تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1837600122
آینده پژوهی مهدوی
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
آینده پژوهی مهدوی
صرف توجه به «آینده»، نقطه پیوند و اشتراک مهدویت‌پژوهی وآینده‌پژوهی نیست؛ بلکه نوع نگاه به آینده و روش‌ها و دستاوردهای آن دو می‌تواند، نقطه ارتباط و تعامل آنها باشد.
بخش دوم دو. مهدویت‌پژوهی مهدویت‌پژوهی، کاوش علمی و نظام‌مند در یکی از آموزه‌های حیاتی و بنیادین اسلام و دستیابی به نگرش جامع و کامل آن درباره هستی و فرجام حیات بشری و شناخت برنامه و راهبرد اساسی دین برای زندگی مطلوب، معقول و انسانی است. مهدویت‌پژوهی، رویکرد نوین پژوهشی و نظریه‌پردازی دینی در عرصه نجات‌گرایی، حق‌خواهی، حقیقت‌گرایی، چشم به راهی پویا، حجّت‌شناسی، انقلاب‌شناسی، اصلاح‌گری، جهان‌گرایی و… است. مهدویت‌پژوهی، شناخت طرح کلان الهی برای آینده بشریت و چگونگی قرار گرفتن در مدار مشیت او برای رسیدن به جامعه آرمانی است. «آموزه مهدویت» اندیشه‌ای معطوف به آینده است که براساس برنامه الهی، حرکت تاریخ به سوی آن برگشت ناپذیر و وعده داده شده است. از امام باقر علیه السلام سؤال شد: آیا می‌شود امر قطعی الهی تغییر کند؟ فرمود: آری. گفته شد: می‌ترسیم دربارة ظهور قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز چنین شود! فرمود: خیر در ظهور قائم هیچ تغییری ایجاد نمی‌شود؛ سپس آیه >ان اللّه لا یخلف المیعاد این قطعیت آینده و حتمیت ظهور، سامان بخش اندیشه‌ای شده است که کنکاش دربارة آن (مهدویت‌پژوهی)، ما را به ساحل امیدواری، رهایی و رستگاری رهنمون می‌شود و معرفت‌افزای شیفتگان حقیقت است. شناخت اندیشه مهدویت، تنها بخشی از معارف بی‌کران دربارة منجی موعود است که از سوی پیامبر رحمت و عترت پاک او در اختیار ما گذاشته شده است: «مهدی این امت، از فرزندان او (حسین) است… دنیا به پایان نمی‌رسد تا اینکه مردی از فرزندان حسین، آن را که پر از ظلم و ستم شده، آکنده از عدل و داد کند».[20] شناخت آینده از این منظر، «اندیشه‌پژوهی» است؛ اما می‌توان فراتر از این هم حرکت کرد و آن را از منظر «آینده‌پژوهی» (فهم روندها، رویدادها و تصویر وضعیت‌ها و اقدام‌ها) تبیین کرد و علم جدیدی تحت عنوان «آینده‌پژوهی مهدوی» شکل داد. آینده‌پژوهی مهدوی عبارت است از دانش شناخت نظام‌مند آینده با رویکرد دینی و دربارة موضوعات و پدیدارهای مختلف که امکان فهم درست مواجهه آگاهانه و مدبّرانه آنها در حد مطلوب و مؤثر فراهم سازد و موجب حرکت جامعه در سطوح می شود (حرکت به سمت جامعه آرمانی و برنامه‌ریزی مناسب در راستای چشم‌انداز ترسیم شده).در این راستا باید بدانیم که «آموزه مهدویت»، در چند سطح و چشم‌انداز، قابل طرح و تحلیل است: 2-1. سطح زیربنایی (مقدماتی و مبنایی) در این سطح، گزاره‌هایی چون: باورداشت منجی‌گرایی، جایگاه امام در هستی، شناخت اصولی موعود الهی، بایستگی انتظار، شناخت وظایف فردی و اخلاقی منتظر، باور به ارجمندی انگاره‌هایی چون عدالت، معنویت، عقلانیت و به عنوان مؤلفه‌های مقدّماتی و بنیادین «آموزة مهدویت» مورد نظر بوده و اساس و زیرساخت آن را تشکیل می‌دهند. اصل این اعتقاد هر چند معطوف به آینده است؛ ولی بیشتر ناظر به وظیفة فعلی افراد و تقویت بنیان‌های فکری و معرفتی آنان است. 2-2. سطح میانی و مؤثّر این سطح، راهبردی و استراتژیک بوده و خط مشی، برنامه‌ها و رویکردهای عملی باورمندان به منجی موعود و منتظران ظهور او را سامان می‌بخشد. در این سطح گزاره‌هایی چون آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور، تشکیل جامعه مهدوی و شناخت بایسته‌های سیاسی ـ اجتماعی منتظران، علایم آخرالزمان و نشانه‌های ظهور، نقش کلیدی صالحان و حق‌گرایان و انتظار پویا مورد تحلیل و ارزیابی قرار می‌گیرد. در این سطح مسؤولیت‌های منتظران و کنش جمعی برای رسیدن به جامعه آرمانی و جایگاه اندیشه مهدویت در برنامه‌های راهبردی، الگوبرداری از جامعة آرمانی و … مطرح است و می‌توان در جهت‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌های ملی و فراملّی از آن بهره گرفت. 2-3. سطح کلان و فراگیر این سطح، کانون محوری و نقطه عطف منجی‌گرایی بوده و تحقق جامعه مطلوب و آرمانی را شامل می‌شود. در این سطح موضوعات و انگاره‌های مهم و کلان آموزة مهدویت؛ چون: ظهور، قیام و انقلاب جهانی، پیروزی انقلاب، حاکمیت جهانی، تشکیل حکومت جهانی و … مطرح است. اراده و خواست الهی، جایگاه ویژه امام زمان در اصلاح و مدیریت جهان، حضور صالحان و رجال الهی، زیبایی‌های عصر ظهور و … در این بخش، تحلیل و ارزیابی می‌شود. 2-4. سطح عالی و نهایی در این سطح بنیادین و غایت‌گرایانه، موضوعات مهمی چون فرجام تاریخ، تحقّق غایت‌مندی هستی و وصول به هدف نهایی عالی آفرینش و نظام امامت و مدیریت تکوینی بر جهان، اراده قاهر الهی در اصلاح جهان و … مطرح است. در این سطح است که «حقّ»، ظهور و تجلّی کاملی می‌یابد و «سرّ الهی» آشکار می‌گردد و عدالت، شریعت، معنویت و… پابرجا می‌شود؛ چنان‌که امین وحی حضرت رسول صلی الله علیه و آله به جابر بن عبدالله انصاری فرمود: «این امر (مهدویت)، از امور الهی و سرّی از اسرار خداوند است که علّت و سبب آن بر مردم پوشیده است. پس، از شک کردن در آن، دوری کن که کفر به حساب می‌آید».[21] از امیر بیان حضرت علی علیه السلام نیز روایت شده است: «… او قیام‌کننده برای حق، ظاهرکنندة دین و گسترش‌دهندة عدل است. سوگند به کسی که محمد را برای نبوّت برگزید، خداوند مهدی را بر تمام مخلوقاتش برگزیده است». [22] به نظر می‌رسد، آینده‌پژوهی به معنای اخص (تلاش نظام‌مند برای نگاه به آینده دانش، سیاست، اقتصاد، فن‌آوری، اجتماع و …) می‌تواند ناظر به سطح دوّم آموزة مهدویت (سطح میانی و راهبردی آن) باشد و آینده‌پژوهی به معنای اعم (آینده‌پژوهی مفهومی و فلسفی)، بیشتر مربوط به سطح نهایی و عالی آن (سطح چهارم). آینده‌پژوهی می‌تواند مباحث و موضوعات راهبردی و استراتژیک (سطح دوم) را تحت پوشش قرار دهد و با ارزیابی تغییرات و تحولّات فرا رو، مسؤولیت‌ها و برنامه‌های منتظران را برای رسیدن به جامعة موعود (در سطح سوم) تبیین و روشن سازد همچنین تغییرات و تحولات و تحولات جهانی را در راستای تشکیل حکومت جهانی، مورد سنجه و ارزیابی قرار دهد. در واقع آینده‌پژوهی به ما کمک می‌کند تا از سطح مقدّماتی و زیربنایی فراتر رفته و وارد سطح مؤثّر و استراتژیک شویم و نقش خود را در زمینه‌سازی انقلاب جهانی مهدوی(براساس رصد کردن تحولات محتمل و ممکن جهانی) بهتر ایفا کنیم و در عین حال تصویری روشن و حقیقی،از جامعه مطلوب و مرجّح ارائه دهیم. برای بررسی و تحلیل این نظریه، نیاز به شکل‌گیری «آینده‌پژوهی مهدوی» به شدّت احساس می‌شود. در واقع می‌توان بعضی از مباحث آموزه مهدویت را، در قالب «آینده‌پژوهی» تبیین کرده؛ همان‌گونه که می‌توان آینده‌پژوهی را در چهارچوب و قالب «مهدویت‌پژوهی» قرار داد و دانش جدیدی ـ با روش‌های خاص یا مشترک ـ به وجود آورد؛ یعنی، آینده‌پژوهی مهدوی را شکل داد. سه. آینده‌پژوهی مهدوی «آینده»، پایدارترین آموزه‌ای است که مورد توجّه ادیان الهی ـ به خصوص اسلام ـ است. پاره‌ای از تعالیم و آموزه‌های آن در رابطه با آینده و متوجّه ساختن انسان‌ها به فرجام جهان است. این فرجام باوری هم می‌تواند شامل معاد باوری باشد و هم پایان باوری تاریخی و بر این اساس هم پیش‌گویی غیبی شکل می‌گیرد و هم سنّت‌شناسی تاریخی. بهره‌گیری از آیات و روایات و تأمّل و اندیشه در حوادث و رویدادها، می‌تواند نگاه ما را به آینده، سامان درستی بخشد و یک نوع آینده‌پژوهی متعالی، مطمئن، بالنده و مترقّی را شکل دهد. این رویکرد علمی ـ پژوهشی با محوریت «آموزة مهدویت» شکل گرفته و می‌تواند تشکیل‌دهنده دانش جدیدی با نام «آینده‌پژوهی مهدوی» باشد. مهم‌ترین رکن این رویکرد، «انتظار ظهور منجی موعود» است که تأثیر به سزایی در آینده‌شناسی، فرجام باوری، هدف‌مندی، امیدگرایی و… دارد. انتظار؛ یعنی، چشم به راهی، حرکت رو به جلو، نظر و تأمل داشتن به آینده، قرار گرفتن در جهت و مسیر درست. انتظار در لغت به معنای «درنگ در امور، نگهبانی، چشم به راه بودن و امید داشتن به آینده است».[23] این کلمه از «نظر» به معنای نگاه کردن گرفته شده و گاهی مراد از آن تدّبر، تأمّل و دقت است.[24] براساس نوشته تفسیر نمونه، «نظر» در اصل به معنای گردش فکر و یا اندیشه است، برای مشاهده یا ادراک چیزی؛ چنان که گفته می‌شود: «نظرت فلم تنظر»؛ یعنی نگاه کردی، ولی در آن تأمّل نکردی و به فکر و اندیشه نپرداختی که معنای تأمل و جست‌وجوگری در آن افتاده و نیز به معنای معرفت حاصل از جست‌وجوگری آمده است. راغب می‌گوید: نظر و انتظار، هر دو به یک معنا است.[25] گاهی نیز این کلمه به معنای چاره اندیشیدن، منتظر بودن برای دانستن چیزی، نظاره کردن و … آمده است.[26] انتظار در اصطلاح، به معنای «چشم به راه بودن ظهور واپسین ذخیره الهی و آماده شدن برای یاری او در برپایی حکومت عدل و قسط در سراسر گیتی است». برخی گفته‌اند: «انتظار کیفیتی روحی است که باعث به وجود آمدن حالت آمادگی (انسان‌ها) برای آنچه انتظار دارند، می‌شود و ضد آن، یأس و ناامیدی است».[27] انتظار در چشم‌انداز آینده‌پژوهی، از حالت چشم به راهی و امید بستن صرف به آینده، فراتر می‌رود و تبدیل به آینده‌نگری؛ یعنی تأمل و جست‌وجو در حوادث و شناخت و معرفت درست اوضاع و رویدادها می‌شود. مهم‌ترین رکن این انتظار، آینده‌نگری، مسؤولیت‌شناسی، الگوبرداری و زمینه‌سازی برای رسیدن به وضعیت مطلوب است که می‌توان از آن با عنوان «علم الانتظار»، «انتظار پویا» و «انتظار مثبت و سازنده» یاد کرد. این انتظار، تأثیر به سزایی در سامان بخشی به برنامه‌ها و رفتارهای فردی، جمعی و فرا ملّی دارد و در تعیین راهبردها و استراتژی‌ها براساس آینده موعود و وضعیت‌های ممکن و محتمل و مرجح، نقش ایفا می‌کند. در دوره غیبت کبری و عصر پیشاظهور، شناخت عقاید و افکار، موضع‌گیری‌ها و اعمال، حوادث و تحولات و … اهمیتی ویژه می‌یابد و بصیرت و فهم درست را به وجود آورد. لازمه این کار، انتظار مستمّر و پیوسته و تسلّط بر اوضاع و پدیده‌ها و پویایی و حرکت است. امام صادق علیه السلام می‌فرماید: «در هر صبح و شام، منتظر فرج باش (وانتَظَرِ الفَرَجَ صباحاً و مَساءً)».[28] از امام باقر علیه السلام نیز نقل شده است: «زمانی که ببینی فقر و نیاز بسیار شود و مردم همدیگر را انکار کنند و … پس در این زمان، منتظر امر الهی (ظهور) باشید». [29] از پیامبر اکرم نیز روایت شده است: «زمانی که مسند و کرسی برای نااهلان گذاشته شد،پس منتظر برپا شدن ساعت باشید».[30] این روایات به تصریح یا تلویح، نظر منتظران را به این نکته جلب می‌کند که برای درک و شناخت امر الهی (ظهور)، نیاز به شناخت تحوّلات و تغییرات است و در واقع شخص منتظر در کنار انتظار ظهور منجی موعود، پیوسته رویدادها و حوادث پیرامون آن را نیز مورد رصد، شناسایی و ارزیابی قرار می‌دهد و براساس آن، تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی می‌کند. برای تحقق زمینه‌ها و شرایط قیام جهانی می‌کوشد و آمادگی هر چه بیشتری برای آن پیدا می‌کند. آینده‌پژوهی مهدوی شاخصه‌ها و مؤلفه‌های مختلفی دارد که هر کدام از آنها ظرفیت و بستری برای فعالیت‌های آینده‌پژوهانه است و نیاز است که فعالیت‌های کلان پژوهشی برای شناخت واقعی و کاربردی کردن آنها صورت گیرد. بر این اساس آینده‌پژوهی دارای شاخصه‌ها و محورهای زیر است: 3-1. نشانه‌شناسی (علم العلایم) علایم ظهور و قیام، نشانه‌ها، حوادث و رخدادهایی هستند که براساس پیش‌گویی‌های معصومین، پیش از ظهور یا در آستانة آن یا هم زمان و یا پس از ظهور منجی موعود پدید می‌آیند. تحقق و پدیداری هر یک از این علایم، نوید و بشارتی از ظهور آن حضرت و نزدیک‌تر شدن قیام جهانی ایشان است. علایم آخرالزمان (آخرالزمان‌شناسی) نیز در این گستره قابل بحث و تحلیل است. این نشانه‌ها، به چند دسته تقسیم می‌شوند و در فواصل مختلف زمانی (دور و نزدیک و یا حین قیام) روی می‌دهند. بعضی از آنها حتمی و بعضی دیگر غیرحتمی بوده و شامل حوادث طبیعی، اجتماعی و سیاسی، معجزات و … می‌شوند. شناخت و رصد کردن این نشانه‌ها، به جهت آشنا شدن با شرایط ویژة قبل از قیام جهانی و نیز شناسایی مدعیان دروغین مهدویت و … بایسته است، به جهت وسعت و سرعت تغییرات و تحولات جهانی و گستردگی پدیده‌های نوآمد، نیاز به آینده‌پژوهی در این ساحت به جدّ احساس می‌شود و بیان گسترده نشانه‌های ظهور نیز جهت توجه دادن مردم به آنها و حساس کردن آنان نسبت به رویدادهای آینده است؛ به خصوص آنکه پدیده‌های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و … به صورت گسترده تحت عنوان علایم آخرالزمان نیز مطرح شده و شامل تغییرات گسترده و جهانی است. در روایتی نقل شده است: حذیفه از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پرسید: آیا علایمی هست که دالّ بر وقوع چنین وضعی در دنیا باشد (فَهَلْ مِنْ عَلامة یسْتَدَلُّ بها علی ذلک)؟ آن حضرت نیز ضمن مثبت دانستن پاسخ، به شمارش نشانه‌های آخرالزمان پرداخت.[31] جالب این است که زمان پیدایی نشانه‌های ظهور، حساب و کتاب‌های ستاره‌شناسان (و آینده‌پژوهان عرفی و تجربی) فرو می‌ریزد و تنها به کمک «آینده‌پژوهی قدسی» می‌توان به حقایق امور دست یافت. حضرت باقر علیه السلام می‌فرماید: «پیشاپیش ظهور مهدی ما دو نشانه بزرگ دیده می‌شود: خسوف ماه در پنجم آن و کسوف خورشید در پانزدهم ماه … بنابراین (در این زمان) حساب‌های منجمان و آینده‌بینان فرو خواهد ریخت (و عنده ذلک یسقط حسابُ المنجمین)».[32] به هر حال عصر قبل از ظهور منجی، از یک سو دوره پسرفت‌ها و انحطاط و از سوی دیگر دوره پیشرفت‌ها و رشد و توسعه است. در زمینه وقوع یا عدم وقوع روایات پیش‌گویی نیز، می‌توان آنها را به چند دسته تقسیم کرد: 1. پیش‌گویی‌هایی که در گذشته واقع شده است؛ مانند تبدیل خلافت به سلطنت، پیدایش حکومت بنی‌امیه، انقراض بنی‌عباس، جنگ‌های صلیبی و…. 2. پیش‌گویی‌هایی که امروزه شاهد وقوع آن هستیم؛ مانند اخبار مربوط به فساد و فحشا، انحرافات و یا پیشرفت‌های علمی، ارتباطاتی و اطلاعاتی و…. 3. پیش‌گویی‌هایی که هنوز محقّق نشده است؛ مانند: خروج سفیانی، قیام یمانی، مسأله دجال، صیحة آسمانی و….[33] آینده‌پژوهی مهدوی ضمن رصد کردن تحولّات جهانی، می‌تواند با ارزیابی و تحلیل نشانه‌های ظهور، اذهان و افکار بشری را به آن هنگامه موعود، متوجّه سازد و شواهدی نیز در حقانیت آن ارائه دهد. رویدادهایی چون فراوان شدن آب‌ها و سیلاب از یک سو و خشک شدن برخی از دریاچه‌ها، وقوع فتنه‌ها، آشوب جهانی، ناامنی فراوان، درگیری و کشتار در عراق و بغداد، قحطی و گرسنگی، آمدن 80 پرچم به جنگ اعراب، کشته شدن برخی از شاهان، وقوع قیام‌های حق‌طلبانه، شیوع برخی از بیماری‌های مهلک، وقوع برخی از تحولات در آسمان و … زمینه‌های بسیار مناسبی برای مطالعه دربارة آینده کوتاه مدت و میان مدت است. 3-2. زمینه‌شناسی (علم الشرایط) شرایط به اموری گفته می‌شود که تحقق ظهور وابسته به وجود آنها است و تا آنها محقّق نشوند، ظهوری در کار نخواهد بود. به عبارت روشن‌تر، شرایط ظهور زمینه‌هایی است که امکان تحقق ظهور منجی موعود را فراهم می‌آورد و آن را امری منطقی و لازم می‌نمایاند. شرایط متعددی برای ظهور و انقلاب جهانی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف باید فراهم شود؛ زیرا ظهور نیز مانند هر پدیده و انقلاب دیگری، به زمینة مساعد برای بروز و نتیجه دادن احتیاج دارد و ممکن است بدون آن شرایط و بسترها، ظهور اتفاق نیفتد. از جمله این شرایط می‌توان به وجود رهبر جهانی، برنامه و استراتژی حرکت و حکومت، یاوران کارآمد و پذیرش جهانی و آمادگی مردمی اشاره کرد. بر این اساس یکی از بایسته‌های انتظار پویا، زمینه‌سازی و مقدمه چینی و آمادگی جمعی و جهانی (و یا آمادگی جبهة حق) برای ظهور است. هر نهضت و انقلابی در صورتی امکان پیروزی و نتیجه‌بخشی را دارد که قبلاً در ابعاد مختلف، برای آن زمینه‌سازی لازم شده و شرایط برای پیروزی آن فراهم گردد. همچنین افکار عمومی برای پشتیبانی و حمایت از آن آماده شوند تا آن نهضت بتواند به پیروزی برسد. این شرایط می‌تواند ذهنی و عینی باشد؛ به این صورت که نارضایتی عمیق و گسترده در سطح جهانی از حاکمیت دولت‌های ظالمانه و جهانی‌سازی ظلم شکل بگیرد و از طرفی تقاضای جهانی برای برقراری عدالت جهانی گردد. همچنین باید آمادگی‌های علمی، نظامی، سیاسی و… صورت گیرد که نیاز به برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری‌های کلان دارد. آینده‌پژوهی در این راستا می‌تواند ضمن شناسایی وضعیت‌ها و موقعیت‌های پیش‌رو، اطلاعات و پیش‌بینی‌های لازم را برای اتخاذ تصمیمات راهبردی در اختیار زمینه‌سازان ظهور و دولت زمینه‌ساز قرار دهد. براساس روایات، جهان آکنده از جور و بیداد و فساد خواهد بود؛ لکن در گوشه و کنار جهان ـ به خصوص در مناطق اسلامی و شیعی ـ مردمی خواهند بود که معتقد به حق و بصیر در امر دین و چشم به راه منجی موعودند و برای پیوستن به امام و کمک و یاری ایشان آماده می‌باشند. این منتظران آماده، تا حدودی سازمان یافته بوده و دارای تشکیلات، برنامه و امکانات هستند؛ چنان که در روایتی آمده است: «مردمی از شرق قیام می‌کنند و زمینه حکومت امام مهدی را فراهم می‌سازند (یخْرُجَ اُناسٌ من المشرقِ فُیوطّئون للمهدی سلطانه)».[34] از امام علی علیه السلام نیز نقل شده است: «پرچمی از خراسان بیرون می‌آید؛ (حاملان این پرچم) اصحاب سفیانی را شکست می‌دهند تا اینکه به بیت‌المقدس می‌رسند و زمینه حکومت حضرت مهدی را فراهم می‌سازند (توطیء للمهدی سلطانه)».[35] بنابراین تحقق یافتن این حکومت جهانی، چندان هم بدون مقدمه و ابتدا به ساکن نیست؛ بلکه با مقدمه‌چینی و زمینه‌سازی قیام‌کنندگان مشرق و حرکت پرچم‌های خراسان و ایرانیان و… است. موفقیت منتظران بصیر، مؤمن، متحرّک و منتظر، زمینه‌ای می‌شود برای گرد هم آمدن و به هم پیوستن صفوف انقلابیون که سرانجام به دوران دعوت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف می‌رسند، به ندای او پاسخ می‌گویند و هسته اصلی مقاومت مؤمنان را تشکیل می‌دهند.[36] زمینه‌سازی برای قیام امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف دارای دو جنبه است: 1. رشد ایمانی، جهادی و آگاهی سیاسی (فرهنگ‌سازی جامع و فراگیر)؛ 2. ایجاد تشکیلات سیاسی، نظامی، اقتصادی، اداری و اطلاعاتی.[37] این تشکیلات، بدون وجود نظام سیاسی و دولت در جهان محقّق نخواهد شد و این همان دولت زمینه‌ساز است که در روایات مژدة برپایی آن داده شده است. شکل‌گیری چنین نیرویی در جهان، ظهور امام را نزدیک می‌کند و بدون این عوامل طبیعی، شاید ظهور امام فراهم نیاید. کسب چنین نیرویی نیازمند عمل و حرکت در متن زندگی و جریان‌های جهانی است و بررسی وضعیت گروه‌ها، مکاتب و افکار و تقویت جبهة حق و خداخواه ضروری می‌نماید. آینده‌پژوهی مهدوی، یعنی حضور فعال و پویا در جریان‌های جهانی و شناسایی حوادث نوظهور و ارائه برنامه‌های لازم در جهت ایجاد شرایط و زمینه‌های ظهور. از امیرمؤمنان علی علیه السلام نقل شده است: «… تا زمانی که انسان شقی، شقاوتش را و انسان نیکوکار، نیکویی‌اش را آشکار نکند، آنچه را که چشم انتظارش هستند، به وقوع نخواهد پیوست».[38] 3-3. آینده اندیشی پابرجا (توقّع) «توقّع»، انتظار حصول چیزی را داشتن و منتظر وقوع امری بودن است. «وقوع» و «وقعه»، به معانی ثبوت، ظهور، آمدن و پابرجا شدن آمده است.[39] «متوقّع» به کسی می‌گویند که پیوسته منتظر حصول چیزی باشد و منتظران ظهور منجی را متوقع می‌گویند؛ چون به طور پیوسته و مستمرّ در انتظار و چشم به راه هستند. نه یأس و دلمردگی آنان را فرا می‌گیرد و نه ضعف و فتور و سستی. منتظران واقعی امام زمان، در زیارت آن حضرت خود را منتظر و متوقّع ظهور معرفی می‌کنند: «اگر روزگاران طولانی و عمرها بلند شود، جز این نیست که یقینم دربارة تو افزون می‌شود، عشق و دوستی‌ام برای تو زیاد می‌گردد، توکل و اعتمادم به تو افزایش می‌یابد و برای ظهور تو متوقع و آماده و پیوسته مسؤولیت‌پذیر خواهم بود (و لظهورک الا متوقعاً و منتظراً …).[40] توقّع و چشم به راهی پیوسته و پابرجا، بدین معنا است که انسان دائماً وقوع حادثه و رویداد مهمی را در آینده دنبال و جست‌وجو کند. توقّع و رصد کردن تحولّات اساسی و بنیادین در آینده، شامل دگرگونی‌ها و پدیدارهای نوآمد نیز می‌شود. یک آینده پژوه نیز به طور مستمر و پا برجا، در جست‌وجو و رصد کردن تغییرات و تحوّلات ـ به خصوص رویدادهای جدید و غیرمنتظره ـ است و هر پدیده و تحوّلی برای او جالب توجّه و تأمل برانگیز می‌باشد. در آینده‌پژوهی مهدوی، آینده‌اندیشی پا برجا و فعال و توجّه مستمر به آینده ـ به خصوص امر فرج و ظهور امام زمان ـ مورد تأکید قرار گرفته است. از حضرت ابی جعفر علیه السلام نقل شده است: «هر گاه دیدید که آتشی عظیم از جانب مشرق روشن شد و عمر آن سه روز یا هفت روز ادامه یافت، متوقع (فتوقعوا) فرج آل محمد صل الله علیه و آله باشید…».[41] محمد بن مسلم از حضرت باقرالعلوم علیه السلام نقل می‌کند: منتظر صدایی که ناگهان از ناحیة دمشق می‌رسد، باشید (توقّعوا الصوت). البته در این (صوت) برای شما فرج عظیمی است.[42] جالب‌تر اینکه در روایات نه تنها توصیه به انتظار وقوع ظهور شده؛ بلکه در کنار آن سفارش به انتظار مداوم و پابرجای رویدادها و حوادث فراوانی شده است؛ چنان که از امام علی علیه السلام نقل شده است: «تا زمانی که شما در مقابل دیگران از مرده‌ها هم پست‌تر نشوید، امر خداوند محقّق نمی‌شود. پس متوقّع این باشید که در این هنگام کارهایتان بر وفق مرادتان نخواهد بود و رشتة خویشاوندی پاره خواهد شد و کودکانتان به کار گرفته خواهند شد… (الا فَتَوَقّعوا من اِدبارِ امُورِکُم و انقطاعِ وصلکم و استعمال صغارِکم …)».[43] امام باقر علیه السلام یکی از وظایف اصلی دوران غیبت را ـ که آکنده از سختی‌ها و دشواری‌ها است ـ آینده اندیشی مستمر و پابرجا می‌داند: «… در این زمان، صبح و شب فرج را پی‌جویی کنید (… فعند ذلِکَ تَوقَّعُوا الفَرَجَ صَباحاً و مساءً)».[44] منابع [19]. محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبة، تهران، مکتبة الصدوق، 1397ق، ص162؛محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، بیروت، موسسه الوفاء، 1404ق، ج 2، ص250. [20]. شیخ مفید، الاختصاص، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، 1413ق،ص208؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، تهران، جهان، 1378ج 2، ص130؛ «من هذا مهدی هذه الامّة... لا تذهبُ الدّنیا حتّی یقومَ رَجُلٌ من وُلد الحسین یملأها عَدْلاً کَما ملئتْ ظلماً و جوراً»؛ [21]. «اِنَّ هذا اَمرٌ من اَمْرِ الله و سرٌّ من سرِّ الله. عِلَّتُه مَطوّیة عن عباد الله. فَإیاک والشَکَّ فَإن الشکَّ فی اَمْرِاللهِ کُفْرٌ»؛ فضل بن حسن طبرسی، اعلام الوری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج سوم، 1390ق، ص399؛ مجلسی، پیشین، ج 51، ص73. [22]. «... هو القائم بالحقّ و المُظهِرُ للدّین و الباسِطُ لِلْعَدل. ای والّذی بَعَث مُحمداً بالنُبّوة و اَصْطَفاه علی جمیع البرَیة»؛ سید مصطفی کاظمی، بشارة‌الاسلام، نجف، بی‌نا، 1382، ص52؛ لطف الله صافی گلپایگانی، منتخب‌الاثر، قم، سیدة المعصومه، 1419ق، ص467. [23]. حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج 12، ص166. [24]. علی اکبر قرشی، قاموس قرآن، ج 13، ص81. [25]. ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، قم، نسل جوان، 1374، ج 12، ص295 و 407. [26]. بهاء‌الدین خرمشاهی، دانش‌نامه قرآن و قرآن پژوهی، تهران، ناهید، 1377، ج 2، ص2241. [27]. نک: محمد تقی موسوی اصفهانی، مکیال المکارم، ج 2، ص235. [28]. مجلسی، بحارالانوار، ج 52، ص133. [29]. «إذا رأیتَ الحاجَةَ و الفاقَةَ قد کَثُرتا واَنکَرَ بَعضُهُم بَعْضاً و... فانتظروا اَمرَ الله»؛ نعمانی، الغیبة، ص156؛ بحارالانوار، ج 52، ص270. [30]. «إذا وُسِدَ الأمرُ الی غیرِ اَهلِه فَانتظِر الساعة»؛ البیان والتعریف، ج 1، ص80؛ به نقل از: حسن مصطفوی، پیشگوئی‌ها در علایم آخرالزمان، (چاپ دوم، تهران: مرکز نشر آثار علامه مصطفوی، 1386)ص42. [31]. نک: سید حسن میرجهانی، نوائب الدهور، نجف، کتابخانه حیدریه، 1376، ج1، ص291. [32]. سید محمد کاظم قزوینی، امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور، چ اول، قم، انتشارات مسجد جمکران، 1378، ص299. [33]. نک: سید محمد صدر، تاریخ غیبت کبری (چاپ اول، تهران: نیک معارف، 1382)، ص229 ـ 232. [34]. سید هاشم بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، قم، موسسه بعثت، 1417ق، ص147؛ مجلسی، پیشین، ، ج 51، ص147. [35]. علی کورانی، عصر ظهور، چاپ نهم، تهران، انتشارات شرکت چاپ ونشر بین الملل؟، 1386.ص206. [36]. نک: محمدرضا حکیمی، خورشید مغرب (چاپ 25، قم: دلیل ما، 1382)، ص321؛ نگارنده،فروغ حق: مصاف حق و باطل از نهضت حسینی تا انقلاب مهدوی، چاپ اول، قم: مرکز تخصصی مهدویت، 1387)ص207 ـ 327. [37]. نک: محمد مهدی آصفی، انتظار پویا، چاپ اول، قم، مرکز تخصصی مهدویت، 1358، ص41 ـ 42. [38]. «... لا یکونُ ما تمُدُّونَ الیه اَعْینَکُم حتّی یشقی من یشقی و یسعَدَ مَنْ یسْعَدَ»؛ نعمانی، الغیبة، ص111؛ بحارالانوار، ج 52، ص111. [39]. نک: علی اکبر قرشی، قاموس قرآن، ج 3، ص234 و 235؛ ناصر مکارم شیرازی و دیگران، پیشین، ج 23، ص199. [40]. شیخ عباس قمی، مفاتیح‌الجنان، زیارت صاحب‌الامر. [41]. «إذا رأیتم ناراً مِنَ المشرقِ شِبهَ الهردی العظیم تطلَعُ ثلاثَةَ ایام او سبعةٍ فَتَوقَّعَوا فَرَجَ آل محمد صل الله علیه و آله...»؛ موسوی اصفهانی، مکیال المکارم، چاپ پنجم، قم، انتشارات مسجد جمکران، 1380، ج 2، ص184. [42]. «تَوَقّعوا الصوتَ یأتیکم بَغتَةً مِن قِبَلِ دِمَشقٍ فیهِ لَکُم فَرجٌ عظیم»؛ نعمانی، پیشین، ص279. [43]. سید رضی، نهج‌البلاغه، 260، ص126؛ صافی گلپایگانی، پیشین، ص314. [44]. شیخ طوسی، کتاب الغیبه، قم، موسسه معارف اسلامی، 1411ق، ص276؛ نعمانی، پیشین، ص83 و 84 حجت الاسلام و المسلمین رحیم کارگر منبع: ماهنامه انتظار موعود - شماره 28 ادامه دارد.........
92/12/23 - 00:45
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 142]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها