محبوبترینها
با چاپ روی وسایل یک کسب و کار پرسود بسازید
قیمت دیگ بخار و تولیدکننده اصلی دیگ بخار
معروف‌ترین هدیه و سوغاتی یزد مشخص شد!
آشنایی با انواع دوربین مداربسته ضد آب
پرداخت اینترنتی قبوض ساختمان (پرداخت قبض گاز، برق و آب)
بهترین دوره آموزش سئو محتوا در سال 1403 با نام طوفان ۱۴۰۳ در فروردین ماه شروع می شود
یک صرافی ارز دیجیتال چه امکاناتی باید داشته باشد؟
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
جراحی و درمان ریشه دندان عفونی با خانم دکتر صفوراامامی
چه مواردی بر قیمت کابین دوش حمام تاثیر دارند؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1798410213
سیر تحول نقش امامان شیعه در احیای تئوری امامت الهی - بخش دوم و پایانی نقش امام حسین(علیه السلام) در احیای تئوری امامت الهی
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: سیر تحول نقش امامان شیعه در احیای تئوری امامت الهی - بخش دوم و پایانی
نقش امام حسین(علیه السلام) در احیای تئوری امامت الهی
ماهیت نهضت امام حسین(علیه السلام) مقاومت پایدار برای تبیین امامت الهی و تنصیصی اهل بیت واحیای دین خدا با اندیشه پاک و اصیل اسلامی می باشد تا مشروعیت خود را برای جامعه اسلامی روشن نماید و مسلمانان را برای مقبولیت خود برای تصدی قدرت سیاسی آماده سازد
نقش امام حسین(علیه السلام) در احیای تئوری امامت الهی امام حسین(علیه السلام) هنگام حرکت از مدینه مُنوّره در مقابل فرماندار شهر، جایگاه الهی و موقعیت اهل بیت(صلی الله علیه و آله) را بیان فرمودند و با اشاره به فساد سیاسی و اجتماعی حاکم، مشروعیت رژیم اموی را باطل دانستند و فرمودند: «ای امیر، ما اهل بیت معدن رسالت و محل آمد و شد ملائکه و محل فرود وحی و معدن رحمت الهی هستیم و یزید مردی مشروب خوار و فاسق و قاتل انسان های بی گناه است.» (1) امام حسین(علیه السلام) هنگامی که در مکه بودند نامه ای از بزرگان شیعه کوفه دریافت کردند که در این نامه رهبران شیعه شهر با اشاره به ظلم و ستم معاویه و گردن کشی وی و غصب مال خدا و کشتن مردم درستکار از امام حسین(علیه السلام) تقاضا کردند: اِنّه لیس علینا امام، فَأقبل لَعل الله أنْ یجمعنا بک علی الحق.» (2) هنگامی که حدود 55 نامه از سوی بزرگان و شیعیان کوفه به امام رسید آن حضرت در پاسخ کوفی ها نوشتند من تقاضا و درخواست همه شما را فهمیدم که شما امامی ندارید. «فَلَعَمْری ماالامام اِلّاالعامل بالکتاب و الاخذُ بالقِسط و الدائُن بالحق و الحابس نفسه علی ذات الله و السلام؛ (3) قسم به جانم چه می دانید امام کیست؟ مگر اینکه او عامل به کتاب خدا و قسط واداکننده حق می باشد و کسی است که خودش را فقط برای خدا می خواهد.» در این نامه امام حسین(علیه السلام) اجرای عدالت، عمل به کتاب خدا و وقف خویش برای خدا را از وظایف امام برشمرد. آن حضرت همچنین درنامه ای به شیعیان بصره پس از ستایش خداوند به واسطه رسالت حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) و انجام کامل این وظیفه از سوی رسول خدا(صلی الله علیه و آله) نوشتند: «کنّا اهله و اولیاهءه و اوصیاءه و ورثته و احق النّاس بمقامه فی الناس فاستأثر علینا قومنا بذلک فرضینا و کرهنا الفرقه و احبنا العافیه وَ نحن نعلم انا احق بذلک الحق المستحق علینا ممن تولاه.» (4) از این جملات روشن می گردد امام حسین(علیه السلام) سه وظیفه را برای امام مشخص می کنند و اهل بیت را اولیا و وارث شایسته برای مقامات رسول الله(صلی الله علیه و آله) و خود را شایسته برای رهبری مسلمانان معرفی می کند. امام در یکی از منازل نزدیک به کربلا در جمع یاران خود و سپاه حُربن یزید ریاحی پس از بیان فساد سیاسی و اجتماعی حاکم بر جامعه اسلامی، مسئله امامت و رهبری خود را برای تغییر وضع موجود چنین معرفی می کنند: «الّا و اِنّ هولاء قدلزموا طاعه الشیطان و ترکوا طاعه الرحمن، و أظهروا الفساد و عطلوالحدود و استأثروابالفی و أحلّوا حرام الله و حرموا حلاله و أنا أحق من غیر؛ ای مردم آگاه باشید اینان از شیطان پیروی می کنند و اطاعت خدای بخشنده را ترک فساد را برپا و حدود الهی را تعطیل کرده و مال خدا را می خورند و حلال خدا را حرام کرده اند و من شایسته ترین فرد برای تغییر این وضع هستم.» (5) امام در سخنرانی دیگری پس از نماز عصر در منزل ذُوحُسْم فرمودند: «ایها الناس فانّکم اِن تتقوا و تعرفوا الحق لاهله یکن ارضی الله و نحن اهل البیت اولی بولایه هذالامر علیکم من هولاء المُدّعین ما لیس لهم و السائرین فیکم بالجور و العدوان؛ ای مردم اگر تقوا پیشه کنید و حق را برای اهل آن به رسمیت بشناسید، رضایت خدا را فراهم کرده اید و ما اهل بیت برای رهبری و اداره حکومت شما (ولایت و امر) ازاین مدعیان دروغین که شایستگی ندارند و در میان شما به دشمنی و ستمگری حکومت می کنند، شایسته تریم.» همان گونه که از نامه ها و سخنرانی های امام حسین(علیه السلام) روشن می گردد: آن حضرت حاکمیت سیاسی و دینی رژیم اموی را نامشروع دانستم و به ظلم و ستم و غارت بیت المال از سوی آنان و فساد سیاسی و اجتماعی حاکم و تعطیلی حدود الهی اشاره می کنند و به تبیین جایگاه موقعیت اصیل و شایسته خود می پردازند و مشروعیت خود را برای اداره جامعه اسلامی و قدرت سیاسی روشن کرده و امامت الهی اهل بیت را احیا می کنند. بدین سان ماهیت نهضت امام حسین(علیه السلام) مقاومت پایدار برای تبیین امامت الهی و تنصیصی اهل بیت واحیای دین خدا با اندیشه پاک و اصیل اسلامی می باشد تا مشروعیت خود را برای جامعه اسلامی روشن نماید و مسلمانان را برای مقبولیت خود برای تصدی قدرت سیاسی آماده سازد در این صورت اگر پیروزی به دست آمد مرحله جدیدی از مسئولیت الهی شروع می شود و اگر شهادت نصیب شد سعادت و نیک فرجامی تضمین شده است. نقش امام سجاد(علیه السلام) در احیای امامت الهی امام سجاد(علیه السلام) از یک سو گرفتار فساد سیاسی خلفای اموی از دو شاخه سفیانی و مروانی از سال 61 قمری تا سال95 قمری بود. از سوی دیگر آن حضرت با ظهور فرهنگ انحرافی مکتب شام مواجه بود که هدف آن تطهیر امویان وگسترش اندیشه تقدیرگرایی و جبرگرایی امویان و مرجئه و مبارزه با اهل البیت بود. امام زین العابدین(علیه السلام) شاهد ظهور فرقه کیسانیه با تلاش مختار،کیسان وابوهاشم پسر محمد بن حنفیه بود که ادعای مهدویت وی را داشتند، در نتیجه کیسانیه نخستین انحراف عقیدتی در میان شیعیان پدید آورد و امامت را از فرزندان حضرت زهرا(سلام الله علیها) خارج کرده، به محمد بن حنفیه فرزند امام علی(علیه السلام) از همسر دیگری سپرد. (6) کیسانیه بیشتر توده های شیعی ناپایدار را جذب و منحرف نمود. (7) به همین سبب آن حضرت تلاش وسیعی را برای احیای تئوری امامت به عمل آورد. امام زین العابدین(علیه السلام) در قالب دعاهای گوناگون تلاش وسیعی را به عمل آوردند تا جامعه گرفتار فساد سیاسی و اجتماعی را بیدار و آنان را به حقوق الهی و سیاسی خاندان رسالت و مظالمی را که بر آنان رفته است آگاه سازند. از آن جمله در سخنرانی خود در شام در حضور یزید و بزرگان رژیم اموی، خود را فرزند مکه و منی و زمزم و صفا و کسی که به معراج رفت و فرزند محمد مصطفی و علی مرتضی معرفی کرد. (8) همچنین آن حضرت در دعای عرفه صحیفه سجادیه فرمودند: «پروردگارا! بر پاکان اهل بیت رحمت فرست که آنان را برای امر خود برگزیدی تا کلیدداران خزائن علم تو و نگهبانان دین تو و خلفای تو در روی زمین و حجت های فروزان تو بر بندگان تو باشند. تو آنان را از پلیدی ها بر کنار داشته ای و مقرر فرموده ای که میان تو و بندگان تو وسیله ای باشند و به سوی بهشتت راه بنمایند.» (9) آن حضرت در دعای عید قربان و نمازجمعه، اقامه و خواندن خطبه این دو نماز را حق خلفای برگزیده و امنای والا مرتبه الهی دانسته اند که ستمگران آن را به زور غصب کرده و خلفای الهی را نیز مغلوب نموده اند.» (10) آن حضرت در دعای 34 نیزپس از درود بر حضرت محمد و عترت پاکش می فرماید: «خدایا ما را چنان که به اطاعت آنها امر کردی شنوای کلام و پذیرنده دستور آنان قرار بده.» (11) آن حضرت در زیارت امین الله نیز امیرمؤمنان علی(علیه السلام) را امین خدا بر زمین و حجت خدا بر بندگانش معرفی کرد. (12) همین دعاها و زیارات پایه های فکری و عقیدتی شیعه را درباره امامت الهی امامان تبیین کرد تا در عصر امامان صادقین(علیهم السلام) تدوین گردید. نقش امامان صادقین(علیهم السلام) در تبویب نظریه امامت الهی امام باقر(علیه السلام) در عصر امامت خود با فساد سیاسی از سوی امویان، فساد فرهنگی همچون گسترش و ظهور فرقه های انحرافی، خوارج، مرجئه، قدریه و کیسانیه و گروهایی از غُلات و فرقه کلامی معتزله مواجه بودند. آن گونه که دو شهر مکه و مدینه به مراکز تجمل پرستی تبدیل شده بود و در آن کنیزکان آوازخوان از سرزمین های مفتوحه طنازی می کردند و سرگرمی هایی همچون شطرنج، تاس بازی و شراب خواری و قمار بازی جزء تفریحات درباریان و مردم شده بود. (13) به همین سبب امام باقر(علیه السلام) برای تبیین امامت الهی امامان شیعه تلاش وسیعی را آغاز کرد و در حلقه های درسی خود در مسجدالنبی با استناد به آیات و روایات رسول خدا(صلی الله علیه و آله) درباره امامت فرمودند: «هرکه بدون امام بمیرد به جاهلیت مرده است.» و این پاسخی بود به مخالفان امامت و ولایت سیاسی منصوص امامان که اگر امامی نداشته باشند همچون عصر جاهلی مرده اند. در جای دیگر می فرماید: «امامت یکی از ستون های عمده اسلام است و امامان حجت های خدا بر روی زمین و حافظ و هادی مؤمنان هستند و اطاعت آنان واجب است. آنان اهل ذکر و خزائن علم الهی و نوری هستند که مؤمنان را به راه راست هدایت می کنند و دل های آنان را روشنایی می بخشد. قرآن به آنان به میراث داده شده و آنان مفسران واقعی وحی و راسخان در علم هستند. (14) کتاب الحجه) آن حضرت در زیارت عاشورا منقول از علقمه بن محمد حضرمی می فرماید: «خدا لعنت کند گروهی را که اساس ظلم و ستم را بر شما اهل بیت بنیان گذاشتند و خدا لعنت کند امتی را که شما را از مقامی که خداوند مخصوص به شما گردانیده بود، منع کردند.» (15) عصر امام صادق(علیه السلام) از یک سو شاهد ظهور فرقه کلامی معتزله و غلات، مذاهب فقهی مالکی و حنفی، افکار و عقاید مادی (و در میان شیعیان ظهور زیدیه و تداوم کیسانیه) بود. آن حضرت هنگامی که شرایط اجتماعی مناسب برای بیان اندیشه های خود فراهم دید در حلقه های درس خود در مسجدالنبی تبیین حقایق پرداخت. از سوی دیگر انحطاط خلافت اموی و ظهور نهضت عباسی وادعای آنان در برابر فرزندان امام علی(علیه السلام) برای امامت ورهبری سبب شد تا آن امام همام با تمام توان به تبویب و تدوین نظریه امامت الهی و منصوص بپردازد و شناخت امام را بر هر مؤمنی واجب بداند که: «من مات و لا یعرف امامه، مات میته جاهلیه.» (16) آن حضرت با وجود انتخاب موضع تقیه و تبیین این نظریه از ادعای امامت الهی و منصوص برای خود دست بر نداشت و در مراسم عرفه فرمود: «کان رسول الله هوالامام ثم علی بن ابی طالب، ثم حسن بن علی ثم حسین بن علی ثم علی بن الحسین ثم محمد بن علی ثم هاه؛ (17) ای مردم رسول الله(صلی الله علیه و آله) امام بود و سپس علی بن ابی طالب و پس از آن حسین و سپس علی بن الحسین و محمد بن علی و سپس من امام هستم.» امام صادق(علیه السلام) در دعاها و زیارات خود همواره تلاش داشت تا مقام امامت الهی امامان را ترسیم کند و در زیارت وارث منقول از مفضل بن عمرو (18) و زیارت مطلقه امام حسین(علیه السلام) منقول از مفضل بن عمرو (19) و زیارت وارث (20) و زیارت مطلقه امام حسین(علیه السلام) منقول از صفوان جمّال (21)و زیارت امام حسین(علیه السلام) منقول از معاویه بن عَمّار و عَمّار ساباطی (22) و زیارت امام حسین در عید فطر و قربان (23) و زیارت امام حسین(علیه السلام) در اول و نیمه رجب (24) و زیارت امیرمؤمنان(علیه السلام) منقول از صفوان جمال (25) و زیارت اربعین منقول از صفوان مهران، به این مهمّ اشاره کرده است. آن حضرت امام حسین(علیه السلام) را ولی خدا و پسر ولی و حجت خداوند و پناهگاه مؤمنین معرفی می کند و شهادت می دهد که امامان از نسل امام حسین(علیه السلام) هستند. (26) همین تبیین نظریه امامت الهی بود که گروهی از شاگردان حلقه های درسی آن حضرت (حُمران بن أعین، هشام بن سالم، مؤمن الطاق، مفضل بن عمرو، قیس بن ماصر، هشام بن حکم و صفوان جمال) در مباحث کلامی خود در باب امامت در برابر مخالفان به آن استناد کنند. وبرخی همچون حُمران و مؤمن الطاق به عنوان متکلم خوانده می شوند. (27) نقش امام موسی بن جعفر(علیه السلام) در احیای نظریه امامت الهی در عصر امام موسی بن جعفر(علیه السلام) در جهان اسلام دگرگونی های فکری و فرهنگی گسترده ای به وجود آمد. از یک سو قدرت خلافت عباسی با کاردانی خاندان برمکی ها رشد و گسترش یافت. و از سوی دیگرفرقه هایی همچون مرجئه، معتزله، زیدیه، خوارج، غالیان و فرقه های نوین فرق فقهی و حدیثی همچون حنفی، مالکی و شافعی ظهور کردند. در این عصر پیروان آئین های یهودی، مسیحی، زرتشتی و صابئین در کنار مسلمانان زندگی می کردند و بر دامنه تغییرات فرهنگی اثرگذار بودند. در این آشفته بازار فرهنگی امام کاظم(علیه السلام) یکی از کارگزاران تأثیرگذار فکری بودند که برای اصلاح این آشفتگی فرهنگی، راهبردهای مهندسی ـ فرهنگی خود را برای احیای امامت الهی مبتنی بر معارف اصیل قرآن، سنت نبوی و معارف اهل بیت تدوین و اجرا کردند. ازجمله اقدامات آن حضرت داعیه امامت و رهبری الهی بر جهان اسلام، در پاسخ به سؤال خلیفه عباسی هارون الرشید برای تعیین حدود فدک بود. هنگامی که وی اصرار کرد تا امام کاظم(علیه السلام) حدود آن را مشخص کنند، آن حضرت گفت: «اگر برمی گردانی باید با محدوده واقعی آن برگردانی.» هارون نیز پذیرفت. آن حضرت فرمود: «یک سوی آن عدن است. رنگ هارون تغییر کرد و گفت: «اوه» آن حضرت ادامه داد: «سوی دیگر آن سمرقند است.» رنگ هارون تیره تر شد. امام فرمود: مرز سوم آن افریقیه است.» هارون گفت: عجب! سرانجام آن حضرت گفت: «حد چهارم آن ارمنستان است: هارون هنگامی که متوجه شد منظور امام از فدک تمامی خلافت اسلامی است با عصبانیت گفت: «چیزی برای ما باقی نماند! برخیز بر سر جای ما بنشین!» امام موسی بن جعفر(علیه السلام) گفت: «به تو گفتم اگر تو را از مرزهای فدک آگاه کنم، آن را بر نخواهی گرداند.» (28) به خوبی روشن است این ادعا برخلاف شرایط سختی که هارون برای آن حضرت به وجود آورده بود حکایت از نگرش سیاسی آن حضرت به امامت دارد و ایشان امام را دارای قدرت سیاسی و حاکم بر جهان اسلام می دانند. نقش امام رضا(علیه السلام) در تبیین امامت الهی عصر امام رضا(علیه السلام) علاوه بر دگرگونی های فرهنگی دوره پدر بزرگوارشان، شاهد ظهور فرقه واقفیه و گسترش جریان شیعه یدی و رونق نهضت ترجمه علوم ایرانی، هندی، یونانی و سریانی بود. این گروه ها به ویژه واقفیه خطر بزرگی برای رهبری تشیع بودند. از سوی دیگر آن حضرت مواجه با تثبیت قدرت خلافت مأمون بود که وی امام را به پذیرش ولایت عهدی و شرکت در مناظره با اصحاب ملل و فرق دستور می داد . لذا آن حضرت پس از آنکه ناگریز شد از مدینه منوّره به اجبار به خراسان برود و ولایت عهدی مامون را بپذیرد، با شرکت در مناظرات و تشکیل جلسات علمی، راهبردهای نوینی برای تداوم امامت الهی و حرکت فکری و فرهنگی تشیع در مرو اجرا کردند و در خطبه ای فرمودند: ما را به واسطه رسول الله(صلی الله علیه و آله) بر شما حقی است و شما را به واسطه رسول خدا(صلی الله علیه و آله) بر ما حقی. هرگاه شما حق ما را ادا کردید، بر ما واجب است حق شما را بپردازیم.» (29) آن حضرت در نیشابور با بیان حدیث سلسله الذهب فرمود: «کلمه لا اله الا الله حصنی فمن دخل حصنی امن من عذابی». سپس ادامه داد: «بشروطها و اَنا من شروطها؛ کلمه توحید دژ من است هرکس در آن وارد شود از عذاب نجات خواهد یافت و آن شروطی دارد که من یکی از شرایط آنم. (30)» بدین سان امام رضا(علیه السلام) توحید و رسالت و امامت برگزیدگان خداوند را در پیوند با یکدیگر دانسته اند زیرا به وسیله امام راه توحید و رسالت و امامت برگزیدگان خداوند را در پیوند با یکدیگر دانسته اند. زیرا به وسیله امام راه توحید و هدایت شناخته می شود و شناخت امام و پرداخت حقوق وی را از سوی مردم لازم دانسته اند. شاید این نکته ذوقی بی مناسبت نباشد که کلمه لا اله اله الله دوازده حرف است و امامت نیز در قرآن دوازده بار آمده است (31) و به همین دلیل امام رضا(علیه السلام) فرمود: «کلمه توحید دژ من است»، پس استقرار کلمه توحید به امامت می باشد و رسول خدا(صلی الله علیه و آله) نیز فرمود: «اسلام به وسیله دوازده نفر استقرار می یابد.» (32) امام رضا(علیه السلام) روزی در مسجد جامع مرو در پاسخ سؤال یکی از یارانشان که پرسید امامت چیست؟ فرمود: «امامت از منازل انبیا و وراثت اوصیاست. امامت خ لافت خداوند و رسول الله و امیرمؤمنان و میراث حسن و حسین است. امامت پیشوایی دین، موجب اتحاد و حفظ دولت اسلامی و سرزمین آن، اصلاح امور دنیوی و عزت مؤمنان و ریشه و پایه اسلام بلند مرتبه و شاخه بلند آن است.» (33) در این روایت امام رضا(علیه السلام) امامت را پل ارتباطی وصایت همه انبیا و خلیفه خدا و رسول گرامی اسلام و اهل بیت دانسته و رهبری دین و حفظ دولت اسلامی و سربلندی مسلمانان را به آن وابسته دانسته است. امام رضا(علیه السلام) در چگونگی خواندن نماز عید فرمود: من همچون رسول الله(صلی الله علیه و آله) نماز را می خوانم یعنی من و رسول الله یک مقام الهی داریم همچون یکدیگر. (34) نقش امام علی بن محمد(علیه السلام) در تبیین امامت الهی دوران امامت امام هادی(علیه السلام) (254 ـ 220 ق) در شرایط بسیار سخت و دشوار فتنه و آشوب خلافت عباسی گذشت. آن حضرت از یک سو شاهد قدرت گیری جریان خلق قرآن از سوی معتزله و معتصم و واثق و مبارزه آنان با اهل حدیث بود و از سوی دیگر شاهد بازیچه شدن دستگاه خلافت در دست سرداران ترک و رشد جریان حنابله و سرکوب علویان و شیعیان و تخریب حرم امام حسین(علیه السلام) و برقراری سب و لعن به امام علی(علیه السلام) (35) و قدرت گیری علویان زیدی در طبرستان بود. امام هادی(علیه السلام) در این شرایط ناگوار و دهشتناک خلافت عباسی وجامعه اسلامی به تبیین اندیشه سیاسی شیعه پرداختند و جایگاه و مقام والای پیشوای الهی را روشن ساختند. آن حضرت در زیارت جامعه کبیره ـ که یکی از مستندترین و مشهورترین زیارات در فرهنگ شیعه است ـ به تبیین جایگاه امام و منصب الهی و سیاسی آن در معارف عمیق توحیدی و ولایت انسان کامل پرداختند و امام را به عنوان موضع و دایع رسالت و محل رفت و آمد ملائکه و هبوط نور وحی و معدن رحمت خداوند و خزانه علم خداوند و رهبر سیاسی و فکری و معنوی جامعه اسلامی معرفی کردند. فرازی از آن به نقل از موسی بن عبدالله نخعی چنین است: «السلام علی الائمَّه الدعاه و القادَه الهداه و الساءه الوُلاه و الذّادَه الحُماه و اهل الذِکر و اولی الأَمر و بَقیهِ الله و خِیرَتِهِ وَ حِزبِه وَ عَیبَهِ عِلمِهِ وَ حُجَتِه و صِراطِهِ و نُورِه وَ بُرهانِهِ و رَحمَه اللهِ وَ برکاته؛ درود بر پیشوایان دعوت کننده و زمامداران راهنما و برگزیدگان سرپرست و نگهداران حامیان دین خدا واهل ذکر و فرمانداران و صاحبان ولایت و آیات باقی و برگزیدگان حزب و گنجینه های دانش او و حجت راه و نور و دلیل روشن خداوند و رحمت خدا و برکات او.» «وَ رضیکم خَلفاءَ فی اَرضه وَ حُجَجاً عَلی بَرّیته وَ اَنصاراً لِدینِهِ وَ حَفَظَهً لِسِرّهِ و خَزَنَهً لِعِلمِه وَ مُستو دَعاً لِحکمهِ وَ تَراجِمهً لِوَحیهِ وَ اَرکاناً لِتوحیدِه وَ شّهداءَ عَلی خَلقِه وَ اعلاماً لِعبادِه وَمَناراً فی بلاده وَ اَدِلّاءَ عَلی صِراطِهِ.» خداوند پسندید شما را برای سرّ خود و خزانه دارانی برای دانش او و محل امامت حکمت او و مفسران وحی او و اساس و پایه های یگانگی او و گواهان بر بندگانش و نشانه هایی برای بندگانش و مشعل هایی تابان در شهرهای او و راهنمایان راه مستقیم خود گردانید. (36) نقش امام حسن عسکری(علیه السلام) در ابلاغ امامت الهی امام عسکری(علیه السلام) از یک سو شاهد ضعف و سستی دستگاه خلافت و گسترش قدرت علویان طبرستان بود و از سوی دیگر شاهد گسترش دسیسه های جریان انحرافی غلو و مدعیان وکالت و امامت. آن حضرت برخلاف دوران سخت کنترل و مراقبت و حبس که در پیش داشت برای تبیین و زنده نگاه داشتن امامت الهی در توقیعی به شیعیانش نوشت: «امامت امری است پیوسته که تا امور الهی جریان دارد پا برجاست.» و به شیعیانش فرمود: «ما را در کتاب خدا حقی است و با رسول الله(صلی الله علیه و آله) خویشاوندی است و خدا ما را پاک شمرده و هیچ کس غیر ما از ما نمی تواند ادعای چنین مقامی را کند مگر اینکه دروغ پرداز باشد.» (37) همچنین آن حضرت در نامه ای به اسحاق بن اسماعیل نیشابوری نوشتند: «اگر محمد(صلی الله علیه و آله) و اوصیایی که از فرزندان او هستند، نمی بودند حتماً شما همچون چهارپایان سرگردان بودید و هیچ یک از واجبات را نمی شناختید. آیا به شهری جز دروازه آن وارد می شوید؟پس آنگاه که خداوند با تعیین امامان پس از پیامبرتان بر شما منت نهاد و در قرآن فرمود: امروز دین شما را برایتان کامل گردانیدم و اسلام را برای شما به عنوان دین پسندیدم. (38) خداوند حقوقی برای امامان خود بر شما واجب فرمود و شما را به رعایت آن مأمور ساخت تا آنچه از زنان و اموال و خوردنی ها و نوشیدنی ها در اختیار دارید، بر شما حلال باشد. خداوند متعال فرمود: «ای پیامبر بگو: پاداشی از شما جزء دوستی خویشاوندانم نمی خواهم.» (39) نتیجه از آنچه گفته آمد، روشن می گردد امامت الهی ریشه در معارف عمیق قرآن دارد و به عنوان وصایت و جانشینی انبیای گذشته و حامل میراث آنان در فرزندان ذکور و یا برادر به شرط عصمت و علم تحقق پیدا می کند و امامت، عهد و امانت خداوند است. تعیین جانشین از سوی رسول خدا(صلی الله علیه و آله) مسئولیت الهی است که در غدیرخم امامت امیرمؤمنان علی(علیه السلام) را اعلان نمودند. آن حضرت تئوری امامت منصوصی را برای دوازده نفر تعیین کردند. طرح امامت الهی اهل بیت از سوی امام علی(علیه السلام) و سپس هر یک از فرزندان و جانشینان آنان برحسب شرایط اجتماعی به تبیین جایگاه و موقعیت سیاسی و اجتماعی امامت الهی منجر شد. هدف امامت الهی استمرار اعتقاد به اندیشه تسلسل وصایت و رسالت الهی از آدم تا خاتم و تا حضرت حجت می باشد. و ازاین رو عنصر تداوم در سیر تحول امامت الهی مشهود است و امامان شیعه ناگزیر به تبیین امامت الهی در برابر مدعیان دروغین غالی و گروه های منحرف و مخالف و حاکمان اموی و عباسی بودند. آنان با استشهاد به امامت الهی به عنوان حقی که خداوند برعهده آنان گذاشته در خطبه ها، نامه ها، زیارات، ادعیه و روایات خود به تبیین وظایف، شئون و اختیارات امامت منصوص پرداختند تا در عصر امامت صادقین(علیهم السلام) این تئوری تدوین و تبویب گردید. از سوی دیگر هر کدام از امامان در جایگاه امام و خلیفه خداوند داعیه امامت و رهبری سیاسی و اجتماعی خود را مطرح کردند و مشروعیت خود را برای عهده داری این مقام اعلان نمودند و تلاش وسیعی را برای احیای تئوری امامت منصوصی به عمل آوردند. پی نوشت: 1. ابن اعثم، الفتوح، ج 3، ص 14. 2. طبری، تاریخ طبری، ج 4، ص 262. 3. همان، ص 263. 4. همان، ص 266. 5. همان، ص 303. 6. عبدالله فیاض، تاریخ شیعه امامیه، ص 48. 7. جعفری، تشیع در مسیر تاریخ، ص 215. 8. ابن اعثم کوفی، الفتوح، ج 5، ص 249. 9. صحیفه سجادیه، ص 200. 10. همان، ص 214. 11. همان، ص 180. 12. طوسی، مصباح المتهجد، ص 738. 13. لالانی، نخستین اندیشه های شیعی، ص 17. 14. کلینی، اصول کافی، ج2، کتاب الحجه. 15. ابن قولویه قمی،کامل الزیارات، ص 329؛ طوسی، مصباح المتهجد، ص 774. 16. کلینی رازی، اصول کافی، ج 3، ص 40. 17. همو، فروع کافی، ج 4، ص 466. 18. ابن قولویه، کامل الزیارات، ص 375 و 401؛ عباس قمی، مفاتیح الجنان، ص 681 . 19. همان، ص 595. 20. منقول از جابر جعفی ابن قولویه، کامل الزیارات، ص 375. 21. عباس قمی، مفاتیح الجنان، ص 701. 22. همان، ص 704. 23. همان، ص 733. 24. همان، ص 72. 25. همان، ص 581. 26. طوسی، مصباح المتهجد، ص 788. 27. کلینی رازی، اصول کافی، ج 1، ص 171. 28. ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج 4، ص 320. 29. ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص 455. 30. صدوق، عیون اخبار الرضا، ج 1، ص 143. 31. هود (11): 17؛ یس (36): 12؛ احقاف (46): 12؛ توبه (9): 12؛ قصص (28): 5 و 41؛ انبیاء (21): 72؛ سجده (32): 24؛ فرقان (25): 74؛ بقره (2): 124؛ اسراء (17): 17؛ حجر (33): 79. 32. بخاری، صحیح بخاری، ج 8 ، ص 128. 33. ابن قولویه، کامل الزیارات، ص 438؛ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج 1، ص 197. 34. مفید، الارشاد، ج 2، ص 256. 35. طبری، تاریخ طبری، ج 7، ص 365. 36. صدوق، عیون اخبار الرضا، الجزء الثانی، ص 305. 37. ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ص 487 ـ 486. 38. مائده (5): 3. 39. شوری (42): 33؛ ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ص 484. اصغر منتظرالقائم: دانشیار دانشگاه اصفهان. فصلنامه علمی ـ پژوهشی تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی 14 انتهای متن/
94/05/11 - 06:29
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 32]
-
گوناگون
پربازدیدترینها