واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
گستره و اقسام عبادات(قسمت دوم) نويسنده: احمد صادقي اردستاني 8. پيمان زنا شوئي پيوند زنا شوئي و خلقت زن براي مرد در قرآن كريم، از نشانه هاي قدرت پروردگار عالم به حساب آمده، و نيز«مِيثاقِ غليظ» يعني پيمان محكم و استوار محسوب گرديده است.پيغمبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ نيز ميفرمايد: من احب ان يتبع سنّتي، فان من سنّتي التزويج.[1] هر كس دوست دارد از سنّت من متابعت كند، يكي از روشهاي من ازدواج و پيمان زنا شوئي است. 9. مجالست باعالم بمنظور تجليل از مقام علم و دانش، و به خاطر اينكه بدين وسيله پيوند و معاشرت افراد جامعه با علم و عالم بيشترگردد، پيامبر اسلام فرموده است: النظر الي العالم عبادة.[2] نگاه به عالم عبادت است. 10 و 11. تولِّي و تَبَّري تولِي و تبَري نيز دو ركن از اركان و فروع دين، دو چهره از چهره هاي درخشان عبادات اسلامي است، تولي يعني محبت و مودت و پيروي خدا و رسول و پيشوايان شايسته را داشتن، تبري يعني از گناه و گناهكاران بيزار و كناره گير بودن. از نظر پيشوايان اسلام، يكي از معيارهاي شناخت خير و شرّ بودن انسان اينست كه اهل اطاعت و عبادت و افراد صالح و شايسته را قلباً دوست بدارد، و از بدان و معصيت كاران بيزار و متنفّر باشد. امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمود: اذا اردت ان تعلم ان فيك خيراً فانظر الي قلبك فان كان يحب اهل طاعة الله و يبغض اهل معصيته، ففيك خير و الله يحبك، و ان كان يبغض اهل طاعة الله و يحب اهل معصيته فليس فيك خير و الله يبغضك، و المرء مع من احب.[3] اگر ميخواهي بداني كه آيا در وجود تو خير و صلاحي هست يا نه؟ به قلب خويش مراجعه كن، اگر بندگان و اطاعت كنندگان خدا را دوست داري و از گنهكاران و معصيت كاران بيزاري، بدان كه در تو خير و شايستگي وجود دارد، و خداي عالم نيز ترا دوست دارد. اما اگر با افراد نافرمان و گنهكار دوست و مهربان؛ و با نيكان و بندگان خدا دشمن و خشمناك هستي، در تو هيچ خير و فضيلتي وجود ندارد، خدا هم از تو خشمناك و بيزار است، و انسان هم با كسي محسوب ميشود كه او را دوست دارد، و با او در كارها موافق است. 12. نگاه برادرانه اگر مسلماني نسبت به برادر مسلمان خود، مودّت و محبت داشته باشد، و حتي نگاهي هم كه به صورت برادر مسلمانش مياندازد، از روي صفا و صميّميت باشد؛ و جنبهي معنوي و الهي داشته باشد، يك نوع عبادت و اطاعت محسوب ميشود: پيغمبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: و النظر الي الاخ مودة في الله عزوجل، عبادة.[4] نگاه به برادر مسلمان؛ از روي مودّتي كه به خاطر خدا باشد؛ عبادت است. 13. هدايت و ارشاد هدايت و ارشاد ديگران نيز؛ يكي از وظائف واجب و حتمي هر مسلمان است، و حتي از نظر اسلام، هدايت و ارشاد يكنفر از وَرطهي گمراهي و انحراف؛ زنده كردن و حيات بخشيدن او شناخته شده، و هدايت فرد هم، اِرشاد و اِصلاح يك جامعه معرفي گرديده است. رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ ميفرمايد: يا علي! لئن يهدي الله بك رجلاً، افضل من عبادة الثقلين.[5] اي علي! اگر خداوند به وسيلهي تو يك نفر را هدايت كند، ارزش اين عمل از عبادت جن و انس بالاتر است. 14. اصلاح بين مردم همه ميدانيم روح اسلام از خشم و كينه توزي؛ تفرقه و پراكندگي قهر و دوري؛ و نفاق و اختلافات سخت بيزار است، و در مقابل اتحاد و دوستي، صفا و صميميت و صلح و آشتي را يك وظيفهي انساني و حتي يك نوع عبادت مي داند. پيامبر اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: صلاح ذات البين افضل من عامة الصلاة و الصيام.[6] اصلاح و آشتي ميان مردم برقرار نمودن، از يكسال نماز و روزه گرفتن بالاتر است. 15. خمس از جمله عبادات مسلّم اسلامي؛ كه جنبهي مالي و مادي دارد پرداخت«خمس» است، كه به منظور تأمين زندگي نيازمندان و تهيدستان واجب گرديده است، دربارهي خمس فقط يك آيه در قرآن كريم وجود دارد، كه ميفرمايد: «وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ»[7] بدانيد كه مطلب اين است: آنچه دارائي و استفاده ذخيره و پس انداز ميكنيد؛ يك پنجم آن سهم خدا، رسول، ذي القربي،(ذراري نيازمند و تهيدست پيامبر) يتيمان، مساكين و ابن السبيل است. رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ در مورد كيفر دنيائي افرادي كه از زير بار پرداخت خمس شانه خالي ميكنند فرمود: من منع ماله من الاخيار اختياراً صرف الله ماله الي الاشرار اضطراراً.[8] كسيكه از روي اختيار، از پرداخت مال خويش به نيكان نيازمند خودداري نمايد، مال و ثروت او ناچار قسمت اشرار و نااهلان ميگردد! 16. زكات دربارهي اين عبادت مالي و اجتماعي نيز در قرآن 32 آيه وجود دارد؛ و رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ هم دربارهي وجوب و اهميت آن فرمود: من صلي و لم يزك لم تقبل منه صلاة.[9] كسي كه نماز بخواند و زكات مال خويش را نپردازد، نماز او مورد قبول واقع نمي شود! 17. پرداخت صدقات پرداخت صدقات نيز؛ از جمله وظائف مالي هر مسلماني است، كه صرف نظر از اينكه بدين وسيله قسمتي از نيازمندهاي زندگي فقراء و تهيدستان تأمين ميگردد، اين عمل براي صدقه دهنده اجر و پاداش عبادي دارد، و نيز موجب آمرزش گناهان او نيز ميگردد. امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمود: ان صدقة الليل تطفي غضب الرب و تمحوا الذنوب العظيم و تهون الحساب.[10] صدقه دادن در شب به طور پنهاني، خشم خدا را فرو مينشاند، و گناهان بزرگ را محو و نابود ميكند و حساب روز قيامت را آسان ميگرداند. 18. انفاق اميرالمؤمنين ـ عليه السّلام ـ ميفرمايد: انفقوا مما رزقكم الله، فان المنفق بمنزلة المجاهد في سبيل الله.[11] از آنچه خدا روزي شما قرار داده، انفاق كنيد، زيرا مقام انفاق كننده مانند، مقام مجاهد در راه خداست! 19. عفت و پاكدامني عفت و پاكدامني نيز كه مهمترين جهاد نفساني، و مؤثّرترين عامل حفظ ناموس و حيا و شرافت و نظام انساني جامعه است، در اخبار و احاديث ديني يكنوع عبادت معرفي شده است: امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمود: افضل العبادة عفة البطن الفرج.[12] بالاترين و مقدسترين عبادت و اطاعت، پاكدامني و نگهداري شكم از غذاي حرام است. 20. آموختن علم آموختن علم و دانش، چه نسبت به خود و چه نسبت به ديگران، در برخي از احاديث ديني، عبادت ممتاز و برگزيده معرفي شده است: پيغمبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: من تعلم الحديثين ينفع بهما نفسه، او يعلمهما غيره، فينتفع بهما، كان خيراً له من عبادة ستين سنة.[13] كسي كه دو حديث بياموزد، و آنرا مورد استفاده و عمل قرار دهد، يا به ديگري بياموزد، و مورد استفاده وي قرار گيرد، اين عمل براي آموزندهي حديث، از عبادت شصت سال بالاتر است! 21. عدالت پيشوا در حديث آمده: ليوم من امام عادل؛ افضل من عبادة ستين سنة.[14] يك روز كه بر پيشواي عادل ميگذرد، ارزش آن بالاتر است، از شصت سال عبادت! عبادات خدائي 1. نماز نماز و چند نمونه عبادتي را كه اكنون مورد بررسي قرار ميدهيم، طبق دسته بندي قبل، قسمت سوم عبادات است، يعني عباداتي كه جنبهي معنوي و خدائي آن بايد از عبادات ديگر بيشتر باشد. دربارهي نماز در قرآن كريم، حدود 105 آيه وجود دارد، و در روايات ديني هم به عنوان«ستون دين» و«اولين مورد سؤال و مؤاخذهي روز قيامت» معرفي شده است. امام صادق ـ عليه السّلام ـ هم ميفرمايد: احب الاعمال الي الله الصلاة، و هي آخر وصايا الانبياءِ.[15] محبوب ترين اعمال عبادي در پيشگاه خداوند نماز است، و آخرين چيزي را كه هر پيامبري دربارهي آن وصيّت و سفارش مينمود نماز است. 2. به ياد خدا بودن در آيات و روايات زيادي يكي از وظائف سنگين و ارزندهي انسان؛ ذكر و به ياد خدا بودن معرفي شده است. خداوند در قرآن كريم ميفرمايد: «فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ ...»[16] پيوسته به ياد من باشيد، تا منهم شما را به ياد داشته باشم، و به حال خود وانگذارم! امام صادق ـ عليه السّلام ـ در بيان ديگر، در جواب كسي كه سؤال كرد: من اكرم الخلق علي الله.؟ گراميترين افراد در پيشگاه خدا كيست؟ حضرت فرمود: اكثرهم ذكراً لله و اعملهم بطاعته.[17] كسيكه از همه بيشتر به ياد خدا بوده، و به عبادت و اطاعت حق از ديگران آگاهتر باشد. 3. دعا دعا نيز از وظائف و تكاليف عبادي به شمار آمده، و حتي خداي مهربان در قرآن كريم افراد را به دعا كردن دعوت نموده است و با افرادي كه از اين عبادت بزرگ سرباز ميزنند و گردنكشي ميكنند، وعدهي جهنم داده است: «ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِينَ».[18] مرا بخوانيد، تا شما را استجابت كنم، آنهائيكه از دعا و عبادت من تكبر ورزند و سركشي كنند، به زودي داخل جهنم ميشوند. امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمود: افضل العبادة الدعاء.[19] دعا بالاترين عبادت است. 4. تفكر در اسرار آفرينش غير از اينكه، در قرآن كريم 18 بار از تفكر، و مغز و انديشه را به كار انداختن، سخن به ميان آمده؛ در روايات هم به طور كلي و مخصوصاً تفكر در اسرار و آثار نظام آفرينش، كه نتيجهي آن ايمان و معرفت پروردگار ميگردد. امام رضا ـ عليه السّلام ـ فرمود: ليس العبادة كثرة الصيام و الصلاة انما العبادة؛ كثرة التفكر في امر الله.[20] عبادت و اطاعت به روزه و نماز زياد نيست؛ بلكه عبادت، تفكر و انديشه در كار خدا و اسرار و آثار نظام آفرينش اوست. آري، يكي از امتيازات انسان بر ساير موجودات داشتن قدرت تفكّر است، و تفكّر نيز داراي چنين ارزش و عظمتي است، و چنين نتايج و آثار درخشاني هم به بار ميآورد؛ و بي جهت نيست كه پيغمبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ ميفرمود: و كان اكثر عبادة ابيذر التفكر[21] پيوسته، بيشتر عبادت و اطاعت ابي ذر را تفكر و انديشه تشكيل ميداد. پی نوشت:[1] . وسائل، ج 14، ص 116. [2] . حقوق والدين، ص 18. [3] . مصادقة الاحزان، ص 22. [4] . بحار، حقوق والدين، ص 18. [5] . سفينة البحار، هدي. [6] . مجموعة الاخبار، ص 84؛ توضيح اينگونه مباحث در«اخلاق خانواده» اثر ديگر مؤلف است. [7] . انفال؛ 41. [8] . مجموعة الاخبار؛ ص 208. [9] . مجموعة الاخبار، ص 5 و 205. [10] . مجموعة الخبار، ص 209 و 211. [11] . مجموعة الاخبار، ص 211. [12] . تحف العقول؛ ص 296. [13] . المواعظ العدديه؛ ص 43. [14] . العبادة في الاسلام، ص 328. [15] . مجموعة الاخبار، ص 221. [16] . بقره، 152. [17] . مشكاة الانوار؛ ص 54. [18] . غافر، 60. [19] . مشكاة الانوار؛ ص 54. [20] . كافي، ج 2، ص 55. [21] . قصار الجمل، ج 2، ص 118. منبع:عبادت در اسلام
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 235]