تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1833706658
نقش معناشناسی «دجال» در رسالت رسانۀ زمینه‌ساز
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
نقش معناشناسی «دجال» در رسالت رسانۀ زمینه‌ساز
در صورت رویکرد جریان‌شناسانه به دجال، دیگر رسالت رسانۀ زمینه‌ساز در برابر شخص دجال نیست، بلکه در برابر پدیده‌ای به نام دجالیسم است که سازمان‌یافته و سیستماتیک اهداف و نقشه‌های شوم خود را برنامه‌ریزی می‌کند.
بخش دوم و پایانی رسالت‌های فراروی رسانه و وجوه‌پردازی نظریه‌ها دربارۀ دجال 1. اعتبار برخی اساساً در اصل صحت روایات دجال تردید کرده و احتمال صدور آن از معصومین(ع) را بعید شمرده‌اند. آن‌ها بر این باورند که در کتاب‌های روایی شیعه، تنها دو روایت در مورد خروج دجال به عنوان یکی از علایم ظهور حضرت مهدی(عج) آمده است که هیچ‌یک از آن‌ها از نظر سند، معتبر و نپذیرفتنی نیست. بنابراین، از نظر منابع شیعی، دلیل معتبری بر اینکه خروج دجال یکی از علایم ظهور باشد، وجود ندارد. البته در عین حال یاد‌آور شده‌اند که کثرت روایات دجال در منابع اهل‌سنت، احتمال صحت اجمالی آن را تأیید می‌کند، اما در این فرض نیز این روایات را افسانه‌گون پنداشته‌اند. (دجال و آخرالزمان: 1382) برخی دیگر نیز احادیث دجال را ساخته و پرداختۀ سیف بن عمر دانسته و بر اسطوره بودن آن پای فشرده‌اند. به نظر می‌رسد درباره اعتبار روایات دجال، دست‌کم سه نظر می‌تواند مطرح باشد:1. رد بالجمله و اساسی روایات دجال؛2. پذیرش بالجمله و تام روایات دجال؛ 3. پذیرش فی‌الجمله و گزینشی روایات دجال. به هر روی، در صورت پذیرش جعلی بودن روایات دجال، اساساً سالبه به انتفای موضوع پدید می‌آید؛ یعنی چیزی به عنوان فتنه یا خطرات دجال در آخرالزمان وجود ندارد تا رسانۀ زمینه‌ساز بخواهد رسالت خود را در مقابل آن تعریف نماید. از این‌رو این نگاه به موضوع دجال، رسالت رسانه را به سوی رسالتی خاموش‌گرایانه و مسکوت سوق می‌دهد. اما به نظر می‌رسد نظر سوم به صواب نزدیک‌تر و معتدل‌تر باشد؛ یعنی اگر موضوع دجال اجمالاً پذیرفته نباشد، دست‌کم می‌توان رأی به صحت اصل جریان آن داد؛ زیرا در بالا نشان داده شد، نه‌تنها منابع متقدم اهل‌سنت، بلکه بسیاری از منابع روایی شیعی از جمله کتاب شریف کافی نیز روایات دجال را نقل کرده و بسیاری از دانشمندان متقدم و متأخر نیز با تقریر یا تصریح خود اجمالاً آن را پذیرفته‌اند. با فرض پذیرش روایات، ولو به صورت اجمال، سمت و سوی تحقیق را باید به سوی متن و مفهوم‌شناسی دجال سوق داد و با توجه به آن رسالت رسانۀ زمینه‌ساز را تعریف نمود. 2. متن از جنبۀ متنی و رویکرد تفسیرگرایانه (هرمنوتیکی) به متن روایات دجال، دست‌کم دو رویکرد، قابل بررسی و استنتاج است:الف) رویکرد فردشناسانه بر اساس برداشت صریح و حقیقت‌گون از متون روایی؛ب) رویکرد جریان‌شناسانه بر اساس برداشت نمادین و مجاز‌گون از متون روایی.به بیان دیگر، با توجه به ویژگی‌ها و شاخصه‌هایی که درباره دجال آخرالزمان گذشت، یک رویکرد بر آن است که دجال تنها فردی شریر است و رویکرد دیگر او را یک جریان می‌داند: یکم. رویکرد فرد شناسانه: در این رویکرد، به دجال به عنوان شخصی شریر و فتنه‌جو که ویژگی‌های دارد، نگریسته می‌شود. یعنی کسی که به دشمنی با اهل‌بیت(ع) پرداخته و در آخرالزمان به دنیا خواهد آمد و سرانجام به دست امام زمان(عج) یا عیسی بن مریم(ع) کشته می‌شود، فردی شریر است. در رویارویی با روایاتی مانند روایت اسبغ بن نباته که در آن، ویژگی‌های خاصی برای دجال ذکر شده، یا این دسته از روایات دجال پذیرفته نمی‌شود، یا آن‌که حمل بر ظاهر شده و هیچ‌گونه تأویلی در آن روا داشته نمی‌شود. به دیگر بیان، اگر زبان این‌گونه از روایات را زبان حقیقت، نه مجاز و تمثیل بدانیم، آن‌گاه مراد از دجال، فردی است با ویژگی‌هایی شگفت‌انگیز، نه یک جریان یا هژمونی؛ همان‌طور که برخی صائد بن صید را شخصی به نام عبدالله بن صیاد که از نسل یهود است، قلمداد نموده‌اند. (نک: طوسی، 1411: 113 - 114) اگر مراد از دجال، فردی این‌چنینی باشد، رسالت رسانۀ زمینه‌ساز، تنها رسالتی تنذیری و هشداری خواهد بود که جامعه را نسبت به فردی خطرناک به نام دجال هشدار می‌دهد. دیگر آن‌که چنین رسانه‌ای همواره در انتظار یک شخص خواهد نشست و ذهن افکار عمومی را نیز به این سمت سوق خواهد داد که دشمن موعود و منجی بشریت، انسانی زشت‌صفت، مرموز و مزور است که مشخصات ظاهری شگفت‌آوری دارد. همچنین، چنین رسانه‌ای «امروز» دیگر خود را درگیر با دجال نمی‌بیند، بلکه در انتظار حوادث «فردا» است. بر این اساس، زمان حال را نه‌تنها زمان جنگ رسانه‌ای با دجال، بلکه تهدیدی هم به حساب نمی‌آورد. از این‌رو در مقابل طرح‌ها و استراتژی‌های موعود‌ستیزانه و زمینه‌سوزانه دجال نیز برنامه‌ای جامع تدوین نمی‌کند، بلکه تنها جهانیان را نسبت به آینده‌ای برحذر می‌دارد که در آن، شخصی به نام دجال فتنه‌گری‌ها خواهد نمود. با این برداشت از مفهوم دجال، رسالت رسانۀ زمینه‌ساز، رسالتی خاموش نسبت به حال و تنذیرانه نسبت به آینده است. به نظر می‌رسد اگر مراد از دجال تنها یک فرد باشد (نه یک جریان و هژمونی پیچیده و گسترده)، رسانۀ زمینه‌ساز، نه رسالتی عظیم و پردامنه بر دوش دارد و نه به برنامه‌ای گسترده و کلان نیاز است؛ زیرا نگاه‌ها و مقیاس‌ها در اندازه‌های فردی است نه فرا فردی و افق دید رسانه نیز معطوف و محدود به انسانی شریر و خطرناک است، آن هم با ویژگی‌هایی عجیب و خارق‌العاده. برخی نیز در دنیا نسبت به ترویج این تفکر از دجال بی‌تمایل نیستند و قصد دارند به هر بهانه‌ای ذهن جهانیان را به این موضوع جلب نماید. برای مثال، چندی است رسانه‌های صهیونیستی که در قبضه سران استکبار و هژمونی موعود ستیز قرار دارد، با انتشار تصاویری از کودکی ناقص‌الخلقه، مدعی شدند او همان دجال آخرالزمان است. (سایت البرز، 27/8/1388) به باور نویسنده، این‌گونه تطبیقات نادرست بوده و نوعی انحراف و دور کردن افکار عمومی از دجالان دیگری است که خطر آن‌ها اگر بیشتر از شخص دجال نباشد، کم‌تر نیست. به دیگر بیان، آن‌ها قصد دارند ذهن جهانیان را به این سو سوق دهند که دجال ضد‌مسیح یا ضد‌منجی، شخصی است که قرار است به دنیا بیاید، نه یک جریان و هژمونی خزنده. اولین و بارزترین کارکرد این نقشه، آن است که ذهن جهانیان از جریان دجالیسم به فرد دجال منتقل و منحرف شود. بدین‌وسیله، اگر قرار باشد نظام استکباری زر و زور و تزویر به عنوان یکی از مصداق‌های دجال در افکار جهانیان مطرح باشد، با کشاندن موضوع دجال از جریان به فرد، انگشت اتهام از آن‌ها برطرف می‌شود، در حالی که یکی از شاخصه‌های هژمونی استکباری نظام سلطه، موعود‌ستیزی و اقدامات زمینه‌سوز آن‌هاست. دوم. رویکرد جریان شناسانه: بر اساس این رویکرد، تمام ویژگی‌ها و شاخصه‌هایی که برای دجال ذکر شد را می‌توان یک جریان و هژمونی پنداشت؛ یعنی دشمنی با اهل‌بیت(ع)، خروج یا ظهور در آخرالزمان، فتنه‌گیری و ادعای خدایی کردن و نبرد و جنگ تمام‌عیار، همگی ناظر به یک جریان است. در این صورت، روایاتی مانند روایت اسبغ بن نباته را (بر فرض پذیرش) باید بر اساس یک زبان سمبولیک و نمادین معنا نمود.در بین متفکران اسلامی، شهید مطهری از جمله کسانی است که کلمه نمادین را به کار برده است. وی در داستان حضرت آدم(ع) می‌نویسد: ما اگر مخصوصاً قرآن کریم را ملاک قرار دهیم، می‌بینیم قرآن داستان حضرت آدم را به صورت سمبولیک طرح کرده است. منظورم این نیست که آدم در قرآن آمده شخص نیست، چون سمبول نوع انسان است؛ منظورم این است که قرآن داستان آدم را از نظر سکونت در بهشت، اغوای شیطان، طمع، حسد، رانده شدن از بهشت، توبه و... به صورت سمبولیک طرح کرده است. (مطهری، 1370: ج1، 514 و 515) نماد از این نظر که به معنای مجازی، یعنی معنایی غیر از معنای ظاهری اشاره دارد، به استعاره نزدیک است و چون افزون بر معنای مجازی اراده، معنای واقعی هم در آن امکان دارد، به کنایه شباهت می‌یابد... پس خاصیت نماد در رابطه با صور خیال این است که به یک معنای مجازی مشخصی محدود نمی‌شود و امکان شکوفایی چندین معنای مجازی را بالقوه در خود نهفته دارد. (انوشه، 1376: 1383) در واقع در زبان سمبولیک، معانی و مفاهیم به رمز بیان می‌گردد. (نک: شریعتی، 1361: ج24، 4) برای مثال، شاید مراد از صائد بن صید، جریانی باشد که ماهیت آن شکار و به دام انداختن (صید) دین و دنیای جهانیان باشد. جریانی مستمر در تاریخ که پدران آن‌ها (ابن‌صید) نیز دارای این روحیه درندگی و جهان‌خواری بوده‌اند. مرحوم علی‌اکبر غفاری ـ حدیث‌پژوه شهیر ایران‌زمین ـ اساساً مراد از دجال را هر خدعه‌گر و دروغ‌گویی دانسته است که دین و اعتقادات مردم را هدف صید خود قرار می‌دهد. وی می‌افزاید: آن‌چه در روایات درباره اسم و خصوصیات دجال و ظهور او در آخرالزمان آمده، تنها یکی از مصادیق دجال و البته کامل‌ترین آن‌هاست. بر اساس این رأی می‌توان هر جریان تزویری و انحرافی را مصداق دجال دانست. این جریان با ظاهری فریبنده و با قدرت مادی، صنعتی و فنی عظیمی که در اختیار دارد، سعی می‌کند مردم را فریب دهد و مرعوب قدرت و ظاهر فریبنده خود کند. بر این اساس است که پیامبران امت‌های خود را از فتنه دجال بیم داده‌اند: ما بعث الله نبیاً الا و قد انذر قومه الدجال... ؛ (نک: مجلسی، 1403: ج52، 205) هیچ پیامبری مبعوث نشد، مگر آن که قومش را از فتنه دجال برحذر داشت.در حقیقت آنان را از افتادن به دام مادیت و ورطه حاکمیت طاغوت و بردگی آن‌ها برحذر داشته‌اند. تردیدی نیست که ما مجاز نیستیم به هر مفهومی از مفاهیم مذهبی که در قرآن یا منابع حدیثی وارد شده، شکل سمبولیک بدهیم، اما جمود بر مفهوم نخستین الفاظ نیز صحیح نبوده و موجب دور افتادن از مقصود و مفهوم اصلی سخن است. اتفاقاً درباره حوادث آخرالزمان، این‌گونه مفاهیم کنایی بی‌سابقه نیست. (مکارم شیرازی، 1380: 176) همچنین پیش از این نیز گذشت، با توجه به روایات نبوی به نظر می‌رسد میان موضوع با اهل‌بیت(ع)، یهودیت و پدیده دجال ارتباطی باشد و یکی از شاخصه‌های یهودیان و دشمنان ولایت، ایمان و گرایش آنان به دجال است. افزون بر آن، در شرح حدیث «و من قاتلنا فی آخرالزمان فکأنما قاتل مع الدجال» گذشت که مراد از جنگ با اهل‌بیت(ع) می‌تواند جنگی نرم و معرفتی باشد که توسط جریانی قوی به‌طور سیستماتیک هدایت می‌شود، نه جنگ سخت و جسمی. بر اساس همین مبنای فکری و تفسیری است که بسیاری از محققان به موضوع دجال، به مثابه جریان و سازمانی فتنه‌گر در آخرالزمان نگریسته و ضمن ارائه دلایل متعدد، فریب‌کاران و رهبران مادی و ستمگر دنیای ماشینی معاصر را از مصادیق بارز دجالیسم قلمداد نمایند. (مکارم شیرازی، 1380: 178 - 180) بر این مبنا می‌توان جریانات صهیونی ولایت‌ستیز و زمینه‌سوز را از مصادیق بارز پدیده دجالیسم ارزیابی نمود. جالب آن‌که در اندیشه برخی از نخبگان مسیحی غرب نیز این تصویر از دجال (دشمن مسیح) به چشم می‌خورد. برای مثال، کلاید بر این باور است که نمی‌توان قدرت دشمن مسیح را از طریق بررسی قدرت رهبری و فرماندهی‌اش تصور کرد و شنوندگان دجال، محو قدرت جادویی صدا و ویژگی‌های برجسته‌اش می‌شوند. او از سیستم‌های کنترل و مراقبت بسیار پیشرفتهای استفاده خواهد کرد. او آن‌چنان حاکمیتی بر جهان خواهد داشت که هیچ‌یک از ما با وجود تمام تکنیک‌هایی که به کار می‌بریم، توان رسیدن به گرد پای او را نداریم. در همان آغاز، دشمن مسیح (دجال) بر ده ملت اروپایی حاکم خواهد شد. (هالسل، 1384: 47) این سخنان نیز اذهان را بیش از هر چیز به یک جریان و هژمونی گسترده، قدرتمند و فریب‌کار سوق می‌دهد که درک و فهم مصادیق آن در جهان معاصر چندان مشکل نیست. اگر نظریه جریان بودن دجال را بپذیریم، دیگر رسالت رسانۀ زمینه‌ساز در برابر شخص دجال نیست، بلکه در برابر پدیده‌ای به نام دجالیسم است که سازمان‌یافته و سیستماتیک اهداف و نقشه‌های شوم خود را برنامه‌ریزی می‌کند. در این صورت رسالت رسانۀ زمینه‌ساز، رسالتی منفعلانه و تنذیری نسبت به «فردا» نیست، بلکه فعالانه و درگیرانه نسبت به «امروز» است. بدون تردید مهمترین یا تنهاترین ابزار و سازوکار محوری جریان دجالیسم، سحر رسانه‌ای آن‌هاست که جز با عصای رسانه‌ای زمینه‌ساز و کارآمد باطل نمی‌شود. سیاست‌های رسانه‌ای و دجالیسم در هژمونی و جریان دجالیسم، دست‌کم دو گروه وجود دارد که رسالت رسانۀ زمینه‌ساز در رویارویی با آن‌ها یکسان نیست: 1. گروه رهبران و سران جریان دجالیسم؛ 2. گروه پیروان و فریب خوردگان جریان دجالیسم. ریشه این تقسیم‌بندی را می‌توان از روایات اسلامی استنباط نمود، آن‌جا که به همگان گوشزد می‌شود نسبت به دو جریان معاویه‌گون و خوارج‌گون، موضع یکسانی اتخاذ نکنند، بلکه میان این دو گروه تمایز قایل شوند:لیس من طلب الحق فاخطاه کمن طلب الباطل فوجده؛ (مجلسی،1403: ج44،12)کسانی که خواهان حق بودند، اما [اسیر دام نیرنگ و فریب شده و] خطا رفته‌اند، هرگز با کسانی که به دنبال باطل [و فتنه‌گری] هستند و بر آن می‌فشارند، برابر نیستند. در قرآن کریم نیز از دو جریان سخن به میان آمده است: یکی رهبران باطل (فریب‌دهندگان) که تعابیری همچون پیشوایان کفر (توبه: 12) یا پیشوایان نار برای آن‌ها به کار رفته و عامدانه و عنادانه موجبات دین‌ستیزی در جامعه و دین‌سوزی و گمراهی دیگران را رقم می‌زنند و نه‌تنها خود به بیراهه می‌روند، بلکه راه دیگران را هم می‌بندند و دیگری پیروان باطل (فریب‌خوردگان) که به اشکال گوناگون تحت‌تأثیر تبلیغات و تحرکات رهبران باطل بوده و به بیراهه کشانده می‌شوند و در محکمه قیامت نسبت به رهبران و فریب‌دهندگان خود شکایات و اعتراضات فراوان دارند. رویکرد و رسالت رسانۀ زمینه‌ساز نیز باید در قبال این دو طایفه متفاوت باشد. در یک تقسیم‌بندی می‌توان این رسالت را در مقابل سران و رهبران موعود‌ستیز و زمینه‌سوز، سیاستی جهادی و سلبی دانست و در قبال پیروان فریب‌خورده پدیده دجالیسم، سیاستی ارشادی و ایجابی. 1. سیاست جهادی و سلبی در سیاست جهادی رسانۀ زمینه‌ساز، رسانه مخاطب خود را کسانی می‌داند که عالمانه و عامدانه به ستیز با فرهنگ انتظار و مهدویت آمده‌اند. در این کارزار رسانه‌ای تمام‌عیار، نه توصیه و ارشاد کارگر است و نه سازش و مصالحه. رسانۀ زمینه‌ساز باید بداند که در قاموس هژمونی استکبار، حق یعنی اعمال زور؛ زیرا خود آنان تصریح داند که هرچه را که می‌خواهم به من بده؛ چون من از تو قوی‌ترم و نیازی نیست که ثابت کنم حق از آن کیست. (نک: هرتزل، 1382: 19) از این یک گام رو عقب نشستن رسانه در مقابل چنین جریانی یعنی جلو آمدن نه یک گام، بلکه چند گام از جانب آنان. برای مثال، در اندیشه بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، سران امریکا از عوامل اصلی دین و اخلاق‌ستیزی و بروز فتنه‌ها و جنایت‌های در دنیا شمرده می‌شوند. وقتی مجری رادیو تلویزیون آلمان از امام خمینی(ره) می‌پرسد که روزنامه‌هاى خارجى گزارش داده‌اند ایرانى‌ها از امریکا و انـگـلیس منتفرند، امام در پاسخ می‌گوید: دقیقاً صحیح است. دولت‌هاى امریکا و انگلیس آن‌قدر به ملت ما فشار آورده‌اند و اشخاص جنایت‌کار را تأیید کرده‌اند که کم‌کم موجب تنفر ملت‌ها شده است... ما فعلاً امریکا و انگلیس و شوروى را دشمن شماره یک مردم خود مى‌دانیم، البته امریکا از همه بدتر است. (مصاحبه رادیو تلویزیون آلمان با امام خمینى(ره)، 6/10/1357) امام فتنه‌ها و فریبکاری‌های سران استکباری را همواره خطر درجه یک برشمرده و در یکی از بیانات خود آورده‌اند: امروز که حساس‌ترین مواقعى است که ما در آن واقع هستیم و احتیاج ما به اجتماع، احتیاج ما به اتحاد، بیشتر از هر چـیزى است، مسائل فرعى را باید کنار بگذاریم، برویم روى مسائل اصلى. امریکا دشمن ماست، ما باید دنبال او برویم. (خمینی، 1370: ج6، 327) عبارت «ما باید دنبال او برویم» در کلام امام می‌تواند ناظر به آن باشد که نه‌تنها سیاست تدافعی در مقابل جبهه زر و زور جایز نیست، بلکه باید به سراغ آن‌ها رفت و سیاستی تهاجمی و جهادی در پیش گرفت و تفکرات و اقدامات آنان را زیر سؤال برده و به چالش کشاند که اشاره‌ای به این مهم می‌شود: الف) نقد و به چالش کشاندن تفکر سران دجالیسم: ضروری است رسانۀ زمینه‌ساز، مبانی فکری و معرفتی رهبران دجالیسم را مورد نقد قرار داده و چالش‌ها، انحرافات و ماهیت پوشالی منشور فکری آن‌ها را کشف و برجسته کرده و به همگان عرضه نماید. به نظر می‌رسد در این‌جا سیاست‌های ارشادی و تبلیغی در مقابل سران دجالیسم که وجهه همت خود را مقابله با حقیقت و فضیلت قرار داده‌اند، درست نباشد. رسانۀ زمینه‌ساز می‌تواند با به چالش کشاندن تفکر دجالیسم از یک‌سو و گسترش تعالیم وحیانی از سوی دیگر، جبهۀ استکباری آن‌ها را به انزوا بکشاند یا دست‌کم قدرت پیشروی و جولان سران جریان را بگیرد تا در نهایت این جریان خطرناک به دست منجی بشریت نابود گردد. تجربه و آرای اهل فن بر آن دلالت دارد که این سیاست تاکنون تا حد زیادی جواب داده است. برای مثال، آنتونی گیدنز ـ جامعه‌شناس مغرب‌زمین ـ تحول نرم معرفتی و دینی که انقلاب اسلامی در دنیا به راه انداخته است را برجسته برمی‌شمارد و بر این باور است که در گذشته سه غول فکری جامعه‌شناسی یعنی مارکس، دورکیم و ماکس وبر، با کم و بیش اختلافاتی، فرآیند عمومی جهان را به سمت سکولاریزاسیون و به حاشیه رفتن دین می‌دیدند؛ ولی از آغاز دهه هشتاد با انقلاب اسلامی ایران شاهد تحقق عکس این قضیه هستیم؛ یعنی فرآیند عمومی جهان روند معکوس را آغاز کرده و به سمت دینی شدن پیش می‌رود. (گیدنز، 1373: 75) از این‌رو هرچه رسانۀ زمینه‌ساز بتواند ضمن نقد تفکرات جریانات دجالی، پیام فرهنگی و سیاسی انقلاب اسلامی را در محتوا و فرم بهتری به گوش جهانیان برساند، زمینه‌های رشد معرفتی و ظلم‌ستیزی و موعود‌خواهی مردم و انزوای و افول جهان‌خواران را افزایش داده است. از سوی دیگر، استراتژیست‌های بزرگ غرب مانند ژوزف‌نای و شوارتز اصلی‌ترین عنصر قدرت نرم رسانه‌ای یک کشور در دنیای کنونی را عنصر فرهنگی می‌بینند. اتفاقاً یکی از شاخصه‌های قوی در رسانۀ زمینه‌ساز همین عنصر فرهنگی است؛ زیرا آبشخور آن، نظام وحیانی و فطری اسلام و دکترین مهدویت و فرهنگ انتظار است. به عبارت دیگر، برگ برنده در جنگ رسانه‌ای از آن جبهه‌ای است که ظرفیت فرهنگی و معرفتی بیشتر و بهتری داشته باشد. به نظر می‌رسد جریان دجالیسم خود به خوبی می‌داند که جبهه رسانه‌ای زمینه‌ساز چه از حیث حدوث و چه از حیث بقا بر اساس دکترین مهدویت استوار بوده و چنین دکترینی قادر است ضمن بیداری عمومی و سوق جهانیان به سوی معنویت، معرفت و عدالت، موجودیت نظام سلطه را تهدید و حباب زوال‌ناپذیری و هیمنه آن‌ها را در آستانه ترکیدن قرار دهد. از این‌رو نوک پیکان هجمه‌های آنان همواره به سوی رسانه‌های زمینه‌ساز است. ب) افشای نقش‌ها و نقشه‌ها: در برخی از روایات سخن از آن است که دجال خود را مسیح معرفی می‌کند. این موضوع شاید بدان معنا باشد که جریان دجالیسم سعی دارد با شعارهای دینی و تعالیم کتاب مقدس، خود را مصلح و منجی بشریت معرفی کرده و بدین‌وسیله بسیاری از عوام و افراد کم‌بصیرت را در دام خود گرفتار نماید. یعنی دجالیسم با شعارهای فریبنده، امر را بر بسیاری از مردم مشتبه کرده و آن‌ها در تشخیص حق دچار مشکل می‌کند. از این‌رو سیاست افشاسازی باید در رأس کارهای رسانۀ زمینه‌ساز باشد. امام خمینی(ره) یکی از وظایف جبهه زمینه‌ساز حق را افشاسازی طرح‌ها و حیله‌های دشمن برشمرده و به کارگزاران گوشزد می‌کند که همگان را از حیله دشمن آگاه کرده و خیانت‌هاى سران حیله‌باز نظام‌ها و مکتب‌هاى منحرف را افشا سازند و براى نجات کشور، از تفرقه و تشتت، سخت احتراز کنید. (خمینی، 1370: ج2، 163) کیفیت زمینه‌سازی رسانه منتظر و دجال‌ستیز تبیین نقش‌ها بدین معناست که نقش و آثار پدیده شوم دجالیسم در تهدید و تحدید عدالت، امنیت، رفاه، تربیت، معنویت و دیگر ارزش‌ها و هنجارهای انسانی برملا و افشا شود و این رسالتی که رسانه می‌تواند آن را به نحو مطلوبی انجام دهد. همچنین افشای نقشه‌ها نیز بدان معناست که رسانۀ زمینه‌ساز، استراتژی‌ها و خواب‌های شومی که جریان دجالیسم در آینده برای بشریت دیده است را رصد و با کمیت و کیفیت مناسب و مقتضی تشریح و تبیین نماید تا همگان بیش از پیش از ماهیت این جریان مرموز با خبر شوند. از آن‌چه گفته شد روشن می‌شود که سیاست افشای نقش‌ها مربوط به اقدامات مخرب دجالیسم در گذشته و حال است، اما سیاست افشای نقشه‌ها مربوط به برنامه‌هایی است که این هژمومی خزنده و مزور قصد دارد در آینده اجرایی و عملیاتی نماید. 2. سیاستی ارشادی و ایجابی در سیاست ارشادی و ایجابی رسانۀ زمینه‌ساز، مخاطب، آن دسته از ملت‌ها هستند که اسیر سحر رسانه‌ای دجالیسم شده و فریب می‌خورند. در رویارویی با آن‌ها نیز دو محور می‌تواند مورد توجه رسانۀ زمینه‌ساز قرار گیرد: الف) تبیین مبانی فکری و مواد معرفتی دکترین مهدویت و ارائه شاخصه‌های حق و باطل: یکی از عوامل زمینه‌ساز ظهور ایجاد بیداری عمومی و ارتقای سطح معرفتی افراد است. اینکه امام زمان(عج) در کلامی خطاب به محمد بن علی بن هلال کرخی از جهل و نادانی برخی ابراز ناراحتی می‌کند، در بر دارنده این پیام است که یکی از وظایف محوری رسانۀ منتظر و زمینه‌ساز، باید افزایش بعد معرفتی و دین‌شناختی بندگان خدا باشد. از این‌رو هرچه رسانۀ زمینه‌ساز، سازوکارهای توسعه و تعمیق معرفت و عقلانیت را در جوامع هدف بیشتر نماید، این موضوع زمینه‌ها را برای خروج از باطل و پذیرش حق و در نتیجه گرایش به منجی سریع‌تر فراهم می‌کند. از این‌رو می‌بینیم که در اندیشه معمار کبیر انقلاب امام خمینی(ره)، بیداری و معرفت‌بخشی عمومی، اولین گام در تحقق اهداف والا بوده و پیروزی ملت‌های مستضعف در گرو این مهم قلمداد می‌شود. (همو: ج12، 141) در این میان یک رسانه مطلوب می‌تواند با برنامه‌ریزی منسجم و به‌کارگیری همه ظرفیت‌ها و امکانات خود، گروه‌های در دام افتاده در اختاپوس دجالیسم را شناسایی و فرهنگ ناب انتظار و فریاد موعود خواهی را به گوش جان آن‌ها بنشاند و با به راه انداختن دانشگاهی بزرگ، راه‌گم‌کردگان را ارائه طریق نموده و آن‌ها را به ساحل نجات حقیقت مهدوی رهنمون نماید. اینکه شبکه اول تلویزیون بی‌بی‌سی انگلیس، در آستانه ورود به قرن 21، در برنامه مستندی به نام قرن دوم خبر می‌دهد: «آن‌چه در ایران در سال 1979 رخ داد، نه‌تنها برای ایرانیان، بلکه برای تمام ادیان جهانی نقطه عطفی بود؛ نقطه عطفی که از بازگشت میلیون‌ها نفر در سراسر دنیا به اصول‌گرایی مذهبی خبر می‌دهد» (حاجتی، 1383: 65)، خود می‌تواند بر نقش راهبردی جبهه زمینه‌ساز ظهور و ابزارهای رسانه‌ای او گواهی دهد. ب) نمایاندن کارکردهای جامعه مهدوی: نمایاندن نقش و کارکردهای تفکر و جامعه مهدوی در خرده‌سیستم‌های فرهنگ، اقتصاد و سیاست، از دیگر رسالت‌های رسانۀ زمینه‌ساز است. اگر از حیث عقلی و علمی نشان داده شود، تحقق آرمان‌هایی همچون عدالت، امنیت، رفاه، تربیت و... در گرو کاربست اندیشه‌های مهدوی است. این موضوع خود می‌تواند در هدایت فریب‌خوردگان و به‌طور کلی افکار عمومی نقش بی‌بدیلی ایفا نماید. به عبارت دیگر، تقویت بعد کارکردگرایی دکترین مهدویت یکی از بایسته‌های رسانۀ زمینه‌ساز به شمار می‌رود. در واقع از آن‌جایی که دجالیسم ضد موعود و منجی‌گرایی بوده و قصد تخریب شخصیت موعود اسلام را دارد، لازم است در مقابل این پدیده، کارکردهای حکومت منجی بیش از پیش به تصویر کشیده شود. برای مثال، تبیین و ترسیم اوضاع امنیتی (مجلسی، 1403: ج52، 144) و عدالت (همو: ج24، 238؛ ج50، 194) فوق‌العادۀ حکومت مهدوی و همچنین آسایش و رفاه ایده‌آل در حکومت آن حضرت (همو: ج52، 127) و تحلیل عقلانی آن‌ها می‌تواند از محوری‌ترین برنامه‌های رسانۀ زمینه‌ساز باشد. به هر روی، وصف معقول آرمان‌شهر حکومت مهدوی، خود شور و شوق تشنگان جامانده از حقیقت و جهانیان محروم از عدالت و معنویت را نسبت به منجی و حکومتش دوچندان خواهد نمود. اگر انقلاب اسلامی ایران پرتوی از حکومت ناب مهدوی است، رسانۀ زمینه‌ساز می‌تواند تبیین و ترویج کارکردها و پیشرفتهای انقلاب اسلامی ایران را در رأس برنامه کاری خود قرار دهد. این موضوع از آن جهت اهمیت و موضوعیت دارد که جمهوری اسلامی ایران رمز حدوث و بقای خود را در دین و دکترین مهدوی می‌داند. حتی به عقیده کسانی همچون هاینس جفری در کتاب مذهب، قدرت نرم و روابط بین‌الملل، ایران نخستین انقلاب مدونی بود که برتری و تفوق ایدئولوژیکی، اشکال سازمانی هدایت افراد و اهداف مورد ادعایش همه مذهبی بودند که اصول آن برخاسته از قرآن و سنت است. (نک: محمدی، 1388: 30) نمایاندن پیشرفت و توسعه عدالت‌محور نظام ولایت فقیه (به عنوان نظام نیابتی امام عصر(عج)) در حوزه‌های علمی، عمرانی، نظامی اقتصادی و... جهانیان را به سوی این حقیقت رهنمون خواهد کرد که حکومت دینی نه‌تنها در تعارض با علم و پیشرفت و اخلاق نبوده، بلکه اساساً چنین نظامی می‌تواند اسباب تعمیق و توسعه علوم، اخلاقیات و پیشرفت را در یک جامعه رقم زند. برای مثال، وقتی مؤسسه بین‌المللی ساینس متریکس در گزارش سال 2010 خود، ایران را دارای بالاترین نرخ رشد متوسط تولیدات علمی در جهان معرفی کرده و میزان آن را 11 برابر میانگین نرخ رشد تولید علم در دنیا اعلام می‌دارد، بر عهده رسانۀ زمینه‌ساز است که از این ظرفیت برای نشان دادن کارکردهای دکترین مهدوی تلاش مضاعف داشته باشد. این همه شور و شوق جهانیان را به انقلاب و مبانی فکری آن، یعنی نظام ولایی مهدویت بیش از پیش می‌نماید. نکته قابل تأمل آن‌که رسانۀ زمینه‌ساز باید این حقیقت را به گوش فریب‌خوردگان جریان دجالیسم و اساساً به همه جهانیان برساند، که انقلاب اسلامی (با این شاخصه‌های درخشان) تنها پرتو و ذره‌ای از حکومت منجی موعود بوده و خود این انقلاب در انتظار حکومت عظیم دیگری است که از حیث کمی و کیفی بسی زیباتر و والاتر از آن خواهد بود. بر این اساس، امام راحل(ره) ابلاغ دکترین حکومت ولایی و صدور آن را در میان جهانیان، زمینه‌ساز ظهور دانسته و می‌فرماید: مسئولان ما باید بدانند که انقلاب ما محدود به ایران نیست، انقلاب مردم ایران نقطه شروع انقلاب بزرگ جهان اسلام به پرچم‌دارى حضرت حجت ـ ارواحنا فداه ـ است که خداوند بر همه مسلمانان و جهانیان منت نهد و ظهور و فرجش را در عصر حاضر قرار دهد... باید دولت جمهورى اسلامى تمامى سعى و توان خود را در اداره هرچه بهتر مردم بنماید، ولى این به آن معنا نیست که آن‌ها را از اهداف عظیم انقلاب که ایجاد حکومت جهانى اسلام است، منصرف کند. (خمینی، 1370: ج21، 107 - 108) بنابراین، تقویت و خدمت به انقلاب اسلامی در خرده‌سیستم‌های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی (در حوزه فرا فردی) و خودسازی و تهذیب نفس (در حوزه فردی)، اساسی‌ترین و نافذترین گام‌ها برای طلوع دولت یار به شمار می‌روند. از این‌رو، معرفی کارکردهای انقلاب اسلامی در عرصه‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری بخش مهمی از رسالت رسانۀ زمینه‌ساز است. نتیجه تبیین و تعیین راهبردها و راهکارهای رسانۀ زمینه‌ساز در برابر دجال در گرو شناخت آن است. در رویکرد اعتبارشناسانه به دجال، اگر اصل و بنیانی برای روایات دجال در نظر گرفته نشود، رسالت رسانۀ زمینه‌ساز سالبه به انتفای موضوع و خاموش است. در رویکرد متن‌شناسانه نیز دست‌کم دو نگاه فردشناسانه و جریان‌شناسانه به دجال است که اولی دجال را فردی شرور و عجیب‌الخلقه می‌پندارد که با به دنیا آمدن او، جمع کثیری در دام خدعه و نیرنگش گرفتار می‌شوند و در این‌صورت رسالت رسانۀ زمینه‌ساز رسالتی هشداری و تنذیری نسبت به فردا است، اما در نگاه جریان‌شناسانه به دجال سخن از هژمونی مرموز و مزور است که نظام‌مند جهان به سوی هلاکت و تباهی می‌کشاند و رسالت رسانۀ زمینه‌ساز سیاستی جهادی و سلبی در برابر سران دجالیسم و سیاستی ارشادی و ایجابی در برابر فریب‌خورگان دجالیسم ارزیابی می‌شد. به هر روی تفوق و کارآمدی رسانۀ زمینه‌ساز را باید عاملی استراتژیک برای افول جبهه دجالی زمینه‌سوز و رهایی فریب‌خوردگان از چنگال دجالیسم دانست که اسباب معرفت‌بخشی و بیداری عمومی را فراهم می‌سازد. منابع 1. ابن‌حنبل، احمد، مسند، بیروت، دارصادر، بی‌تا. 2. ابن‌شهر آشوب، محمد، مناقب آل ابی طالب، نجف، مطبعه الحیدریه، 1376ق. 3. ابن‌عجیبه، احمد بن محمد، البحر المدید فی تفسیر القرآن المجید، تحقیق: احمد عبدالله قرشى رسلان، قاهره، ناشر: دکتر حسن عباس زکى، 1419ق. 4. ابن‌فارس، احمد، معجم مقاییس اللغه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1422ق. 5. ابن‌ماجه، محمد، سنن، تحقیق: محمد فواد عبدالباقی، بیروت، دارالفکر، بی‌تا. 6. احسایی، ابن‌ابی‌جمهور، عوالی اللئالی، تحقیق: مجتبی عراقی، قم، سید الشهدا، 1403ق. 7. افتخاری، اصغر؛ کمالی، علی‌اکبر، رویکرد دینی در تهاجم فرهنگی، تهران، سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، 1377ش. 8. انوشه، حسن و دیگران، فرهنگ‌نامه ادبی فارسی، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1376ش. 9. بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، بیروت، دار الفکر، 1401ق. 10. برقی، احمد بن محمد، المحاسن، تحقیق: سیدجلال‌الدین حسینی، بی‌جا، دار الکتب الاسلامیه، بی‌تا. 11. بودریار، ژان، «فرهنگ رسانه‌های گروهی»، ترجمه: شیده احمدزاده، مجله ارغنون، ش19، زمستان 1380ش. 12. پارتر، جیمز، «تعریف سواد رسانه‌ای»، ترجمه: لیدا کاووسی، فصلنامه رسانه، ش68، زمستان 1385ش. 13. پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی سید علی خامنه‌ای. (www.khamenei.ir) 14. پیلچر، جان، اربابان جدید جهان، ترجمه: خلیل شهابی و مهرناز شهابی، تهران، اختران، 1388ش. 15. ترمذی، محمد بن عیسی، السنن، بیروت، دارالفکر، 1403ق. 16. تمیمی مغربی، قاضی نعمان، شرح الاخبار فی فضائل الائمه الاطهار، تحقیق: سیدمحمد حسینی جلالی، قم، موسسه النشر الاسلامی، بی‌تا. 17. جاودانی شاهدین، حمید، «درآمدی بر شناخت ابعاد تهاجم فرهنگی و نحوه مقابله با آن»، مجله حوزه و دانشگاه، ش35، تابستان 1382ش. 18. حاجتی، احمدرضا، عصر امام خمینی، قم، بوستان کتاب، 1383ش. 19. حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، بیروت: دارالمعرفه، 1406ق. 20. حقى بروسوى، اسماعیل، تفسیر روح البیان، بیروت، دارالفکر، بی‌تا. 21. خمینی، روح‌الله، صحیفه نور، تهران، سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، 1370ش. 22. «دجال و آخرالزمان»، مجله پرسمان، ش15، آذر 1382ش. 23. راغب اصفهانی، حسین، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق: صفوان عدنان داوودی، بی‌جا، طلیعه النور، 1426ق. 24. راوندی، قطب الدین، الخرائج و الجرائح، قم، مصطفوی، بی‌تا. 25. کازنو، ژان، جامعه شناسی وسایل ارتباط جمعی، ترجمه: باقر ساروخانی و منوچهر صبوری، تهران، اطلاعات، 1365ش. 26. ساجدی، ابوالفضل، زبان دین و قرآن، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، 1385ش. 27. شریف رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه، ترجمه: محمد دشتی، قم، مشهور، 1379ش. 28. شریعتى، محمد‌تقى، تفسیر نوین، تهران، شرکت سهامى انتشار، 1346ش. 29. شریعتی، علی، انسان (مجموعه آثار)، بی‌جا، الهام، 1361ش. 30. صدر، سیدمحمد، تاریخ الغیبه الکبری، بی‌جا، مکتب الرسول الاعظم، 1400ق. 31. صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، بی‌تا. 32. ـــــــــــــــــــ ، کمال الدین و تمام النعمه، قم، موسسه النشر الاسلامی، 1405ق. 33. صنعانی، عبدالرزاق، المصنف، تحقیق: حبیب الرحمن الاعظمی، بی‌جا، المجلس العلمی، بی‌تا. 34. طبرسی، ابوعلی الفضل بن الحسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیا التراث العربی، 1406 ق. 35. طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، نجف، دارالنعمان، 1368ق. 36. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، موسسه الاعلمی، بی‌تا. 37. طوسی، محمد بن حسن، الغیبه، تحقیق: عبادالله تهرانی و علی احمد ناصح، قم، مؤسسه المعارف الاسلامیه، 1411ق. 38. ـــــــــــــــــــــ ، الامالی، قم، دارالثقافه، 1414ق. 39. ـــــــــــــــــــــ ، تهذیب الاحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1365ش. 40. ـــــــــــــــــــــ ، التبیان فی تفسیرالقرآن، تحقیق: احمد حبیب قصیر العاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا. 41. طیب، سید عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات اسلام، 1378ش. 42. عسکری، سید مرتضی، عبداللّه بن سبا، بی‌جا، نشر توحید، 1413ق. 43. علی‌زاده، مهدی، نشانه‌های یار و چکامه انتظار، قم، انتشارات مسجد مقدّس جمکران، 1379ش. 44. فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، تحقیق: مهدی مخزومی و ابراهیم سامرایی، بی‌جا، موسسه دارالهجره، 1409ق. 45. قمی، علی، تفسیر قمی، تصحیح: سید طیب جزایری، قم، موسسه دارالکتاب، 1404ق. 46. کراجکی، محمد، کنزالفوائد، قم، مصطفوی، 1410ق. 47. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح: علی‌اکبر غفاری، بیروت، دارالاضواء، 1405ق. 48. کوفی، ابن‌ابی‌شیبه، المصنّف، تحقیق: سعید محمد اللحام، بی‌جا، دارالفکر، 1409ق. 49. کوفی، فرات بن ابراهیم، تفسیر فرات کوفی، به کوشش: محمّد الکاظم، تهران: وزاره الثقافه و الارشاد الاسلامی، چاپ اول، 1410ق. 50. کوفی، محمد بن سلیمان، مناقب الامام امیرالمؤمنین(ع)، تحقیق: محمّد باقر محمودی، قم: مجمع إحیاء الثقافه الإسلامیّه، چاپ اول، 1412ق. 51. گیدنز، آنتونی، جامعه‌شناسی، ترجمه: منوچهر صبوری، تهران، نشر نی، 1373ش. 52. ماهپیشانیان، مهسا، «گفتمان جنگ مجازی و رسانه های گروهی»، مجموعه مقالات قدرت و جنگ نرم، تهران، نشر ساقی، 1388ش. 53. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، موسسه الوفاء ،1403ق. 54. محمدی، یدالله، «انقلاب اسلامی و نقش تاریخ ساز امام خمینی(ره) در تولید قدرت نرم»، مجموعه مقالات قدرت و جنگ نرم، تهران، ساقی، 1388ش. 55. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار ج1، تهران، صدرا، 1370ش. 56. مفید، محمد بن محمد بن نعمان، الأمالی، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1403ق. 57. ــــــــــــــــــــــــــــــ ، الفصول العشره، بیروت، دار المفید، 1414ق. 58. مکارم شیرازی، ناصر، حکومت جهانی مهدی(عج)، قم، انتشارات نسل جوان، 1380ش. 59. میبدى، رشیدالدین، کشف الأسرار و عده الأبرار، تهران، انتشارات امیر کبیر، 1371ش. 60. نَوَوی، یحیی بن شرف، شرح صحیح مسلم، بیروت، دارالکتاب العربی، 1407ق. 61. هالسل، گریس، یداللّه، ترجمه: قبس زعفرانی، تهران، هلال، 1384ش. 62. هرتزل، تئودر، پروتکل‌های رهبران یهود برای تسخیر جهان، ترجمه: بهرام محسن‌پور، تهران، کتاب صبح، 1382ش. حامد پور رستمی منبع: فصلنامه مشرق موعود شماره 16 انتهای متن/
93/10/26 - 00:16
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 23]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها