واضح آرشیو وب فارسی:مهر: یادداشت؛
وقتی مهدکودک سکولار باشد
شناسهٔ خبر: 2515724 شنبه ۲۳ اسفند ۱۳۹۳ - ۱۱:۵۵
دین و اندیشه > سایر
توسعه شهرنشینی و تغییر الگوی زندگی و روابط خانوادگی باعث شده که بسیاری از خانوادههای دغدغهمند، به این برسند که دیگر به تنهایی نمیتوانند بار تربیت کودکانشان را به دوش بکشند. به گزارش خبرگزاری مهر، «توسعه شهرنشینی» و «تغییر الگوی زندگی و روابط خانوادگی» باعث شده که بسیاری از خانوادههای دغدغهمند، به این برسند که دیگر به تنهایی نمیتوانند بار تربیت کودکانشان را به دوش بکشند؛ تعداد فرزندان خانواده کم است و فضای خانه خلوت، اعضای فامیل هم آنقدر نزدیک نیستند که بتوان با رفت و آمد و ارتباط بچهها با هم این خلأ را پر کرد. علاوه بر پدر خانواده آنقدر گرفتار است که شبها دیر به منزل میآید و مادر هم به تنهایی نمیتـواند همه نیازهای فرزندش را پاسخ دهد. مادران شاغل که دیگر مشکلاتشان مضاعف است؛ هم باید کار کنند و هم نقش مادری و همسری را ایفا کنند که انجام این دو با هم بسیار سخت است. در این شرایط و مشابه آن، خانوادهها راه چاره را در این میبینند که ساعاتی از هفته، کودکان را به مهدکودک بفرستند.یافتن مهدکودک خوب، آغاز مصائب خانوادههایی است که دغدغههای تربیت اسلامی دارند؛ کدام مهد، نگاه تربیتی دارد؟ آموزشی صرف است یا از طریق فعالیتها و برنامهها مفاهیم دینی را به بچهها منتقل میکند؟ مربیان مهد با اصول تربیت اسلامی آشنا هستند؟ خودشان این پایبندی را دارند؟ فضای سایر بچههای مهد چگونه است؟ خانوادههای دیگر هم این دغدغه را دارند محتوای آموزشی مهد مورد تأئید کارشناسان دینی و تربیتی قرار گرفته است؟ اصلاً مهد با چه الگویی فعالیت میکند؟ بچهها را چقدر آزاد میگذارند؟ حرمت و کرامت نفس بچه را نگه میدارند؟ و ...مراکز تربیت کودک زیر هفت سال که دغدغه اسلامی دارند، ذیل عناوین مختلفی فعالیت میکنند که این عناوین تا حدی جهتگیری مرکز مربوطه را هم نشان میدهد: «مهد قرآن»، «مهد مهدوی»، «حسینیه کودک»، «کلبه بازی»، «خانه کودک» و ... . هم اکنون نهادهای مختلفی به صدور مجوز برای چنین مراکزی می پردازند که بعضاً صلاحیتهای تربیتی و بعضاً صلاحیتهای دینی را چندان مورد توجه قرار نمیدهند. علاوه بر این به رغم اقبال خانوادههای مذهبی به این مراکز، به نظر میرسد مراکز مذکور به طور شایسته سامان نیافتهاند و میطلبد که متولیان امر تعلیم و تربیت به مدیریت محتوایی، کادر تربیتی و فضا و امکانات آنها توجه جدی داشته باشند. بررسی عرصه عمل نشان میدهد که ما درباره تربیت دوره کودکی، به ویژه پیش از هفت سالگی، کوتاهی کردهایم!نکته مهم و قابل تامل در این عرصه این است که هنوز هم الگوهای تربیت کودک متناسب با بوم ایران و فرهنگ اسلامی به طور جدی وجود ندارد و عمده مراکز تربیت کودک زیر هفت سال که دغدغه دینی دارند، بدون الگوی تربیتی فعالیت میکنند یا الگوهای تربیتی را اجرا میکنند که منشأ آنها غیربومی و بعضا نامتناسب با فرهنگ اسلامی هستند.با توجه به اهمیت بحث، در این بخش تلاش شده است تا برای فهم بهتر مسأله، انواع مهدها با توجه به میزان دغدغه دینی بررسی گردند.بر این اساس میتوان سه گونه مهدکودک را در نظر گرفت که هر کدام با عمق متفاوتی به مباحث دینی میپردازند:دسته اول مراکزی را شامل میشوند که به دین به عنوان امری فرهنگی توجه میکنند و فعالیتها و برنامههای دینی را با همین نگاه در چارچوب کاری خود میگنجانند. برای چنین مهدهایی دینی بودن یا نبودن یک برنامه چندان اهمیتی ندارد و بعضاً صرف نوستالوژیک بودن یک فعالیت برای پرداختن به آن کفایت میکند، همچون پخت و توزیع نذری. چنین مهدهایی از یک سو مناسبتهای اسلامی همچون نیمه شعبان و عید غدیر را جشن میگیرند و از سوی دیگر ایامی همچون یلدا، کریسمس و والنتیان را به صورت پررنگ مورد توجه قرار میدهند! در این معنا، اساساً کودک چنین میآموزد که دین دارای مؤلفههایی است که در زندگی میتوان آنها را با مؤلفههای دیگری پیاده نمود و همخوانی آنها لزومی ندارد. چنان بعید نیست که تربیتشدگان چنین مهدهایی در هنگام تعارض مؤلفههای دینی و غیردینی، دین را کنار بگذارند.دسته دوم، مهدهایی را در بر میگیرد که مؤلفههای دینی به طور جدیتر مورد توجه قرار میگیرند، اما فعالیتهای دیگری نیز تعریف میشود که نسبت آنها با دین مبهم است. چنین مهدهایی گرچه تلاش دارند به اقتضا و در حد توان، به برخی از فعالیتها و مناسبتهای دینی بپردازند، اما به دلیل داشتن انگیزه اقتصادی و یا سطحی بودن برداشتشان از دین، عملاً فعالیتهای دیگری نیز تعریف میکنند که در سبک زندگی دینی جایی ندارد، لذا شاید چندان عجیب نباشد که در این مهدها، «آموزش و حفظ قرآن» و «عمو موسیقی، یوگا و رقص باله» با هم در برنامه روزانه گنجانده شود!از آنجا که بخش قابل توجهی از مهدها در این دسته جای میگیرند، توجه جدیتر به آنها ضرورت مییابد. به عنوان مثال باید توجه داشت گرچه این مهدکودکها کم و بیش به دنبال پیادهسازی تربیت مبتنی بر اسلام هستند، به دلیل خلأ الگوهای بومی دینی و یا ناآگاهی از مبانی تربیت دینی، به سمت الگوهای تربیتی غیربومی سوق پیدا میکنند که نسبتش با دین مشخص نیست؛ مهدهایی که از یک سو ابزارهای «مونتهسوری» را به کار میگیرند و از سوی دیگر با گنجاندن برنامههای قرآنی و مناسبتی اسلامی سعی در تربیت کودک مسلمان هستند.دسته سوم، مهدهایی را شامل میشود که دین را محور و مرکز فعالیت تربیتی خود قرار دادهاند و تلاش دارند همه فعالیتهای خود را بر این اساس سامان دهند. چنین مهدهایی که البته تعدادشان چندان زیاد هم نیست، دغدغه مشترکی دارند: برای فعالیتهای مختلف خود، شواهد و مستندات دینی پیدا کنند و در این مسیر، ارتباط قابل قبولی با کارشناسان تربیت دینی دارند. تاکید بر سبک زندگی اسلامی در بخشهای مختلف فعالیتها یکی از ویژگیهای مهم چنین مهدهایی است.به عنوان نمونه، تاکید بر آداب غذا خوردن، خواندن دعای سفره، مسواک زدن بعد از غذا، رعایت شئونات پوشش کودکان دختر و پسر و مربیان در مهد، خواندن قرآن و دعای فرج در هر روز، طرح کارهای با موضوعات و نمادهای اسلامی، برگزاری مراسمهای مذهبی (اعم از جشن و عزا) از این جمله است. همچنین این نگرش در فعالیتهای ظاهراً غیردینی هم اثر میگذارد. به عنوان نمونه در اردوهای نیم روزه، بازدید از اماکن مذهبی، گلزار شهدا و حوزههای علمیه مورد تاکید است تا کودکان از ابتدا با این عناصر انس بگیرند البته در کنار این، آشنا کردن بچهها با فضاهای مختلف و مشاغل هم مورد توجه است، اما برآیند کلی به سمتی است که فضای دینی غلبه دارد. کاردستی بچهها هم در این نگرش تفاوت دارد. به عنوان مثال دوختن سربند، شابلن زدن اسامی ائمه، جنگیدن با دشمن اسرائیلی و کمک به فلسطینیها در بازیها، نقل داستانهایی از ائمه و شهدا و ... از این جنس است.البته مهدکودکهایی دسته اخیر، هنوز نتوانستهاند الگوی منسجم و نظاممند تربیتی به دست بدهند و به تعبیری هنوز «در حال شدن» هستند. حمایت از این چنین مراکزی و ثبت تجربیات آنها میتواند گامی در مسیر بهبود فضای مهد کودکها باشد. شایان ذکر اینکه با توجه به محوریت خانواده در تربیت کودک زیر هفت سال، همه سیاستها و اقدامات باید در جهتی باشد که تا حد ممکن، خانوادهها خود متولی تربیت کودکانشان باشند و مهدکودک به عنوان مکمل و در شرایط خاص توصیه شود.* *نویسنده: مجتبی همتی فر
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 100]