تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1836210245
علم تفسیر در اسلام
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
علم تفسیر در اسلام منبع:سايت انديشه قم در زمان رسول اکرم طبعا مسلمانان مشکلات خود را درباره معانی و مفاهیم آیات قرآن از آن حضرت میپرسیدند.برخی از صحابه بیش از دیگران در فهم معانی قرآن بصیرت داشتند،لهذا از همان اول به عنوان«مرجع»در تفسیر آیات قرآن شناخته شدند.عبد الله بن عباس و عبد الله بن مسعود از این افرادند.ابن عباس در این جهتشهرت بیشتری دارد.آرای او در کتب تفسیر زیاد نقل میشود.ابن عباس شاگرد امیر المؤمنین علی علیه السلام بود و به این شاگردی افتخار میکرد و به خود میبالید.ابن مسعود نیز شیعه و شاگرد علی علیه السلام است.در کتب فهرست از یک کتاب تفسیر تالیف ابن عباس یاد میشود.برخی مدعی هستند که نسخهای از این تفسیر هم اکنون در کتابخانه سلطنتی مصر موجود است (1). ابن عباس با همه تبحری که در تفسیر داشت میگفت:«در مقابل علی هم چون قطرهای در مقابل دریا هستم».جرجی زیدان مدعی است که تا آخر قرن اول هجری،تفسیر قرآن زبان به زبان نقل میشد و نخستین کسی که تفسیر قرآن را به صورت کتاب درآورد مجاهد بود(متوفی در 104 هجری).سپس امثال واقدی و طبری در قرن دوم و سوم تفسیرهایی نوشتند (2).ولی البته این نظر صحیح نیست.ابن عباس و حتی سعید بن جبیر پیش از مجاهد به نگارش تفسیر قیام کردهاند.این نظر جرجی زیدان تابع یک نظر کلیتری است که مدعی است مسلمین در تمام قرن اول هیچ تالیفی نداشتهاند.نظر جرجی زیدان با دلایل قطعی مردود شناخته شده است.ما در ضمن فصول آینده به بطلان نظر او اشاره خواهیم کرد.ایرانیان همان طور که به فن قرائت قرآن اهتمام ورزیدند به فن تفسیر نیز اهتمام ورزیدند.اهتمام ایرانیان به تفسیر و فقه و حدیث که مستقیماً با متن اسلام مربوط بوده است از هر مورد دیگر بیشتر بوده است. برای ما فعلا ممکن نیست همه مفسران ایرانی را از صدر اسلام تا عصر حاضر معرفی کنیم.اگر بنای چنین کاری باشد«مثنوی هفتاد من کاغذ شود».در هر قرنی صدها و هزارها مفسر وجود داشته است و صدها تفسیر نگاشته شده است. تحقیق درباره همه آنها و جدا کردن ایرانیان از غیر ایرانیان یک عمر وقت میخواهد.ولی برای این که نمونهای از خدمات ایرانیان در تفسیر ارائه داده شود کافی است که نظری به تفاسیر برجسته و مفسران مشهور و معروف میان مسلمین بیندازیم،خواهیم دید اکثر این مفسران ایرانی بودهاند.ما این افراد را از میان کسانی انتخاب میکنیم که یا چون از مفسران اولیهاند، اسم شان و رای و نظرشان زیاد در تفاسیر ذکر میشود و یا تفسیری برجسته و قابل توجه از آنها به یادگار مانده است.دسته اول یعنی مفسران اولیه که آرائشان در کتب تفسیر زیاد نقل میشود،بعضی صحابی و بعضی تابعی و بعضی از شاگردان و یا شاگردان شاگردان تابعین بودهاند از قبیل ابن عباس،ابن مسعود،ابی بن کعب،سدی،مجاهد،قتاده،مقاتل، کلبی،سبیعی،اعمش،ثوری،زهری،عطاء،عکرمه،فراء و غیر این ها.بعضی از این ها شیعهاند و بعضی غیر شیعه و هم چنین بعضی ایرانیاند و بعضی غیر ایرانی.بدیهی است که در این طبقه غلبه با غیر ایرانیان است.تنها چند نفر از اینها یعنی مقاتل و اعمش و فراء ایرانیاند و باقی غیر ایرانی.مقاتل بن سلیمان از اهل خراسان و یا از اهل ری است.در قرن دوم میزیسته و در سال 150 درگذشته است.مقاتل از اهل تسنن به شمار میرود.شافعی دربارهاش تعبیری مبالغه آمیز دارد،میگوید:«مردم در تفسیر،عیال مقاتل میباشند».سلیمان بن مهران اعمش به نقل ریحانة الادب (3) اصلا اهل دماوند است و در کوفه متولد شده و در همان جا سکنی گزیده است.سلیمان شیعه است و علمای اهل تسنن نیز او را ستودهاند.اعمش به لطیفه گویی معروف است.داستانهایی از لطایف او نقل میشود.اعمش در حدود سال 150 هجری درگذشته است.فراء،یحیی بن زیاد اقطع از معاریف لغویین و نحویین است.نامش در کتب ادب عربی زیاد برده میشود.فراء شاگرد کسایی و مربی فرزندان مامون بوده است.صاحب ریاض العلماء و هم چنین صاحب تاسیس الشیعة به تشیع وی تصریح کردهاند. فراء ایرانی است.پدرش،زیاد اقطع در وقعه معروف فخ همراه شهید فخ،حسین بن علی بن حسن بود،دستش را به مجازات بریدند و از این رو به«اقطع»معروف شد.فراء در سال207 یا 208 هجری درگذشت.از این طبقه که بگذریم میرسیم به طبقهای که در تفسیر،کتاب تالیف کردهاند.هم چنان که قبلا اشاره شد،کتب تفسیری که در شیعه و سنی نوشته شده است از حد احصاء خارج است.تنها به ذکر معروف ترین تفاسیری که هم اکنون در میان شیعه و سنی رایج است اکتفا مینماییم.بحثخود را از تفاسیر شیعه آغاز میکنیم.مفسرین شیعه تقسیم می‌شوند به مفسرین عصر ائمه و مفسرین عصر غیبت.بسیاری از اصحاب ائمه که بعضی از آنها ایرانی هستند تفسیر نوشتهاند از قبیل ابو حمزه ثمالی،ابو بصیر اسدی،یونس بن عبد الرحمن،حسین بن سعید اهوازی، علی بن مهزیار اهوازی،محمد بن خالد برقی قمی،فضل بن شاذان نیشابوری.مفسرین عصر غیبت فراوانند. ما در این جا به عنوان نمونه تنها به ذکر نام کتب تفسیر معروف میان شیعه میپردازیم.از همین نمونه معلوم میشود بیشتر تفاسیر شیعی را شیعیان ایرانی تالیف کردهاند:1- تفسیر علی بن ابراهیم قمی. این تفسیر از معروف ترین تفاسیر شیعه است،اکنون موجود است و چاپ شده است.پدر علی بن ابراهیم از کوفه به قم منتقل شد.بعید نیست که علی بن ابراهیم یک ایرانی عربنژاد باشد.وی از مشایخ شیخ کلینی است و تا سال سیصد و هفت در قید حیات بوده است.2- تفسیر عیاشی.مؤلف این تفسیر محمد بن مسعود سمرقندی است.اول مذهب اهل تسنن داشت و بعد به تشیع گرایید. معاصر شیخ کلینی است.از پدرش سیصد هزار دینار به او ارث رسید،همه را صرف نسخ و مقابله و استنساخ و جمع کتاب کرد.خانهاش به شکل یک مدرسه در آمده بود،هر کس به یک کار علمی گماشته شده بود و کار خود را انجام میداد و هزینه همه را عیاشی تامین میکرد.عیاشی علاوه بر تفسیر و حدیث و فقه،در طب و نجوم دستی داشته است.ابن الندیم در الفهرست از او یاد کرده و کتاب های فراوانی از او نام برده و مدعی شده که کتب عیاشی در خراسان رواج زیادی دارد. عیاشی ایرانی است ولی ظاهرا عربنژاد است.ابن الندیم میگوید:گفته شده که تمیمی الاصل است.عیاشی از علمای قرن سوم هجری محسوب میشود.3- تفسیر نعمانی.مؤلف این تفسیر،ابو عبد الله محمد بن ابراهیم است.احیانا به نام ابن ابی زینب خوانده میشود.شاگرد شیخ کلینی است.صاحب تاسیس الشیعة میگوید:نسخهای از تفسیر نعمانی در کتاب خانه ایشان هست. نعمانی معلوم نیست که اهل عراق(حدود واسط)استیا اهل مصر.نعمانی از علمای قرن چهارم محسوب میشود.نعمانی دخترزادهای دارد به نام ابو القاسم حسین معروف به ابن المرزبان و وزیر مغربی (4).این مرد به یزدجرد ساسانی نسب میبرد و نظر به اینکه چند نوبتبه وزارت رسیده استبه«وزیر مغربی»معروف است.ابن المرزبان در چهارده سالگی قرآن مجید را حفظ کرد، در نحو و لغت و حساب و جبر و هندسه و منطق و برخی فنون دیگر ماهر بود،ادیب و نویسندهای توانا بود.ابن المرزبان کتابی دارد به نام خصائص القرآن.در سال 418 و یا 428 درگذشته است و طبق وصیتخودش جنازهاش را از بغداد به نجف منتقل کردند و در جوار مرقد امیر المؤمنین علی علیه السلام دفن نمودند.4- تفسیر تبیان.مؤلف این تفسیر شیخ الطائفه ابو جعفر محمد بن الحسن بن علی الطوسی است.در ادبیات،کلام،فقه، تفسیر،حدیث،امام و پیشوا بوده است.در سال 385 تولد یافت و بنابر این اکنون در حدود هزار سال از تولد این ستاره درخشان اسلام میگذرد.سال گذشته به همین مناسبت کنگره هزاره وی در مشهد تاسیس شد و گروه زیادی از دانشمندان اعم از مسلمان و غیر مسلمان و اعم از شیعه و سنی در آن شرکت داشتند.شیخ طوسی در سال 460 هجری درگذشته است.این مرد بزرگ در23 سالگی از خراسان به عراق آمد و از محضر شیخ مفید و سید مرتضی علم الهدی استفاده کرد و سپس خودش پیشوای تشیع در عصر خود گشت.در اعصار بعد نیز همواره در صف مقدم علمای شیعه قرار داشته است.دوازده سال آخر عمر خود را به واسطه حوادث ناگواری که در بغداد رخ داد، از آن جا به نجف منتقل شد.حوزه علمیه نجف را این مرد بزرگوار تاسیس کرد که هم اکنون پس از هزار سال به حیات علمی و دینی خود ادامه میدهد.5- مجمع البیان.مؤلف این تفسیر فضل بن حسن طبرسی است.اصلا اهل تفرش است.در ذی القعده536 از تالیف این تفسیر فراغتیافته است.مجمع البیان از نظر ادبی و حسن تالیف بهترین تفسیر است.شیعه و سنی برای این تفسیر اهمیت فراوان قائلند.مکرر در ایران و مصر و بیروت چاپ شده است.طبرسی تفسیر مختصری دارد به نام جوامع الجامع. طبرسی پس از فراغ از مجمع البیان به تفسیر کشاف که توسط معاصر نامدارش جار الله زمخشری تالیف یافته بود وقوف یافت و پسندید و در آن نکاتی از جنبههای ادبی یافت که از خودش در مجمع البیان فوت شده بود.تفسیر جوامع الجامع را با توجه به لطایف کشاف نگاشت.البته اهل فن تفسیر میدانند هر چند برخی نکات خصوصا از جنبه فن بلاغت در کشاف هست که در مجمع البیان نیست،نکات زیاد ادبی و تفسیری در مجمع البیان یافت میشود که در کشاف وجود ندارد.6- روض الجنان،معروف به تفسیر ابو الفتوح رازی.این تفسیر به زبان فارسی است و از معروف ترین و غنیترین تفاسیر شیعه است. فخرالدین رازی و-به ادعای بعضی-طبرسی نیز از این تفسیر زیاد استفاده کردهاند.این تفسیر در چهل سال اخیر مکرر در ایران چاپ شده است.ابو الفتوح نیشابوری الاصل است ولی در ری میزیسته است.ابو الفتوح از ایرانیان عربنژاد است.نسبش به جناب عبد الله بن بدیل بن ورقاء میرسد که از صحابه امیر المؤمنین علی علیه السلام بود و در صفین افتخار حضور رکاب آن حضرت را داشت.ابو الفتوح معاصر طبرسی و زمخشری است و نزد شاگردان شیخ طوسی تحصیل کرده است.تاریخ دقیق وفاتش در دست نیست.قدر مسلم این است که در اواسط قرن ششم هجری میزیسته است.قبرش هم اکنون در شهر ری معروف است.7- تفسیر صافی.مؤلف این تفسیر حکیم و عارف و محدث و مفسر معروف ملا محسن فیض کاشانی است.از مشاهیر علمای شیعه است و در قرن یازدهم هجری میزیسته است.این مرد بزرگ عمر پر برکتی داشته و به کثرت وجودت تالیف معروف است.مرحوم فیض در آغاز عمر در قم اقامت داشت.مدرسه فیضیه به نام او معروف شد.از قم به شیراز مسافرت کرد و علم حدیث را نزد سید ماجد بحرانی،و فلسفه و عرفان را نزد حکیم و عارف بلند قدر صدر المتالهین آموخت و دختر صدرا را به زنی گرفت.وفات فیض در سال 1091 در کاشان واقع شده است.8- تفسیر ملا صدرا.صدر المتالهین یا ملا صدرا شهرتش به فلسفه و عرفان است و خود در این رشته صاحب مکتب است، ولی در تفسیر و شرح احادیث هم تبحری بسزا داشته است.اصول کافی را شرح کرده است و سوره بقره را تا آیه 65: و لقد علمتم الذین اعتدوا منکم فی السبت... و هم چنین سورههای الم سجده،یس،واقعه،حدید،جمعه،طارق،اعلی،اذا زلزلت،و آیههای آیة الکرسی،آیه نور و آیه و تری الجبال تحسبها جامدة... (5) را تفسیر کرده است.تفسیر ملا صدرا هر چند تمام نیست ولی مفصل است و تقریبا به اندازه تفسیر صافی است.چندین بار در ایران چاپ شده است.وفات ملا صدرا در بصره در سال 1050 در هفتمین سفر وی به حج که همواره پیاده میرفته است اتفاق افتاد.هوای کعبه چنان میکشاندم به نشاط که خارهای مغیلان حریر بنماید9- منهج الصادقین.این تفسیر به زبان فارسی است و در سه جلد بزرگ در تبریز به چاپ سنگی چاپ شده است.تا سی چهل سال اخیر یگانه تفسیر فارسی متداول بود.مؤلف این تفسیر مرحوم ملا فتح الله بن شکرالله کاشانی است که در قرن دهم هجری میزیسته است.غالب تالیفات این مرد به زبان فارسی است،از جمله آنهاستشرح نهج البلاغه که البته ترجمهای است فارسی با شرحی مختصر.10- تفسیر شبر.مؤلف این تفسیر سید عبد الله شبر است.این مرد شریف معاصر کاشف الغطاء و میرزای قمی بوده است. مردی بسیار متتبع و متبحر و متعبد بوده است.تالیفات زیادی در فقه و اصول و کلام و حدیث و رجال و تفسیر داشته است.وی در سال 1242 هجری وفات یافت و در جوار کاظمین علیهما السلام دفن شد.11- تفسیر برهان.مؤلف این تفسیر مرحوم سید هاشم بحرینی است که از محدثین و متتبعین معروف شیعه به شمار میرود.این تفسیر طبق مذاق اخباریین است که قرآن را تنها با حدیث قابل تفسیر میدانند بدون هیچ توضیح دیگری و حتی بدون این که کوچکترین توضیحی درباره همان احادیث و کیفیت تفسیری آن احادیث داده شود،بلکه صرفا به این صورت که احادیث مربوطه نقل گردد و به همان نقل اکتفا شود.سید هاشم بحرینی در سال1107 یا1109 در گذشته است.12- نور الثقلین. نویسنده این تفسیر یکی از علمای حویزی است که در شیراز مسکن داشته است.معاصر مرحوم مجلسی و شیخ حر عاملی است.در این تفسیر نیز عنایتبه نقل اخبار و احادیث است.نام مؤلف شیخ عبد العلی ابن جمعه است.تاریخ دقیق وفاتش معلوم نیست.تفاسیری که نام برده شد معروف ترین و مشهورترین تفاسیر شیعه تا قرن13 هجری است که چاپ شده و تقریبا در دست همه کسانی که به تفاسیر شیعی علاقهمندند موجود است و اگر افراد غیر شیعی بخواهند به تفاسیر شیعه مراجعه کنند، به این تفاسیر مراجعه میکنند.در قرن چهاردهم نیز تفاسیر زیاد و پر ارجی تالیف یافته است و یا در حال تالیف است،ما از ذکر آنها خودداری کردیم.اگر کسی بخواهد آماری تا حدود امکان از تفاسیر شیعی به دست آورد،باید به کتاب بسیار پر ارج الذریعة الی تصانیف الشیعة تالیف علامه جلیل مرحوم حاج شیخ آقا بزرگ تهرانی(اعلی الله مقامه)مراجعه کند.از نمونهای که به دست دادیم معلوم شد تقریبا همه تفاسیر معروف امروز شیعه یا از ایرانیان ایرانی نژاد است و یا از عرب نژادانی که ایرانی شده بودند و یا از شیعیان ساکن سواحل خلیج فارس که در ایران میزیستهاند.پینوشتها1- کتاب مفسران شیعه،از انتشارات دانشگاه شیراز،تالیف دکتر محمد شفیعی،ص46.2- تاریخ تمدن،ترجمه فارسی،ج3/ص 95.3- جلد اول،چاپ سوم،ص 154.4- رجوع شود به تاسیس الشیعة،ص336 و ریحانة الادب،ج 8/ص 201 و 202.5- نمل/88.
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 422]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها