محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1846659679
ابراهیم (ع) و خاندانش در تورات و قرآن
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
ابراهیم (ع) و خاندانش در تورات و قرآن
از منظر تورات، ابراهیم صاحب عهد الهی است و پس از ایشان نیز این عهد به فرزندان ایشان از نسل اسحاق و یعقوب می‌رسد. تورات این عهد را همان مالکیت نیل تا فرات می‌داند، اما در مقابل، قرآن این عهد را مقام امامت می‌داند و تمام فرزندان ابراهیم را مشروط به اینکه از ظالمان نباشند، صاحب عهد می‌داند.
بخش دوم و پایانی ج. یعقوب علیهالسلام و بنی‌اسرائیل 1. در تورات از منظر تورات، اسحاقعلیهالسلام که جانشین ابراهیم علیهالسلام بود، صاحب دو فرزند توأم شد. اولی را عیسو (پرمو) و دومی را یعقوب (تعقیب می‌کند) نامید. تورات معتقد است ابتدا قرار بود عیسو جانشین پدر شود، ولی همسر اسحاق با حیلهای یعقوب را به جای عیسو نزد یعقوب فرستاد و یعقوب عهد جانشینی را از پدر گرفت و پدر متوجه نشد.[48] یعقوب با رفتاری بحث‌انگیز در مقام وارث عهد الهی در صحنة رویدادهای کتاب مقدس ظاهر می‌شود. او براساس سنت نوزو، دربارة تضمین حقوق وراثت برای خود، با عیسو معامله می‌کند. او با یک کاسه خورشت، حق نخست‌زادگی را صاحب می‌شود. او این حق را به صورت شفاهی دریافت می‌کند و این عهد هم تغییرناپذیر است. رسمی که با قوانین معاصر آن دوره نیز سازگار بود.[49] یعقوب، جانشین اسحاق شد. یعقوب ملقّب به اسرائیل بود. برخی میگویند اسرائیل یعنی کسی که بر خدا پیروز شد، اما ترجمة صحیح آن به عبری عبارت است از کسی که بر قهرمان پیروز شد یا کسی که همراه خدا می‌جنگد و علت آن، کشتی گرفتن یعقوب با الوهیم (خدا) است که به پیروزی یعقوب انجامید و خدا او را اسرائیل نامید.[50] البته یهودیان معتقدند اینجا مراد از الوهیم یکی از فرشتگان خداست، نه ذات مجرّدِ محض حی قیوم.[51] یعقوب دوازده فرزند داشت به نامهای لاوی، یساکار، یهودا، بنیامین، یوسف، شمعون، زبولون، جاد، اشیر، دان، نفتالی رؤبین، که بنیامین و یوسف از یک مادر بودند. به این دوازده نفر بنی‌اسرائیل (یعنی فرزندان یعقوب) و به فرزندان آنان اسباط بنی‌اسرائیل می‌گفتند. تمام داستانهای مربوط به بنی‌اسرائیل به این دوازده سبط مربوط می‌شود. در تورات داستان اسرائیل و بنی‌اسرائیل به تفصیل بیان شده است و از آنان با عنوان قوم برگزیده و مالک ارض موعود نام برده شده است.[52] یعقوب مذبحی در بت ال (بیت ایل) بنا کرد که در مقابل بت‌پرستی بود. در آنجا خدا عهد خود را با او تمدید کرد. او که قبلاً با نیرنگ عهد را ربوده بود، با بخشش برادرش، برای عهد الهی صلاحیت یافت.[53] داستان خواب یوسف و حسادت برادرانش نسبت به او، طرح قتل یوسف، انداختن یوسف به چاه، نجات یوسف و عزیمتش به مصر، زندان و تعبیر خواب او، رسیدن او به مقام صدارت اعظم مصر، قحطی در کنعان، عزیمت برادران یوسف به مصر برای آذوقه، دعوت یوسف از برادران برای مسافرت به مصر و ورود بنی‌اسرائیل به مصر داستانهایی است که در سفر پیدایش تورات مطرح شده است. سفر پیدایش، با مرگ یوسف خاتمه مییابد. سفر خروج با داستان اسباط بنی‌اسرائیل و پیشرفت آنان از نظر علوم و فنون آغاز می‌شود و تا آنجا ادامه دارد که فرعون مصر به آزار بنی‌اسرائیل پرداخت و بنی‌اسرائیل برای رهایی از ظلم او، از خداوند تقاضای رهبر کردند تا آنها را از این وضعیت برهاند و خداوند حضرت موسی را فرستاد و آنان نیز از او تبعیت کردند. 2. در قرآن قرآن بحث حیله را در قبول جانشینی امر رسالت در مورد حضرت یعقوب علیهالسلام و یا داستان کشتی گرفتن یعقوب با خدا را نمیپذیرد، اما بسیاری از اقوال تورات در مورد یعقوب، یوسف و بنی‌اسرائیل را میپذیرد. سورة یوسف مشترکات زیادی با اواخر سفر پیدایشِ تورات دارد؛ اما نکته قابل ذکر این است که قرآن همواره با نگاه همراه با احترام و عصمت به یعقوب، یوسف و انبیای بنی‌اسرائیل مینگرد و از نسبت دادن گناه و پلیدی به آنان پرهیز می‌کند و آنان را بندگانی صالح، عابد و مطیع در برابر خداوند می‌داند. 2. حضرت موسی علیهالسلام [54] موسی‌بن‌عمرام (عمران) شخصیت محوری تورات است. از منظر تورات، پس از ظلم فراوانِ فرعون به بنی‌اسرائیل و به بردگی گرفته‌شدن آنان توسط فراعنه، آنان از خداوند تقاضای رهبری برای نجات از دست فرعون کردند و خداوند نیز دعای آنان را اجابت کرد و حضرت موسی را برای آنان برانگیخت.براساس گزارش کتاب مقدس، در ابتدا شخصیتِ محوری تمام وقایع قوم عبرانی حضرت موسی بود و هیچ شکی وجود ندارد که موسی شخصیتی تاریخی بود.[55] افزون بر این، او منجی بنی‌اسرائیل نیز بود. بسیاری او را مؤسس دین یهود می‌دانند و او را با شخصیت‌های مهم تاریخی مانند عیسی و محمد که بنیان‌گذار دین‌های خاصی بودند، مقایسه می‌کنند.[56] أ. تولّد و رشد موسی علیهالسلام 1. در تورات سفر خروج و سفر اعداد در تورات، به سرگذشت حضرت موسی و بنی‌اسرائیل می‌پردازد. در سفر خروج بیان شده است که شخصی از قبیله لاوی[57] با یکی از دختران قبیله خود ازدواج کرد و دارای پسری زیبا شد و چون به دستور فرعون پسران بنی‌اسرائیل را میکشتند،[58] مادر نوزاد، او را به مدت سه ماه مخفی نگاه داشت و چون مخفی نگه‌داشتن او بیش از این ممکن نبود، صندوقی تهیه، و منافذ آن را قیراندود کرد و کودک را در آن نهاد و در نیل رها کرد و خواهر موسی همراه صندوق رفت. اندکی بعد، دختر فرعون صندوق را دید و به کنیز خود دستور داد صندوق را بیاورد. وقتی کودک را در آن مشاهده کرد، گفت او از عبرانیان است. خواهر موسی جلو رفت و گفت آیا بروم زنی شیرده از عبرانیان بیاورم تا به کودک شیر دهد. دختر فرعون پذیرفت و خواهر موسی نیز مادر طفل را آورد و او دایه موسی شد و موسی نزد مادرش رشد یافت و دختر فرعون او را موسی (در عبری، موشه یعنی از آب کشیده شده) نامید.[59] این داستان بیانگر توجه خدای موسی ـ که در آینده یهوه نامیده می‌شود به موسی می‌باشد که قرار است رسالتی بزرگ بر عهدة او قرار دهد. این داستان در حدود 1250ـ 1300 ق.م بوده است و موسی در دامان مادر و تحت حمایت دختر فرعون بزرگ شد و این امر، امکان تحصیل و رشد در بزرگ‌ترین مرکز تمدن آن روزگار را برای او فراهم ساخت تا موسی به سلاح دانش و حکمت نیز مسلح شود.[60] تا اینکه روزی موسی برای دیدن قوم خود (عبرانیان) از قصر خارج شد و ظلم یک مصری (قبطی) بر یک بنی‌اسرائیلی را دید که مداخلة موسی، منجر به قتل آن مصری شد. وقتی جریان مرگ مصری توسط موسی برملا شد، فرعون دستور قتل موسی را صادر کرد و موسی به سرزمین مدیان که تحت تسلّط فرعون نبود، فرار کرد و در آنجا با راهبی به نام یترون (شعیب) آشنا شد و با صفوره دختر او ازدواج کرد و از او صاحب فرزندی شد به نام جرشون (یعنی غریب). موسی تا سالها به شبانی گوسفندان یترون پرداخت تا اینکه مهم‌ترین حادثة زندگیاشکه منجر به رسالت و اعزام به مصر برای نجات بنی‌اسرائیل شد، به وقوع پیوست.[61]رشد در دربار، مانع از این نشد که موسی با مصائب بنی‌اسرائیل آشنا نشود و به همدردی نپردازد. همین امر او را در آینده در امر رسالت موفق‌تر کرد.[62] 2. در قرآن آنچه در باب دوم سفر خروج آمده، با آنچه در سورة قصص در قرآن آمده است، شباهت‌های بسیار دارد و تفاوت‌ها بسیار ناچیز است. تفاوت اصلی آن است که براساس قرآن، همسر فرعون کودک را سرپرستی کرد، اما تورات می‌گوید دختر فرعون سرپرستی موسی را برعهده داشته است.زندگی در قصر فرعون، سبب آشنایی موسی با حکمت و دانش شد و چوپانی گوسفندان شعیب او را صبور و بردبار ساخت و او را برای رهبری قوم در بیابان سینا آماده کرد؛ آموختن این ویژگی‌ها، لازمة امر رسالت بود. این امر مهم هم در قرآن و هم در تورات بیان شده است و آن را از نقاط قوت زندگی موسی برشمرده‌اند. ب. بعثت، معجزات و نجات بنی‌اسرائیل 1. در تورات در ادامة سفر خروج آمده است:پس از مرگ پادشاه مصر و دعای مردم، خداوند از روی لطف بر آنان نظر کرد و تصمیم گرفت آنان را از اسارت نجات دهد. موسی در بیابان حوریب[63] که جبل‌اللّه است، مشغول چوپانی گوسفند یترون (شعیب) بود که صدایی را از میان آتشی از بوتة خار شنید که با او سخن می‌گوید. او مشاهده کرد که بوته به آتش مشتعل است، ولی نمیسوزد. ندایی آمد که «ای موسی!»، گفت: بلی، فرمود: نزدیک من بیا، کفشهایت را از پای بیرون بیاور؛ زیرا در مکان مقدسی ایستادهای. من خدای اجداد تو ابراهیم، اسحاق و یعقوب هستم. دعای مردم مصر را اجابت کردم و تو را برای رهایی آنان فرستادم. موسی بعد از پرسش و پاسخهایی با خدا و گرفتن چندین معجزه و اجازه همراهی با برادرش هارون، به سمت فرعون و بنی‌اسرائیل حرکت کرد.[64] او با شبانی در این منطقه، شناختی همه‌جانبه از این منطقه کسب کرد و بدون اینکه آگاه باشد، آمادگی یافت تا بتواند برای سال‌های آینده، بنی‌اسرائیل را در این بیابان رهبری کند و این نشانة کمک خدا به موسی است.[65] نکتة دارای اهمیت این است که خدایی که با موسی صحبت کرد، برای مردم بیگانه نبود، بلکه همان خدای عهدکننده با ابراهیم و یعقوب بود. از این‌روی، به او اعتماد کردند که یهوه آنان را نجات خواهد داد و مسیر تاریخ را عوض خواهد کرد.[66] خداوند همچنین به موسی وعدة نجات بنی‌اسرائیل از دست فرعون را داد و وعدة کرد سرزمین کنعان را که بسیار پربرکت است، به بنی‌اسرائیل بدهد؛ البته مشروط بر آنکه خداوند را عبادت کنند. موسی و هارون نزد فرعون رفتند. ابتدا فرعون حرفهای آنان را نپذیرفت وحضرت موسی چندین معجزه آورد و حتّی در نبرد میان ساحران و موسی، موسی برنده شد تا اینکه بعد از معجزات فراوان، فرعون تسلیم شد و به موسی گفت بنی‌اسرائیل را از مصر خارج کن.تورات دو معجزه را هنگام بعثت موسی برمیشمرد: 1. تبدیل شدن عصای هارون به اژدها؛ 2. ساطع شدن نور از دست موسی. پس از آنکه فرعون اینان را نپذپرفت، موسی هر بار که نزد فرعون میرفت، معجزه و عذابی برای فرعون و مصریان میآورد و هر بار، فرعون وعده میداد که بنی‌اسرائیل را رها کند؛ اما به وعدة خود عمل نمیکرد. سایر معجزات و عذابهای موسی و هارون عبارتند از: 1. تبدیل شدن آبها و نهرهای مصریان به خون؛ 2. زیاد شدن قورباغه میان آنان؛ 3. زیاد شدن پشه؛ 4. زیاد شدن مگس؛ 5. مرگ حیوانات مصریان بر اثر وبا؛ مبتلا شدن مصریان و چارپایان آنان به دمل؛ 7. فرود آمدن تگرگ بر مصریان و تلف شدن حیوانات و مزارع؛ 8. زیاد شدن ملخ؛ 9. تاریک شدن مساکن مصریان تا سه روز؛ 10. مرگ نخست‌زادگان انسانها و حیوانات مصری و حتی نخستزادة فرعون. پس از آخرین عذاب و مرگ نخستزاده و جانشین فرعون، سرانجام فرعون تسلیم شد و شبانه موسی و هارون را خواست و به آنان گفت با بنی‌اسرائیل به هر جا که میخواهید بروید و هر که را میخواهید عبادت کنید. سپس موسی، بنی‌اسرائیل را طلبید و به سوی دریای سرخ در شرق مصر کوچ کردند و در کنار دریا اردو زدند. فرعون پس از چندی پشیمان شد و به تعقیب آنان پرداخت. قوم موسی وقتی سپاه فرعون را دیدند، از موسی کمک طلبیدند و او به اذن خدا، دست خود را به طرف دریا دراز کرد و دریا شکافت؛ بادی از مشرق وزید و معبر را خشک کرد و بنی‌اسرائیل از آن عبور کرد و وقتی لشکر فرعون خواست عبور کند، به امر خدا با اشارة موسی معبر بسته شد و لشکر فرعون همه غرق شدند. سرانجام دعای بنی‌اسرائیل به اجابت رسید و خداوند به وسیلة موسی آنان را از دست مصریان و فرعون نجات داد و آنان پس از عبور از دریا، وارد صحرای سینا شدند و تا وفات موسی آنجا مستقر بودند. تورات تعداد افراد بنی‌اسرائیل را هنگام خروج از مصر، به استثنای کودکان، نزدیک به 600 هزار مرد، و فاصلة عصر یوسف تا خروج از مصر را حدود400 یا 430 سال می‌داند.[67] حضرت موسی پس از عبور از دریای سرخ و ورود به صحرای سینا، مفهوم بنیادینِ حکومت الهی را پی‌ریزی کرد. او تنها کسی بود که ایدة حکومت الهی‌اش به منزلة یک واقعیت مسلم، هزاران سال باقی ماند.[68] یهودیان همه ساله، سالروز عبور از دریا و نجات بنی‌اسرائیل را جشن میگیرند و عید پسح (فصح) یادآور چنین روزی است. خروج از مصر همواره در اذهان یهودیان ماند و به سمبلی برای آزادی قوم تبدیل گشت.[69] نکتة مهم این است که داستان موسی و بنی‌اسرائیل از مسلمات تاریخ یهود است؛ اما برخی معتقدند موسی نه تنها مؤسس دین یهود نبود، بلکه درصدد ایجاد انقلاب نیز نبود. در تاریخ تنها این مسئله آمده است که او فقط این سد محکم را شکست و در آن نیروهای جدیدی به وجود آمدند تا نقطة فشار و عاملی برای تغییر در حکومت باشند. موسی منجی قومش نبود، بلکه برترین فردی بود که قوم را به حرکت درآورد.[70] زیگموند فروید یهودی نیز در سال 1937 با تحلیل روان‌شناختی خود به این نتیجه رسید که اولاً موسی مصری است، نه بنی‌اسرائیلی و ثانیاً دیانت او شبیه دیانت خدایان قدیم مانند اختاتون است و شبیه دیانت بنی‌اسرائیلی نیست. عالمان یهود به این شبهات پاسخ دادند، اما این مسئله شبهات بسیاری ایجاد کرد و بسیاری از مسلمات قوم یهود را دچار تردید کرد و این مسئله در قرن بیست، بهانه‌ای برای سکولارها شد.[71] 2. در قرآن سخن قرآن در این‌باره، مانند سخن تورات است و همین دیدگاه را در مورد بعثت موسی در سوره طه آیات 11 ـ 16 بیان می‌کند و برخی از این معجزات را نیز در سورة اعراف آیات 130 و133 یا سورة اسراء آیه 101 بیان می‌کند. گفتنی است قرآن تعداد معجزات را بیش از این می‌داند. البته تفاوتهایی نیز بین قرآن و تورات در این باره وجود دارد. برخی از این تفاوت‌ها عبارتند از: أ. قرآن معجزات را مربوط به عصای موسی می‌داند، نه عصای هارون (که تورات می‌گوید)؛ ب. تورات می‌گوید موسی فقط برای نجات بنی‌اسرائیل آمد، ولی قرآن معتقد است هدف اصلی موسی این بود که او وظیفه داشت فرعون را به ایمان، عمل صالح و ترک کفر دعوت کند و سپس به فکر نجات بنی‌اسرائیل باشد؛ ج. تورات می‌گوید فرعون خود به موسی گفت هرجا میخواهید بروید، ولی قرآن می‌گوید موسی به اذن خدا بنی‌اسرائیل را مخفیانه از مصر بیرون برد (شعراء 52)، نه به اذن فرعون؛ د. قرآن معتقد است موسی عصای خود را به دریا زد، ولی تورات می‌گوید موسی دست خود را به طرف دریا دراز کرد. اما در مجموع، اصل داستان و چگونگی بعثت موسی و نجات بنی‌اسرائیل مورد توافق قرآن و تورات است. ج. حوادث صحرای سینا تا وفات موسی 1.در تورات از منظر تورات، پس از عبور بنی‌اسرائیل از دریا، آنان در شبه جزیرة سینا توقّف کردند و مدت 40 سال در صحرای سینا سرگردان بودند. در این مدت خداوند ابری در آسمان بر سر آنان قرار داد و برای آنان از آسمان مَنّ (نوعی شبنم) و سلوی (مرغ بلدرچین آماده خوراک) میفرستاد. در این مدت بود که بنی‌اسرائیل بهانههای مختلفی برای حضرت موسی میآوردند و از او تقاضاهای بسیار داشتند. هنگامی که سه ماه از خروج بنی‌اسرائیل از مصر گذشته بود، حضرت موسی مأموریت یافت برای گفت‌وگو با خداوند (یهوه) به بالای طور (کوه) سینا برود و در آنجا دو لوح دریافت کرد که فرمانهایی بر آن نقش بسته بود که به ده فرمان معروف است؛ این فرمان‌ها عبارتند از:1. برای خود، خدایی جز من نگیرید؛ 2. به بت سجده نکنید؛3. نام خدا را به باطل نبرید؛ 4. شنبه را گرامی بدارید؛ 5. پدر و مادر را احترام کنید؛ 6. مرتکب قتل نشوید؛ 7. زنا نکنید؛ 8. دزدی نکنید؛ 9. بر همسایه شهادت دروغ ندهید؛10. به اموال و ناموس همسایه طمع نورزید.[72] نکتة مهم و بحث انگیز میان دانشمندان، نام یهوه است. برخی معتقدند خاستگاه این نام خدایان عبری است و یک مفهومِ دینی و قدیمی بود که حضرت موسی آن را زنده کرد؛ اما برخی معتقدند تا زمان موسی چنین نامی وجود نداشت. به هر‌حال، طرح نام یهوه این حقیقت را روشن می‌سازد که این نام در مقابل ایمان چندخداپرستان قرار گرفت و توسط موسی مطرح شد و معبد، عبادات و مسائل مذهبی حول آن، با قبل از آن متفاوت بود و این سرآغاز ایمانی جدید در میان چندخداپرستان آن زمان بود.[73] وقتی بنی‌اسرائیل دیدند موسی در مراجعت از طور سینا تأخیر کرد، نزد هارون رفتند و از او خواستند که او برایشان خدایانی بسازد. هارون نیز از زیورآلات آنان گوسالهای ساخت و آنان را به پرستش آن تشویق کرد. خداوند موضوع را به موسی اطلاع داد و خواست بنی‌اسرائیل را هلاک کند، اما بر اثر شفاعت موسی، از آن صرفنظر کرد. موسی لوحها را برداشت و به سوی بنی‌اسرائیل رفت و وقتی آنان را دید، لوحها را بر زمین کوبید و خرد کرد. سپس به مؤاخذة هارون پرداخت و گوساله را سوزاند و خرد کرد و در آب ریخت و به بنی‌اسرائیل نوشاند. سپس به لاویان امر کرد شمشیرهای خود را بردارند و در نصف روز مشرکان را بکشند و هر کس جان سالم به در بَرَد، مورد عفو خداوند قرار گرفته است. سپس خداوند به موسی دستور داد که وی دو لوح سنگی، مانند لوحهای خردشده بتراشد و وصایای مزبور را بر آنها بنویسد. موسی پس از رهایی از این مشکل، احکام خدا را به بنی‌اسرائیل آموخت و در صحرای سینا حکومتی برپا کرد و تا آخر عمر رهبری این حکومت را بر عهده داشت. عهد خداوند (دادن ارض موعود در مقابل اطاعت خداوند) همچنان پابرجا بود. سرانجام موسی در 120 سالگی در موآب، حوالی بحرالمیّت از دنیا رفت و بنی‌اسرائیل 30 روز برای او عزاداری کردند. این جریان در آخر سفر تثنیه آمده است و تورات (مشتمل بر 5 سفر از 39 سفر عهد عتیق یا تتخ) با آن به اتمام می‌رسد. پس از حضرت موسی، وصی او حضرت یوشع‌بن‌نون رهبری دینی مردم را بر عهده گرفت و مأموریت یافت بنی‌اسرائیل را به ارض موعود و کنعان ببرد. بنی‌اسرائیل در صحرای سینا دستورهای مفصلی از خدا دریافت داشتند[74] که این مطالب در کتاب مقدس نه به ترتیب زمان، بلکه با یک ترتیب منطقی و موضوعی ارائه شده است. مهم‌ترین این دستورها عبارت است از: 1.شمارش قوم بنی‌اسرائیل؛ 2. مقررات اردوگاه بنی‌اسرائیل؛ 3. حیات مذهبی بنی‌اسرائیل؛ 4. اقدام‌های لازم برای هدایت قوم در بیابان.[75] موسی با حسرت به سرزمین موعود می‌نگریست و قوم را نصیحت می‌کرد که از گذشته درس بگیرند و در آینده خوب رفتار کنند. محتوای این مطالب در سفر تثنیه آمده است. توصیه‌های موسی را می‌توان در چند مورد بیان کرد: 1. تشویق به آموختن درس عبرت از گذشته؛ 2. تشویق به دوست داشتن خدا که معطی ارض موعود است؛ 3. تشویق به رفتاری شایستة قوم برگزیده (تقدس در پرستش، محبت به همنوع، تعهد به عهد خدا)؛ 4. تجدید عهد (ادامه عهد اول با خدا).[76] دستورهای مشابه ده فرمان، در برخی متون مصری و بابلی وجود داشت، اما در هیچ یک ورع و پارسایی به منزلة تکلیف و رفتار اخلاقی و وظیفة واجب دانسته نشده بود. بعدها ده فرمان کامل شد و به صورت مجموعه‌ای به نام اسفار خمسه یا کتاب قانون درآمد که به تورات نیز مشهور است.[77]تورات (یعنی تعلیم) به منزلة وحی خدا به مردمِ اسرائیل نوشته شد. اسم تورات برگرفته از قوانین و آموزه‌هایی است که حضرت موسی در کوه سینا از خداوند دریافت کرد و بعدها همة آموزه‌های یهودیت را دربرگرفت.[78] یهودیت و پیروان آن، مدعی بودند تنها خدای قابل پرستش، خدای یگانه است. کتاب مقدس یهود، از اصلی‌ترین منابعی بود که به ترویج یکتاپرستی پرداخت و در مقابلِ چندخداپرستی ادیان بزرگ آن زمان ایستاد.[79] یکتاپرستی که نماد آن یهوه بود، با موسی در اسفار خمسه نمود یافت. فرمان‌های اولیة ده فرمان، به صراحت به تبیین یکتاپرستی می‌پردازد.[80]افزون بر ده فرمان که در طور سینا نازل شد، عالمان یهود 613 حکم اعتقادی، اخلاقی و فقهی از تورات استخراج کردند که مشتمل بر 365 نهی و 248 امر است. برخی از احکام، متعلق به سرزمین مقدس و معبد است که پس از ویرانی آن، دیگر قابل اجرا نیست.[81] 2. در قرآن در قرآن داستان خروج موسی و بنی‌اسرائیل از مصر (شعرا، 52)، دریافت الواح و شکسته شدن و جایگزینی آن با الواح دیگر (اعراف، 145) و گوساله‌پرستی و مرگ بنی‌اسرائیل در یک نیمروز (طه، 90) با اندک تفاوتی در مقایسه با تورات بیان شده است. قرآن از الواح، ولی تورات، از دو لوح نام میبرد و یا اینکه تورات، گوساله‌پرستی را به هارون، ولی قرآن آن را به سا مری نسبت می‌دهد و ساحت حضرت هارون را از شرک و بت‌پرستی پاک می‌داند. در مجموع، داستان حضرت موسی از تولّد تا وفات و داستان رفتارهای بنی‌اسرائیل، در تورات و قرآن مشترکات زیادی با یکدیگر دارند. نتیجه‌گیری در مجموع باید گفت که حضرت ابراهیم علیه السلام و فرزندان ایشان در هر سه دین یهودیت، مسیحیت و اسلام مورد احترام هستند. شناخت دقیق این افراد و آشنایی با نقش آنان در این ادیان، ما را در فهم بهتر این ادیان کمک می‌کند. تورات ـ به منزلة متن مقدس دو دین یهودیت و مسیحیت ـ تنها متنی است که به تفصیل به داستان حضرت ابراهیم علیه السلام و فرزندان ایشان پرداخته، و قرآن نیز به عنوان وحی و متن مقدس مسلمانان به نوعی به همین امر پرداخته است. این مقاله نیز به بررسی این افراد در متون دینی این ادیان پرداخته است. مقایسة انبیا در تورات و قرآن و بیان موارد تشابه و افتراق، نه تنها در شناخت بهتر از این انبیا نقش دارد، بلکه می‌تواند موضوعی مناسب برای گفت‌وگوهای بین ادیانی باشد.از منظر تورات، ابراهیم صاحب عهد الهی است و پس از ایشان نیز این عهد به فرزندان ایشان از نسل اسحاق و یعقوب می‌رسد. تورات این عهد را همان مالکیت نیل تا فرات می‌داند، اما در مقابل، قرآن این عهد را مقام امامت می‌داند و تمام فرزندان ابراهیم را مشروط به اینکه از ظالمان نباشند، صاحب عهد می‌داند. تورات اسحاق را ذبیحة ابراهیم می‌داند، اما از منظر قرآن، اسماعیل ذبیحة ابراهیم است. در سایر موارد، میان تورات و قرآن شباهت وجود دارد. تورات دربارة گلستان شدن آتش بر ابراهیم و بنای کعبه ساکت است، ولی قرآن به تفصیل به آن پرداخته است.در مورد اسحاق و اسماعیل نیز هم قرآن و هم تورات به کوتاهی سخن گفته‌اند. داستان یعقوب و بنی‌اسرائیل نیز از مواردی است که شباهت میان تورات و قرآن زیاد است. اگر از تفاوت‌های جزئی چشم‌پوشی کنیم، می‌توان گفت که این داستان‌ها بسیار شبیه یکدیگرند. داستان حضرت موسی نیز از مواردی است که شباهت‌های مهمی میان تورات و قرآن در آن وجود دارد و تفاوت‌ها، جزئی است؛ مانند اینکه تورات تربیت موسی را به دست دختر فرعون می‌داند، اما قرآن آن را به دست فرعون و همسرش می‌داند؛ تورات عصای هارون را معجزه‌گر می‌داند، اما قرآن عصای موسی را؛ تورات معتقد است موسی فقط برای نجات بنی‌اسرائیل ارسال شد، اما قرآن معتقد است موسی برای هدایت فرعون و سپس نجات بنی‌اسرائیل ارسال شد؛ تورات باز شدن دریا را به دست موسی نسبت می‌دهد، اما قرآن آن را به عصای موسی نسبت می‌دهد؛ تورات، هارون را سازندة گوساله می‌داند، اما قرآن سامری را. در مجموع، می‌توان از اهمیت حضرت ابراهیم علیه السلام و فرزندان ایشان در هر سه دین نام برد و در هر سه دین به دنبال موارد مشترک بود. توحید لب لباب این ادیان است. نبوت و معاد نیز از دیگر اصول این ادیان است که نشانگر مبدأ واحد برای این سه دین است. از این‌روی، تمامی این بزرگواران در این جهت تلاش کرده‌اند. این موارد می‌تواند بهترین موضوعات برای گفت‌وگوهای بین‌ادیانی، و بهترین وسیله برای وحدت میان پیروان این دین حنیف در برابر بی‌دینان و سکولارها باشد. پی نوشت ها: [48]. پیدایش 27: 1 به بعد. [49]. ساموئل شولتز، عهد عتیق سخن می‌گوید، ص 29. [50]. پیدایش 32: 24 ـ 32؛ و 35: 10 / ایزیدور اپستاین، یهودیت: بررسی تاریخی، ص 8. [51] .ر.ک: هوشع 12: 3 ـ 4. [52]. ر.ک: عبدالوهاب المسیری، دایرةالمعارف یهود، یهودیت و صهیونیزم، ج 4، ص 142ـ144. [53]. ساموئل شولتز، عهد عتیق سخن می‌گوید، ص30- 31. [54]. ر.ک: کتاب مقدس(خروج، اعداد و تثنیه)؛ ایزیدور اپستاین، یهودیت: بررسی تاریخی، ص9ـ32 / ساموئل شولتز، عهد عتیق سخن می‌گوید، ص35ـ78 / ابا ابان، قوم من، تاریخ بنی‌اسرائیل، ترجمة نعمت الله شکیباصفهانی، ص13ـ25 / جان ناس بایر، تاریخ جامع ادیان، ترجمة علی اصغر حکمت، ص491ـ505 / محمد خلیفه حسن احمد، تاریخ الدیانه الیهودیه، ص195-202 / کایل ییتس، «یهودیت»، در جهان مذهبی: ادیان در جوامع امروز، ج2، ترجمة عبدالرحیم گواهی،ص573 ـ 583. - Haim Hillel Ben Sasson, pp.574- 578. - Abraham Malamat, pp 40-46; - Josef Kastein, p.9-12. [55]. Josef Kastein, P.9. [56]. Hans Kung, Judaism: Between Yesterday and Tomorrow, p.48. [57]. نام این شخص در تورات عَمرام بن قَهات بن لاوی بن یعقوب است خروج 6: 14 ـ 20. در منابع اسلامی به عِمران معروف است. [58]. چون منجّمان به فرعون خبر دادند که شخصی از بنی‌اسرائیل تاج و تخت تو را نابود خواهد کرد و او در حال متولّد شدن است. [59] . خروج 2: 1 ـ 11. [60]. ساموئل شولتز، عهد عتیق سخن می‌گوید، ص 42. [61]. خروج 2: 11ـ22. [62]. ایزیدور اپستاین، یهودیت: بررسی تاریخی، ص 9. [63]. این واژه در دعای سمات به «حوریث» تصحیف شده است و مراد همان صحرای سینا است. [64]. خروج3: 2ـ15 [65]. ساموئل شولتز، عهد عتیق سخن می‌گوید، ص 42. [66]. ایزیدور اپستاین، یهودیت: بررسی تاریخی، ص 10. [67] . خروج 12: 40؛ و 15: 13 / ر.ک: - Haim Hillel Ben Sasson, "History" in Encyclopedia Judaica, Vol. 8, p.574. [68]. Josef Kastein, History and Distiny of the Jew, p.10. [69]. Haim Hillel Ben Sasson, "History" in Encyclopedia Judaica, Vol. 8, p.150 & 576. [70]. Josef Kastein, History and Distiny of the Jew, P10.P 9. [71]. محمد خلیفه حسن احمد، تاریخ الدیانة الیهودیة، ص 65. [72] . خروج 20: 1 به بعد؛ تثنیه 5: 6 به بعد. [73]. Abraham Malamat, “Origins and Formative period” in A History of the Jewish People, Edited by: H.H. Ben–Sasson, p.45. [74]. ر.ک: اعداد1:1 تا 10:10 [75]. ساموئل شولتز، عهد عتیق سخن می‌گوید، ص 63 - 64. [76] . همان، ص 75- 76. [77] . ایزیدور اپستاین، یهودیت: بررسی تاریخی، ص17. [78]. Louis Jacobs, The Jewish Religion: A Companion, p.562. [79]. Robert Goldenberg, The Origins of Judaism: From Canaan to the Rise of Islam, p.26. [80]. Hans Kung, Judaism: Between Yesterday and Tomorrow, p.27. [81]. see: Abraham Hirsch Rabinowitz, “Commandments, the 613", in Encyclopedia Judaica, V.5, p.760-783. منبع: فصلنامه معرفت ادیان شماره 1 انتهای متن/
93/07/12 - 00:24
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 123]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها