واضح آرشیو وب فارسی:جام نیوز:
نقد و بررسی آیة السابقون الاولون
اقتضاى ظاهر آیه این است كه مقصود، سبقت در اظهار ایمان و اسلام و پیروى از پیامبر اكرم صلى الله علیه وآله نباشد؛ زیرا كلمه و لفظ (السابقون) معناى مشتركى دارد و به موضوع معینى اختصاص ندارد.
به این مطلب امتیاز دهید
به گزارش سرویس دینی جام نیوز، خداوند در قرآن كریم مىفرماید:
وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهاجِرینَ وَ الْأَنْصارِ وَالَّذینَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسانٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ وَأَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْری تَحْتَهَا الْأَنْهارُ خالِدینَ فیها أَبَداً ذلِكَ الْفَوْزُ الْعَظیم(توبه/100) پیشگامان نخستین از مهاجرین و انصار، و افرادى كه به نیكى از آنها پیروى كردند، خداوند از آنها خشنود گشت، و آنها (نیز) از او خشنود شدند و باغهایى از بهشت براى آنان فراهم ساخته، كه نهرها از زیر درختانش جارى است جاودانه در آن خواهند ماند و این است پیروزى بزرگ!.
نقد و بررسی: استدلال به این آیه بر دو محور استوار است:
1. رضایت دائمى خداوند از اصحاب؛
2. وعده قطعى بهشت به آنان.
مقصود از (السابقون) چیست وكیست؟ سبقت كه در این آیه امتیازى بزرگ محسوب شده است؛
چه معنایى از آن اراده شده است؟
آیا صرفا اگر در مسلمان شدن فردى بر دیگرى تقدم داشته باشد، مصداق این آیه خواهد بود؟
و یا افزون بر پذیرش اسلام امتیازاتى از قبیل پایبندى به دستورات خداوند و پیشتاز بودن در كارهاى خیر و اطاعت و پیروى از رسول خدا صلى الله علیه وآله و در یك كلام در آزمون بزرگ مسلمانى پیروز شدن نیز لازم است؟. دانشمند بزرگ اسلامى مرحوم سید مرتضى رحمة الله علیه در این باره مىفرماید: وأول ما نقوله: إن ظاهر هذه الآیة لا تقتضی أن السبق المذكور فیها إنما هو السبق إلى اظهار الإیمان والاسلام واتباع النبی صلى الله علیه وآله، لأن لفظ ( السابقین ) مشتركة غیر مختصة بالسبق إلى شئ بعینه.
وقد یجوز أن یكون المراد بها السبق إلى الطاعات، فقد یقال لمن تقدم فی الفضل والخیر: سابق ومتقدم. قال الله تعالى: (وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ. أُوْلَئكَ الْمُقَرَّبُون ) (الواقعة / 10 و 11 ) فإنما أراد المعنى الذی ذكرناه، وقال تعالى: (ثمَُّ أَوْرَثْنَا الْكِتَابَ الَّذِینَ اصْطَفَیْنَا مِنْ عِبَادِنَا فَمِنْهُمْ ظَالِمٌ لِّنَفْسِهِ وَ مِنهُْم مُّقْتَصِدٌ وَ مِنهُْمْ سَابِقُ بِالْخَیرَْاتِ ) (فاطر / 32 ) ویكون معنى قوله تعالى ( الأولون ) التأكید للسبق والتقدم والتدبیر فیه، كما یقال: سابق بالخیرات أول سابق.
وإذا لم یكن هاهنا دلالة تدل على أن المراد بالسبق فی الآیة إلى الإسلام فقد بطل غرض المخالفین وإذا ادعوا فیمن یذهبون إلى فضله وتقدمه أنه داخل فی هذه الآیة إذا حملنا على السبق فی الخیر والدین احتاجوا إلى دلیل غیر ظاهر الآیة، وأنى لهم بذلك. اقتضاى ظاهر آیه این است كه مقصود، سبقت در اظهار ایمان و اسلام و پیروى از پیامبر اكرم صلى الله علیه وآله نباشد؛ زیرا كلمه و لفظ (السابقون) معناى مشتركى دارد و به موضوع معینى اختصاص ندارد. و از طرفى مىشود گفت: مقصود، سبقت در اطاعت و پیروى است؛ زیرا گاهى به افرادى كه امتیازى در خوبیها و اعمال خیر دارند گفته مىشود او بر دیگران سبقت گرفته و مقدم است. خداوند مىفرماید: سبقت گیرندگان مقدمند، آنان همان مقربانند. در این آیه خداوند همان چیزى كه ما گفتیم اراده فرموده است. و در آیه دیگر مىفرماید: سپس این كتاب را به آن بندگان خود كه آنان را برگزیده بودیم به میراث دادیم؛ پس برخى از آنان بر خود ستمكارند و برخى از ایشان میانه رو، و برخى از آنان در كارهاى نیك به فرمان خدا پیشگامند. و معناى این فرمایش خداوند (الْأَوَّلُونَ) در آیه مورد بحث تاكید بر پیشتاز بودن و اندیشه در آن است؛ همانگونه كه گفته مىشود: پیشتاز در خوبیها، نخستین فرد انجام دهنده آن است. بنابراین هنگامى كه در این آیه دلیلى نباشد که بتواند سبقت در اسلام آوردن را به عنوان امتیاز معرفى كند، مقصود مخالفان باطل شده و هنگامى كه آیه را حمل بر سبقت در خیرات و دین كردیم، (و نه سبقت در اسلام آوردن) اگر بخواهند کسانى را که مدعى فضل و پیشگامى ایشان هستند (خلفا) را در این آیه وارد کنند به ناچار نیازمند این هستند كه دلیلى غیر از ظاهر آیه ارائه کنند؛ ولى چگونه مىتوانند چنین دلیلى بیاورند؟!. - المرتضی علم الهدی، أبو القاسم علی بن الحسین بن موسى بن محمد بن موسى بن إبراهیم بن الإمام موسى الكاظم علیه السلام (متوفای436هـ)، رسائل المرتضى، ج 3، ص 88، تحقیق: تقدیم: السید أحمد الحسینی / إعداد: السید مهدی الرجائی، ناشر: دار القرآن الكریم – قم، 1405هـ.
۲۰/۰۷/۱۳۹۳ - ۱۴:۱۲
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام نیوز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 55]