام على(ع) پس از برجسته‌سازى نقش الگویى پیامبر(ص)، بر نقش الگویى زندگى و سیره اهل البیت(ع) تأکید مى‌ورزد. آنجا که مى‌فرماید: «اى مردم، به اهل بیت پیامبرتان بنگرید. از آن سو که آنان گام برمى‌دارند بروید، پاى در جاى پاى آنان بگذارید که هرگز آنان شما را از راه هدایت بیرون نمى‌برند و به پستى و هلاکت نمى‌کشانند. اگر سکوت کردند، سکوت کنید و اگر قیام کردند، همراه ایشان قیام کنید. از آنان پیشى نگیرید که گمراه مى‌شوید و از آنان عقب نمانید که نابود مى‌گردید.» (24) امام علی(ع) در نهج البلاغه بر این روش تأکید بسیار دارند: «برای تو کافی است که راه و رسم زندگی پیامبر … را الگوی خود قرار دهی ... پس به پیامبر … پاکیزه و پاکت اقتدا کن که راه و رسم زندگی او الگویی است برای الگو طلبان.» (25) امام (ع) تربیت و تأدیب با عمل را بر تربیت زبانی مقدم می‌دارند. این همان استفاده از روش الگویی است: «آن که خود را پیشوای مردم سازد... پیش از آن که به گفتار تعلیم فرماید، باید به کردار ادب نماید.» (26) در درجة اول مربی باید با افعال پسندیدة خود، متربی را تربیت کند؛ زیرا طبع انسان این گونه است که با مشاهدة اعمال و افعال سریع‌تر تأثیر می‌پذیرد، تا با گفتار، و فعل انسان بیشتر از قول انسان، دال بر احوالات درونی اوست، (27) لذا اگر با عمل امری را تبلیغ کرد، اثرش بیشتر از این است که صرفاً با زبان به آن امر دعوت نماید. متولیان امور فرهنگی و تربیتی، و کسانی که مسئولیت تربیت و ارشاد دیگران را بر عهده دارد، بویژه رسانه‌های ارتباط جمعی لازم است ابتدا خود، از آداب و تعالیم دین و اخلاق آگاهی کافی داشته، پایبندی عملی خود را بدان نشان دهند، تا زمینه پذیرش آموزه‌های تربیتی فراهم شود. مخاطبان برای پیروی از آنچه از رفتار و حالات پیشوایان ببینند، آماده‌ترند تا گفتار آنان. آنها وقتی که در رفتارها خلاف آن گفتار را مشاهده کنند، به آن گفته‌ها بدگمان می‌شوند، هر چند که این گفتار درست و صحیح باشد. (28) بنابراین ارشاد و راهنمایی قبل از هر چیز نیازمند عمل است. در حدیث است که خداوند سبحان به حضرت عیسی (ع) فرمود: «ابتدا خودت را موعظه کن، اگر پندپذیر و اصلاح شدی، آن گاه مردم را موعظه کن، و الا باید از من شرم کنی که خودت پندپذیر نباشی ولی دیگران را موعظه کنی.» (29)پس از حضرات معصومان(ع)، نقش الگویى عالمان دینی، رهیافتگان، والدین، مربیان و معلمان نیز بسیار مهم و درخور توجه است. استفاده رسانه‌ها در نظام اسلامی از روش الگویى، مؤثرترین و طبیعى‌ترین وسیله براى انتقال ارزش‌هاى اخلاقى و فرهنگى در سطح جامعه است. رسانه‌ها می‌توانند در قالب سریال‌ها، برنامه‌های گفتگوی تربیتی و اخلاقی جذاب، در عرصه‌های گوناگون الگوهای اخلاقی و تربیتی را شناسایی و اقدام به تبلیغ و ترویج آنان نمایند. طبیعی است که بهترین و کارآمدترین شیوه، عمل و پایبندی اصحاب رسانه‌ها به فضائل و ارزش‌های اخلاقی است: بر همین اساس، امام صادق(ع) مى‌فرماید: «کُونوا دُعاةَ النّاسِ بِأَعْمالِکُمْ وَلاتَکُونوا دُعاةً بِألْسِنَتِکُمْ؛ به وسیله عمل خود، راهنما و راهبر مردم به سوى فضیلت‌ها شوید و تنها دعوتگر زبانى نباشید.» (30) امام صادق(ع) مى‌فرمایند: «هرگاه شخص عالم به مقتضاى علم خویش عمل نکند، اثر موعظه‌اش همچون آب باران بر روى سنگ صاف از قلب‌هاى مردم محو خواهد شد. (31) از این رو، رسانه‌ها در نظام اسلامی باید، خود بیش از همه مقید و پایبند به فضائل اخلاقی باشند. 8. زمان‌شناسی یکى دیگر از راهکارهاى نهادینه‌سازی ارزش‌های اخلاقی در رسانه، توجه به تغییرات و مقتضیات زمانى در انتقال این مفاهیم است. وقتى فرهنگ و ادبیات یک ملت در گردونه جامعه دستخوش تحول و دگرگونى مى‌شود، لازم است رسانه‌ها به‌عنوان عوامل فرهنگ‌ساز فعالانه وارد عرصه شده، رسالت دینی خویش را بر اساس مقتضیات زمان در عرضه‌ها گوناگون جامعه متناسب با سطح فهم و شعور و خواست جامعه به انجام رسانند. در همین زمینه، استاد شهید مطهرى مى‌گوید: «در هدایت و رهبرى نسل قدیم، که سطح فکرش پایین‌تر بود، ما احتیاج داشتیم به یک طرز خاص بیان و تبلیغ و یک جور کتاب‌ها، که امروز آن طرز بیان و آن طرز کتاب‌ها به درد نمى‌خورد. باید و لازم است رفورم و اصلاح عمیقى در این قسمت‌ها به عمل آید، باید با منطق روز و زبان روز و افکار روز آشنا شد و از همان راه به هدایت و رهبرى مردم پرداخت.» (32) در آموزه‌هاى دینى و اخلاقی، زمان‌شناسى مورد تأکید فراوان رهبران دینی ما است. امام على(ع) مى‌فرماید: «لاتَقْسِرُوا أَوْلادَکُمْ عَلى آدابِکُمْ فَأنَّهُمْ مَخْلُوقون َلِزَمانٍ غَیرِزَمانِکُمْ؛ فرزندانتان را به ادب خود(آنگونه که خود تربیت شده اید) مجبور نسازید که آنان پدیده‌هاى زمان دیگرى هستند.» (33) بنابراین، رسانه‌های ارتباط جمعی باید با آشنایی کامل با نسل نو، و نیازها و انتظارات آنان، هدایت این نسل را عهده‌دار شوند. علاوه بر این، اصحاب رسانه‌ها باید با آگاهی و شناخت کافی از مقتضیات روز جهانی و نیز شیوه‌های نوین تربیتی، و بهره‌گیری از سازوکارهای روان‌شناختی برای جذابیت بخشی به برنامه‌های خود، و مهارت افزایی برای افزایش توان رقابت با رسانه‌های سکولار جهانی و... همواره با لحاظ کردن عنصر زمان، در پی نهادینه سازی اخلاق در رسانه باشند. 9. مسئله‌محوری و ایجاد روحیه پرسشگری براى نهادینه‌سازی فضائل و طرد رذائل اخلاقی در رسانه‌ها، باید این امکان و بستر را فراهم ساخت تا افراد خود شخصاً در شکوفایى استعداد خویش سهیم باشند. اصحاب رسانه‌ها در ساخت برنامه‌ها، فیلم‌ها و تهیه گزارش‌های خویش، و... باید تلاش وافر برای افزایش سطح علم، دانش و معرفت مخاطبان نموده، روحیه پرسشگری را در آنان تقویت نمایند تا رسانه‌ها به‌عنوان یک رسانه آموزشی و تربیتی جلوه نموده و فرصتى را برای مخاطبان خویش فراهم سازند تا افراد خود به کشف و درک استدلال‌هاى منطقى مجهز شوند. پدران و مادران و یا معلمان از ناپایدارى فضائل اخلاقى و تمرد دانش آموزان و فرزندان خود شکایت مى‌کنند، مشکل این جاست که کار اغلب آنان نصیحت کردن و تحمیل کردن نظرات خودشان است. روش نصیحت مستقیم و لفظى، صرفاً جنبه برونى و ظاهرى دارد که هر لحظه باید منتظر فروپاشیدن آن بود. یکى از راه‌هاى مؤثر و پایدار در یادگیرى، استفاده از سبک طرح معما و سؤال و ایجاد بحران و مخمصه و ایجاد شور کشف و شوقِ دستیابى به حقیقت است. قرآن کریم در واقعه داستان حضرت ابراهیم(ع) به این موضوع اشاره مى‌کند و از طریق مواجه کردن مخاطب با معما و سؤال، مردم را به پوچى باورها و عقایدشان رهنمون مى‌سازد. آنجا که مى‌فرماید: «فَرَجَعُوا إلى اَنفُسِهِمْ؛آنها به فکر فرو رفتند و به حقیقت خود بازگشتند»(انبیاء:64 ). خاصیت طرح سؤال و معما این است که مخاطب به فکر کردن تشویق مى‌شود تا خود در بازشناسی، کشف واقعیت، تفهیم، اقناع، پذیرش منطقی خویش سهیم باشد. البته نباید منکر نقش موعظه و نصیحت و تذکر مستقیم بود. در حالى که با شیوه اکتشافى و طرح سؤال و معما، مخاطب با یک عامل درونى مواجه است که با آشنایى با علت رفتار خود، به اعمال درست پى مى‌برد. استفاده از شیوه پرسش و طرح سؤال، وسیله‌اى مؤثر براى درگیر کردن ذهن مخاطب در فرایند کشف و ابداع پدیده‌ها است. از طریق پرسش‌هاى سازنده، مهارت‌هاى خودآموزى و خودفهمى مخاطب پرورش مى‌یابد. بایسته است سیمای ج.ا.ا. با بهره‌گیری از این شگرد، در پی نهادینه و درونی‌سازی ارزش‌ها و فضائل اخلاقی، و طرد و اجتناب از رذائل اخلاقی برآید. 10. بسترسازی و آماده سازی مخاطبان از جمله مؤلفه‌هاى مهم در فرایند نهادینه‌سازی اخلاق در رسانه، مرتبط بودن نیاز درونى، با پیام است. براى پیدایش و تقویت رفتارهاى مطلوب، ارزشى و اخلاقی، روش‌هاى تحمیلى و اجبارى نمى‌تواند به گونه بایسته و شایسته مؤثر واقع شود. قالب‌ها و الگوهاى ساختگى و فرمان دادن و تحمیل کردن و واداشتن و بازداشتن، زور و اجبار، امر و نهی بدون در نظر گرفتن میل، اراده، آگاهى و ظرفیت و نیز منزلت افراد و در نهایت، دخالت‌هاى مستقیم، مانع کشف حقیقت و خودیابى‌هاى درونى می‌شود. در همین زمینه، علامه جعفرى مى‌گوید: «وظیفه اساسى تعلیم و تربیت این است که از راه آگاهى صحیح از وضع روانى انسان‌هاى مورد تعلیم و تربیت، هر حقیقتى شایسته، که براى فراگیرى یا گرویدن القا مى‌شود، انسان متعلم و مورد تربیت باید آن را یکى از پدیده‌هاى فطرت خود احساس کند، نه اینکه چیزى از بیرون به او تحمیل کنیم.» (34) البته هدایت، نقش مهمى در انتقال پیام اخلاقی دارد. ولى هدایت غیر از دخالت است. این همان چیزى است که خداوند به پیامبرش چنین گوشزد مى‌کند: «فَذَکِّرْ إنِّما أنْتَ مَُُذَکِّّرٌ لََسْتَ عَلَیْهِِْم بِمُصَیْطِرٍ؛ تذکر ده که تو فقط تذکردهنده‌اى، تو مسلط بر آنها نیستى که مجبورشان کنى»(غاشیه:21-22). بنابراین، در فرایند انتقال و نهادینه سازی ارزش‌ها و فضائل اخلاقی، اگر تمایل درونى و قلبى به وجود نیاید و اگر مخاطب آمادگی لازم را پیدا نکند، هرگونه ارتباط منطقی با مخاطب پایدار نخواهد بود و پیام نیز اوقع فی النفس نخواهد شد. این موضوع در کلام امیرالمؤمنین(ع) به شکل‌هاى گوناگون بیان شده است و نشان دهنده آن است که قلب به‌عنوان کانون میل،رغبت و گرایش نقش مهمى در پذیرش و باور پیام‌هاى تربیتى دارد. آن حضرت مى‌فرماید:«إِنَّ لِلْقُلُوب شَهْوَةً وإِقْبَالاً وَإِدْباراً فَأتُوهَا مِنْ قِبَلِ شَهْوَتِهَا وَإِقْبالِهَا فَأنَّ القَلبَ ِإذَا أُکْرِهَ عَمِیَ؛ دل‌ها را روى آوردنى و پشت کردنى است، پس دل‌ها را آنگاه به کار وادارید که خواهشى دارند و روى آوردنى؛ زیرا اگر دل را به اجبار به کارى وادارى، کور مى‌شود.» (35) کلامی به همین مضمون از آن حضرت نیز چنین آمده است: «إِنَّ هذِهِ الْقُلُوبَ تَمَلُّ کَمَا تَمَلُّ الأَبْدَانُ فَابْتَغُوا لَهَا طَرَائفَ الْحِکَمْ؛ همان طورى که تنها ملول و خسته مى‌شود، دل هم گاهى خسته مى‌شود؛ براى رفع خستگى آن، حکمت‌ها و دانش‌هاى شگفت آور را بطلبید.» (36) این حکمت گهربار، بیانگر این واقعیت است که میزان و اندازه پیام‌هاى تربیتى باید با کشش و ظرفیت مخاطب، نیاز و میل باطنى او سازگار و همسو باشد. اگر رغبت درونى را در نظر نگیریم، به هر میزان پیام‌هاى اخلاقى و تربیتى، مقدس و ضرورى باشند، چون خارج از ظرفیت و حوصله مخاطب است، نتیجه مناسبى نخواهد داد. امام على(ع)، نقش رغبت و پذیرش درونى را حتى در مقدس‌ترین اعمال یعنى عبادات مورد عنایت قرار داده و مى‌فرماید: «إِنَّ لِلْقُلُوبِ إِقْبالاً وَإِدْبَاراً فَاذا أَقْبَلَتْ فَاحْمِلُوهَا عَلَى النَّوافِلِ وَإِذَا أَدْبَر َتْ فَاقْتَصِرُوا بِهَا عَلَى الْفَرائضِ؛ براى قلب‌ها و دل‌ها میلى است و انزجارى، پس اگر دل تمایل داشت، او را بر انجام مستحبات وادارید و هرگاه اقبالى نداشت، به انجام واجبات اکتفا کنید.» (37) پیامبر اکرم(ص) نیز مراعات ظرفیت‌هاى روحى را در انجام تکالیف لازم دانسته، می‌فرمایند: «این دین، محکم و متین است، پس با ملایمت در آن درآیید و عبادت خدا را به بندگان خدا با کراهت تحمیل نکنید تا مانند سوار درمانده‌اى باشید که نه مسافت پیموده و نه مرکبى به جا گذاشته است.» (38) استاد شهید مطهرى مى‌گوید: «آنچه اسلام از انسان مى‌خواهد ایمان است نه تمکین مطلق، اعم از اینکه ایمان داشته باشد یا نداشته باشد. تمکین مطلق و ایمان با زور به درد نمى‌خورد و پایدار نیست. ایمان زوربردار نیست.» (39) بنابراین، رسانه‌ها لازم است پیام‌های اخلاقی، فضائل و ارزش‌های دینی و انسانی را با شگرد و مهارت خاص و به‌صورت غیرمستقیم و پس از حصول اطمینان از آمادگی مخاطب و نیز متناسب با سطح فهم و درک مخاطب و در قالب‌های گوناگون رسانه‌ای ارائه نمایند تا در ذهن، وجدان و نفس مخاطب مورد پذیرش واقع شده، و با پذیرش از روی طیب نفس، برای او به‌صورت ملکه درآید و سرانجام برای او درونی شود. 11. تکرار پیام و تنوع شیوه‌ها شرط اصلی و اساسی تأثیرگذاری پیام بر مخاطب و تغییر نگرش او، ارسال مکرر پیام و جلب توجه مخاطب، با لحاظ سایر شرایط است. شواهد عملی در الگوهاى یادگیرى در تغییر نگرش نشان مى‌دهد که براى تأثیرگذارى بیشتر یک پیام، جلب توجه مخاطبان و نیز تکرار آن پیام، میزان اثربخشى آن را بسیار بالا مى‌برد. از این رو، در آگهى‌هاى تبلیغاتى نیز از این روش و اصول یادگیرى و تغییر نگرش در مخاطبان به خوبى و فراوانى استفاده می‌شود. در این روش، براى هر چه تأثیرگذارى بیشتر یک پیام، از شخصیت‌هاى برجسته، مقبول و مورد اعتماد و کسانى که به گونه‌اى الگو شناخته مى‌شوند، بهره گرفته مى‌شود. تلاش بر این است تا با استفاده از مقبولیت و محبوبیت و مورد اعتماد بودن و یا جذابیت پیام، اقدام به متقاعدسازی، تغییر نگرش، اقناع و پذیرش مخاطب نمود. به نظر مى‌رسد، در این زمینه توجه به دو نکته مهم است: 1. تکرار پیام، 2. تعدد و یا تنوع شیوه پیام رسانی. رسانه‌های همگانی در ترویج اخلاق و آموزه‌های اخلاقی و نهادینه‌سازی فضائل اخلاقی در رسانه‌ها لازم است با تکرار پیام خاصى در فواصل زمانى مشخص و با بهره‌گیرى از شیوه‌ها و قالب‌های گوناگون و به‌صورت کاملاً جاذب و غیرمستقیم به ترویج آموزه‌های اخلاقی در این رسانه نمایند. باید براى تغییر نگرش، به مدل یادگیرى سه مرحله‌اى توجه ویژه نمود که عبارتند از: توجه، ادراک و پذیرش. برای مثال، مخاطبان در سنین مختلف داراى سطح هوشی و فهم متفاوتی هستند: برخی که دارای هوش بالایی هستند، ممکن است یک پیام پیچیده را زودتر از افراد داراى هوش کم‌تر درک کنند. با اینکه افراد با هوش، ممکن است کم‌تر مستعد متقاعد شدن و پذیرش و یا تسلیم شدن باشند؛ زیرا به استعدادها و توانایى‌هاى خود اطمینان بیشترى دارند. پیام وقتی از غنای لازم برخوردار و دارای محتوای قوی باشد و به وسیله استدلال‌های عقلی و منطقی نیز حمایت شود، البته به‌صورت مکرر در رسانه‌ای ترویج شود و به شیوه‌ها و در قالب‌های گوناگون فیلم، سریال، گزارش، مستند و... ارائه شود، بهتر مورد پذیرش قرار گرفته، نهادینه خواهد شد. از این رو، وقتى پیامی ضعیف و یا با استدلال قوى پشتیبانى نشود و یا جاذب نباشد و یا به یک شیوه و یا قالب خاص ارائه شود، افراد کمتری تحت تأثیر پیام قرار گرفته، آن را پذیرفته و نگرش خود را تغییر دهند. البته این گونه نیست که مخاطب تنها منفعل باشد، بلکه او نیز فعال است. در واقع، مسئله تغییر نگرش مانند ارتباطات، یک فرایند فعال و پویا و دوسویه است. رسانه و منبع پیام و مخاطبان مى‌توانند به طور متقابل در یکدیگر تأثیر داشته باشند. طبیعی است که همواره رسانه‌ها باید در پی سطح فهم مخاطبان و میزان مقبولیت برنامه‌های خود و نیز نیاز سنجی از آنان برآیند و همواره تلاش نمایند تا میزان رضایت مخاطب را افزایش دهند. تلاش کنند تا در جهت تغییر پیام (تعدیل در محتوا و افزایش کمیت و کیفیت و غنی‌سازی محتوای آن...) گام بردارند. اگر مخاطبان نسبت به یک پیام و یا برنامه‌ای واکنش منفى نشان دهند، رسانه باید از بیان آن پیام در مقطع زمانى خاص پرهیز کنند و به وقت و شرایط مناسب تری واگذارند. از این رو، توجه به عنصر زمان ارائه پیام خاص، علاوه بر تکرار و تنوع شیوه و قالب ارائه پیام نیز از جمله شگردهای نهادینه سازی فضائل و ارزش‌های اخلاقی در رسانه‌ها است. 12.توجه به عوامل تاثیرگذار در جذابیت برنامه‌ها باید توجه داشت که در عصر ارتباطات مقوله تبلیغ، از ارتباط یک سویه و تلقینى فراتر رفته و به فرایند دو سویه و تعاملى، میان گیرندگان و فرستندگان پیام تبدیل شده است تا جایی که این مقوله، متأثر از رویکردهاى نوین در پهنه فناورى ارتباطات، روان‌شناسى، جامعه‌شناسى، مردم‌شناسى و... شده است. در واقع تبلیغ، به ویژه در عرصه رسانه فرایندى است که محتوا، روش، ابزار و چیستى و چگونگى آن در تعامل با دو قطب سیال ارسال کننده(پیام رسان) و مخاطب(گیرنده پیام) تعیین مى‌شود. در چنین تعاملى پیچیده و چند جانبه‌اى، دست کم پنج عامل به‌صورت فعال دخالت دارند: چه کسى، چه چیزی را، به چه کسى، از چه طریقى، و در چه موقعیتى ارسال مى‌کند؟ بنابراین، در فرایند تبلیغ پیام، توجه به چند عنصر بسیار ضروری است: 1. شخصیت گوینده و پیام‌رسان در تبلیغ رسانه‌ای نقش مؤثرى ایفا مى‌کند. اینکه گوینده از چه پایگاه اجتماعی برخوردار مى‌باشد و نشان و خاستگاه اجتماعى او در چه حدّ و اندازه‌ای است، عنصری کلیدی و تاثیرگذار در ارسال پیام دینی و اخلاقی در عصر ارتباطات است. در همین زمینه، در آیات قرآن نیز به این موضوع اشاره شده است. پیامبرانی که به سوی قوم خویش مأموریت می‌یافتند، از کسانی بودند که از نظر پایگاه و منزلت اجتماعی و شخصیتی، در جایگاه معتبری بوده و مردمان ایشان را به‌عنوان انسان‌های صالح می‌شناختند. در اعتراضات مخالفان و تکذیب کنندگان دعوت و تبلیغ پیام الاهی، هیچگاه به موردی برخورد نمی‌شود که در آنجا به موقعیت اجتماعی پیامبران اعتراضی صورت گرفته باشد. حضرت ابراهیم(ع) از موقعیت و جایگاه مقبول اجتماعی نزد قوم خویش برخوردار بود. همچنین حضرت شعیب(ع) دارای قوم و قبیله با جایگاه و موقعیت برتر در جامعه حضور داشت. حضرت هود(ع) و صالح(ع) نیز چنین بودند. حتی در برابر فرعون، کسی مأموریت می‌یابد که از موقعیت و منزلت اجتماعی مناسبی برخوردار است و با آداب و رسوم دربار عصر خویش آشنایی دارد. در داستان حضرت موسی(ع) به سوی فرعون، به این مسئله از دو جنبه توجه شده است: آن حضرت با روحیات مخاطب آشنایی داشته و ادبیات و فرهنگ ایشان را خوب می‌شناخت. پبامبران با رعایت و شناخت استعدادها و قابلیت‌های مخاطبان خویش، پیام الاهی را ابلاغ می‌کردند(نجم:29 و30). ایشان با عنایت به مخاطب‌شناسی، از روش‌های مختلف بیانی سود می‌جستند(نحل:125). در باب پیام‌رسان برای اقناع مخاطب و جاذبیت پیام، این نکته انتظار می‌رود که فرستنده پیام در رسانه، خود پایبند پیام خویش باشد و به ارزش‌های اخلاقی و دینی در زندگی خود جامه عمل بپوشاند.(فصلت: 33). بنابراین، شخصیت پیام‌رسان، میزان اعتقاد و پایبندی او به پیامی که می‌فرستد، و چگونگی عملکرد اصحاب رسانه‌ها نسبت به پیام خود و سایر ویژگی‌های آنان، در جاذب بودن و تاثیر پیام نقش برجسته‌ای ایفا می‌کند. از منظر قران کریم، پیام رسان، اعم از افراد حقیقی همچون مبلغان دینی و یا افراد حقوقی و سازمان‌ها و متولیان فرهنگ و رسانه‌های جمعی می‌بایست دارای ویژگی‌ها و صفاتی چون آگاهی و علم(توبه:122؛ اعراف:62؛ مریم:43؛یوسف:108)، اخلاص(انعام:90؛ یونس: 72)، راستی و تعهد(آل عمران:187؛ ص: 86)، صبر و استمرار(یس:14؛ هود:12)، شجاعت (احزاب:39)، فصاحت(قصص:34)، ادب (مریم:42)، خوش خلقی(آل عمران: 159)، خیرخواهی (اعراف:62 و 68 و 79 و 93) و... باشند؛ زیرا تبلیغ دین و اخلاق دارای عرصه گسترده‌ای است که شامل رفتار، کردار، گفتار، و نوشتار ا ست. از این رو، هر فرد و یا نهاد و یا سازمانی که مبلغ دین، بویژه آموزه‌های اخلاقی است، پیش از هر چیزی خود باید به متن و محتوای پیام، باور داشته باشد و بدان متخلق باشد(احزاب:39؛ هود:56 و57). 2. دومین عنصر در تأثیرگذاری پیام، «مخاطب» است. بدین معنا که گروه هدف از نظر سن، جنس، قشر و طبقه اجتماعى و فرهنگى چه کسانى هستند و گیرنده و شنونده پیام از چه قشر و تیپ افرادی هستند؟ به عبارت دیگر، موقعیت پیام رسان و مخاطب چگونه است؟ زیرا وضعیت روحى و روانى و شرایط عاطفى و احساسى مخاطب و فضاى ذهنی و محیطی هر دو طرف تبلیغ و ارسال و دریافت پیام، تأثیر ژرفی در انتقال موثر پیام دارد. پیامبران الاهی با توجه به همین عنصر، در تبلیغ پیام الاهی از شیوه‌ها و روش‌های گوناگونی چون قصه، تمثیل، موعظه، پند، برهان و منطق استفاده می‌کردند. امروزه نوجوانان بیشتر در پی شناخت از راه تمثیل هستند و گروه‌های سنی تحصیل کرده، بیشتر پیام‌های منطقی و عقلانی را مورد توجه قرار می‌دهند. از این رو، قرآن کریم با توجه به کارکردهای چندگانه، از پیامبران الاهی می‌خواهد که با توجه به شرایط سنی و استعداد و قابلیت‌های مخاطبان و گیرندگان پیام، از روش‌های مختلفی چون برهان، جدل و موعظه و مانند آن در انتقال پیام دینی بهره گیرند(نحل: 125؛ نجم:29 و30). 3. محتوا، چیستی و ماهیت پیام و نیز جذابیت آن، از عناصر کلیدی جلب مخاطب است. پیام می‌بایست از نظر محتوا به گونه‌ای باشد که به نیازهای مخاطبان چون نیازهای شناختی و یا نگرشی ایشان پاسخ دهد و از نظر مخاطب دارای ارزش باشد. قرآن در این باره با پرسشی مقایسه‌ای می‌کوشد تا به ارزش محتوای پیام اشاره کند. از این رو، از مخاطبان خود می‌پرسد آیا کسی که به چیزهای پسندیده و نیکو دعوت می‌کند و کارهای خوب را تشویق می‌کند، از نظر مخاطبان بهتر از کسانی نیستند که چنین دعوتی را ندارند و پیام‌ها و دعوت‌هایشان حاوی چنین مطالبی نیست(فصلت: 33)؟ در حقیقت، قرآن به ارزش و محتوای پیام‌هایی که به سوی مخاطبان فرستاده می‌شود توجه داده، به پیام‌هایی اهتمام می‌ورزد که از ویژگی‌هایی چون دعوت به نیکی، بینش، نگرش و خوبی برخوردار باشد. 4. توجه به روش‌هاى پیام رسانى نیز به‌عنوان عامل اصلى و تأثیرگذار در جاذبیت پیام و درک آن نقش مهمى ایفا مى‌کند؛ زیرا روش بیان و تبلیغ هر پیامى با پیام دیگر و نیز برای پیام واحد هر مخاطبی نسبت به مخاطب دیگر تفاوت دارد. از این رو، توجه به ابزار انتقال پیام در رسانه مورد نظر، رهیافت‌هاى درونى و بیرونى و نیز روش‌هاى پیام‌رسانى از جهت روش مستقیم و غیرمستقیم بودن، از دیگر عناصر و مؤلفه‌هاى جاذبیت و تأثیرگذاری پیام دینی است. روش‌هایی چون سخنوری و گفتارهای همراه با نرمی، سلاست، روانی و روشنی(نساء:63؛ طه:27 و 28 و44؛ نحل:35)، شعر و نظم (شعراء:224 و227)، تاکید بر مشترکات(آل عمران:64؛ عنکبوت: 46)، برخورد محبت آمیز(طه: 43 و 44) و بشارت و امیدواری به پیامدهای خوش(انعام:54)، همزبانی با مخاطبان(ابراهیم:4)، تهییج عواطف و احساسات(بقره:54؛ مائده:20 و21)، ساده گویی(مریم:97 ؛ دخان: 58) از دیگر عوامل تاثیرگذار در متقاعدسازی مخاطبان پیام است که در قرآن به آنها اشاره شده است. همچنین بهره‌گیری از ابزارها و فناوری روز مانند منادیان و جارچیان در گذشته و ماهواره و اینترنت و پیامک در عصر حاضر(اعراف:111 و 112؛ شعراء: 36 و 37) و نامه‌ها در اشکال گوناگون آن (نمل:28 و31)، از جمله ابزارهایی است که قرآن کریم بر آن تأکید دارد. البته این به معنای انحصار ابزارهای اطلاع رسانی و ابلاغ پیام به این موارد خاص نیست؛ زیرا مواردی که قرآن بیان می‌کند، با توجه به امکانات و ابزارهای شناخته شده در عصر نزول و به‌عنوان نمونه بوده است. به عبارت دیگر، هر یک از مؤلفه‌هاى فوق در جاذبیت بخشی به پیام اخلاقی و یا دینی را مى‌توان بر حسب ساختار عناصر فعالیت‌هاى ارسال و دریافت پیام برای مخاطبان بدین‌گونه بیان کرد: 1. مخاطب‌شناسى؛ 2. نیازشناسى؛ 3. روش‌شناسى؛ 4. موقعیت‌شناسى؛ 5. زبان‌شناسى؛ 6. زمان‌شناسى؛ 7. پیامدشناسى؛ علاوه بر موارد فوق، از منظر دین و در زبان قرآن کریم، در جاذب بودن برنامه‌ها، توجه به محورهای زیر ضروری است: 1. بى پیرایگی و روشنی پیام قرآن کریم سبک، روش و متد تبلیغ را خود مستقیماً، و یا از زبان پیامبران بیان کرده است و راجع به سبک و روش تبلیغ، واژه «البلاغ المبین»(عنکبوت:189) را به کار برده است؛ یعنى ابلاغ و تبلیغ واضح، روشن و آشکار. مقصود از آن، مطلوب بودن، سادگى، و بى‌پیرایگى پیام است، به طورى که مخاطب در کمال سهولت و سادگى آن را بفهمد و درک کند در لفافه، مغلق و پیچیده بودن، شیوه تبلیغ قرآن و پیامبران نیست. باید بى پرده سخن گفت، و با مردم رو راست بود. 2.نصح و خلوص قرآن می‌فرماید: پیام باید خالص، ناب و بدون غش باشد: «أُبَلِّغُکُمْ رِسالاتِ رَبِّی وَ أَنَا لَکُمْ ناصِحٌ أَمِینٌ (انعام:68). نصح و ناصح بودن یعنی از روی خیرخواهی و خلوص باشد. «دعوا الله مخلصین له الدین لئن انجیناه من هذه لنکونن من الشاکرین؛ در آن حال خدا را پاکدلانه می‌خوانند که اگر ما را از این ورطه برهانی، قطعاً از سپاسگزاران خواهیم شد»(یونس:22). ناصح واقعى کسى است که خلوص کامل داشته باشد. توبه نصوح؛ یعنى توبه خالص. رسانه‌ها در بیان پبام و ارسال پیام‌های خود، بوسیله درونی‌سازی اخلاق باید ناصح، خالص و بدون غش باشد و هدف آن خیرخواهى و برخاسته از سوز دل باشد. 3. فروتنی از دیگر عوامل تأثیرگذار بر جاذب بودن پیام در رسانه، در سبک قرآنی و دینی، تواضع و فروتنى است. فرد و یا رسانه‌ای که مى‌خواهد هدایتگر مردم باشد، باید در مقابل مردم، در نهایت فروتنی باشد؛ یعنى پر مدعایى نکند، اظهار انانیت و منیت نکند، مردم را تحقیر نکند، بلکه باید در نهایت خضوع و فروتنى باشد(عراف: 63). پیامبر در اوج تواضع و فروتنی می‌فرماید: «قل انما انا بشر مثلکم؛ بگو به مردم، من هم بشرى مثل شما هستم،»(کهف:110). مردمی بودن، احترام به مردم، احترام به ارزش‌های آنان، رمز و راز موفقیت هر رسانه‌ای در درونی‌سازی ارزش‌های اخلاقی است. 4. رفق و نرمش رفق، مدارا و نرمش، یعنى پرهیز از خشونت در ارسال و بیان پیام است. خداوند موسى و هارون را براى دعوت فردى مثل فرعون فرستاد که ادعای خدایی داشت، با این وجود می‌فرماید:« فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَیِّناً لَعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشى (طه:44) با این فرد متکبر به تمام معنا، با نرمى سخن بگویید باشد که متذکر بشود و از خداى خودش بترسد. قرآن کریم درباره پیامبر اکرم(ص)مى‌فرماید: «فبما رحمة من الله لنت لهم ولوکنت فظا غلیظ القلب لانفضوا من حولک...؛ پس به [برکت] رحمت الاهی با آنان نرمخو [و پرمهر] شدی و اگر تندخو و سخت‌دل بودی، قطعاً از پیرامون تو پراکنده میشدند(آل عمران:159). 5.تبشیر و انذار یکی از روش‌های تربیت دینی که از نهج البلاغه استفاده می‌شود، روش انذار و تبشیر است. این روش همواره توسط پیامبران الهی اعمال می‌شده است. چنان که از آنها در قرآن به‌عنوان مبشّر و منذر یاد شده است. حضرت علی(ع) یکی از روش‌های پیامبر گرامی اسلام برای تربیت مردم را انذار و تبشیر می‌دانند: «همانا خداوند محمد… را نشانه‌ای قرار داد برای قیامت و مژده دهنده به بهشت و ترساننده از عقوبت.» (40) همچنین می‌فرمایند: «محمد… امین وحی اوست و خاتم فرستادگانش، مژده دهنده به رحمت او و ترساننده از کیفر او.» (41) انذار و تبشیر(خوف و رجاء) نقش مهمی در فراهم کردن زمینة تربیت اخلاقی و دینی مخاطب و متربی دارد. امام علی(ع) می‌فرمایند: «از خدا در آن چه اعلام خطر کرده است بر حذر باشید! از خدا آن گونه بترسید که نیازی به عذرخواهی نداشته باشید.» (42) باز می‌فرمایند: «برای رسیدن به بهشت جاویدان رفتاری متناسب با آن انجام دهید.» (43) یعنی اگر آن گونه که خداوند امر فرموده رفتار کنید، به بهشت خواهید رسید و نعمت‌های بهشتی در انتظار شماست. بنابراین، شیوه تشویق و بشارت و نیز تنبیه و ترساندن و متنبه کردن، شیوه پسندیده تربیت دینی و اخلاقی است که باید رسانه‌های ارتباط جمعی با تأسی به آن نسبت به نهادینه‌سازی اخلاق در رسانه، گام مؤثری بردارد. قرآن کریم درباره پیامبر اکرم(ص) فرمود: «یا ایها النبى انا ارسلناک شاهدا و مبشراً و نذیراً* و داعیاً الى الله باذنه و سراجاً منیراً؛ اى پیامبر! ما تو را فرستادیم مبشر و نوید دهنده، و منذر و اعلام خطر کننده، و دعوت کننده به سوى خدا به اذن او، و چراغى نورانى(احزاب:45 و46). «تبشیر» مژده دادن واز مقوله تشویق است. باید تلاش شود همواره علاوه بر تشویق و تبشیر، از روش انذار نیز بهره گرفت تا ارزش‌های اخلاقی و دینی بهتر در نفوس افراد جای گرفته، درونی شوند. 6.استفاده از روش غیرمستقیم در ارائه پیام‌های اخلاقی و دینی در رسانه‌ها، که نقش هدایت گری، تربیتی و انسان سازی دارد، کاراترین روش، بهره گیری از روش تربیتی غیرمستیقم است که روشی تاثیرگذار و مؤثر است. 7. تلقین و القا اصل پذیرش یک رفتار و یا عمل و یا اندیشه، مبتنی بر تغییر نگرش فرد و مخاطب است. طبق این اصل، هرگاه بخواهیم تغییر و تحولی در باطن کسی پدید آوریم، باید امکان تغییر نگرش او را فراهم آوریم. به‌عبارت دیگر، اگر در نگرش فرد و مخاطب تحولاتی پدید آید، احساسات، افکار و تصمیم‌گیری‌های مطلوبی در درون او ایجاد خواهد شد. از روش‌هایی که ناظر به این اصل است، روش تلقین به نفس است. تلقین به‌صورت قولی، که از طریق به زبان آوردن قولی معین و فعلی که با آشکار ساختن عملی، تأثیر در درون فرد به وجود می‌آورد. (44) هرگاه دو گونه تلقین قولی و فعلی با هم آمیزند، تأثیری دوچندان به بار می‌آورند. با تلقین، هیجانات و نگرش‌ها جذب می‌شوند. «تلقین در اخلاق، می‌تواند جذب عادات خوب شخصی و رسوم جامعه را تسهیل کند و غالباً ابزار نیرومندی در تقویت وجدان است.» (45) برجسته سازی فضائل اخلاقی در رسانه از طریق القا و تلقین، نمونه بارز این به‌هم‌آمیختگی است. بازیگر در سریال تلویزیونی و یا کارشناس در گفتگوی علمی و یا هنرپیشنه در برنامه کودک و یا مجری در برنامه رادیویی، سخنان زیبای اخلاقی بر زبان می‌راند و حرکات معینی انجام می‌دهد که هریک، با حالات باطنی ویژه‌ای تناسب دارد و مخاطب را مجذب پذیرش فضائل اخلاقی خاصی می‌کند. در رسانه از طریق نشان دادن این تلقین قولی و فعلی و به روش مستقیم، زیبایی‌ها و برکات فضائل اخلاقی به نمایش گذاشته می‌شود و تأثیر ویژة خود را القا می‌کند. 8.آراستن ظاهر و تزیین کلام اصل دیگری که در تربیت اسلامی و درونی‌سازی ارزش‌های اخلاقی به آن پرداخته شده، اصل آراستگی است. این اصل بیانگر آن است که در فرایند درونی‌سازی ارزش‌ها، آنچه عرضه می‌شود باید به‌خوبی آراسته شود تا رغبت‌ها برانگیخته شود. (46) روش‌هایی که از طریق آنها آراستگی تأمین می‌شود عبارتند از: روش آرستن ظاهر و روش تزیین کلام. طبیعی است که در رسانه، غالباً از شیوه نخست باید بهره گرفته شود. در برقراری ارتباط با مخاطب، باید به آراستگی ظاهر پرداخت تا با زیبایی آشکار، زمینه برای آراستگی باطنی فراهم شود. زیبایی‌خواهی یکی از خواسته‌های فطری انسان است که در مراحل گوناگون رشد کودکی، نوجوانی و جوانی، به منزلة عاملی مؤثر در جلب و جذب افراد دخالت می‌کند. می‌توان از توجه دادن به زیبایی‌های مادی به‌مثابة زمینه‌ای برای گرایش به زیبایی معنوی استفاده کرد. در روش تزیین کلام، با استفاده از کلام زیبا و جذاب، به‌خصوص در پرداختن به اشعار حماسی و واژگان و کلام همراه با مضامین دینی، اخلاقی و تربیتی در مورد فضائل اخلاقی می‌توان برای تهییج احساسات مثبت اخلاقی در جهت یادگیری و توجه به فضائل دینی و اخلاقی بهره برد. نتیجه‌گیری بر اساس آنچه گذشت، این پژوهش با هدف تبیین راهکارهای نهادینه‌سازی اخلاق در رسانه تدوین شده است. هر نظام سیاسی برای تحقق اهداف، آرمان‌ها، و ارزش‌های مورد نظر خویش، نیازمند ابزارها و سازوکارهای لازم در این زمینه است. در عصر انفجار اطلاعات و ارتباطات، رسانه‌ها مهمترین، پرنفوذترین، ماندگارترین و به نوعی کم هزینه‌ترین ابزارها در این عرصه می‌باشند. امروزه رسانه‌ها می‌توانند نقش بی‌بدیلی در نهادینه‌سازی ارزش‌ها در جامعه ایفا نمایند. راهکارهای نهادینه‌سازی ارزش‌ها در رسانه عبارتند از: 1. رسانه‌ای در تحقق اهداف و برنامه‌های مورد نظر موفق خواهد بود که «مخاطب‌شناس» خوبی باشد؛ انتظارات و نیازهای مخاطبان را با چاشنی «زمان‌شناسی» رصد کرده، متناسب با سطح فهم مخاطبان، پاسخگوی نیازها و خواست‌های آنان باشد. 2. رمز و راز موفقیت هر رسانه‌ای ارتباط با مخاطب و دادن نقش بی‌بدیل به مخاطب و به اصطلاح «دوسویه و تعاملی بودن برنامه‌ها» است. از این طریق رسانه می‌تواند با «نفوذ و مقبولیت اجتماعی»، ارزش‌های مورد نظر را در جامعه ترویج نماید. 3. ابتنای برنامه‌ها بر فطرت خدادای بشر و «فطرت مداری» بودن برنامه‌های رسانه‌ها، که همزمان بر «هشداردهی» و «بیدارسازی» جان‌های خفته، و نیز «پیراسته‌سازی و آراسته سازی» آن تاکید دارد، از دیگر راهکارهای توفق رسانه‌ها در یک نظام دینی برای ترویج ارزش‌های دینی است. 4. همچنین رسانه‌ای که بر «مسئله‌محوری و ایجاد روحیه پرسشگری»، تاکید دارد و در تلاش است تا با «بسترسازی»، مخاطبان را برای پذیرش برنامه‌ها و ارزش‌های مورد نظر «آماده سازد»، رسانه‌ای موفق خواهد بود. 5. بالاخره اینکه، رسانه‌ای که با «تکرار پیام و تنوع شیوه‌ها»، و با توجه به «عوامل تاثیرگذار در جذابیت برنامه‌ها»،اقدام به «الگودهی، اسوه‌سازی و الگوسازی» می‌کند، براحتی قادر خواهد بود، ارزش‌های مورد نظر را در جامعه دینی ترویج نموده، الگوهای مورد نظر را از طریق جذابیت برنامه‌ها در قالب روش الگویی برجسته سازد. پی‌نوشت‌ها: 21. محمد تفی مصباح یزدی، اخلاق در قرآن، ص46-48 22. مصطفی عباسی مقدم، نقس اسوه ها در تبلیغ، ص23 23 . نهج البلاغه، فیض الاسلام، خطبه234 24. همان، خطبه 96 25. نهج البلاغه، خطبه 160، ش 14 و23 26. نهج البلاغه، ترجمه سیدجعفر شهیدی، ص 371 27. ابن ابی‌الحدید معتزلی، شرح نهج البلاغه، ج 18، ص 221 28. همان 29. نهج البلاغه، ج 4، ص 256. 30. عباس قمی، سفینة البحار و مدینه الحکم و الاثار، ج2، ص278 31. محمد بن یعقوب کلینی، اصول الکافی، ج1، ص44 32. مرتضى مطهرى، ده گفتار، ص185 33. نهج البلاغه، شرح ابن ابى الحدید، ج20، قصار102 34 . عبدالعظیم کریمى، تربیت چه چیز نیست؟(چگونه تربیت نکنیم)، ص 137 35. نهج البلاغه، فیض الاسلام، قصار184 36. همان، قصار188 37. همان، قصار304 38. محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج71، ص212 39. مرتضى مطهرى، پیرامون جمهورى اسلامى، ص118ـ119 40. همان،خطبه 160، ش 34. 41. همان، خطبه 173، ش 1 42. نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، ص 69 43. نهج البلاغه، خطبه 132، ش 7. 44. خسرو باقری، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، ص 123 45.C.f. Bull، S. Norman، Moral Education، London، Rout ledge and kegan Paull، 1973 46. خسرو باقری، همان. منبع: فصلنامه پژوهش های تربیتی – شماره 8 پایان متن/
93/08/17 - 00:45
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 31]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها