محبوبترینها
از کجا بفهمیم قاشق چنگال اصل است | قاشق چنگال تقلبی نخرید!
با چاپ روی وسایل یک کسب و کار پرسود بسازید
قیمت دیگ بخار و تولیدکننده اصلی دیگ بخار
معروف‌ترین هدیه و سوغاتی یزد مشخص شد!
آشنایی با انواع دوربین مداربسته ضد آب
پرداخت اینترنتی قبوض ساختمان (پرداخت قبض گاز، برق و آب)
بهترین دوره آموزش سئو محتوا در سال 1403 با نام طوفان ۱۴۰۳ در فروردین ماه شروع می شود
یک صرافی ارز دیجیتال چه امکاناتی باید داشته باشد؟
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
جراحی و درمان ریشه دندان عفونی با خانم دکتر صفوراامامی
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1799019599
ویژگىهاى سیاستگذارى مطلوب جمعیت در ایران - بخش دوم و پایانی تأثیر سیاست هاى اقتصادى بر مقوله جمعیت
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: ویژگىهاى سیاستگذارى مطلوب جمعیت در ایران - بخش دوم و پایانی
تأثیر سیاست هاى اقتصادى بر مقوله جمعیت
دیدگاه هاى مطرح شده پیرامون «افزایش جمعیت» در قالب رویکردهاى سه گانه «افزایش جمعیت به مثابه افزایش جویندگان رفاه»، «افزایش جمعیت به مثابه افزایش نیروى انسانى در خدمت توسعه» و «افزایش جمعیت به مثابه افزایش مسلمانان یا شیعیان» طبقه بندى شده است.
علل عدم توفیق رویکرد اصلاحى دولت عدم توفیق دولت طى سال هاى 1384 تاکنون در اصلاح رویکرد «کاهش جمعیت» را به مواردى نظیر طبیعى نمایى رویکرد غلط موجود به واسطه پایه هاى شبه علمى و نسخه هاى ترویجى نهادهاى بین المللى، فضاسازى روشن فکران و جریان هاى فمینیستى و سکولار، سیاسى کارى مخالفان، غیرکارشناسى بودن جهت گیرى دولت و... نسبت مى دهند. اگرچه امروزه تحلیل هاى جمعیت شناختى تا حد زیادى بر ادعاهاى دولت صحه مى گذارند (رجانیوز، 27/7/1389) و مسئولان کشور به تبعیت از مقام معظم رهبرى، موضع مذکور را پذیرفته اند، اما درباره توفیق اصلاح سیاست هاى جمعیتى کنونى، تردیدهاى جدى وجود دارد. بخش بزرگى از این تردیدها مربوط به اقناع مردم و نه نخبگان درون یا بیرون دولت است. به عبارت دیگر، از یک سو، در هر حکومتى مهم ترین راه تحقق سیاست هاى مصوب، اقناع مردم است و از سوى دیگر، مهم ترین عامل توفیق سیاست هاى نظام اسلامى، تلاش و حرکت جهادى آحاد مردم. بنابراین، سؤال اساسى این است که چه مشکلى در مسیر افزایش زاد و ولد، ذهن جامعه مسلمان ایران را به خود مشغول کرده که مانع اصلاح رویکرد پیشین است؟ مردم مسلمان ایران على رغم تمایل قلبى به اصلاح رویکردهاى ناصحیح در راستاى حرکت نظام در مسیر تعالى، از اصلاح رویکرد پیشین باز مانده اند. علت این امر را مى توان در مشکلات موجود نظیر مسئله مسکن، اشتغال، ازدواج و... نسل جوان امروز دانست. جامعه ایرانى در حالى از همراهى با سیاست جدید، خوددارى مى کند که نسبت به تداوم یا وخیم تر شدن مشکلات کنونى در سال هاى آتى عمیقا نگران است. چگونه نگران نباشد، درحالى که زندگى در کلان شهرها به ویژه تهران در شرایط نامطلوبى قرار دارد و على رغم وجود شعار تمرکززدایى از سال هاى 1345ـ1346 تا به امروز نه تنها موفقیتى در این زمینه حاصل نشده است، بلکه لحظه به لحظه بر شدت مسائل افزوده مى شود. براى مثال، همزمان با سیاست «افزایش جمعیت کشور»، سیاست «کاهش جمعیت پایتخت» نیز از سوى مسئولان در حال طرح وپیگیرى است. برخى از سیاست هاى اعلام شده و در شرف تصویب، به شرح ذیل است: ـ کاهش ظرفیت پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسى در تهران؛ ـ انتقال سازمان ها و مؤسسه هاى آموزشى و پژوهشى؛ ـ انتقال خانوارهاى تحت پوشش بهزیستى و کمیته امداد و همچنین مراکز وابسته به این دو سازمان (رجانیوز، 5/4/1391)؛ ـ انتقال پایتخت،تفکیک پایتخت سیاسى،علمى و...؛ ـ کاهش حجم مهاجرت و تقویت مهاجرت معکوس؛ مثلاً از طریق ایجاد اشتغال در شهرستان ها، توسعه زیرساخت ها و...؛ ـ کاهش دستگاه هاى دولتى و کارمندان در تهران با اولویت انتقال سازمان هاى پرمراجعه؛ ـ انتقال شرکت ها و دستگاه هایى که محل اصلى فعالیت آنها در جاى دیگرى است؛ مثلاً شرکت هاى وابسته به کشتیرانى، شیلات، نفت وگاز و...؛ ـ کاهش مراجعه حضورى به دستگاه هاى دولتى از طریق گسترش خدمات دولت الکترونیک؛ ـ در نظر گرفتن محدودیت ها و محرومیت هایى براى شهروندان و دستگاه هاى مستقر در تهران؛ مثلاً ممنوعیت استخدام در تهران یا عدم صدور مجوز ساخت و ساز براى دستگاه هاى ادارى در تهران و...؛ ـ شناسایى 16 پادگان بزرگ ارتش و سپاه در تهران به منظور خروج آنها از پایتخت؛ ـ ممنوعیت توسعه بیمارستانى در تهران؛ ـ تعیین مهلت براى نقل مکان 45 کارخانه بزرگ به خارج از تهران؛ ـ ممنوعیت صدور اجازه استقرار واحدهاى صنعتى در محدوده تهران؛ ـ جلوگیرى از واگذارى زمین دولتى براى ساخت وسازهاى مسکونى در داخل شهر تهران؛ ـ انتقال برخى مشاغل و اماکن به بیرون شهر تهران؛ مانند انتقال تمامى بنگاه ها و نمایشگاه هاى خودرو، نمایشگاه هاى فرش، انبارهاى کالا و...؛ ـ واقعى ساختن هزینه زندگى در تهران و شهرستان ها از طریق هدفمندى یارانه ها، به عنوان عامل رونق در شهرستان ها و مانع بهره مندى بیشتر تهرانى ها و در نتیجه، جلوگیرى از مهاجرت (رجانیوز، 29/11/1389) و... . بنابر آنچه گفته شد، جامعه ایران با گزاره هاى متناقضى مواجه است: 1. جمعیت ایران باید افزایش یابد؛ 2. جمعیت پایتخت باید کاهش یابد؛ 3. سیاست تمرکززدایى توفیقى نداشته است. به این موارد، باید گزارش هایى را افزود که به راست یا به دورغ مدعى هستند: «دولت به وعده هاى خود در قبال کارمندان خارج شده از تهران پایبند نبوده است» (سایت صراط، 9/5/1389). این سؤال که «چه کسانى باید از تهران خارج شوند؟» با این تفاسیر، علت سرگردانى مردم در پیشبرد سیاست هاى نظام، قابل فهم و نیازمند چاره اندیشى است. بى توجهى به دیگر سیاست گذارى هاى مرتبط با مقوله جمعیت سیاست هاى موجود در یک جامعه بر یکدیگر و ازجمله بر سیاست جمعیت اثرگذارند. یکى از مشهودترین این موارد، تأثیر و تأثرات سیاست آموزش عالى بر مقوله جمعیت است که از جهات مختلف، تأثیرات قابل توجهى دارد. براى مثال، همبستگى بالایى میان نوع و میزان تحصیلات، نوع و محل مناسب اشتغال، نوع و مکان مطلوب سکونت و... وجود دارد. هرچه تحصیلات دانشگاهى گسترش بیشترى یابد، تقاضاى مشاغل کارمندى و دولتى افزایش یافته و سکونت در شهرها با تأکید بر کلان شهرها و بخصوص پایتخت فزونى خواهد یافت که این امر، تراکم جمعیت در برخى مناطق، افزایش هزینه ها و کاهش آسایش اجتماعى و آرامش فردى را به دنبال خواهد داشت (ر.ک: تافلر، 1389). این مسئله نیز به نوبه خود به افزایش بیمارى هاى عصبى، فشارها و اضطراب هاى زندگى، افزایش خشونت و پرخاشگرى، کاهش سلامت و گسترش بیمارى هاى قلبى و عروقى منتهى خواهد شد. مثال دیگر در این رابطه، تأثیر سیاست هاى اقتصادى بر مقوله جمعیت است. تقریبا همگان بر صحت این گزاره ها توافق دارند: 1. ارزش افزوده ساخت وساز، واردات کالاهاى لوکس، خرید و فروش سکه و ارز و... در نسبت با تولید صنعتى و کشاورزى نامتعارف است. 2. بخش خدمات در نسبت با تولید صنعتى و کشاورزى ارزش افزوده بالاتر و مشکلات کمترى دارد. 3. فعالیت اقتصادى غیردولتى در کلان شهرها در نسبت با همان فعالیت اقتصادى در سایر شهرستان ها ارزش افزوده بالاتر و مشکلات کمترى دارد. 4. ارتقاى ادارى ـ سیاسى فعالیت دولتى در کلان شهرها در نسبت با همان فعالیت در سایر شهرستان ها سرعت بیشترى دارد (مهدوى، 1373، ص 57ـ59). با این اوصاف، رشد بالاى جمعیت در تهران و کلان شهرها و رشد پایین و بعضا منفى جمعیت در روستاهاى دوردست، امرى طبیعى و منطقى به نظر مى رسد (رجانیوز، 16/7/1389). به عبارت دیگر، از یک سو، تراکم پایین جمعیت در مناطق مرزنشین و ناامنى در مناطق دوردست و از سوى دیگر، بحران انسانى و نارضایتى ناشى از تجمع جمعیتى در مناطق مرکزى و کلان شهرها به وقوع خواهد پیوست. همچنین، مى دانیم که تحولات بارورى و مهاجرت دو طریق عمده تحولات جمعیتى در جهان به شمار مى آید. بنابراین، اصلاح سیاست هاى مهاجرتى به عنوان یکى دیگر از راه هاى افزایش جمعیت در جهان مطرح است. اما مهاجرت در کشورهاى غیرصنعتى، به عنوان راهى براى افزایش جمعیت، چندان امر رایج و توصیه شده اى به شمار نمى رود؛ چراکه نیروهاى مهاجر به کشورهاى غیرصنعتى، عمدتا داراى سطح تحصیلى، درآمد و ثروت محدود و یا حتى ناچیزى هستند. بالطبع این موضوع، در ایران نیز توافق نظرى درباره سیاست مهاجرت وجود ندارد. براى مثال، بخشى از فعالان اقتصادى، کارشناسان و مردم، مهاجران افغانى را اشغال کننده فرصت هاى شغلى داراى مهارت پایین مى دانند و بخشى دیگر، مهاجران افغان را انجام دهنده مشاغل پست و بر زمین مانده قلمداد مى کنند. اما آنچه قابل انکار نیست، نداشتن سیاست مدون در این حوزه است؛ چراکه مهاجران قانونى و غیرقانونى افغان، نه به دلیل سیاست گذارى مهاجرتى ایران، بلکه به دلیل مشکلات کشور خود، راه مهاجرات را در پیش گرفته اند. سیاست مدون مهاجرتى درباره مهاجرت ایرانیان به سایر جوامع نیز وجود ندارد. بالطبع، توافق نظرى در این مورد نیز دیده نمى شود. به عبارت دیگر، به دلیل نداشتن برنامه مدون، امکان استفاده از ظرفیت مهاجران ایرانى در سایر کشورها و جهت دهى به فعالیت هاى آنان نیز موردغفلت جدى واقع شده است. این درحالى است که گشودن باب سیاست گذارى مهاجرت ـ اعم از سیاست مهاجرپذیرى و سیاست مهاجرفرستى ـ از ضرورت هاى تحقق آرمان هاى انقلاب اسلامى در جهان معاصر است. جمع بندى و نتیجه گیرى رجوع به منابع جمعیت شناسى متداول دانشگاهى، روشن مى کند که علم جمعیت شناسى نسبت به دو مسئله توجه آشکارى از خود نشان نمى دهد: 1. سیاست گذارى هاى کلان اقتصادى ـ اجتماعى؛ 2. سیاست گذارى هاى کلان تمدنى؛ یعنى همان دو مقوله اى که در قالب «برخى رویکردهاى موجود در سیاست گذارى افزایش جمعیت» تا حدى درباره آن سخن گفته شد. به عبارت دیگر، علم جمعیت شناسى کمتر درباره اقتضائات غیرعلنى و پیش فرض هاى پنهان تمدن غربى در سیاست گذارى جمعیت سخن مى گوید و بکلى فرض هاى دیگرى از جمله مفروضات تأسیس تمدن دیگرى مانند تمدن اسلامى را نادیده مى گذارد. همچنین، مرورى بر تحولات سیاست گذارى جمعیت پس از پیروزى انقلاب اسلامى ایران نشان مى دهد که برنامه ریزان ابتدا به دنبال کسب مجوز شرعى «کنترل بارورى» و سپس بررسى نسبت جمعیت با اقتضائات اقتصادى ـ اجتماعى رفتند. در شرایط کنونى نیز سیاست جمعیتى در خدمت تأسیس تمدن اسلامى باید مدنظر قرار گیرد؛ مرحله اى که ایران امروز در آستانه آن قرار دارد. در این فرایند، جایگاه مذهب از «رویکردى غیرمنطقى که باید بدون ایجاد مقاومت کنارگذاشته شود» (1335ـ1357) به «جایگاه صادرکننده جواز شرعى براى افراد» و سپس به «جایگاه صادرکننده جواز مصلحتى براى حفظ جامعه اسلامى» (1385ـ1390) و سرانجام به «جایگاه صادرکننده جواز حکمتى براى ساخت تمدن اسلامى» (1390 به بعد) ارتقا یافته است. بنابراین، تفاوت نگاه جمعیتى جمهورى اسلامى نسبت به دیگر کشورهاى جهان در این مقوله، به غلبه نگاه دینى کلان و راهبردى برمى گردد که رهبر معظم انقلاب نیز بدان اشاره داشته اند. به عبارت دیگر، گزاره اى که معتقد است دین با تنظیم خانواده مخالفتى ندارد، یک حکم فقهى ـ فردى است؛ اما سیاست گذارى در جامعه اسلامى نیازمند حکم فقهى ـ اجتماعى (حکومتى) است که باید بر اساس عزت، حکمت و مصلحت جامعه و حکومت اسلامى تعیین گردد. از این منظر، اصلاح سیاست «کنترل جمعیت» بخصوص در دهه «پیشرفت و عدالت» اهمیت ویژه اى دارد. در این چارچوب، هر آنچه با «عدالت» یعنى «قرار گرفتن هر چیز در جاى خود»، منافات دارد، مانع شکوفایى، تعالى و پیشرفت انسان و جامعه انقلابى است. بنابراین، با عنایت به رویکردهاى موجود در سیاست گذارى جمعیت، سیاست گذارى مطلوب جمعیت در ایران، مستلزم تبیین چشم انداز موردنیاز در جهت اهداف نظام جمهورى اسلامى ازجمله در راستاى ایجاد تمدن اسلامى است. به عبارت دیگر، پیش از هر اقدامى باید به این سؤالات پاسخ دهیم: 1. چگونه شرایط کنونى جامعه ایران ـ با همه نقاط قوت و ضعف آن ـ پدید آمده است؟ (مربوط به نقد و بررسى سیاست گذارى هاى پیشین)؛ 2. چگونه مى توان شرایط کنونى را بهبود بخشید؟ (مربوط به اصلاح سیاست گذارى هاى کنونى در قبال نسل کنونى)؛ 3. سیاست گذارى هاى فرهنگى، اقتصادى، اجتماعى، سیاسى مناسب نسل آتى چگونه باید باشد؟ (مربوط به تبیین سیاست گذارى هاى آتى با توجه به تجارب قبلى)؛ 4. نسل آتى باید داراى چه ویژگى ها و توانمندى هایى باشد؟ (مربوط به نسل آتى یا فرزندان)؛ 5. چگونه مى توان نسل آتى با ویژگى هاى موردنظر را تربیت کرد؟ (مربوط به نظام تربیتى، خانواده و حاکمیت)؛ 6. چه کسانى، به چه دلایلى و با چه اهدافى باید اقدام به ازدیادنسل نمایند؟(مربوط به نسل فعلى یاوالدین)؛ در این چارچوب، ازدیاد موالید باید با در نظر گرفتن موارد ذیل باشد: 1. با اولویت تربیت نسلى متقى (به عنوان مبناى کیفى جمعیت)؛ 2. تأمین نیروى انسانى موردنیاز در بخش هاى مختلف اقتصادى (آمایش اقتصادى)؛ 3. رعایت نسبت هاى جغرافیایى (آمایش جغرافیایى). بالطبع، مجموع موارد سه گانه فوق، سطحى از «امنیت»، «سلامت معنوى»، «آرامش روحى» و «برخوردارى مادى» را نوید خواهد داد. منابع آوینى، سیدمرتضى (1386)، توسعه و مبانى تمدن غرب، تهران، ساقى. اسماعیلى، محمدمهدى و بابک آل مولانا، «بررسى سیاست هاى تحدید و تنظیم خانواده» (1389)، برداشت دوم، ش 11و12. «افزایش جمعیت وهابیت»، در: شیعه نیوز. «برنامه کاهش جمعیت پایتخت» (مصاحبه با عبدالعلى تاجى: معاون حقوقى معاونت توسعه مدیریت و منابع انسانى رئیس جمهور)، در: رجانیوز، 5/4/1391. «27 پروژه براى نجات پایتخت از تمرکز جمعیتى» (مصاحبه مرتضى تمدن: استاندار تهران)، در: رجانیوز، 29/11/1389. تاجدارى، پرویز (1368)، جمعیت شناسى و بازسازى نیروى انسانى، تهران، اتا. «تاریخچه و اوضاع مهاجران ترک در آلمان»، در: سایت همشهرى آنلاین، 14/1/1390. تافلر، آلوین (1389)، موج سوم، ترجمه شهیندخت خوارزمى، چ نوزدهم، تهران، فرهنگ نشر نو. «ترس آلمان از مهاجران مسلمان ترک»، در: سایت شیعه آنلاین، 17/8/1389. «چرا غرب براى ایران کاهش جمعیت را توصیه مى کند»، در: سایت مشرق نیوز، 5/5/1391. حسینى طهرانى، سیدمحمدحسین (1373)، رساله نکاحیه یا کاهش جمعیت؛ ضربه اى سهمگین بر پیکر مسلمین، تهران، پرتو دانش. رفیع پور، فرامرز (1376)، توسعه و تضاد: کوششى در جهت تحلیل انقلاب اسلامى و مسائل اجتماعى ایران، تهران، دانشگاه شهید بهشتى. «روش هاى مهاجرت به کانادا»، در:www.westpass.cam زلینسکى، ویلبر (1370)، مقدمه اى بر جغرافیاى جمعیت، ترجمه فیروز جمالى، تهران، سمت. سورى، على و رضا کیهانى حکمت (1384)، متغیرهاى جمعیتى، هزینه هاى دولت و رشد اقتصادى، در: مجموعه مقالات همایش سیاست ها و مدیریت برنامه هاى رشد و توسعه در ایران، تهران، مؤسسه عالى آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزى. «شعار آرمانى خروج کارکنان دولت از تهران تا اجراى ناموفق آن؛ تمسخر مردم با وعده انتقال از تهران»، در: سایت خبرى تحلیلى صراط، 9/5/1389. شوراى عالى انقلاب فرهنگى (2/3/1391)، «راهبردها و اقدامات ملى مربوط به جلوگیرى از کاهش نرخ بارورى و ارتقاى آن متناسب با آموزه هاى اسلامى و اقتضائات راهبردى کشور». شیخى، محمدتقى (1373)، جامعه شناسى جمعیت و تنظیم خانواده، تهران، دیدار. عالمى، مسعود، «آیا کنترل جمعیت در راستاى منافع ملى است؟»، در: رجانیوز، 5/4/1389، www.rajanews.com فرید، یداللّه (1383)، جغرافیاى جمعیت، تبریز، دانشگاه تبریز. قنادى، محمد، «ایران مقتدر؛ جمعیت 150 میلیونى»، در: رجانیوز، 19/5/1390. کتابى، احمد (1377)، درآمدى بر اندیشه ها و نظریه هاى جمعیت شناسى، تهران، پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى. «کم جمعیت ترین روستاى ایران با دو خانوار در سبزوار قرار دارد»، در: رجانیوز، 16/7/1389. مرکز اطلاع رسانى فلسطین، www.palestine-persian «مشوق هاى فرزندآورى بر کدام دهک هاى درآمدى تأثیرگذارند؟»، در: مشرق نیوز، www. mashreghnews.ir مهدوى، مسعود (1373)، اصول و مبانى جغرافیاى جمعیت، تهران، قومس. «نگاهى به سبک زندگى ترویجى سینما و تلویزیون و رابطه آن با جمعیت»، در: رجانیوز، 2/8/1391. نوده فراهانى، اسماعیل (1390 الف)، گزارش «ملاحظات سیاست گذارى فرهنگى نسل جوان: 1. مفهوم شکاف نسل ها»، مرکز پژوهش هاى مجلس شوراى اسلامى. نوده فراهانى، اسماعیل (1390 ب)، گزارش «ملاحظات سیاست گذارى فرهنگى نسل جوان: 2. مفهوم تهاجم فرهنگى»، مرکز پژوهش هاى مجلس شوراى اسلامى. نوده فراهانى، اسماعیل و عباس مقامى (1391)، گزارش «ملاحظات سیاست گذارى آموزش زبان در کشور»، مرکز پژوهش هاى مجلس شوراى اسلامى. «هرم سنى جمعیت کشور به سمت پیرشدن است»، در: رجانیوز، 27/7/1389. اسماعیل نوده فراهانى: کارشناس ارشد مطالعات فرهنگى دانشگاه علّامه طباطبائى. عباس مقامى: کارشناس ارشد ارتباطات دانشگاه علّامه طباطبائى. مهدیه کاظمى تکلیمى: کارشناس ارشد برنامه ریزى رفاه اجتماعى دانشگاه علّامه طباطبائى. معرفت سال بیست و دوم ـ شماره 189 پایان متن/
94/04/31 - 02:22
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 60]
-
اجتماع و خانواده
پربازدیدترینها