محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1841998443
روش فریقین در تفسیر آیه اکمال
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
روش فریقین در تفسیر آیه اکمال
این تحقیق با نگرش توصیفی ـ تحلیلی، به بررسی روش مفسران در تفسیر آیه اکمال در تفاسیر: التبیان، روض الجنان، البرهان و المیزان از شیعه و تفاسیر: جامع البیان، مفاتیح الغیب، روح المعانی و المنیر از اهل سنت پرداخته است.
بخش اول چکیده آیه 3 سوره مائده یکی از آیات مورد بحث در تفاسیر فریقین است. بررسی رویکرد مفسران در تفسیر این آیه به روشنی بیانگر آن است که مفسران برای بازکاوی و فهم مدالیل کلام الهی از روش های مختلفی بهره جسته و در این زمینه از روش و الگوی مشخصی پیروی نکرده اند بلکه هرکدام براساس مبانی و اصول مورد پذیرش در نزد خود به روشی روی آورده اند. این تحقیق با نگرش توصیفی ـ تحلیلی، به بررسی روش مفسران در تفسیر آیه اکمال در تفاسیر: التبیان، روض الجنان، البرهان و المیزان از شیعه و تفاسیر: جامع البیان، مفاتیح الغیب، روح المعانی و المنیر از اهل سنت پرداخته است. بررسی ها نشانگر آن است که در میان تفاسیر فریقین تفسیر المیزان از جهت غنای مباحث و در نظر گرفتن جوانب مختلف و نقد و بررسی آنها و ارائه نظر مختار مبتنی بر آیات قرآن جایگاه ممتازی دارد. واژگان کلیدی آیه 3 سوره مائده، آیه اکمال، تفاسیر فریقین، روش تفسیری. طرح مسئله تفسیر قرآن به عنوان تلاشی برای فهم معانی نهفته قرآن دانشی است که از چندین جهت: مبانی (اصول)، قواعد (ضوابط)، منابع (مصادر ـ مآخذ) و روش شناسی، قابلیت بررسی و تأمل دارد. منظور از مبانی «اصول بنیادینی» است که هرگونه موضع گیری در خصوص آنها موجودیت تفسیر و یا قواعد روش تفسیر را تحت تأثیر قرار می دهد، نظیر مسئله اعجاز قرآن و ابعاد آن و بحث مصونیت قرآن. (بابایی، 1385: 3) به عبارتی دیگر هر مفسری مبتنی بر این پیش فرض ها و باورهای اعتقادی یا علمی، قلمرو و گستره روش و قواعد و گرایش تفسیر خود را ترسیم و به تفسیر قرآن می پردازد. (هادوی تهرانی، 1377: 31) قواعد یا ضوابط تفسیر نیز، کبرای قیاس یا حکم کلی هستند که به هنگام تفسیر، بر امور جزئی تطبیق داده می شوند؛ نظیر قاعده ارجاع متشابه به محکم و قاعده جری و تطبیق، این قواعد برخاسته از مبانی و منابع تفسیری هستند و ازاین رو نزد مفسران متفاوت می باشند (مودب، 1386: 31 ـ 30) برخی در تعریف قواعد آن را راهکارهای کلی دانسته اند که هرگاه مفسر در مراجعه به اصول تفسیر بر سر دو راهی یا چند راهی قرار گیرد و به صحت هیچ کدام یقین نداشته باشد به اتکاء آنها یکی از این راه ها را برمی گزیند. (شاکر، 1381: 142) منابع تفسیر که از آن با عنوان مآخذ و مصادر نیز یاد می شود به اموری اطلاق می گردد که اطلاعات و داده هایی که با مفاد آیات تناسب محتوایی دارد را در اختیار مفسر قرار می دهد و معانی آیات و مفاد واژگان به کار رفته در آن را روشن می کند. (بابایی 1385: 261) هر علمی دارای سه رکن عمده موضوع، هدف و روش است. در این میان، روش از جایگاه برجسته ای برخوردار است به نحوی که اختلاف در آن به اختلاف در کل تفسیر می انجامد. (شاکر، 1381: 145 ـ 144) روش در لغت به معنای راه روشن و آشکار آمده است و در اصطلاح «روش» منهج و طریقه ای است که مفسر برای بازکاوی و فهم مدالیل کلام الهی از آن بهره می گیرد. روش ها برخاسته از مبانی تفسیری اند و ارتباط فراوانی نیز با منابع دارند. به عنوان مثال اگر مفسری بهترین ابزار و منبع در تفسیر را روایت معصوم بداند روش تفسیری وی اثری یا روایی خواهد بود، اما اگر مفسری قرآن را به عنوان بهترین منبع بپذیرد، روش او قرآن به قرآن خواهد شد. (مودب، 1386: 32) تفاسیر در فهم و استنباط مدلول کلام الهی از روش و الگوی مشخصی تبعیت نکرده اند و براساس مبانی و اصول بنیادین مفسران، آنها از روشهای مختلف بهره گرفته اند. این تحقیق بر آن است تا هشت تفسیر از تفاسیر پر اهمیت فریقین را با رهیافت تطبیقی و با نگرشی توصیفی ـ تحلیلی از جهت روشی مورد بررسی و مداقه قرار دهد. به جهت افزایش دقت، بررسی روش تفسیری تفاسیر یاد شده در ارتباط با آیه سوم سوره مبارکه مائده که به آیه «اکمال» معروف است، محدود خواهد شد. تفاسیر یاد شده که چهار مورد آنها از تفاسیر شیعی است به ترتیب تاریخی عبارتند از: 1. التبیان فی تفسیر القرآن؛ از شیخ الطائفه محمد بن حسن طوسی معروف به شیخ طوسی (م 460 ق) 2. روض الجنان و روح الجنان؛ از ابوالفتوح رازی (قرن ششم) 3. البرهان فی تفسیر القرآن؛ از سید هاشم بن سلیمان حسینی بحرانی (1107ق) 4. المیزان فی تفسیر القرآن؛ از سید محمدحسین طباطبایی (م 1402 ق) چهار مورد دیگر نیز که از تفاسیر اهل سنت است به ترتیب تاریخی عبارتند از: 1. جامع البیان عن تأویل آی القرآن؛ از ابوجعفر محمد بن جریر طبری (م 310 ق) 2. مفاتیح الغیب (تفسیر کبیر)؛ از ابوعبدالله محمد بن عمر طبرستانی رازی معروف به فخر رازی (م 602 ق) 3. روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم؛ از شهاب الدین سید محمود آلوسی بغدادی (م 1270ق) 4. المنیر فی العقیده و الشریعه و المنهج؛ از وهبه بن مصطفی الزحیلی برای رسیدن به این منظور، در ابتدا گزارشی از تفاسیر درباره آیه اکمال ارائه خواهد شد و سپس مبتنی بر آن گزارش، تحلیلی در ارتباط با روش ها ارائه می گردد. در این تحلیل به سؤال های زیر توجه خواهد شد: 1. آیا در تفسیر آیه از قرائت شناسی بهره گرفته شده است؟ 2. آیا مفسر در تفسیر آیه به ارائه تبیین واژگان می پردازد؟ 3. آیا زبان شناسی در تفسیر مفسران فوق الذکر مورد توجه قرار گرفته است؟ 4. آیا در تفسیر آیه به شأن نزول توجه شده است؟ 5. بررسی سبب نزول چه جایگاهی در تفسیر آیه دارد؟ (1) 6 . توجه به سیاق آیات چه جایگاهی در این تفاسیر دارد؟ 7. آیا تأویلی درباره این آیه در این تفاسیر ارائه شده است؟ 8 . بحث روایی چه جایگاهی در این تفاسیر دارد؟ الف) تفاسیر شیعه
1. التبیان فی تفسیر القرآن؛ تألیف شیخ طوسی (م 460 ق) شیخ طوسی از عالمان برجسته شیعه است و همین امر از جمله عواملی است که تفسیر وی را که به زبان عربی نگاشته شده و شامل تمامی آیات می باشد از اهمیت خاصی برخوردار کرده است. التبیان از نخستین تفسیرهایی است که دربردارنده گرایش های متعدد در تفسیر قرآن است. (مودب، 1390: 350) نکات مورد توجه در تفسیر آیه اکمال در این تفسیر بدین شرح است: 1. شیخ طوسی در ابتدای تفسیر این آیه با توجه به قواعد زبان عربی «الیوم» را منصوب بنابر ظرفیت دانسته که عامل آن فعل «یئس» ـ فعل مضارع بر وزن یفعَل ـ می باشد. (طوسی، بی تا: 3 / 434) 2. مفسر محترم پس از آن به اختلاف قرائت در مورد «یئس» می پردازد. (همان) 3. آنگاه با بیان معانی کلمه های «دین» و «یئس» به واژه شناسی می پردازد و سپس «الیوم یئس الذین کفروا من دینکم» را برآن اساس تفسیر می کند. (همان) 4. در مرحله بعدی، شیخ طوسی به بیان دو دیدگاه درباره مصداق «الیوم» می پردازد. دیدگاه اول از ابن عباس، السدی، عطا، مجاهد، ابن جریح و ابن زید است که در آن «الیوم» را روز جمعه می داند. شیخ طوسی بدون آنکه به بحثی در ارتباط با این اقوال بپردازد از آنها می گذرد. (همان) 5. در ادامه درباره «فلا تخشوهم» می نویسد که با این خطاب، خدای متعال، مؤمنان را از ترس کفار و غلبه آنها بر دینشان نهی کرده است. (همان: 436) 6 . شیخ طوسی در تفسیر «الیوم اکملت لکم دینکم» به سه دیدگاه اشاره می کند. دیدگاه اول از ابن عباس، سدی و اکثر مفسران است که اکمال دین را به معنای اکمال فرائض و حدود، امر و نهی و حلال و حرام الهی دانسته اند. دیدگاه دوم مراد از اکمال دین را اکمال امر حج دانسته است و دلیل این امر نیز به نقل از طبری آن است که آخرین آیه نازل شده بر پیامبر در مورد «کلاله» می باشد ازاین رو اکمال نمی تواند ناظر به اکمال فرائض باشد. افرادی چون زجاج نیز معتقدند که مراد از اکمال دین، کفایت از ترس دشمن و پیروزی بر آنها می باشد. (همان) 7. شیخ طوسی بعد از ذکر هر دیدگاه نظر خویش را نیز به اجمال بیان می دارد و برای روشن تر شدن بحث، سؤال و جواب های احتمالی نیز مطرح می نماید. (همان) 8 . شیخ طوسی با ارائه روایتی از صادقین(علیه السلام) مراد از «الیوم» را روز غدیرخم دانسته که با نصب امام علی(علیه السلام) دین به اکمال رسیده است. (همان) روش تفسیری شیخ طوسی شیخ طوسی در تفسیر آیه از واژه شناسی، زبان شناسی و مباحث مربوط به اختلاف قرائات استفاده کرده است اما برای هیچ کدام از مباحث یاد شده از عنوان مستقل، بهره نبرده است. وی به دقت اقوال موجود در ارتباط با آیه را ذکر کرده و به جهت روشن شدن بیشتر بحث برخی از سؤال های محتمل را مطرح می نماید و بدان ها نیز پاسخ می دهد، اما به نظر می رسد که وی در نهایت جمع بندی مشخصی دراین باره ندارد. به عنوان مثال مشخص نمی کند که به نظر ایشان مراد از «الیوم» چه روزی است و دلایل ایشان در این زمینه چیست؟ التبیان در ذیل این آیه بحث های روایی نیز دارد. 2. روض الجنان و روح الجنان؛ تألیف ابوالفتوح رازی (قرن ششم) این تفسیر به زبان فارسی نگاشته شده و شامل تمامی آیات قرآن می باشد. در این تفسیر به مباحث کلامی، لغوی، قرائات، روایات و مباحث فقهی پرداخته شده است. (مودب، 1390: 352) نکات مورد توجه در تفسیر آیه مورد بحث بدین شرح است: 1. در ابتدای تفسیر آیه به چگونگی خطاب خداوند در این آیه اشاره می شود که «حُرِّمت عَلَیکُم المَیْتَه و ...» به نحو «ما لم یسم فاعله» (مجهول) است و در قرآن از این نوع خطاب بسیار است. (رازی، 1408: 6 / 234) 2. سپس وی به واژه شناسی دو کلمه «المیت» و «الدم» پرداخته و در ادامه و در جای خود به واژه شناسی کلمات مشکل نظیر «المتردیه» نیز پرداخته و اختلاف قرائت موجود درباره «میت» را بیان می دارد. (همان: 235 ـ 234) 3. در بخش دیگر، به سبب نزول آیه اشاره می شود. (همان: 235) 4. در ادامه مفسر بحث فقهی مبسوطی را با ذکر اقوال مختلف و روایات وارده مطرح می کند. (همان: 243 ـ 235) 5. در برخی موارد برای توضیح بیشتر بحث، از اشعار نیز بهره می گیرد. به عنوان مثال برای توضیح معنای کلمه «استقسم» در روایت نبوی، بیت شعری را به عنوان شاهد می آورد. (همان: 244) 6 . از قواعد صرف و نحوی نیز در تفسیر آیات کمک می گیرد. به عنوان مثال تفسیر عبارت «الیوم یئس الذین کفروا من دینکم» را با این عبارت آغاز می کند که «الیوم نصب بر ظرف است و عامل در او یئس ... .» (همان) 7. بلافاصله پس از عبارت فوق و بدون هیچ مقدمه ای بیان می کند که مراد از «الیوم» روزی معینی نیست. (همان) 8 . در مرحله بعد، رازی به دیدگاه های مختلف در مصداق شناسی «الیوم» اشاره می کند و به روز عرفه از حجه الوداع که عرب های زیادی به اسلام درآمدند، روز جمعه و خطبه پیامبر(صلی الله علیه و آله) درحالی که مشرکی در جمع نبود، روز غدیر خم و در این مرحله، اشاره مختصری به وقایع روز غدیرخم می نماید. (همان: 245 ـ 244) 9. در تفسیر «الیوم اکملت لکم دینکم» به اقوال مختلف درباره این روز مانند روز عرفه حجه الوداع و اتمام امر تشریع فرائض، اتمام حج و تخصیص سازی آن نسبت به مسلمین، اتمام امر دین با انتصاب ولایت امام علی(علیه السلام) و نیز روز دوشنبه اشاره می کند. (همان: 246) 10. در این بخش به حدیثی از امام رضا(علیه السلام) اشاره می کند که مقصود از «الیوم» روز غدیرخم و عید الله الاکبر است. (همان: 247) 11. همچنین به این سؤال که مگر دین ناقص بوده که نیازمند به کامل شدن است؟ پاسخ می دهد. (همان) 12. در تفسیر عبارت «اتممت علیکم نعمتی» نعمت ولایت خاتم الاوصیا را آخرین نعمت بیان می کند. (همان: 248) روش تفسیری ابوالفتوح رازی وی از علم قرائات، قواعد صرف و نحو عربی، واژه شناسی و شعر در تفسیر خود بهره می گیرد. البته این موارد، ذیل یک عنوان مستقل نیامده و در لابه لای متن پراکنده است. در ذیل آیه بحث فقهی مفصلی را بر اساس طرح اقوال مختلف مطرح می نماید. به هنگام تفسیر آیه، هر از گاهی به آیات دیگر مرتبط اشاره می نماید. به طرح انواع دیدگاه ها علاقه مند است و به نظر مختار خود اشاره می کند اما نسبت به اقوال نقد و بررسی ندارد و دلایل انتخاب نظر مختار را نیز مورد بحث قرار نمی دهد. 3. البرهان فی تفسیر القرآن؛ تألیف سید هاشم بحرانی (1107ق) این تفسیر به زبان عربی است و در زمره تفاسیر روایی قرار دارد. هدف بحرانی از تدوین این تفسیر، گردآوری روایات تفسیری مرتبط با آیات بوده است. این تفسیر علی رغم نقاط ضعف، کتاب ارزشمندی بوده و از جمله کامل ترین تفاسیر روایی است. (مودب، 1386: 196 ـ 195) بحرانی در تفسیر آیه بعد از ذکر هر عبارت، روایات مرتبط با آن عبارت را به تفصیل ذکر می نماید. این روایات هم در ارتباط با توضیح واژگان موجود در آیه و هم در تبیین و تفسیر آیه می باشد. بحرانی به عنوان مفسر هیچ حضوری در متن ندارد و به ذکر روایات بسنده می کند. (بحرانی، 1416: 2 / 247 ـ 220) 4. المیزان فی تفسیر القرآن؛ تألیف سید محمدحسین طباطبایی (م 1402 ق) تفسیر المیزان به زبان عربی نگاشته شده و شامل تمامی آیات قرآن است. این تفسیر ارزشمند از جمله تفاسیر جامعی است که از گرایش های فلسفی، ادبی، روایی، اجتماعی و علمی برخوردار است. (مودب، 1390: 356 ـ 355) نکات قابل توجه در تفسیر آیه اکمال بدین شرح است: 1. علامه طباطبایی در تفسیر آیه، با اشاره به موارد چهارگانه ای که در این آیه تحریم شده، بیان می کند که این موارد پیش از این در سوره های انعام و نحل که مکی اند و سوره بقره که مدنی است ذکر شده است و سخن جدیدی نمی باشد. (طباطبایی، 1417: 5 / 164) 2. وی در ادامه به واژه شناسی پرداخته و بحثی را نیز درباره علل این تحریم ارائه می نماید. (همان: 168 ـ 165) 3. پس از بحث درباره محرمات مذکور در آیه، به تفسیر عبارت «الیوم یئس الذین کفروا من دینکم فلا تخشوهم و اخشون» می پردازد. این تفسیر با توجه دادن به سیاق آیه آغاز می شود. علامه قرار گرفتن این عبارت در این محل را عجیبت می داند؛ چراکه با دقت در صدر و ذیل آیه می توان متوجه این نکته شد که صدر و ذیل آیه جمله ای تمام است و برای افاده معنای کامل، نیازی به این عبارت ندارند و چنان که اشاره شد در سوره های دیگر همین محرمات با همین تعابیر ذکر شده اند. ازاین رو جمله «الیوم ...» جمله معترضه است. (همان: 168) 4. علامه با اشاره به احتمال های مختلف که این جمله معترضه: از ابتدا در این محل بوده و یا اینکه به دستور خاص پیامبر در اینجا قرار گرفته و یا مؤلفین چنین اقدامی کرده اند معتقد است که هیچ کدام از این سه وجه تأثیری در معترضه بودن جمله در قیاس با صدر و ذیل آیه ندارد. (همان) 5. وی در ادامه به برخی از روایات استناد می کند که به هنگام بیان شان نزول، به این عبارت به صورت مستقل نگریسته شده است؛ بدون آنکه به اصل آیه اشاره ای شده باشد. این امر در واقع مؤید دیدگاه علامه در معترضه بودن «الیوم ...» می باشد. (همان: 169 ـ 168) 6 . در مرحله بعد علامه دو جمله «الیوم یئس الذین کفروا ...» و «الیوم اکملت لکم دینکم ...» دو جمله ای می داند که با هم تقارب مضمونی داشته و از جهت مفهومی با یکدیگر مرتبط می باشند و آراء مفسرین از تابعین و متأخرین که این دو جمله را یکی گرفته اند را مؤید همین امر دانسته و جز این نیست که این دو جمله با هم نازل شده و مدلول واحدی دارند. (همان: 169) 7. در این بخش از تفسیر، ایشان نتیجه می گیرد که دو کلمه «الیوم» اشاره به یک روز دارند و آن روزی است که در آن کفار مأیوس شده و دین کامل گشته است. (همان) 8 . سپس علامه در اینکه مراد از «الیوم» چه روزی است؟ دیدگاه های مختلف را مطرح و هریک از آنها را در معرض نقد و بررسی قرار می دهد. زمان ظهور اسلام، بعد از فتح مکه، بعد از نزول آیات برائت و روز عرفه از جمله مواردی است که دراین باره گفته شده است. علامه در این نقدها علاوه بر سیاق آیات از مباحث زبان شناسی نیز بهره می گیرد. به عنوان نمونه بیان می کند که تقدم «الیوم» بر «یئس» حکایت از آن دارد که می بایست دینی بوده باشد که مورد طمع کفار قرار گیرد، ازاین رو، این نظر که مراد از «الیوم» زمان ظهور اسلام و بعثت نبوی است صحیح نمی باشد. (همان: 175 ـ 169) 9. علامه پس از ذکر مقدمات معتقد است که باید آیه را از نو و به طریقی که با وضع خاص کتاب الهی تناسب دارد تفسیر شود. (همان: 175) 10. در این بخش، ایشان در ابتدا به واژه شناسی دو کلمه «یاس» و «دین» می پردازد. (همان) 11. سپس با استفاده از آیات قرآن، به تشریح خطرهایی می پردازد که از ناحیه اهل کتاب و کفار، دین مسلمانان را تهدید می نماید. همچنین به راه های استفاده از آنها نیز اشاره می نماید. تنها و اصلی ترین امید دشمنان به ضربه زدن به دین اسلام این بود که به زودی رسول خدا از دنیا برود و با توجه به نداشتن فرزند ذکور، ادامه مسیر آن ابتر بماند. (همان: 176) 12. حال سؤال این است که کدام عامل است که بنا به عقل و اعتبار صحیح می تواند موجبات یأس کفار را فراهم نماید؟ علامه در پاسخ به تبدیل قیام به حامل شخصی، به قیام به حامل نوعی اشاره می کند. (همان: 177) 13. در این مرحله با توجه به اینکه در خود آیه اشاره صریح به روز نشده است به سراغ روایات می رود و می فرماید روایاتی که روز غدیرخم را روز نزول آیه معرفی می نماید روشن ترین رابطه را با آیه دارد و از این طریق بحث را ادامه می دهد. (همان) 14. در مرحله بعدی، علامه تقدیم «الیوم» به عنوان ظرف بر «یئس» به عنوان مظروف را دلالت بر تفخیم این روز دانسته و نتیجه می گیرد که «الیوم یئس الذین ...» با عبارت «الیوم احل لکم الطیبات» قابل مقایسه نمی باشد. (همان: 178) 15. در ادامه، ایشان به تبیین واژه های «اکمال»، «اتمام» و «نعمه» براساس مفردات راغب، آیات قرآنی و تحلیل خویش پرداخته و بیان می دارد که لازمه نعمت حقیقی آن است که مشتمل بر ولایت الهی باشد. (همان: 182 ـ 180) 16. وی سپس می نویسد ولایت الله یا تدبیر دین توسط ذات حق تعالی، جز با ولایت رسول و آن هم جز با ولایت اولی الامر تمام نمی شود و دراین باره به آیات مختلف استناد می کند و سرانجام نتیجه می گیرد که مراد از اتمام نعمت در این روز، نعمت ولایت است. (همان: 182) 17. در پایان، ذیل دو عنوان «بحث علمی» و «بحث روایی» به ارائه مباحث مرتبط می پردازد. پی نوشت: [1]. بیشتر مفسران فرقی میان سبب نزول و شأن نزول قائل نشده اند و هر مناسبتی را که ایجاب کرده است آیه یا آیه هایی نازل شود، گاه سبب نزول و گاه شأن نزول گفته اند. در صورتی که میان این دو عبارت فرق است، از این جهت که شان نزول اعم از سبب نزول اسـت. هرگاه به مناسبت جریانی درباره شخص و یا حادثه ای، خواه در گذشته یا حال یا آینده و یا دربـاره فـرض احـکـام، آیه یا آیاتی نازل شود همه این موارد را شان نزول آن آیات می گویند، مثلا می گـویـنـد کـه فـلان آیـه درباره عصمت انبیا یا عصمت ملائکه یا حضرت ابراهیم، نوح یا آدم نازل شده است که تمامی اینها را شأن نزول آیه می گویند. اما سبب نزول، حادثه یا پیشامدی است کـه مـتـعـاقـب آن، آیـه یا آیاتی نازل شده باشد و به عبارت دیگر آن پیشامد باعث و موجب نزول گردیده باشد، لذا سبب، اخص است و شأن اعم. (معرفت، 1378: 97) منابع و مآخذ الف) کتاب ها قرآن کریم.
آلوسی، سید محمود، 1415 ق، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالکتب العلمیه.
بابایی، علی اکبر، 1385، روش شناسی تفسیر قرآن، قم و تهران، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سمت، چ دوم.
بحرانی، سید هاشم، 1416 ق، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران، بنیاد بعثت.
خویی، سید ابولقاسم، بی تا، البیان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسه احیاء آثار الامام الخویی.
رازی، ابوالفتوح حسین بن علی، 1408 ق، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، تحقیق محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح، مشهد، بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی.
رازی، فخرالدین محمد بن عمر، 1420 ق، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چ سوم.
زحیلی، وهبه بن مصطفی، 1418 ق، التفسیر المنیر فی العقیده و الشریعه و المنهج، بیروت، دار الفکر المعاصر، چ دوم.
طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، 1412 ق، جامع البیان عن تأویل آی القرآن، بیروت، دار المعرفه.
طباطبایی، سید محمدحسین، 1417 ق، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چ پنجم.
طوسی، محمد بن حسن، بی تا، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
مودب، سید رضا، 1386، مبانی تفسیر قرآن، قم، انتشارات دانشگاه قم.
ـــــــــــــــ ، 1390، روش های تفسیر قرآن، (ویرایش سوم)، قم، انتشارات دانشگاه قم.
معرفت، محمدهادی، 1378، علوم قرآنی، قم، التمهید.
هادوی تهرانی، مهدی، 1377، مبانی کلامی اجتهاد در برداشت از قرآن کریم، قم، خانه خرد. ب) مقاله ها شاکر، محمدکاظم، زمستان 1381، «ترمینولوژی مبانی و روش های تفسیر قرآن»، مقالات و بررسی ها، تهران، دانشگاه تهران. فرزاد جهان بین: استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه بین المللی امام خمینی(رحمه الله علیه) فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات تفسیری 12 ادامه دارد...
94/02/29 - 04:04
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 387]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها