تبلیغات
تبلیغات متنی
پرچم تشریفات با کیفیت بالا و قیمت ارزان
پرواز از نگاه دکتر ماکان آریا پارسا
دکتر علی پرند فوق تخصص جراحی پلاستیک
تجهیزات و دستگاه های کلینیک زیبایی
محبوبترینها
سررسید تبلیغاتی 1404 چگونه می‌تواند برندینگ کسب‌وکارتان را تقویت کند؟
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1849626723
ارزشهای خبری در حاکمیت موعود
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
ارزشهای خبری در حاکمیت موعود
در دوران حاکمیت عدل جهانی، برخی ارزشهای خبری دستخوش تغییر میشوند و یا نوع استخدام آن‌ها از سوی رسانه‌ها متفاوت می‌شود. معیار این استخدام نیز بسترسازی برای برپایی و تقویت نظام عدل جهانی و حاکمیت ولایت الهی است .
بخش اول چکیده این نوشتار به بررسی تطبیقی مدل ارزشهای خبری گالتونگ و روگ و مدل ارزشهای خبری در حاکمیت موعود(عج) می‌پردازد. نخست، دو کارکرد راهبردی خبر و خبررسانی در اسلام را تبیین کرده و بیان می‌کند که از جمله مهم‌ترین نقشهای خبررسانی در اسلام، یکی مبارزه با انحراف، و دیگری آفرینش و تقویت ارزشهایی است که برآیند آن‌ها فرهنگ جامعه عدل کل را شکل می‌دهد. پس از تبیین کارکردهای راهبردی خبر و رسانه از نظر اسلام، به مقایسه تطبیقی میان نظریه ارزش شناختی گالتونگ و روگ و نظریه موعود پرداخته و توضیح می‌دهد که نظام ارزش شناختی موعود از مجموع دوازده ارزش خبری مطرح شده توسط این دو اندیشمند غربی (هشت ارزش عمومی و چهار ارزش اختصاصی)، برخی را تأیید می‌کند و برخی دیگر را کنار میزند. از چگونگی این پذیرش یا عدم پذیرش نیز سخن گفته شده و فلسفه نهفته در برخی ارزشهای خبری نقد گردیده است. مقدمه گفتار پیش رو، مطالعهای تطبیقی میان مدل ارزشهای خبری گالتونگ و روگ و مدل احتمالی ارزشهای خبری در حاکمیت موعود است. نگارنده با تحلیلی انتقادی از ارزشهای خبری حاکم بر رسانه‌های نوین و تطبیق آن با نظام ارزش‌شناختی موعود کوشیده است طرحوارهای از نظام ارزشهای خبری در حکومت موعود را ترسیم نماید. معیار در مطالعه تطبیقی فوق، مفاهیم بلند ارتباط‌شناختی در قرآن کریم و سیره و سخن اهل‌بیت(ع) بوده است. نظریه رسانهای گالتونگ و روگ که دیدگاهی غربی است، بستر کار این مقاله است تا ضمن تکیه بر مبنایی مشترک و تدریس شده در محافل ارتباط‌شناختی داخلی، به مفاهمه بهتری از نظام ارزش شناختی رسانه در حکومت موعود برسیم و در عین حال، برخی دیدگاههای حاکم بر ادبیات رسانهای نوین محکی بخورد و از این رهگذر، مرزهای میان اندیشه موعود و اندیشه کنونی در بحث ارزشهای خبری مشخصتر شود و مشترکات و مفترقات احتمالی آن‌ها تبیین شود. بر اساس نظام ارزش شناختی اسلام، ارزشهای خبری حاکم در دوران حاکمیت موعود با آن‌چه در عرصه کنونی رسانه حاکم است، مشترکات و مفترقاتی دارد. در حاکمیت موعود، این مشترکات تقویت میشوند و آن مفترقات از میان می‌روند. اما این مشترکات چیست و آن مفترقات کدام است؟ در ارزش‌گذاری خبری، چه تفاوتها و تشابهاتی میان این دو نظام هست؟ ارزش خبری از منظر رسانه مهدوی کدام است؟ این‌ها برخی پرسشهایی است که برآنیم به آن پاسخ گوییم. برای شناخت نظریه اسلام در باب ارزشهای خبری و به تبع آن نظریه ارزشهای خبری در حاکمیت موعود، باید ابتدا «کارکرد خبر و خبررسانی» را از منظر قرآن کریم و سیره و سخن معصومین(ع) بشناسیم و تبیین کنیم. شناخت کارکرد خبررسانی در اسلام به ما کمک می‌کند تا نقاط ارزش‌گذاری اسلام در کشاکش ارتباط‌شناختی جامعه را کشف کنیم و در پی آن، تعریفی از ارزش خبری به دست آوریم. به بیان دیگر، به مجرد اینکه مشخص شود کارکرد رسانه از منظر اسلام چیست، مقیاسی به دست میآید تا موضوعات خبری را ارزش‌گذاری کنیم. کارکردهای خبررسانی در اسلام انسان از آن جهت که انسان است، محفوف به دو استعداد و دو کشش در وجود خویش است: کششی سوی خیر و کششی سوی شر. خداوند می‌فرماید: فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا. (شمس: 8) پس همان‌طور که انسان ممکن است راه پیشرفت را بپیماید، ممکن است به سقوط و تباهی نیز برود. (نک: مطهری، 1372: مبحث «دو نوع تغییر در زمان») این دو کشش در جامعه انسانی نیز برقرار است؛ همان‌طور که جامعه انسانی ممکن است راه پیشرفت را بپیماید، ممکن است به انحراف هم برود. اما عوامل مقوم و مؤثر بر این انحراف، هم می‌تواند در درون انسان باشد و هم می‌تواند در خارج از وجود انسان باشد. یعنی گاه انحراف انسان و جامعه انسانی نتیجه جهالتی است از درون و گاه محصول ضلالتی است از برون و برای ایجاد چنین ضلالتی، دشمنان جامعه اسلامی همیشة تاریخ بر آن بعد انسانی «فجورها» سرمایه‌گذاری کرده‌اند. جامعههای ایمان محور نیز همیشه در اثر غفلت از این بعد انسانی «فجورها» چه از ناحیه جهالت درونی و چه سرمایه‌گذاری دشمنان برای ضلالت برونی ضربه خورده‌اند و این ماجرای تلخ در سراسر تاریخ نهضتهای الهی و اسلامی تکرار شده است. نهضت عالم‌گیر منجی کل نیز که برپا شود، جامعه پرتکاپوی بشری از ناحیه جهالتها و ضلالتها تهدید خواهد شد. آری، خطر انحراف آن روز نیز هست، پس در عین اینکه بعد انسانی «تقواها» در سایه حکومت عدل جهانی رشد می‌کند، بعد انسانی «فجورها» زمینههای بالقوه انحراف را با خود دارد. اما همیشه ایام بوده‌اند مردمی که کمر همت به مبارزه با انحراف بسته‌اند و تلاش کرده‌اند که عرصه ارتباطات جامعه اسلامی را از خطر جهالتها و ضلالتها مصون نگاه دارند. امام صادق(ع) فرمودند:ان لنا فی کل خلف عدولاً ینفون عنه تحریف الغالین و انتحال المبطلین. (کلینی، 1365: ج1، 32) اهل‌بیت(ع) در همه عصرها و زمانها مردمی میانه رو دارد که نه سوی جهالت روند و نه اسیر ضلالت شوند و با انحراف‌ها مبارزه کنند؛ انحراف‌هایی که منشأ آن‌ها یا تحریف‌هایی است که در درون جامعه اسلامی بروز میکنند یا گمراهیهایی که از بیرون به جامعه اسلامی هجوم می‌آورند. این رسالت الهی مبارزه با انحراف در سراسر تاریخ بشری نمود داشته است و البته به موازاتی که شیوهها و نمودهای انحراف در ارتباطات بشری پیچیدهتر شده است، مبارزه با انحراف نیز مستلزم به‌کارگیری روشهای هوشمندانهتری بوده است.یک کارکرد مهم رسانه همین‌جا تبلور مییابد. رسانه، مسئول مبارزه با انحراف و چشم بیدار جامعه اسلامی است. رسانه از سویی، کژرویها و تحریفات دوستان غلوکننده در درون جامعه اسلامی را رسوا می‌کند و برداشتهای ناصواب جاهلان امت را با تبیین حقیقت معارف اسلامی کنار میزند و چشمه زلال حقایق الهی را از آلودگی نوآوریهای مسموم محافظت می‌کند و در یک کلام، بدعت‌زدایی مینماید و از سوی دیگر، هجمههای گمراهی‌آور دشمنان خارجی را افشا می‌کند، بازیهای رسانهای دشمنان دین خدا را پوچ میسازد و در یک کلام، بصیرت‌افزایی می‌کند. این کارکرد رسانهای مبارزه با انحراف، راهبردی است که می‌تواند در راهکارها و روشهای مختلفی چون انواع چینشهای رسانهای و دروازهبانیهای خبری ظهور یابد. اما سویه بیرونی کارکرد رسانه در خیزش جهانی موعود نمود بیش‌تری دارد. دست‌کم در آغاز برپایی جامعه اسلامی و با فرض دشمنان فراوانی که اندیشه مهدویت در دنیای کنونی ارتباطات جاهلی دارد، کارکرد بصیرت‌افزایی رسانه اسلامی ظهور بیش‌تری خواهد یافت. بر اساس نظام ارتباطات قرآنی، دشمنان جامعه اسلامی به انواع حیل برای تخریب پیام وحی دست مییازند و طبعاً رسانه مهدوی باید با هوشمندی بیش‌تری به مقابله با این قبیل انحرافات برخیزد. این‌جا نبرد رسانه مهدوی با شبکهای از رسانه‌های خصم است که دروغ میگویند، چنان‌که قرآن می‌فرماید: یَقُولُونَ بِأَفْوَاهِهِم مَا لَیْسَ فِی قُلُوبِهِمْ (آل‌عمران: 167) و واقعیات را به نفع خود دست‌کاری میکنند، همان‌گونه که فرمود: مِنَ الَّذِینَ هَادُوا یُحَرِّفُونَ الْکَلِمَ عَن مَواضِعِهِ (نساء: 46)؛ ظاهری فریبنده و ادبیاتی نرم دارند: وَمِنَ النَّاسِ مَن یُعْجِبُکَ قَوْلُهُ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَیُشْهِدُ اللّهَ عَلَى مَا فِی قَلْبِهِ وَهُوَ أَلَدُّ الْخِصَامِ (بقره: 204) و جنگ نرم آن‌ها بسی به امت اسلام و دستگاه ارتباط‌شناختی مهدوی رنج خواهد داد: وَلَتَسْمَعُنَّ مِنَ الَّذینَ أُوتُوا الْکِتَابَ مِن قَبْلِکُمْ وَمِنَ الَّذِینَ أَشْرَکُوا أَذَىً کَثِیراً (آل‌عمران: 186) و در کار رسانهایشان هماهنگ با هم و در مقیاسی وسیع عمل میکنند: فَلاَ یَغْرُرْکَ تَقَلُّبُهُمْ فِی الْبِلاَدِ (غافر: 4) و با بازیهای رسانهای به درون جامعه اسلامی نفوذ هم میکنند: یُرْضُونَکُم بِأَفْوَاهِهِمْ وَتَأْبَى قُلُوبُهُمْ (توبه: 8) و از پای نمینشینند، مگر زمانی که امت اسلام را وادار به تمکین به خواسته‌هایشان کنند: وَلَنْ تَرْضَى عَنکَ الْیَهُودُ وَلاَ النَّصَارَى حَتَّى تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ. (بقره: 120) مصداق اتم این شبکه رسانهای در عصر ما، شبکه رسانهای صهیونیسم بین‌الملل به مرکزیت امریکاست. یهود همیشه دست به کار انحراف در دین خدا بوده است و هرچه در تاریخ پیش میآییم، این اندیشمندان هوشمند به شیوههای پیچیده‌تری برای انحراف در دین خدا دست زده‌اند. بر اساس جدیدترین آمار (کوتلر: 2002)، اکنون در امریکا 11238 مجله، 482 روزنامه، 9871 ایستگاه رادیویی و 1220 ایستگاه تلویزیونی مشغول خبرپراکنی و کار رسانهای هستند که بخش عمده آن‌ها در خدمت استکبار جهانی است. بر اساس گزارش سال 1997 سایت FAIR، نُه شرکت بزرگ بین‌المللی بر رسانه‌های جهان حاکمیت دارند؛ شرکتهایی مانند تایم وارنر، دیسنی، برتلسمان، ویاکوم، شرکت خبری رابرت مورداک، تی‌سی‌آی (بزرگ‌ترین شرکت تلویزیون کابلی امریکا)، سونی، سیگرام، و جنرال الکتریک (صاحب شبکه خبری ان‌بی‌سی) که با درآمدی بیش از 300 میلیون دلار (10 برابر فروش نفت ایران در سال 1997) سیطره خود را بر کار رسانهای حفظ کرده‌اند. نبرد آخرالزمان بر این اساس از جهتی نبردی از جنس روابط عمومی است. قیام مهدی(عج) قیامی برای تربیت انسان است بر این کره خاکی و انسان ساخته نمیشود، مگر آن‌گاه که ارادههای انسانی عزم تربیت نفس کنند و چنین عزم تمدن‌سازی جز با همراهی مردم امکان‌پذیر نخواهد بود. بر این اساس است که میگویم تکلیف نبرد آخرالزمان سرانجام در معرکه ارتباطات بین‌الملل تعیین می‌شود و برنده آن کسی است که فتح قلوب کند و البته برنده نهایی هم البته مشخص است. اردوگاه کفر در عصر ارتباطات به این مفهوم حیاتی پی برده و تلاش کرده است تا در جدال با اندیشه آسمانی، دلهای مردم را با نائره شیطانی خود همراه سازد. نگارنده مایل است این بینش ارتباطی را با گفتار یکی از اندیشمندان جبهه کفر مستند کند. جوزف ساموئل نای، اندیشمند برجسته امریکایی که از وی به عنوان مؤلف نظریه قدرت نرم یاد میکنند، چند ماه پیش در مقالهای در نشریه فارین پالسی (سیاست خارجی) به دولت‌مردان کشورش یادآوری کرد که پیروز نبرد عصر جدید، کسی است که فتح قلوب کند و نوشت: رهبری در عصر جهانی اطلاعات دیگر مانند شیوههای حکومت پادشاهی نیست که در آن فرامین به صورت سلسله‌مراتبی از بالا به پایین صادر شود، بلکه رهبر باید در مرکز دایره یا شبکه قرار گیرد و دیگران را جذب خود نموده، آن‌ها را متقاعد به کمک نماید. هم قهرآمیز بودن قدرت سخت و جذاب بودن بودن قدرت نرم در کسب موفقیت در چنین شرایطی ضروری است. بر این اساس، شبکه رسانهای صهیونیسم در نبرد آخرالزمان با منجی کل(عج) هوشمندانهترین شیوههای ارتباطی خود را به کار خواهد بست تا آخرین حلقه مبارزات الهی برای برپایی آیین توحیدی در جهان را فلج کند. اما برنده آن کارزار ارتباطی، امام عصر(عج) خواهد بود که فتح قلوب خواهد کرد و دلهای آدمیان چون برادههای آهن جذب آهن ربای وجود الهی وی خواهند شد و به این ترتیب به تدریج ارادهای واحد در سراسر گیتی برای برپایی عدالت در جامعه بشری شکل خواهد گرفت. در حدیثی آمده است که بعد از ظهور حضرت(عج)، جهان سراسر آکنده از یاد و محبت او می‌شود. حضرت مهدی(عج) جادوی رسانهای جبهه کفر را باطل می‌کند. اگر تحدی عیسی(ع) از جنس طبابت بود و تحدی موسی(ع) از جنس خرق عادت و تحدی نبی اکرم اسلام(ص) از جنس کلام، تحدی حضرت مهدی(عج) از جنس روابط عمومی است. او مردم زمین را نفر به نفر میشناسد؛ یعنی روابط عمومی نفر به نفر تا جوف لایههای جوامع بشری. امام صادق(ع) فرمود: «احدی نمیماند، مگر آن‌که حضرت او را میشناسد» (مجلسی، بی‌تا: ج51، 58) و حاصل این نبرد روابط عمومی، دوری تدریجی مردم از مظاهر شرک به خدا و روی آوردن آن‌ها به یکتاپرستی است. چنین ماجرایی با تعبیری نمادین در روایتی از حضرت پیامبر(ص) آمده است که در روزگار حاکمیت موعود «کسی بر کره خاکی نمیماند، مگر اینکه ذکر لا اله الا الله بر زبان دارد.» (صدوق، 1378: 65). به دیگر سخن، انگیزه یکتاپرستی و عزمی برای زدودن مظاهر شرک، جاری مجرای فرهنگ جوامع بشری می‌شود. در این میان، بسیاری از کسانی که هیچ امیدی به ایمان آوردنشان نیست، ایمان می‌آورند، چنان‌که در روایتی از امام صادق(ع) است: «افرادی ولایت حضرت را میپذیرند که تا پیش از آن آفتاب‌پرست و ماه‌پرست بوده‌اند.» (مجلسی، بی‌تا: ج52، 363) و کسانی به قیام آن حضرت میپیوندند و در برپایی امر خدا جان و سر میبازند که در چشم مردم هیچ امیدی به هدایتشان نمیرود، چنان‌که امام صادق(ع) می‌فرماید: و لینصرن الله هذا الامر بمن لا خلاق له. (همو) دیگر کارکرد رسانه مهدوی، ارزش‌آفرینی است. فرهنگ، مجموعهای از ارزشها و باورهاست که میان بیشتر افراد یک جمعیت مشترک باشد. برآیند این ارزشها و باورها در فرآوردههایی ظاهر می‌شود که مظاهر فرهنگ هستند و اتفاقاً هر فرهنگی در جامه همان فرآورده‌هایش ادامه حیات می‌دهد و مادامی که این فرآوردهها حیات دارند آن فرهنگ هم حیات دارد. ارزشهای فرهنگی نیز در گذر زمان و از گرد آمدن تدریجی افراد جامعه حول محوری تشکیل می‌شود که جهت‌گیری فرهنگی آن جامعه است. اما نقش رسانه در برپایی این فرهنگ نقشی راهبردی است. رسانه مهدوی با تکیه بر فطرت انسانی به یاری تلاش فرهنگ‌سازی جهانی آن حضرت(عج) خواهد آمد. بر این اساس، کار رسانهای گاه احیای ارزش‌هاست، چنان‌که فرمود «رحم الله عبدا احیی امرنا» و گاه تبلیغ ارزشها که فرمود: وَلْتَکُن مِنکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلى الْخَیْرِ. (آل‌عمران: 104) در عین حال، سکه ارزش‌آفرینی رسانهای روی دیگری هم دارد و آن اعلام مواضع حکومت اسلامی به اقمار کفر و به نوعی اتمام حجت بر آن‌هاست، چنان‌که وظیفه پیامبر(ص) را ابلاغ پیام الهی پیش از برخورد نظامی با کفار میداند:فَأَجِرْهُ حَتَّى یَسْمَعَ کَلاَمَ اللّهِ؛ (توبه: 6)پیش از آن‌که شمشیر در میان آید، باید اتمام حجت شود. بر این اساس، این نقش رسانه (اتمام حجت با دنیای کفر در بیان ارزشهای اسلامی) در روابط بین‌الملل اسلامی دوران ابتدای ظهور و قیام حضرت حجت(عج) بسیار مهم و راهبردی خواهد بود. در بحث ارزش‌آفرینی، این نکته نیز درخور بحث است که یکی از راههای مبارزه با انحراف خارجی، تقویت بنیان جامعه اسلامی از نظر ارزشهای دینی است. به این ترتیب که به هر میزان که مبانی ایمانی جامعه تقویت شود، بنیانهای حکومت دینی نیز تقویت خواهد شد. در جامعه مبتنی بر ولایت، قوه پیش‌برنده و موتور حرکت نظام حاکم، رابطه ولایی میان مردم و ولی است و به هر میزان این رابطه تقویت شود، نظام از شاکله محکم‌تری برخوردار خواهد بود. رسانه دینی بر این اساس وظیفه دارد که با ارزش‌آفرینی و تقویت ایمان مردمی، این رابطه را تقویت کند و با احیا و ترویج عناصر و مؤلفههای جامعه ولایی مانند وحدت، جهاد و شهادت بنیان حکومت اسلامی را محکم سازد. کارل ریموند پوپر به عنوان اندیشمندی معارض حکومت ولایی در دوران معاصر به این راز خلل‌ناپذیری جامعه ولایی پی برده بود. وی البته با تعابیر رسانهای گمراه‌کننده خاص خودش، جامعه ولایی را به «جامعه بسته» و رابطه ولایی میان مردم و ولی را به عنوان «وحشت از ماوراءالطبیعه» ذکر کرده و گفته بود: «به محض اینکه وحشت از ماوراءالطبیعه حذف شود، جامعه بسته از هم میپاشد.» (زرشناس: 1372) در واقع پوپر حقیقت ارتباط‌شناختی را به زبان خودش بیان کرده بود؛ یعنی به محض اینکه ایمان به غیب در جامعه دینی ضعیف شود، آن جامعه رو به زوال میرود. به هر حال، پوپر درست فهمیده بود که نقطه آسیب‌پذیری جامعه دینی همان مسئله ایمان به غیب است که ضامن اجرایی درونی و فطری در نهاد انسانها و عامل ایجاد و تقویت کشش ولایی است. ما به خدا ایمان داریم و به خاطر همین ایمان، سر به طاعت ولایت میسپاریم. اما به مجرد اینکه این نیروی درونی و ایمان فطری تضعیف شود، رابطه ولایی نیز تضعیف خواهد شد و جامعه ولایی ضربه‌پذیر خواهد شد. رسانه الهی اما با تقویت ارزشهای دینی بنیان جامعه ولایی را استوار خواهد ساخت و نظام فرهنگ‌شناختی اجتماعی را در صراط مستقیم الهی حفظ خواهد نمود. ارزشهای خبری در غرب در تعریف ارزشهای خبری گفته‌اند: «معیارهایی که بر اساس آن‌ها، خبرنگاران تشخیص می‌دهند، چه چیزی ارزش خبری دارد و باید آن را گزارش کنند.» (گیل، 1384) ارزشهای خبری بر اساس این تعریف به مثابه معاییری عمل میکنند که بر مبنای آن‌ها، خبر از ناخبر جدا می‌شود. بر اساس تقسیم گالتونگ و روگ (گیل، 1384: 46) رسانه‌ها در فعالیت خبری خود مجموعا از دوازده ارزش خبری پیروی میکنند. از این مجموعه، هشت ارزش خبری عام هستند و همه رسانه‌ها از آن پیروی میکنند که عبارتند از بسامد، آستانه، صراحت، معناداری، همخوانی، غیرمنتظره بودن، استمرار و ترکیب اخبار. «بسامد» یک ظرف زمانی است که رویدادی آن را پر می‌کند. رسانه‌های خبری و روزنامه‌نگاران، خبرهایی را که از لحاظ بسامد کوتاه‌ترند، بیشتر مورد توجه قرار می‌دهند و به بهترین وجهی از عهده ثبت رخدادهای خبری زودگذر، از قبیل جنایات، شورشها و سخنرانیهای مهم سیاسی برمی‌آیند. اما از سوی دیگر، روندهای اجتماعی و اقتصادی درازمدت، که از نظر تکوین و تحقق نهایی مستلزم زمان طولانی‌تری هستند، در خارج از دایره انتخاب روزنامه‌نگاران باقی می‌مانند و ارزش خبری کم‌تری دارند. «آستانه» در تعریف آن‌ها در حقیقت اندازه، قد و قواره رویداد است. برای هر رویداد آستانه‌ای وجود دارد که اگر رویداد به سطح آن نرسد، اصلاً مخابره نخواهد شد.«صراحت» یا فقدان ابهام نیز در واقع به وضوح رویداد مربوط می‌شود. رخدادها طبق این ارزش، باید روشن و واضح باشند و تفسیرشان دشوار نباشد. اما مقوله «معناداری» به دو صورت جلوه می‌کند: مجاورت فرهنگی و مربوط بودن. برای کسی که خبر را گردآوری می‌کند، اگر این احساس به وجود آید که پیشینه فرهنگی یک رخداد، با او و مخاطبان رسانه‌اش هماهنگی و همخوانی دارد (مجاورت)، آن را برای درج و پخش انتخاب می‌کند. در عین حال، رویدادهایی که در فرهنگ‌های دور دست رخ می‌دهند، کم‌تر بخت و امکان گزینش می‌یابند، مگر آن‌که به صورت تهدید جلوه‌گر شوند (مربوط بودن). گالتونگ و روگ در تعریف «همخوانی» گفته‌اند که قابلیت پیش‌بینی کردن یک رویداد و یا تمایل داشتن رسانه‌ها به یک رویداد به مثابه ارزش خبری عمل می‌کند.مراد این دو از «غیرمنتظره بودن» نیز غیر قابل پیش‌بینی بودن و ندرت رویداد است. آن‌ها معتقدند خبرنگاران به چیزهای غیرمتعارف و نادر و غریب توجه نشان می‌دهند. در بیان «استمرار» میگویند اگر خبری پوشش داده شود، تا زمان مشخصی به طور مستمر تحت پوشش خبری خواهد ماند. و بالأخره آن‌ها در بیان «ترکیب» میگویند اگر روزنامه‌ای حاوی چندین خبر خارجی است، چند خبر داخلی به آن می‌افزاید، تا توازن خبری را برقرار کند و یا در کنار چند خبر منفی، یک یا دو خبر مثبت را برای برقراری تعادل می‌آورد. (شکرخواه، 1378: 16-23) اکنون به بررسی نظریه اسلامی درباره این مجموعه هشت‌گانه میپردازیم. نخست لازم است به یک خبط ترجمانی که موجب فهم ناقص مقوله «ارزش» شده است اشارهای کنیم. «ارزش» در فرهنگ اسلامی به مقولاتی در بحث تربیت اسلامی گفته می‌شود که بار مثبت دارد. در زبان فارسی در مقابل ارزش به این معنا، واژه «روش» وجود دارد. روش یعنی ابزارهای نیل به یک هدف، و در فرض این مقاله، یک ارزش. اما ارزش در زبان انگلیسی در مقابل (value) میآید که اعم از ارزشها و روشهای مورد بحث است. این ترجمه ناقص گاه موجب برداشتهای نادرست در مقولات فرهنگ‌شناسی اسلامی می‌شود. با عنایت به این مسئله، میان مقوله ارزش و روش تفکیک قایل میشویم. اکنون ببینیم نظر اسلام درباره مقولات هشت‌گانه فوق چیست؟ از میان این مقولات برخی ارزشی هستند و برخی روشی؛ یعنی برخی ناظر به بارمگذاریهای اخلاقی هستند و برخی دیگر در حکم ابزاری خنثی هستند که با آن هم میتوان اهدافی مؤید اسلام را تعقیب نمود و هم اهدافی مخالف دین. به نظر میرسد از میان مقولات هشت‌گانه فوق، پنج مقوله «بسامد، صراحت، همخوانی، استمرار و ترکیب» مقولاتی روشی به شمار می‌روند و ناظر به شیوههای خبررسانی هستند. رفتار حاکمیت موعود نیز با این مقولات از قبیل احکام امضایی خواهد بود. سه مقوله دیگر (آستانه، معناداری، و غیرمنتظره بودن) مقولاتی ارزشی به شمار می‌روند و ناظر به برخی معاییر اخلاقی و دیدگاههای فرهنگ شناختی رایج که برخی در تقابل با اندیشه مهدوی قرار دارند، هستند. در بیان مقوله «آستانه» میگویند که رخدادهایی که مدیران رسانه بی‌اهمیت تلقی کنند هیچ‌گاه گزارش نمیشوند. اما اگر الهی بیندیشیم، اخباری هستند که شاید هیچ‌گاه در نگاه بشری و زمینی رسانه معاصر، آستانه درخوری برای مخابره نیابند، اما از دیدگاه متعالی عدل جهانی مخابره آن لازم است. مثلاً بسیاری از اخبار مردم فقیر جهان با نگاه رسانه معاصر «ارزش» خبری ندارند. اما اگر حس بشردوستی یا از آن بالاتر حس متعالی عدالت حاکم بشود از جمله مهم‌ترین اخبار خواهند بود. امام علی(ع) در دورانی که شکوه حاکمیت اسلامی آستانه اهمیت اخبار غیرمسلمانان را پایین آورده است، به ناگاه ماجرای ربودن خلخال از پای زن یهودی را برجسته می‌کند تا به پیروانش بیاموزد که در نظام عدل، همه انسانها شایان توجه‌اند. همچنین سنت امامان ما در سرکشی به کوچههای تنگ و تاریک مدینه و کوفه برای خبرگیری از وضعیت پایینترین اقشار جامعه، که احوال آن‌ها هیچ‌گاه آستانه خبری درخوری از نظر نظام ارزش‌شناختی گالتونگ و روگ نمییابند، نیز مؤید دیگری بر این مدعاست. بگذریم که خود رسانه‌های غربی هم به این مدل نفسانی لیبرالی خودشان عمل نمیکنند و در مناسبات رسانهای خود و برای تحقق اهداف استعماری خود، گاه برای گرفتاری یک شهروند غربی در فلان نقطه دنیا شیونها میکنند و قلمها میفرسایند، اما از کنار یک میلیون کشته در جنگهای خاورمیانه به راحتی گذر میکنند. اگر همین بینش موعود را پی بگیریم، مقوله «معناداری» نیز دچار اشکال می‌شود، چنان‌که در سیستم جهان ـ وطنی موعود، جامعه انسانی یک کل واحد است و دیگر مرز و کشور و ملت و رنگ و نژاد و آیین و قبیله رنگ میبازد و همگان در سایه فرهنگی واحد از ظرفیتهای رسانهای بهره‌مند میشوند. اما مقوله «غیرمنتظره بودن» از آن جهت مطرود نظام رسانهای موعود است که مبتنی بر اشتهایی نفسانی برای دانستن و کنجکاوی است. این‌جا ممکن است پرسیده شود: با توجه به اینکه بسیاری از فعالیتهای خبررسانی در حال حاضر در جهت تأمین اشتهای خلق به دانستن و باخبر بودن از اوضاع و احوال جامعه است، تکلیف گرایش فطری انسان به دانستن و باخبر بودن در دوران موعود چه می‌شود؟ این پرسش را در بند بعدی پاسخ میگوییم. منابع 1. حاج محمدی، علی، «راهبرد منجی در برابر مظاهر تمدن نوین»، مجموعه مقالات ششمین همایش مهدویت، قم، آینده روشن، 1389ش. 2. زرشناس، شهریار، جامعه باز، آخرین اتوپی تمدن غرب، تهران، حوزه هنری، 1372ش. 3. شریف رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه، قم، انتشارات هجرت، چاپ اول، 1414ق. 4. شکرخواه، یونس، خبر، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها، 1378ش. 5. صدوق، محمد بن علی بن بابویه، عیون اخبار الرضا(ع)، بی‌جا، انتشارات جهان، 1378ق. 6. طبسی، نجم‌الدین، چشم‌اندازی به حکومت مهدی(عج)، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1382ش. 7. طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، قم، مؤسسه معارف اسلامی، 1411ق. 8. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیة، 1365ش. 9. گیل، دیوید و بریجیت آدامز، الفبای ارتباطات، ترجمه: رامین کریمیان و دیگران، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها، 1384ش. 10. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، قم: مکتبة الاسلامیه، بی‌تا. 11. مطهری، مرتضی، فطرت، تهران، صدرا، 1373. 12. ــــــــــــــــ ، اسلام و مقتضیات زمان، تهران، صدرا، 1372. 13. Philip Kotler, Donald H. Haider, Irving Rein (2002), Marketing Places: Attracting Investment, Industry and Tourism to Cities, States and Regions, Free Press, ISBN 0-02-917596-8 علی حاج محمدی منبع: فصلنامه مشرق موعود شماره 16 ادامه دارد/
93/10/11 - 19:52
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 28]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها