رقابت بین دولت و بخش خصوصی در تولید واکسن‌های دامی

سجاد پزشکی، مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان، توضیح می‌دهد که شرکت آنها از سال ۹۶ به تولید واکسن‌های دامی می‌پردازد. اولین محصول آنها، واکسن طاعون نشخوارکنندگان کوچک (PPR) بود که در سال ۹۸ به بازار عرضه شد. همچنین، در سال ۹۹ محصول دیگری به نام واکسن اکتیمای واگیر را معرفی کردند.

وی بیان می‌کند که اکتیمای واگیر یک بیماری در دام‌های سبک مانند گوسفند و بز است. این بیماری به صورت حاد در گوارش شروع می‌شود و زخم‌هایی در دهان ایجاد می‌کند که در طول دستگاه گوارش ادامه پیدا می‌کند. ابتلا به این بیماری در سنین پایین گوسفندان و بزها باعث تلفات و خساراتی در بره‌ها می‌شود.

سجاد پزشکی، مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان، درباره سومین محصول شرکت که واکسن "لمپی اسکین" یا LSD نام دارد، توضیح می‌دهد. این واکسن در سال ۱۴۰۰ تولید شد. لمپی اسکین یک بیماری است که در دام‌های سنگین رخ می‌دهد و مبتنی بر ویروسی است. انتقال این بیماری به دام‌ها از طریق گزش حشرات انجام می‌شود. بعد از ورود ویروس به بدن دام، تاول‌های بزرگی روی پوست ظاهر می‌شود و در حالت شدید، سیستم گوارشی و تناسلی دام را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری می‌تواند منجر به تلفات دام و نازایی، به خصوص در دام‌های ماده شود.

وی با تأکید بر فناوری بومی، اظهار می‌کند که در شرکتشان به دانش فنی تولید این واکسن دست یافته‌اند. محصول دیگری که توسط این شرکت تولید می‌شود، واکسن تب برفکی است. در سراسر جهان، این واکسن به صورت دو نوع پایه آبی و پایه روغنی تولید می‌شود. واکسن پایه آبی عموماً در مناطق روستایی و عشایری استفاده می‌شود. زیرا سرعت ایجاد ایمنی و دوره ایمنی آن کوتاه‌تر است.

وی ادامه می‌دهد: به دلیل عدم انجام واکسیناسیون منظم در مناطق روستایی و تنها انجام آن بر اساس فصول و شیوع بیماری، معمولاً از واکسن پایه آبی استفاده می‌شود تا سریعاً ایمنی ایجاد شود. اما واکسن روغنی بیشتر در گله‌های صنعتی که دارای واکسیناسیون منظم هستند، استفاده می‌شود.

به گفته دکتر سجاد، سرعت ایجاد ایمنی توسط واکسن تب برفکی با پایه روغنی دو هفته طولانی‌تر از واکسن پایه آبی است. اما دوره ایمنی آن نیز ۲ تا ۳ ماه بیشتر از واکسن پایه آبی است.

وی اعلام کرد که شرکت توانسته هر دو نوع واکسن را تولید کند و از سال آینده واردات این واکسن متوقف خواهد شد.

همچنین اعلام کرد که از سال ۱۴۰۰ به صادرات این محصولات نیز پرداخته شده است. واکسن‌های PPR و لمپی اسکین این شرکت به کشورهای اوگاندا، اریتره، رواندا، کنیا، تانزانیا و برخی کشورهای دیگر در آفریقا صادر شده است.

دکتر سجاد اعلام کرد که محصول جدید آنها، واکسن تب برفکی، در حال ثبت در کشورهای منطقه از جمله عراق، سوریه، پاکستان و افغانستان است و به زودی صادرات آن آغاز می‌شود.

وی تأکید کرد که این واکسن‌ها برای بیماری‌های دامی در سراسر جهان استفاده می‌شوند. برخی از سویه‌های استفاده شده در تولید این واکسن‌ها متعلق به سویه‌های بومی بوده و برخی از آنها در دسته سویه‌های بین‌المللی قرار دارند. این شرکت سعی دارد از سویه‌های استاندارد بین‌المللی در تولید این واکسن‌ها استفاده کند تا علاوه بر تامین نیاز داخلی، بتواند آنها را صادر کند.

در کشور، بیماری‌های دامی و طیور به طور مرتب دیده می‌شود. هر سال حدود ۱۰ تا ۱۱ میلیارد دوز واکسن برای این بیماری‌ها مصرف می‌شود. از این تعداد، حدود یک میلیارد دوز برای دام‌ها و بقیه برای طیور استفاده می‌شود.

در زمینه واکسن‌های دامی، کشور تقریباً به خودکفایی رسیده است و تقریباً تمامی واکسن‌ها در داخل تولید می‌شوند. اما در زمینه طیور، حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد واکسن‌ها در داخل تولید می‌شود و مابقی وارداتی هستند. هر سال حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون دلار برای واردات واکسن‌های دامی و طیور هزینه می‌شود.

در بخش خصوصی، تولید واکسن‌ها رقابت‌پذیر بوده و باعث شده است که محصولات وارداتی از بازار خارج شوند. اما در حوزه صادرات، تحریم‌ها و مشکلات مالی (مانند انتقال پول) باعث مشکلاتی برای شرکت‌ها شده است.

مشکل دیگر در حوزه تجاری‌سازی محصولات، رقابت بین بخش دولتی و خصوصی است. مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی به عنوان تولیدکننده واکسن، در برخی مناقصات دولتی شرکت می‌کند، اما توانایی تأمین نیاز کل بازار را ندارد. این رقابت باعث آسیب رسیدن به شرکت‌های بخش خصوصی شده است.

در کل، در بخش خصوصی مشکلی در فروش آزاد وجود ندارد، اما مشکل از زمانی شروع می‌شود که فروش به دولت را در نظر می‌گیریم و در مناقصات با بخش دولتی رقابت می‌کنیم.