تبلیغات
تبلیغات متنی
رسانه حرف تو - مقایسه و اشتراک تجربه خرید
آموزشگاه آرایشگری مردانه شفیع رسالت
تاثیر رنگ لباس بر تعاملات انسانی
محبوبترینها
خرید سوسیس پرکن اصل با گارانتی
تشخیص دیسک و صفحه اصلی از تقلبی (6 راه ساده)
بهترین روش های چاپ جعبه محصولات + ویژگی ها و کاربردها
بهترین روش های چاپ جعبه محصولات + ویژگی ها و کاربردها
ده راهنمایی برای نوازندگان مبتدی یوکللی
بررسی دلایل قانع کننده برای خرید صنایع دستی اصفهان
راه های جلوگیری از جریمه های قبض برق
آشنایی با سایت قو ایران بهترین سایت آگهی و تبلیغات در کشور
بهترین شرکت‌های مهندسی در آلمان
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1806359771
کتاب «نظریه تجلی؛ درباب شمایل گریزی هنر اسلامی» منتشر شد
واضح آرشیو وب فارسی:مهر: معرفی کتاب؛
کتاب «نظریه تجلی؛ درباب شمایل گریزی هنر اسلامی» منتشر شد
شناسهٔ خبر: 2953559 - شنبه ۹ آبان ۱۳۹۴ - ۱۰:۳۳
دین و اندیشه > سایر
کتاب«نظریه تجلی؛ درباب شمایل گریزی هنر اسلامی» به همت دفتر نشر فرهنگ اسلامی منتشر شد. به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «نظریه تجلی؛ درباب شمایل گریزی هنر اسلامی» نوشته حسن بلخاری استاد دانشگاه تهران و به همت دفتر نشر فرهنگ اسلامی چاپ و منتشر شد. در ابتدای کتاب فصلی که طلیعه نام دارد به قلم نویسنده درباره آن می خوانید: الف: از آموزه های بنیادین الهیات مسیحی و هندو، مهمترین آموزه، عقیده تجسد است. بر بنیاد این عقیده، خدا در مقام تشبیه مطلق، به صورت انسانی متمثل و متجسد اظهار و آشکار می شود. آیات نخستین سرود یازدهم بهگودگیتا صریح ترین اشاره منابع الهیاتی هندو در تجسد کریشنا، پس از تقاضای صریح آرجونا مبنی بر رخ نمایاندن اوست و نیز آیات ابتدای انجیل یوحنا که آشکارترین اشاره به تجسد «کلمه» (حق) در مسیحیت است و لاجرم مشروعیت کامل هرگونه صورت نمایی در این دو مذهب و مشرب که تجسمی‌ترین هنرهای دینی چون شمایل و پیکره را در جهان دارایند. ب: خدای محمد(ص) اما در مقابل تقاضای کاملا مشابه و همگون با تقاضای آرجونا و در پاسخ به «ارنی انظر الیک» حضرت موسی، در دو ساحت متفاوت، پاسخی کاملا متمایز دارد: گام اول، نفی ابد است بر اینکه هرگز مرا به صورت نخواهی دید: «لن ترانی»، و گام دوم، خطاب به موسی است که روی خود را برگدارند و به سمت و سوی کوه معطوف دارد: «ولکن انظر الی الجبل»، تا حق مستقیما بر کوه تجلی کند: «فلما تجلی ربه للجبل» یا به یک عبارت صورتی از خود ننمایاند و تمثل نگیرد و متجسد نشود، اما بر کوه تجلی کند تا بدین سان هم کوه تاب نیاورد و لاجرم ریز ریز شود: «جعله دکا» و هم موسی از هوش برود: «خر موسی صعقا» و هم مهمتر، حق از تجلی خود در عالم سخن گوید و نه آنچنان که دیگر مذاهب انگاشتند از تجسدش. ج: نتیجه دو پاسخ متفاوت از سوی حق آن هم بر بندگان خاص خویش، تعیین کننده مطلق مفهوم و ماهیت هنر (که در عام ترین و کامل ترین تعریف خود، تصویر نمودن و آشکار کردن امر معقول است) در ادیان و مذاهبی است که تمامی موضوعات و ابعاد حیات انسان و جهان را در پرتو خدا یا «امر مطلق» تعریف و تبیین می کنند. بنابراین حرمت و حلیت یا مشروعیت و عدم مشروعیت مصادیق نیز (من جمله تصویر و شمایل) در چنین ساحتی هویت می یابند. د: اما از «لن ترانی» و عدم صورت نمودن حق در طور، حکم مطلق حرمت تصویر حاصل نمی شود، از این رو که گرچه با «لن ترانی»، تجسد نفی شد لیک به جای آن، تجلی نشست تا حق در صورت آیات و مظاهر آشکار شود و یا به تعبیر صدرای شیرازی در مراتب: «ان الله یتجلی فی مراتبه بجمیع الاسماء و الصفات فی جمیع المراتب». بنابراین تجلی، رد و انکار هرگونه صورت نمایی نیست (آن چنان که برخی فرق اسلامی انگاشتند) بلکه اعلام صریح حجیت و مقبولیت صورت نمودن حق در مظاهر است؛ همچون باده و پیاله ای که عکس رخ او را می نمایانند نه عین او را. به سخن لسان الغیب شیراز: ما در پیاله عکس رخ یار دیده ایم ای بی خبر زلذت شرب مدام ما بنابراین در اسلام، حق به واسطه، اظهار و نموده می شود نه بی واسطه. این وسایط که همه مظاهر وجودی اویند، در عرصه هنر و زیبایی معنای «نماد» به خود می گیرند؛ نمادهایی که همچون آیاتند در قرآن. آیات قرآن، ظهر حقیقت در قالب کلمه اند و نمادها، تصویری از معانی لطیفه و مجردی که جز در این کسوت، اذن آشکاری ندارند. نهایت اینکه در اندیشه اسلامی «امر مطلق» خود را نمی نمایاند، بل تجلی می کند و از همین روست که هنر این دین از شمایل می گریزد و میل تجرید و تفرید در صورت نمود و نماد می کند. راز تنزیه هنری ما در همین معنا و در پاسخ متفاوت حق به موسی نهفته است؛ پاسخی که تجلی را به جای تجسد نهاد. این کتاب شرح این معناست. همچنین در مقدمه این اثر می خوانید: هنر و معماری اسلامی با آنکه قدمتی دستکم به طول سیزده قرن دارد لیکن در حوزه نظری با چالش هایی جدی روبروست؛ چالش هایی که در مقالات مختلف در حد توان، آن را مورد نقد و تامل قرار داده ام و در اینجا نیازی به تکرار آنها نیست. آنچه مهم است و بر آن تاکید می شود اینکه عوامل مختلف و متعددی فقر تحقیق و تامل در حوزه نظری هنر و معماری و بالتبع فقدان نظریه ها در این باب را سبب شده است. همین مسئله عامل اصلی آن چالش ها و نقدها و بعضا نفی هنر و معماری اسلامی شده است. از نزدیک به بیش از نیم قرن پیش که گروه جدیدی تحت عنوان سنت گرایان با رهبری کسانی چون رنه گنون، فریتیوف شوآن، آناندا کوماراسوآمی، مارتین لینگز، سید حسین نصر، تیتوس بورکهارت، هانری کربن و ... مبانی نظری مدرنیته را به چالش کشیده و درمان اصلی دردها و رنج های ناشی از آن را بازگشت به سنت و احیای مجدد مبانی آن دانستند، تلاش هایی در جهت تبیین مبانی نظری هنر و معماری اسلامی از سوی آنان صورت گرفت. مبنا و مرجع اصلی این تبیین، آیات، روایات و آثار عرفانی و حکمی عرفا و حکمای مسلمان بود. به یک عبارت آثار بزرگان حکمت و عرفان در تمدن اسلامی با رویکرد کشف مبانی حکمی هنر و معماری اسلامی توسط این بزرگان مورد خوانش و قرائت قرار گرفت. به عنوان مثال هانری کربن در تبیین وجوهات نظری معماری کعبه که محور اصلی معماری در تمدن اسلامی است به تأویل دقیقی آویخت که قاضی سعید قمی، حکیم بزرگ دوره صفوی در شرح خود بر توحید صدوق از کعبه و وجوهات هندسی آن آورده بود. جملات ذیل نوع رویکرد قاضی سعید قمی و مهمتر ظهور آرای او در رای و نظر اندیشمندی چون هانری کربن را با نیت تبیین مبانی نظری معماری به خوبی نشان می دهد: «از فراز این قله است که می توان تشخیص داد که چگونه می شود تطابق یا تناظری میان صورت های اشیاء یا موجودات روحانی و اشیاء یا موجودات مادی برقرار داشت». قاضی سعید قمی می گوید عزیمت گاه بحث، کامل ترین و استوارترین اشکال، یعنی کره است. (به اعتقاد قاضی سعید کره کامل ترین شکل است و بنابراین موجودات روحانی بسیط به شکل کره اند: «ان الموجودات علی تباینها قسمین: جسمانی و روحانی و ان افضل الاشکال و اوسعها و ابعدها عن قبول الافات هو الکره فلذالک صارت البسائط علی هذا الشکل»). حال در آن واحد، به همراه مولف مان، ملاحظه می کنیم که در وضعیت فعلی، وقتی از شکل کره به شکل مکعب منتقل می شویم، در حقیقت، این انتقال، انتقال از یک مقوله به مقوله دیگر نیست زیرا شکل مکعب صرفا جایگاه برخی روابط کارکردی را که پایه های آنها در متن کره درج شده است، تعیین می کند به خصوص، از این لحاظ وقتی گفته می شود موجودات روحانی شکل کروی دارند نباید دچار خطا شد زیرا منظور این کلام یک رابطه هندسی به معنای دقیق کلمه نیست بلکه مفاد آن یک رابطه کارکردی است. معنایش این نیست که موجودات روحانی به شکل یک گوی با قطر مشخص اند. می خواهد بگوید این گونه نیست که هر فرشته یا هر صورت نوری بشری یا جسم مثالی «در بهشت» باشد بلکه هر یک از آنها «بهشت» شان را در درون خویش دارند درست همانطور که هر موجود شیطانی «دوزخ» شان را در درون خویش دارد. قاضی سعید قمی، بر این مطلب تاکید می ورزد که شکل کروی، گردی [استداره] چیزی نیست که از قبل موجود باشد و بر موجودات روحانی تحمیل شود. شکل کروی که در ادامه به تصوری از آن می رسیم – یعنی کرویت عالم در کلیت آن و نیز کرویت آسمان هایی که عالم متشکل از آنهاست – شکلی برگرفته از موجودات روحانی است. شکلی است که تجلی قانون باطنی وجود آنها در مکان [دنیوی] خود ما است ... تناظر میان مرکز صورت جسمانی و مرکز صورت روحانی به اعتبار آن که این مرکز یک مرکز محیط است برای آنکه درکی شهودی داشته باشیم از این که کعبه در جایگاه مرکز عالم خاکی علاوه بر این محیط بر این عالم نیز هست (محیط – محاط، حاوی – محوی) باید در خیال درک کرد که ساختار آن متناظر با ساختار هیکل های عالم روحانی، هیکل های نورانی است و این همان معنایی است که مضامین خیمه آسمانی و ابر سپید برای بیان آن طرح شده اند. بالاخره در همین ساختار عنصری که چهار سنگ بنا نماینده آنند وارد می شود؛ عنصری که بیت سنگی را «تجرد می بخشد» و به بیت روحانی ایمان تبدیل می کند». مثال های دیگری نیز در این باب می توان آورد؛ مثال هایی که در آثاری چون هنر اسلامی، زبان و بیان، هنر مقدس، هنر و معنویت اسلامی، معبد و مکاشفه، خوشنویسی و فرهنگ اسلامی و ... مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است. این آثار و آرا نقش بسیار مهمی در تنویر و تبیین هنر و معماری اسلامی داشتند و گرچه مورد نقد و بعضا نفی برخی متفکران و منتقدان واقع شدند لکن به هر حال در تدوین مبانی نظری هنر و معماری اسلامی بسیار موثر عمل کردند. لیکن علی رغم این تلاش های گرانقدر و نیز بی توجه به نقدهای بعضا غیر علمی به آرای این اندیشمندان، همچنان در کشف نظریه هایی که می توانند کامل تر و دقیق تر آثار هنری تمدن اسلامی را شرح داده و مبانی دینی و معنوی آن را آشکار سازند تلاشی وسیع تر و جدی تر مورد نیاز است. این پژوهش در بحث کشف بنیادی ترین نظریه هنری در تمدن اسلامی به ویژه در باب شمایل ها به تبیین و تحقیق درباره چگونگی صورت نمودن امر مطلق در اسلام و مذاهب و مشاربی چون مسیحیت و هندوئیزم و تاثیر آن بر ماهیت و صورت هنر در این سه مذهب پرداخته و با استناد به آیه ۱۴۳ سوره اعراف، نظریه تجلی در باب تصویرگری و شمایل انگاری را ارائه می دهد. لیکن پیش از پرداختن به این نظریه تأملی کوتاه در باب نسبت میان دین و هنر و به یک معنا اثبات این نسبت، ضروری است. این کتاب در شش فصل با موضوعات؛ دین و هنر- تجسد در هندوییزم- تجسد در یهود و مسیحیت- قرآن؛ تجلی، تجسد- از تنزیه تا تنزیل و تمثیل- استنتاج که فصل نتیجه گیری این تحقیق است تشکیل شده است. چاپ نخست این اثر امسال در ۱۹۸ صفحه و به قیمت ۱۲هزار تومان با شمارگان ۱۲۰۰ نسخه توسط انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی چاپ و منتشر شد.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[مشاهده در: www.mehrnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 28]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها