چالش‌های تهران در برابر زلزله؛ ساختمان‌های ناایمن و زیرساخت‌های فرسوده

تهران، پایتخت ایران و یکی از کلان‌ شهر های پر جمعیت جهان، همواره با تهدید زلزله دست و پنجه نرم می‌کند. با توجه به قرارگیری این شهر بر روی گسل‌ های فعال، احتمال وقوع زمین‌ لرزه‌ای بزرگ همواره وجود دارد. اما آیا تهران به اندازه کافی برای مقابله با چنین حادثه‌ای آماده است؟ ساختمان‌ های قدیمی، زیرساخت‌ های فرسوده و جمعیت زیاد، از جمله چالش‌ هایی هستند که این شهر را در برابر زلزله آسیب‌پذیر می‌کنند.

بم، زنگ خطری که هنوز به صدا درنیامده است: آیا شهر های ما برای زلزله آماده‌اند؟

بیست و یک سال از زلزله ویرانگر بم می‌گذرد، فاجعه‌ای که زخم عمیقی بر پیکر ایران برجای گذاشت و ۵ دی ماه را به عنوان "روز ایمنی در مقابل زلزله" در تقویم کشورمان حک کرد. اما آیا این زنگ خطر، درس عبرتی برای آمادگی در برابر زلزله‌های احتمالی بوده است؟ آیا شهرهای ما، به ویژه تهران، برای رویارویی با این بلای طبیعی آماده‌اند؟

دکتر مهدی زارع، زلزله‌شناس برجسته کشور، در گفتگویی با ایسنا، با اشاره به سالگرد زلزله بم، وضعیت آمادگی شهرهای ایران در برابر زلزله را ناامیدکننده توصیف می‌کند. وی با یادآوری خسارات جانی و مالی عظیم زلزله بم، که به دلیل عدم رعایت اصول ایمنی در ساخت و ساز رخ داد، هشدار می‌دهد که بسیاری از ساختمان‌ها و زیرساخت‌های کشور، به ویژه در تهران، در برابر زلزله‌های شدید آسیب‌پذیر هستند.

تهران، شهری با ۱۶ میلیون نفر جمعیت در معرض خطر زلزله

زارع با ابراز نگرانی از وضعیت ساختمان‌ها در تهران، می‌گوید: "متاسفانه در کشور ما حتی در پایتخت نیز که جمعیت ۱۶ میلیونی در رفت و آمد هستند، ساختمان‌ها به اندازه کافی نسبت به اینچنین حوادثی مقاوم نیستند و وقوع لرزه‌های قوی آسیب‌های جدی به همه مراکز وارد خواهد کرد."

وی عوامل متعددی را در آسیب‌پذیری شهرهای ایران در برابر زلزله موثر می‌داند، از جمله:

قدیمی بودن زیرساخت‌ها و عدم مطابقت آنها با استانداردهای ایمنی لرزه‌ای مدرن.
ریسک بالای ساختمان‌های ساخته شده قبل از اجرای آیین‌نامه زلزله.
افزایش جمعیت شهرها به دلیل مهاجرت، که احتمال تلفات و جراحات را در زلزله افزایش می‌دهد.
عدم رعایت قوانین ساختمانی و فساد در بخش ساخت و ساز.
خیابان‌های باریک و خدمات اضطراری ناکافی.
استفاده گسترده از گاز طبیعی که خطر آتش‌سوزی پس از زلزله را افزایش می‌دهد.

خسارات اقتصادی و جانی فاجعه‌بار زلزله احتمالی در تهران

زارع با تاکید بر اینکه زلزله شدید در تهران می‌تواند خسارات اقتصادی و جانی فاجعه‌باری به بار آورد، می‌گوید: "اگر یک زلزله شدید با بزرگای حدود شش ریشتر در تهران رخ دهد، می‌تواند خسارات اقتصادی بین ۱۰ تا ۳۰ میلیارد دلار داشته باشد. اگر بزرگای زلزله بیش از ۷ ریشتر باشد، خسارت‌های مالی برای شهر تهران بین ۱۵۰ تا ۲۵۰ میلیارد دلار خواهد بود."

وی همچنین تلفات احتمالی زلزله در تهران را بسیار نگران‌کننده می‌داند و می‌گوید: "در تهران تلفات زلزله شدید در سناریوهای مختلف بین ده‌ها هزار نفر تا حدود یک میلیون نفر برآورد می‌شود."

ضرورت اقدام فوری برای مقاوم‌سازی و آمادگی در برابر زلزله

زارع با اشاره به اینکه احتمال وقوع زلزله در تهران در دهه پیش رو وجود دارد، بر ضرورت اقدام فوری برای مقاوم‌سازی ساختمان‌ها و بهبود آمادگی در برابر زلزله تاکید می‌کند. وی می‌گوید: "اگر تلاش‌های مستمر برای مقاوم‌سازی در تهران و کل کشور صورت گیرد، قطعا خسارات احتمالی می‌تواند به میزان قابل توجهی کاهش یابد."

وی همچنین بر لزوم اصلاح قوانین ساختمانی، بهبود خدمات اضطراری و افزایش پوشش بیمه در برابر سوانح طبیعی تاکید می‌کند.

سخن آخر

زلزله بم یک تراژدی ملی بود که نباید فراموش شود. این فاجعه به ما یادآوری می‌کند که زلزله یک واقعیت اجتناب‌ناپذیر در کشور ما است و ما باید همیشه برای آن آماده باشیم. با اقدام فوری و موثر، می‌توانیم خسارات احتمالی زلزله را به حداقل برسانیم و جان هزاران نفر را نجات دهیم.