تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1835778537
اخلاق ورزش و مسئله دوپینگ با تأکید بر آموزه‌های اسلامی
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
اخلاق ورزش و مسئله دوپینگ با تأکید بر آموزه‌های اسلامی
دوپینگ از دیدگاه اخلاق کاربردی و از منظر اسلام، روشی نادرست برای افزایش کارآیی ورزشکاران است. دیدگاه اخلاقی اسلام را می‌توان با توجه به منابع اسلامی و براساس اصول مشخص تصویر نمود که این مقاله عهده‌دار آن است.
بخش اول چکیده مسئله «دوپینگ» یا استفاده از مواد و روش‌های نادرستِ نیروزا یکی از چالشی‌ترین مباحث اخلاق ورزش است. در مقاله پیش‌رو به‌منظور دستیابی به نتیجه‌ای معتبر، ادله موافقان و مخالفان دوپینگ از سایتهای اینترنتی، مقالات مختلف و منابع اسلامی جمع‌آوری و ارزیابی شده‌اند. برآیند این سنجش آن است که ادله موافقان دوپینگ، با وجود تأملی که در ذهن ایجاد می‌کنند، نمی‌توانند در برابر ادله مخالفان مقاومت کنند. دوپینگ از دیدگاه اخلاق کاربردی و از منظر اسلام، روشی نادرست برای افزایش کارآیی ورزشکاران است. دیدگاه اخلاقی اسلام را می‌توان با توجه به منابع اسلامی و براساس اصول مشخص تصویر نمود که این مقاله عهده‌دار آن است. واژگان کلیدی اسلام، اخلاق کابردی، دوپینگ، مواد نیروزا، ورزش، ورزشکاران. طرح مسئله ورزش از جنبه‌های مختلفی، زندگی فردی و اجتماعی انسان‌ها را تحت تأثیر قرار داده و در مسائل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، بسیاری از مردم را به شیوه‌های گوناگون درگیر خود ساخته است. در بحث اخلاق کاربردی، یکی از مباحث بسیار مهم «اخلاق ورزش» است. در این مقوله، موضوعات مختلفی ارزیابی می‌شوند، یکی از موضوعات چالشی، «دوپینگ» یا استفاده از موارد و روش‌های نادرستِ نیروزا می‌باشد. امروزه علاوه بر دوپینگِ دارویی، دوپینگِ ژنتیکی و خونی نیز مطرح شده‌اند و استفاده از«دوپینگ» به نحو فزاینده‌ای، افراد، سازمان‌ها، کشورها و مجامع ورزشی را درگیر خویش ساخته است. هدف از مقاله پیشِ‌رو، بررسی این موضوعات از منظر اخلاقی و اسلامی می‌باشد. با توجه به مطرح نشدن این بحث در بسیاری از منابع اخلاق کاربردی، علاوه بر توجه به مقالات، با استفاده از مبانی اسلامی و برخی از مفاهیم اخلاقی، مثل اصل «حرمت اضرار به نفس»، اصل «حرمت غش و فریب» و اصولی مشابه و مبانی دیگری همچون غایت ورزش در اسلام و ابزار بودن ورزش جهت تعالی انسان مورد توجه قرار گرفته است. ما در این مقاله با طرح پیشینه این مسئله، رویکردهای دینی را در این خصوص بررسی خواهیم کرد. تعریف و ماهیت ورزش از آنجا که مسئله دوپینگ با ورزش به‌ویژه با ورزش قهرمانی گره خورده است، به ماهیت و تعریف ورزش می‌پردازیم. ضمن اینکه لازم است در بحث «اخلاق ورزش» نیز به ماهیت ورزش توجه کنیم و دیدگاه‌های مختلفی که در این زمینه وجود دارد، خصوصاً دیدگاه اسلام را تبیین کنیم. بدون شک این مباحث ما را در یافتن نتیجه‌ای بهتر یاری خواهد کرد. در این زمینه ابتدا مقوله «ورزش» را تعریف می‌کنیم و سپس ماهیت ورزش را از دیدگاه‌های مختلف تبیین می‌نماییم. ورزش از نظر لغوی به معنای عمل، شغل، سعی و کوشش، فایده، تمرین و مشق، حاصل و منفعت و ... آمده است. (دهخدا، 1373: 14 / 20476) این لغت فارسی از نظر دستوری، «اسم مصدر» از فعل «ورزیدن» است که بیشتر به معنای عمل کردن، کار کردن، ممارست کردن، حاصل کردن، اندوختن، کِشتن، عادت نمودن، ریاضت کشیدن و ... به کار می‌رود. (همان: 20478؛ آذربانی و کلانتری، 1388: 4) در اصطلاح، ورزش «مجموعه‌ای از فعالیت‌های حرکتی و تکنیکی سازمان‌یافته و هدفمندی است که در جهت حفظ و تأمین سلامتی و افزایش قابلیت‌های جسمانی مورد توجه است و دارای قوانین و مقررات خاص بوده، می‌تواند همراه با رقابت، مسابقه و برد و باخت باشد.» (بهار، 1384: 20) برخی نیز ورزش را «آن دسته از فعالیت‌ها یا مهارت‌های عادی جسمانی دانسته‌اند که بر پایه یک رشته قوانین همگانی به هدف تفریح، مسابقه، نشاط شخصی، دستیابی به ورزیدگی، مهارت‌جویی یا آمیزه‌ای از این اهداف صورت می‌گیرد.» (جمعی از نویسندگان، 1388: 418 ـ 417) در این تعاریف بیشتر بر هدف از ورزش، یعنی کسب سلامتی جسمی یا افزایش توانایی‌های جسمی تأکید شده است. در فرهنگ معین نیز ورزش «اجرای مرتب تمرین‌های بدنی به‌منظور تکمیل قوای جسمی و روحی» تعریف شده است. (معین، 1342: 1067) این تعریف به دیدگاهی که در آینده در خصوص ماهیت «ورزش در اسلام» ارائه می‌شود، نزدیک‌تر است. با پیش آمدن فضای رقابت و ورود ورزش قهرمانی برای کسب مقام، روند ورزش به‌سوی اهداف دیگری غیر از سلامتی جسمانی سوق یافت که از این منظر، چالش‌هایی اخلاقی مثل دوپینگ را به صحنه ورزش کشاند. از این جهت در تعریف ورزش تغییراتی صورت گرفت؛ چنان‌که جان بوکسیل چهار ویژگی را برای ورزش ایدئال مطرح می‌کند: 1. اختیاری و گزینشی؛ 2. قاعده‌مندی؛ 3. مبارزه فیزیکی و جسمانی؛ 4. رقابتی و برتری‌جویانه. وی معتقد است اگر هدف ورزش، سلامتی یا انضباط باشد، فعالیت ورزشی به‌سرعت به چیزی شبیه کار و فعالیت‌های روزمره انحطاط می‌یابد و بهتر است این نوع فعالیت‌ها را به‌دلیل اینکه لذت فی‌نفسه ندارند، تمرین (1) بنامیم، نه ورزش. در بحث قاعده‌مند بودن، جان بوکسیل دو دسته قواعد را مهم می‌شمارد: 1. قواعد نزاکت و بازی منصفانه؛ 2. قواعد تأسیسی. نمونه دسته اول این است که در بازی فوتبال نباید از پشت تکل رفت. در صورت عدم رعایت این دسته از قواعد، بازیکن جریمه می‌شود. قواعد تأسیسی نیز آنهایی هستند که از تیم‌ها و حرکت‌های مجاز دفاع می‌کنند. این قوانین در مجموع ایجاد انضباط می‌کنند و چارچوبی برای ابتکار، خودنمایی و خودشکوفایی فراهم می‌کنند. از نظر بوکسیل، ورزش توأم با مبارزه فیزیکی است و این ویژگی، ورزش را از بازی‌های فکری و رایانه‌ای جدا می‌سازد. بنابراین شطرنج هرچند قاعده‌مند است، صلاحیت ورزش بودن را ندارد. (جمعی از نویسندگان، 1388: 423 ـ 420) از نگاه ایشان، ورزش باید مستلزم رقابت باشد و در همین رقابت است که مهارت‌های جسمی و روحی، توانایی‌ها و هماهنگی‌ها با هم جمع می‌شوند و این مسئله موجب رشد جسمی و روحی ورزشکار می‌گردد.(2) (همان: 424) در این نگاه، «بردن به هر قیمت» از ویژگی‌های اصیل رقابت ورزشی به حساب نمی‌آید. اگر هدف فقط بردن بود، افراد با انتخاب رقبای ضعیف به مراد خویش می‌رسیدند؛ ولی عموم افراد ترجیح می‌دهند در برابر رقبای قوی حذف شوند تا در مقابل افراد ضعیف پیروز گردند. عبارت «پیروزی مسخره» نیز در این موارد به کار می‌رود.(3) (همان: 425) در مقابل دیدگاه جان بوکسیل، برخی از صاحب‌نظران «بردن شرافت‌مندانه و جوانمردانه» را از اجزای ماهوی ورزش می‌دانند و هدف از ورزش را تقویت روحیه جوانمردی و انتشار بذر معنویت و برادری در جهان می‌دانند. (همان: 426) نگاه آقای بوکسیل به ورزش، عدالت‌محورانه و توأم با اخلاق حداقلی بود؛ درحالی‌که باید به ورزش با نگاهی جوانمردانه نگریست؛ زیرا عدالت شرط لازم برای ورزش اخلاقی است، نه شرط کافی و نگاه عدالت‌محورانه تنها ما را متوجه الزامات اخلاقی حداقلی می‌کند، نه بیشتر. (همان: 426) این دیدگاه (دوم) مدعی است: جوانمردی در ورزش باید موجب رفتارهایی گردد که به خیر و رفاه دیگران منتهی شود. در این نگاه، قلمرو اخلاق اعم از رفتارهای الزامی و ستودنی است. «در ورزش یک رفتار به دو شیوه فراتر از وظیفه می‌باشد؛ یکی از این طریق که کاری را خارج از علاقه به دیگری یا با مقداری در معرض خطر کردن یا فداکاری انجام دهد، مانند دوندة ماراتنی که به‌دلیل کمک به دونده همنوع از دویدن باز می‌ایستد. دیگر از این طریق که رفتاری برای (به جهت) علاقه به دیگری انجام دهد؛ به‌طوری‌که این کار خیر بیشتری برساند تا رفتار مطابق قواعد و وظیفه(4).» شاید نزدیک به همین ایده، دیدگاهی باشد که ماهیت ورزش را چیزی فراتر از تبعیت از قوانین می‌داند؛ دیدگاهی که ماهیت ورزش را رقابتی منصفانه با هدف پرورش فضائل می‌داند. (ندایی و علوی، بی‌تا: 194 ـ 193) برخلاف رویکرد جان بوکسیل که قانون‌محور بود، این دیدگاه بر رشد درونی تکیه دارد و در آن پرورش فضائلی مثل صداقت، شجاعت و انصاف مطرح است. (همان: 194 ـ 193) در این صورت، ورزش را بر حسب منش اخلاقی یا انسانی در نظر می‌گیریم. مطابق این دیدگاه، مجموعه‌ای از فضائل و اوصاف و افعال قابل تحسین وجود دارد که با ورزش ارتباط داشته، در فعالیت‌های ورزشی بیشتر کاربرد دارد. شیلدز و بردمیر چهار عنصر دلسوزی، انصاف، جوانمردی و شرافت را فضائلی برشمرده‌اند که از طریق برنامه‌های ورزشی قابل آموزش هستند. (Bredemeier And Shields, 1984: 348) ماهیت ورزش در اسلام با توجه به دیدگاه‌های مطرح‌شده که اغلب ورزش را با اخلاق توأم دانسته و روح ورزش را اخلاق تلقی کرده‌اند، باید دیدگاه اسلام را نیز در همین زمینه جستجو کرد. البته جدای از اینکه رویکرد ورزش در جهان کنونی به آنچه به‌عنوان پرورش‌دهنده فضائل انسانی و ابزاری برای تمرین جوانمردی و انصاف تلقی می‌شود، بی‌شباهت است، در نگاه اسلام این ویژگی‌های روی دیگری دارد. اهداف ورزش در اسلام می‌توانند تا حدودی بیانگر ماهیت ورزش در این دین باشند. به اعتقاد برخی: اسلام برخلاف برخی ادیان دیگر، هیچ‌گونه تعارضی یا اختلافی با ورزش نداشته؛ بلکه در اغلب اعصار اسلامی، ورزش یکی از فعالیت‌های برجسته انسانی و فرهنگی در میان مسلمانان به‌شمار می‌رفته است و ورزش همواره مورد تأیید پیشوایان و علمای دین بوده است. (خولی، 1381: 169) این دیدگاه هرچند صورتی کلی و بدون ضابطه از ماهیت ورزش در دین ارائه می‌دهد، براساس برخی آموزه‌های دینی شاید بتوان صورتی نیمه‌جان از ورزش در دیدگاه اسلام ارائه داد. تأکید قرآن بر توانایی‌های جسمانی فرمانده و رهبر،(5) عدم مخالفت حضرت یعقوب(علیه السلام) با ورزش و بازی فرزندانش،(6) تأکید یکی از دختران شعیب بر قوت و امانت حضرت موسی(علیه السلام) به‌عنوان دو جنبه مثبت در او(7) و احادیث بسیار زیاد در مورد ورزش‌های گوناگون ازجمله اسب‌سواری، تیراندازی و شنا(8) و همچنین تأکید رسول خدا| بر حق جسم در کنار حق خداوند،(9) همگی نشان‌دهنده نگاه مثبت دین به مقوله ورزش می‌باشند. اینکه آیا می‌توان از این مقولات، ماهیتی شبیه آن چیزی که امروزه به‌عنوان ورزش تلقی می‌شود دست داد یا خیر، محل تأمل است؛ ولی در هر صورت، اسلام برای فعالیت‌های فیزیکیِ جهت‌دار و هدفمند، اهدافی را ترسیم نموده است. 1. پرورش جسم وروح اسلام در ردای مکتبی میانه،(10) برخلاف برخی از مکاتب دنیا(11) تأکید دارد که جسم و روح باید همراه هم پرورش یابند. حضرت علی(علیه السلام) در حدیثی می‌فرماید: «اگر می‌خواهی قوی باشی، در مسیر اطاعت الهی قوی باش و اگر می‌خواهی ضعیف باشی، در انجام گناهان ضعیف باش.»(12) در دعای روز چهارم ماه مبارک رمضان می‌خوانیم: «خدا مرا در این روز (یا در این ماه)، در برپا داشتن فرمان خویش نیرو ببخش.»(13) در روایتی رسول خدا| می‌فرماید: «مؤمنِ قوی، بهتر و دوست‌داشتنی‌تر از مؤمن ضعیف است.»(14) ذکر صفت «مؤمن» نشانگر این است که اسلام، قوت و نیرومندی را در کنار ایمان خواستار است. بزرگان ما نیز پرورش جسمی و روحی را در کنار هم ضروری دانسته‌اند.(15) اسلام نسبت به تلقی‌ای که زورمندی و توانمندی و قدرت جسمانی را هدف و مایه تفاخر ـ آن‌چنان‌که در برخی از اهل ورزش مشاهده می‌گردد ـ قرار داده است، رویکردی انتقادی دارد و مهم‌ترین پیروزی را غلبه بر هوای دل و نفس اماره می‌داند.(16) 2. هدفمندی در کسب قدرت و نیرو یکی دیگر از اهداف ورزش در اسلام، کسب قوت و توان در جهت اهداف خاص انسانی و اسلامی؛ ازجمله اهدافِ نظامی و دفاعی می‌باشد: از متون فقهی و منابع موثق تاریخی برمی‌آید که کارکرد نظامی از اولویت‌های مهم برای ورزش محسوب می‌شود و به سبب کاربرد در روحیه جنگاوری، شجاعت، شهامت و نیز لزوم آمادگی قوای جسمانی و قدرت بدنی و چالاکی و سرعت در برخورد با دشمنان، به این بعد از ورزش توجه کافی مبذول شده است؛ به‌گونه‌ای که در تاریخ اسلام نوع ورزش‌های موجود، از روی کاربرد نظامی آنها در میدان جنگ تعیین می‌شده است. (آقاپور، 1368: 152 ـ 151) جهت دیگری که در کسب قدرت در اسلام پسندیده است، دستگیری از ناتوانان و ستمدیدگان می‌باشد. امام حسن عسکری(علیه السلام) می‌فرماید: زکات مال و مقام و قوت بدنی خویش را بپردازید ... با قوت خویش به یاری برادر دینی خویش که الاغ او در بیابان از پای درآمده و سقوط کرده است و او کمک می‌طلبد و کسی به یاری‌اش نمی‌شتابد، بشتاب و به او کمک کن تا کالایش را بر مرکبش بار کند و بر آن سوار شود و یاری‌اش کن تا به قافله‌اش برسد.(17) در این حدیث، امام حسن عسکری(علیه السلام) با ذکر یک مثال، یاری به درمانده را یکی از فواید داشتن قدرت بدنی مطرح کرده است. در دعای کمیل نیز آمده است: «خدایا اعضا و جوارح من را برای خدمت در راه خویش نیرو بخش.»(18) از نگاه اسلام، شجاع‌ترین و قوی‌ترین انسان‌ها کسی است که بر هوای نفسانی خویش غلبه کرده است(19) و عفو را هنگام غلبه بر خصم، شکرانه پیروزی خود که خدا به او عطا کرده، قرار دهد.(20) با توجه به اینکه در اسلام زورگویی و غصب حقوق دیگران ناپسند و حرام است، (مطهری، 1384: 113) ورزش کردن هم با چنین اهدافی، ناپسند و مذموم و حرام محسوب می‌شود. همچنین هدف از ورزش در اسلام، رسیدن به شهرت و مقام نیست؛ چراکه خودپسندی و عجب مذموم است.(21) بنابراین ورزشکار مسلمان هیچ‌گاه به فکر کسب مقامات دنیوی نیست تا برای رسیدن به چنین آرمان‌هایی به هر شیوه‌ای دست بزند و بخواهد از راه‌های مشروع و غیر مشروع به اهداف خویش دست یابد. از دیگر اهداف ورزش در دین اسلام می‌توان به تفریح و پرکردن اوقات فراغت و کسب خصائص پسندیده اشاره کرد. آئین جوانمردی و فتوت به‌همراه توانایی بالای جسمی، جزئی از آئین ورزش در اسلام محسوب می‌شوند (آقاپور، 1368: 149) و بزرگان ما در این زمینه کتاب نیز نوشته‌اند. (سرلک و دیگران، 1386: 180) در مجموع می‌توان گفت نگاه اسلام به ورزش ـ البته نه به معنای مصطلح آن ـ نگاهی ابزارانگارانه می‌باشد که در آن ورزش دارای جهتی مشخص است. در ورزش است که اخلاق درونِ شخص ظهور و بروز می‌یابد و انسان به‌لحاظ مسئولیتی اخلاقی که در قبال خود و دیگران دارد، ورزش را در جهت آن هدفمند می‌سازد، با قوت تن و کسب سلامتی به ایفای مسئولیت اخلاقی و در قالب حق خویشتن و حق نفس بدان می‌پردازد و در جهت خدمت به دیگران و جامعه، تن خود را قوی و نشاط روحی خود را فراهم می‌سازد. دوپینگ و انواع آن دوپینگ در یک تقسیم‌بندی به دارویی، خونی و ژنی تقسیم می‌شود. در دوپینگ دارویی ورزشکار معمولاً از داروهای مخصوصی برای بالا بردن کارآیی ورزشی خویش استفاده می‌کند. این داروها معمولاً در پنج گروه دارویی طبقه‌بندی می‌شوند. (سرلک و دیگران، 1386: 180) دوپینگ خونی، تزریق خون به یک فرد با سطح طبیعی گلبول قرمز در جهت افزایش هموگلوبین است. هدف از این کار، افزایش توانایی حمل اکسیژن در خون و در نهایت، افزایش قدرت استقامتی فرد می‌باشد. دوپینگ ژنی نیز استفاده غیر درمانی از سلول‌ها، ژن‌ها، اجزای ژنتیکی یا تعدیل ژن‌ها است که از طریق آنها ظرفیت ورزشکاران برای اجرای ورزشی افزایش می‌باشد.(22) (فلاحی و دیگران، 1386: 45) ژن‌درمانی به سه روش انجام می‌شود: الف) تزریق «دی ان ای»(23) به‌طور مستقیم به بدن ورزشکار. متخصصان معتقدند تأثیر این روش کم است؛ ب) وارد کردن سلول دست‌کاری‌شده به بدن؛ یعنی در آزمایشگاه ابتدا ژن را وارد سلول می‌کنند، سپس سلول‌های تغییریافته را وارد بدن می‌کنند؛ ج) وارد کردن «دی ان ای» به داخل سلول. در این روش «دی ان ای» با سوزن‌های ریز و مخصوص به داخل سلول منتقل می‌شود. (فلاحی و دیگران، بی‌تا: 47) اخلاق و مسئله دوپینگ در این بخش به مسئله دوپینگ و چالشهای پیش‌روی آن در ورزش می‌پردازیم و ضمن گزارش مختصری از این چالش‌ها، به مبانی و رویکردهای اسلامی اشاره می‌کنیم تا براساس آن بتوان به حل این چالش‌ها و مواجهه درست با این مشکل اخلاقی پرداخت. 1. هدف در ورزش قهرمانی، غلبه بر رقیبان و کسب رکوردهای بهتر است. از طرفی باید ورزشکاران به مسائل اخلاقی توجه داشته باشند و پیروزی آنها بدون تقلب باشد. در این صورت، آیا از نظر اخلاقی استفاده از مواد نیروزا و دوپینگ برای کسب این غلبه و برتری مجاز است؟ 2. ورزشکاران اعتقاد دارند استفاده از مواد نیروزا و استروئیدهای تقویتی به‌همراه تمرین، باعث ایجاد حجم زیاد در ماهیچه‌ها می‌شود و توان آنها بالا می‌رود. از طرفی ورزشکاری که از استروئیدهای تقویتی استفاده می‌کند، بر حریفان پیروز می‌شود. حال با توجه به این امر، آیا باید استفاده از این مواد ممنوع اعلام شود؟ 3. تکنولوژی دست‌کاری ژنی (تغییر دادن ژن‌ها) گاهی برای بهبود جراحات و درمان بیماری‌های خاص مؤثر است. از طرفی این امر ممکن است باعث افزایش قدرت ورزشکاران و در نتیجه غلبه آنان بر حریفان شود. با توجه به این امر، آیا باید دست‌کاری ژنی مطلقاً ممنوع اعلام شود؟ آیا باید استفاده از آن در ورزشکاران فقط برای بهبود از جراحت یا بیماری خاص مجاز باشد؟ 4. بدون شک ورزشکارانی که از نظر ژنتیکی تغییر یافته‌اند، قدرت و توان بسیار بالاتری نسبت به رقبای خود دارند. با توجه به این امر، آیا باید ورزشکارانِ تغییریافته از نظر ژنتیکی را از شرکت در رقابت‌های ورزشی محروم کرد یا باید برای آنها مسابقات جداگانه‌ای ترتیب داد؟ 5. ژن‌های برخی از ورزشکاران با دخالت بشر تغییر کرده است؛ اما ممکن است ژن‌های برخی هم به صورت طبیعی تغییر کرده باشد و بشر در تغییر دادن آنها دخالتی نداشته باشد. آیا نباید بین ورزشکارانی که ژنتیک آنها به‌طور طبیعی تغییر کرده، با افرادی که ژن‌های آنها با دخالت بشر تغییر کرده، تفاوت قائل شد؟ 6 . برخی از فعالیت‌های ورزشی مانند کوه‌نوردی و دوچرخه‌سواری گاه به صورت انفرادی انجام می‌شوند. آیا استفاده از مواد نیروزا در این ورزش‌ها از جهت اخلاقی نادرست است؟ 7. چای، قهوه و کوکاکولا حاوی ماده‌ای به نام «کافئین» هستند. حال با توجه به اینکه کافئین خستگی را تقلیل می‌دهد و تمرکز و هوشیاری فرد را افزایش می‌دهد، آیا استفاده از این مواد دوپینگ محسوب نمی‌شود؟ 8 . در برخی از مسابقات ورزشی از حیوانات برای مسابقه استفاده می‌شود. استفاده از دوپینگ می‌تواند کارآیی حیوان را به نحو قابل ملاحظه‌ای بالا ببرد و موجب برنده شدن صاحب حیوان شود. در این صورت، آیا می‌توان برای کارآیی بهتر حیواناتی که در مسابقه از آنها استفاده می‌شود ـ مثلاً در مسابقات اسب‌سواری ـ به آنها داروهای نیروزا داد یا از روش‌های دیگر استفاده کرد؟ 9. امروزه مکمل‌های غذایی به صورت بسیار فراوان در دسترس ورزشکاران است. استفاده از این مکمل‌های غذایی توان ورزشکار را بالا می‌برد. آیا از نظر اخلاقی، استفاده از این مکمل‌ها جایز است؟ این سؤالات و چالش‌ها، ضرورت بحث‌های اخلاقی در این زمینه را اثبات می‌کند. در ادامه، دلایل موافقان دوپینگ و دیدگاه اسلام بررسی و سپس نتیجه‌گیری می‌شود. پی نوشت: [1]. Exercise. 2. بوکسیل می‌گوید: «همه ورزش ها (همواره) مستلزم رقابت فردبه‌فرد یا تیمی نیست. در برخی از ورزش‌ها ممکن است رقابت و مبارزه با طبیعت باشد، مثل کوه‌نوردی.» (همان: 424) 3. در سال 1993 رولند تورنکویست به مخالفت با رأی داور که به نفع او صادر شده بود، برخاست و در بیان علت این کار گفت: «ترجیح می‌دهم از مسابقه حذف شوم؛ ولی ورزش خوبی داشته باشم تا اینکه فریب‌کاری کنم و مسابقه را ببرم.» (همان: 426 ـ 425) 4. Respet for rols. 5. إ‌ِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَکُمْ طَالُوتَ مَلِکًا ... إ‌ِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَیْکُمْ وَ زَادَهُ بَسْطَةً فی الْعِلْم‌ِ وَ الْجسْم‌ِ. (بقره / 247) 6. أ‌َرْسِلْهُ مَعَنَا غَدًا یَرْتَعْ وَ یَلْعَبْ وَ إ‌ِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ. (یوسف / 12) 7. یَا أ‌َبَتِ اسْتَأْجرْهُ إ‌ِنَّ خَیْرَ مَن‌ِ اسْتَأْجَرْتَ الْقَو‌ِیُّ الأ‌َمِینُ. (قصص / 26) 8. به این احادیث در مباحث بعدی اشاره خواهد شد. 9. إ‌ِنَّ لِربِّکَ عَلَیْکَ حَقّاً إنَّ لِجَسَدِکَ عَلَیْکَ حَقّا. (مجلسی، 1403: 68/ 128) 10. وَ کَذَٰلِکَ جَعَلْنَاکُمْ أ‌ُمَّةً وَسَطًا. (بقره / 143) 11. در هندوستان مرتاض‌ها کارهایی می‌کنند که جسمشان را ضعیف کرده، روح را پرورش می‌دهند و برعکس در دنیای غرب بیشتر بر تقویت جسم تأکید شده است و زندگی در جسم و لذات جسمانی خلاصه می‌شود. 12. اذا قویت فاقو على طاعة الله و اذا اضعفت فاضعف عن معصیة الله. ( نهج‌البلاغه، 1379: حکمت 383؛ شیخ صدوق، 1404: 3 / 556) 13. اللهم قونی فیه إقامة امرک. (مفاتیح‌الجنان، دعای روز چارم ماه مبارک رمضان؛ کفعمی، 1403: 613) 14. المؤمن القویّ خیر و أحبّ إلى اللّه من المؤمن الضّعیف. (ابن‌حبان، 1414: 28) 15. امام خمینی(رحمه الله علیه) خطاب به ورزشکاران فرمودند: «همان‌طوری که با ورزش قوت جسمانی خودتان را تقویت می‌کنید، قوای روحانیتان را هم تهیه و تقویت کنید.» (1386: 8 / 384) حضرت آیت‌الله خامنه‌ای نیز می‌فرماید: «اگر در یک جمله کوتاه از من بپرسند که شما از جوان چه می‌خواهید، به او خواهم گفت: تحصیل، تهذیب و ورزش.» (رهبر معظم انقلاب در دیدار با انجمن‌های اسلامی دانش آموزان، 24 اردیبهشت، 1386) 16. در روایتی مشهور از رسول خدا| نقل شده است: «أشجع النّاس من غلب هواه». ( نهج‌الفصاحه، 1382: 212) 17. و اتوا الزکوة أی من المال و الجاه و قوة البدن ... و بالقوة معونة اخ لک قد سقط حماره و ... . (مجلسی، 1403: 71 / 229 ـ 228) 18. قوّ على خدمتک جوارحی. (مفاتیح‌الجنان، دعای کمیل؛ شیخ طوسی، 1411 ب: 849) 19. أسْجع الناس من غلب هواه. (نوری، 1408: 12 / 111) 20. حضرت علی(علیه السلام) می‌فرماید: «إ‌ِذَا قَدَرْتَ عَلَى عَدُوِّکَ فَاجْعَل‌ِ الْعَفْوَ عَنْهُ شُکْراً لِلْقُدْرَة‌ِ عَلَیْه.» ( نهج‌البلاغه، 1379: کلمات قصار، شماره 11) 21. پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: «انّ العجب لیحبط عمل سبعین سنة؛ خودپسندی عبادت هفتاد سال انسان را نابود می‌کند.» (متقی هندی، بی‌تا: 3 / 514) 22. در سال 964 مانتیرانتا (اسکی‌باز فنلاندی) توانست دو مدال طلا در بازی‌های اسکی المپیک اتریش را از آن خود کند. این موضوع توجه دانشمندان را به خود جلب کرد. کمی بعد مشخص شد او به‌طور طبیعی با جهش در ژن بیان‌کننده «اریترو پوئتین» به دنیا آمده است. این ویژگی باعث شده بود گلبول‌های قرمز خونش به میزان 25 تا 50 درصد بیش از ورزشکاران دیگر باشد و از این طریق، ظرفیت انتقال اکسیژن او نیز افزایش یابد. (همان: 47) 23. D.N.A. منابع و مآخذ قرآن کریم.
مفاتیح الجنان.
نهج البلاغه، 1379، ترجمه محمد دشتی قم، نشر الهادی.
نهج الفصاحه، 1382، تهران، دنیای دانش، چ چهارم.
آذربانی، احمد و رضا کلانتری، 1388، اصول و مبانی تربیت بدنی و ورزش، تهران، آییز، چ چهارم.
آقاپور، سید مهدی، 1368، جامعه‌شناسی ورزشی، بی‌جا، سازمان تربیت بدنی.
ابن‌حبان، محمد بن احمد، 1414 ق، صحیح ابن‌حبان، بی‌جا، مؤسسة الرسالة، چ دوم.
ابن‌شعبه حرانی، حسن، 1404 ق، تحف‌العقول، قم، جامعه مدرسین، چ دوم.
ابن‌منظور، بی‌تا، لسان‌العرب، بیروت، دار صادر، چ سوم.
احمد بن حنبل، بی‌تا، مسند احمد، بیروت، دار صادر.
امام خمینی، 1386، صحیفه نور، تهران، مؤسسه نشر آثار امام خمینی.
بهار، غلامرضا، 1384، اصول و مبانی تربیت بدنی و ورزش، همدان، دانشگاه بوعلی‌سینا، چ اول.
بیهقی، بی‌تا، السنن الکبری، بیروت، دار الفکر.
تمیمی آمدی، عبدالواحد، 1378، غرر الحکم و دررالکلم، ترجمه سید هاشم رسولی محلاتی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چ دوم.
جمعی از نویسندگان، 1388، اخلاق کاربردی چالش‌ها و کاوش‌های نوین در اخلاق عملی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
حامدی‌نیا، محمدرضا، 1384، «بررسی شیوع استفاده از مکمل‌ها نگرش به این مواد و عارضه‌های جانبی آنها در اندام پرور‌های شهرستان سبزوار»، مجله المپیک، شماره 31.
حبیبی‌نیا، اباذر، 1382، دوپینگ و داروهای محرک در ورزش، تهران، المپیک.
حکیم، سید محسن، 1404 ق، مستمسک العروة، قم، مکتبة آیت‌الله مرعشی نجفی.
حلی، ابن‌ادریس، 1410 ق، السرائر، قم، جامعه مدرسین، چ دوم.
الخولی، امین انور، 1381، الریاضة و المجتمع، ورزش و جامعه، ترجمه حمیدرضا شیخی، تهران، سمت.
خوانساری، 1405 ق، جامع المدارک، قم، اسماعیلیان، چ دوم.
خویی، سید ابوالقاسم، بی‌تا، مصباح الفقاهة، قم، مکتبة داوری، چ اول.
دهخدا، علی‌اکبر، 1373، لغت‌نامه دهخدا، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چ اول.
رادمرد، امیررضا، «تاریخچه دوپینگ و کنترل آن در ورزش» سایت آفتاب: www.aftab.ir
رولر، جک، 1386، «ورزشکاران جوان و مکمل‌ها»، ترجمه فرهاد شاکری، مجله رشد آموزش و تربیت بدنی، شماره 23،
سایت پایگاه اطلاع رسانی پزشکان ایران. به نشانی: www.irteb.com
سرلک و دیگران، بهار 1386، «آگاهی پزشکان ودانشجویان گروه پزشکی درباره دوپینگ و مصرف مواد نیرو زا در ورزش»، مجله حرکت، شماره 31
سیدباقری، سید احمد، 1387، «آشنایی با تاریخ المپیک و آئین المپیزم» سایت کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران، www.olampic.ir
شیخ انصاری، 1415 ق، القضاء و الشهادات، قم، کنگره جهانی شیخ انصاری، چ اول.
ــــــــــــــــ ، 1414 ق، رسائل فقهیة، قم، بی‌نا، چ اول.
ــــــــــــــــ ، 1430 ق، المکاسب، بی‌جا، مؤسسه باقری، چ اول.
شیخ صدوق، 1417 ق، الأمالی، قم، مؤسسة البعثة، چ اول.
ــــــــــــــــ ، 1430 ق، الخصال، قم، جامعه مدرسین.
ــــــــــــــــ ، 1368، ثواب الاعمال، قم، منشورات الرضی، چ دوم.
ــــــــــــــــ ، 1404، من لا یحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین، چ دوم.
شیخ طوسی، محمد بن حسن، 1411 ق الف، خلاف، قم، جامعه مدرسین.
ــــــــــــــــ ، 1400 ق، الإقتصاد، تهران، مکتبة جامع چهلستون.
ــــــــــــــــ ، 1411 ق ب، مصباح المتهجد، بیروت، مؤسسة فقه الشیعة، چ اول.
علی بن بابویه، 1406 ق، فقه الرضا(علیه السلام) ، مشهد، کنگره جهانی امام رضا(علیه السلام)، چ اول.
فلاحی، علی اصغر و دیگران، 1386، «دوپینگ ژنتیکی و ملاحضات اخلاقی آن»، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال دوم، شماره 3 و 4.
کفعمی، ابراهیم بن علی، 1403 ق، المصباح، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، چ سوم.
کلینی، محمد بن یعقوب، 1367، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیة.
گروه تحقیقاتی مدیا اسکوپ، 1384 «در آرزوی بدن‌هایی با عضلات آرمانی»، مجله اسفند، شماره 32.
گودرزی، محمود، 1378، «استفاده ناصواب از داروها در ورزش»، مجله حرکت، شماره 1.
لیثی واسطی، علی بن حکم، بی‌تا، عیون الواعظ و الحکم، بی‌جا، دار الحدیث، چ اول.
ماکیاولی، نیکولو، 1375، شهریار، ترجمه داریوش آشوری، تهران، نشر مرکز.
مجلسی، محمد باقر، 1403 ق، بحارالانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء.
مصطفوی، سید محمدکاظم، 1417 ق، مائة قاعدة فقهیة، قم، جامعه مدرسین، چ سوم.
مطهری، مرتضی، 1384، کلیات علوم اسلامی، (اصول فقه ـ فقه)، تهران، صدرا.
ــــــــــــــــ ، 1373، مجموعه آثار، تهران، صدرا.
المتقی الهندی، علاءالدین علی، بی‌تا، کنزل العمال، بیروت، مؤسسة الرسالة.
معین، محمد، 1342، فرهنگ معین، تهران، امیرکبیر، چ پنجم.
نجفی، محمدحسن، بی‌تا، جواهر الکلام، تهران، دار الکتب الاسلامیة.
نراقی، محقق، 1418 ق، مستند الشیعة، قم، آل‌البیت، چ اول.
نوری، میرزا حسین، 1408 ق، مستدرک الوسائل، بی‌جا، آل البیت(علیه السلام)، چ دوم.
ویوسیمسون، آندروجنینگز، بی‌تا، اربابان پشت پرده المپیک، ترجمه پرویز ختایی، تهران، قطره، چ اول.
میری، سید حسین، 1384، «استفاده از داروهای غیر مجاز در ورزش»، ضمیمه روزنامه جوان، ش 1748.
ندایی، طاهره و علوی، خلیل، 1387، «فلسفه اخلاق در ورزش با رویکردی منصفانه»، فصلنامه علمی پژوهشی دانشگاه قم، سال 10، شماره 2.
هایلند، درو، 1386، «فلسفه اخلاق در فوتبال، قاعده یا استثنا» نوشته ترجمه آرش حقیقی، روزنامه اعتماد، شماره 1601، صفحه 16. 60.Bredemeier. B. J, And Shields. D. L., 1984, “Diverjence In Moral Reasoning aboat Sport And Evryday Life”, Sociology of Sport journal, No. 1. یدالله حاجی‌زاده: دانشجوی دوره دکتری تاریخ و تمدن اسلامی دانشگاه معارف اسلامی قم. فصلنامه علمی ـ پژوهشی پژوهش‌نامه اخلاق 20 ادامه دارد...
94/02/21 - 05:16
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 181]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها