تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1835018802
شورا و بیعت در حکومت اسلامی (3)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
شورا و بیعت در حکومت اسلامی (3) نويسنده: آیت الله مصباح یزدی (دامت برکاته) مشاوره و مراجعه به آراء عمومی در جمهوری اسلامی ایرانهمه مطالبی که تاکنون گفتهایم در نظام جمهوری اسلامی ایران و رهبری امام امت (قدس سره) نمونه و نظیر دارد. امام امت، چندین بار و برای چندین امر، تأکید فرمود که از مردم نظرخواهی شود. اگر اوضاع و احوال اجتماعی و فرهنگی جامعه ایران، در روزهای پس از انقلاب اسلامی بررسی شود، درست و به صلاح بودن این نظرخواهیها دانسته میشود. بسیاری از مردم، به سبب گرایشهای آگاهانه و ناآگاهانه به فرهنگ غرب، برای دموکراسی قدر و قیمت فراوان قائل بودند، گروههای سیاسی گوناگون و رنگارنگ ـ که همگی به گونهای با جمهوری اسلامی سر ناسازگاری داشتند ـ در داخل کشور، نظام جمهوری اسلامی را نظامی استبدادی معرفی میکردند و «ولایت فقیه» را دیکتاتوری آخوندی میخواندند، دستگاهها و وسایل تبلیغاتی نظامهای کفر پیشه و شرک آلود و فاسد و مفسد شرق و غرب ـ که سرتاسر گیتی را تحت نفوذ و سیطره خود دارند ـ از سر عناد و کینهتوزی نظام اسلامی ما را ضد مردمی و بیبهره از پشتیبانی عموم افراد جامعه معرفی مینمودند، در چنین اوضاع و احوالی امام امت تأکید میفرمود که از مردم درباره جمهوری اسلامی به عنوان نظام سیاسی مطلوب جامعه، نظر خواهی شود. تأکید بر نظرخواهی از مردم البته بدین معنا نبود که امام امت واقعا معتقد بود که نظام سیاسی کشور فقط در صورتی «جمهوری اسلامی» حکم خدای متعال است و بنابراین باید به مرحله عمل درآید، همه یا اکثریت مردم بخواهند یا نخواهند. آنجا که خدای متعال حکم و امر و نهی دارد دیگران حق اظهار نظر و ابراز رأی ندارند. امام امت با نظرخواهی از مردم، هم حکم خدای متعال را جامه عمل پوشاند و مصالح جامعه اسلامی را تأمین و تضمین کرد و هم به جهانیان ـ اعم از دوستان و دشمنان ـ ثابت کرد که نظام اسلامی، از حمایت بیش از 98% مردم ایران برخوردار است و نه تنها ضد مردمی نیست بلکه به عکس، بیش از هر نظام دیگری در جهان امروز، برای آراء و نظرات مردم بها و ارزش قائل است و مردم سرنوشت خود را به دست خود رقم میزنند . وقتی که به همان شیوه مقبول و معمول نظامهای مردم سالار، از مردم درباره نظام سیاسی آینده کشورشان، نظرخواهی کنند و اکثریت قریب به اتفاق آنان «جمهوری اسلامی» را برگزینند، با یک تیر دو نشان را زدهاند؛ هم از حکم خدای متعال عدول نکردهاند و هم تبلیغات خصمانه و دروغین دشمنان اسلام و مسلمین را نقش بر آب ساختهاند. نظرخواهیها و رأی گیریهای دیگری که انجام یافته است و خواهد یافت در این مقطع خاص تاریخی، به صلاح جامعه اسلامی است . (15)از سوی دیگر در مواردی نیز، امام امت از مردم نظر نمیخواست و به آراء آنان رجوع نمیکرد زیرا اولا چه بسا رأی اکثریت مردم موافق با مصالح دنیوی و اخروی افراد جامعه نیست و ثانیا وی میدانست که اگر امر یا نهی کند و حکمی صادر فرماید مردم اطاعتش میکنند. بنابراین هیچ مصلحتی، نظرخواهی از مردم را الزام نمیکرد و نیازی به این کار نبود. در این گونه موارد، امام امت قاطعانه حکمی صادر میفرمود و مردم یا مسؤولان امور مملکتی را به انجام دادن کاری تکلیف میکرد.میبینیم که موارد یکسان نیست. در هر مورد، رهبر جامعه اسلامی باید با در نظر گرفتن همه اوضاع و احوال و از جمله میزان موافقت یا مخالفت مردم، دریابد که صلاحدید اسلام و مصلحت مسلمین چه اقتضایی دارد.بیعتبه دنبال بحث شورا مناسب است از موضوع «بیعت» ـ که بی شباهت به مسأله شورا نیست ـ سخن به میان آوریم؛ بعضی از نویسندگان، بیعت را در اسلام همچون رأی دادن و انتخابات در نظامهای مردم سالار غربی انگاشته و در صدد برآمدهاند که از این راه، نظام سیاسی اسلام را مردم سالار معرفی کنند.در پاسخ این ادعا باید گفت: درست است که در قرآن کریم سخن از بیعت با پیامبر اسلام ( صلی الله علیه و آله) به میان آمده است و پارهای از اخبار و روایات حاکی از بیعت مردم با بعضی از ائمه ( علیهم السلام) است، لکن بررسی دقیق آیات و احادیث کاملا نشان میدهد که بیعت به هیچ روی شبیه رأی دهی نیست. درباره بیعت با پیامبر اسلام ( صلی الله علیه و آله) باید گفت که به حکم ضرورت اسلام، ولایت آن حضرت بر مسلمین از سوی خداوند متعال مقرر شده بود و بر این اساس بیعت کردن یا نکردن مردم تأثیری در مشروعیت حکومت آن حضرت نمیتوانست داشته باشد. لذا بیعت با پیامبر و امامان رمز و راز دیگری دارد که باید به جستجوی آن پرداخت و در اینجا به سه مورد اشاره میکنیم.اهداف بیعتالف) عضویت رسمی در جامعه اسلامی؛ گاهی بیعت مردم با پیامبر ( صلی الله علیه و آله) به منظور ورود در جرگه مسلمین بود. همان گونه که امروزه اگر کسی بخواهد تبعه کشوری شود و در زمره مردم آن کشور به حساب آید، باید از بعضی مسؤولان امور آن مملکت درخواست حق تابعیت کند و با موافقت آنان، وی قانونا در شمار مردم آن کشور در میآید، در آن روزگار نیز، اگر کسی میخواست عضو امت اسلامی گردد و مسلمین او را از خود بدانند، با رسول الله ( صلی الله علیه و آله) بیعت میکرد و از این راه به حلقه پیروان آن حضرت در میآمد . مردان و زنان مشرک و اهل کتاب با بیعت کردن به مسلمان شدن خود رسمیت میبخشیدند. خدای متعال به پیامبر خود فرمان میدهد که با زنان مکه بیعت کند و آنان را بدین وسیله، به جامعه اسلامی راه دهد؛«یا ایها النبی اذا جاءک المؤمنات یبایعنک علی أن لا یشرکن بالله شیئا و لا یسرقن و لا یزنین و لا یقتلن أولادهن و لا یأتین ببهتان یفترینه بین أیدیهن و أرجلهن و لا یعصینک فی معروف فبایعهن و استغفر لهن الله ان الله غفور رحیم (16) ؛ ای پیامبر! هنگامی که زنان مؤمن نزد تو آیند و با تو بیعت کنند بر این که چیزی را شریک خدا ندانند؛ دزدی و زنا نکنند، فرزندان خود را نکشند، تهمت و افترایی پیش دست و پای خود نیاورند و در هیچ کار شایسته و خوبی از تو نافرمانی نکنند، با آنها بیعت کن و برایشان از درگاه خداوند آمرزش بخواه که خداوند آمرزنده و مهربان است.»ب) پیمان وفاداری برای شرکت در امری مهم؛ گاهی نیز بیعت بدین منظور صورت میگرفت که شمار کسانی که جدا قصد داشتند در امر مهمی مانند جنگ مشارکت و فعالیت کنند، دانسته شود . حضرت رسول ( صلی الله علیه و آله) همچون هر فرمانده لشگری میبایست میزان دقیق عده و عده خود را بداند تا بتواند بر اساس مقدار نیرویش، برنامهریزی و تصمیمگیری کند. بدین جهت، با مسلمینی که برای جنگ آمادگی کامل داشتند بیعت میفرمود و بر پایه تعداد بیعت کنندگان طرح میریخت و اتخاذ تصمیم میفرمود، مانند جریان بیعت رضوان در صلح حدیبیه که قرآن به آن اشاره میکند:«ان الذین یبایعونک انما یبایعون الله ید الله فوق ایدیهم فمن نکث فانما ینکث علی نفسه و من اوفی بما عاهد علیه الله فسیؤتیه اجرا عظیما؛ (17) کسانی که با تو بیعت میکنند (در حقیقت) تنها با خدا بیعت میکنند و دست خدا بالای دست آنهاست، پس هر کس پیمان شکنی کند، تنها به زیان خودش پیمان شکسته است و آن کس که نسبت به عهدی که با خدا بسته وفا کند به زودی پاداش بزرگی به او خواهد داد.»«لقد رضی الله عن المؤمنین اذا یبایعونک تحت الشجرة فعلم ما فی قلوبهم فانزل السکینة علیهم و اثابهم فتحا قریبا * و مغانم کثیرة یأخذونها و کان الله عزیزا حکیما؛ (18) خداوند از مؤمنان ـ هنگامی که در زیر آن درخت با تو بیعت میکردند ـ راضی و خشنود شد؛ خدا آنچه را در درون دلهایشان (از ایمان و صداقت) نهفته بود میدانست؛ از این رو آرامش را بر دلهایشان نازل کرد و پیروزی نزدیکی به عنوان پاداش نصیب آنها فرمود * و (همچنین) غنایم فراوانی که آن را به دست میآوردند و خداوند شکست ناپذیر و حکیم است» .ج) احراز و اثبات مقبولیت؛ بیعتهایی که ائمه معصومین ( علیهم السلام) با پارهای از مردم داشتند نیز به قصد مشروع ساختن حکومتهایشان نبود، بلکه برای فعلیت بخشیدن و جامه عمل پوشاندن به حکومتهایشان بود. واضح است برای آن که کسی بتواند بر جامعه مسلمین حکومت کند باید صاحب دو ویژگی باشد: مشروعیت و مقبولیت. مشروعیت حکومت، به حاکم حق حاکمیت میدهد و مقبولیت آن به وی قدرت حاکمیت میبخشد. کسی که حکومتش مشروع نیست حق ندارد بر مردم فرمان براند، اگر چه مقبول آنان باشد؛ و کسی که حکومتش مقبول مردم نیست قدرت ندارد که بر آنان حکم براند، هر چند حکومتش شرعا مجاز باشد.به عبارت دیگر، مشروع بودن حکومت یک شخص، وی را بالقوه حاکم میکند و برای آن که این امر از قوه به فعل درآید و شخص بالفعل نیز حاکم شود، نیاز به مقبولیت و پذیرش مردمی هست. جانشینان راستین رسول الله ( صلی الله علیه و آله) مشروعیت حکومتشان را از خدای متعال دارند و اگر از مردم بیعت میگیرند برای آن است که مقبولیت حکومتشان احراز شود . اگر مقبولیت حکومت محرز گردد، حجت بر ولی امر تمام میشود و وقت آن میرسد که دست به کار شود و به رتق و فتق امور جامعه اسلامی بپردازد؛ حضرت علی ( علیه السلام) میفرماید :«اما و الذی فلق الحبة و برأ النسمة لولا حضور الحاضر و قیام الحجة بوجود الناصر و ما اخذ الله علی العلماء الا یقاروا علی کظة ظالم و لا سغب مظلوم لالقیت حبلها علی غاربها و لسقیت آخرها بکأس أولها و لالفیتم دنیاکم هذه ازهد عندی من عفطة عنز؛ (19) آگاه باشید به خدا سوگند، خدایی که دانه را شکافت و انسان را آفرید، اگر جمعیت بسیاری که (برای بیعت با من) گرداگردم را گرفته بودند، حاضر نمیشدند و با حاضر شدن آنان برای یاری رساندن (در کار خلافت) حجت بر من تمام نمیشد و خدای متعال از دانشمندان پیمان نگرفته بود که در برابر شکم خواری ستمگر و شدت گرسنگی ستمدیده سکوت نکنند، بدون شک ریسمان خلافت را بر پشتش میانداختم (و آن را به حال خودش رها میکردم) و پایان آن را با همان پیاله آغازش آب میدادم و این دنیایتان را در نظر من، بیارزشتر از آب بینی یک بز مییافتید» .یعنی اگر این اوضاع و احوال پیش نیامده و حجت بر من تمام نشده بود همان گونه که در آغاز و پس از رحلت رسول الله ( صلی الله علیه و آله) بر به دست گرفتن خلافت و امارت پای نفشردم، اکنون نیز بر آن اصرار نمیورزیدم.بیعت مسلمین با ولی امر غیر معصوم نیز مفید همین فایده است. گاه اوضاع و احوال اجتماعی چنان میشود که شخصی که خود را، برای تصدی حکومت و ولایت امر مسلمین، از سایرین اصلح مییابد و خویشتن را به تعهد این امر مکلف میبیند رجوع به مسلمین و نظر خواهی از آنان را در باب حکومت و ولایت خود به صلاح اسلام و جامعه اسلامی میداند. در این گونه موارد، حکومت چنان شخصی مشروعیت دارد و وی از لحاظ شرعی حاکم است، نهایت آن که برای تحصیل مصلحت یا مصالحی، رأی دادن مردم را ضروری تشخیص داده و به عنوان یک امر حکومتی از آنان خواسته است که رأی خود را درباره حکومت وی، ابراز کنند؛ نظیر آنچه در آغاز پیدایش و تشکل نظام جمهوری اسلامی در ایران انجام یافت. بعد از استقرار و ثبات حکومت حاکم نیز، ممکن است گاهی نظر خواهی از مردم یا عهد و پیمان گرفتن از آنان برای امری خاص، ضرورت داشته باشد . حاکم پس از تشخیص ضرورت، فرمان میدهد که مردم درباره آن موضوع خاص، رأی دهند. در همه این موارد، آنچه مهم است و نباید از آن غفلت داشت این است که تشخیص ضرورت رأی دهی و بیعت مردم بر عهده حاکم است و هموست که این امر را به صلاح اسلام و مسلمین میبیند و بدان حکم میکند، نه این که رأی دهی و بیعت، مشروعیت حکومت را تضمین کند.جان کلام آن که، حکومت اسلامی حکومتی الهی است، نه مردمی (به معنای مردم سالار و دموکراتیک) ؛ و اموری از قبیل شورا و بیعت نه به قانون قانونیت میبخشد و نه به حکومت، مشروعیت . خدای متعال است که به قانون و حکومت ارزش و اعتباری میدهد. البته در نظام اسلامی هر یک از شورا و بیعت، موارد استعمال و فواید و منافع خاصی دارد .پى نوشتها:15. این شیوه حکیمانه، در دوران پس از امام خمینی قدس سره و به رهبری حضرت آیت الله خامنهای (مد ظله العالی) همچنان ادامه داشته و دارد.16. ممتحنه/ .1217. فتح/ .1018. فتح / 18 ـ .1919. نهج البلاغه، خطبه سوم که به خطبه شقشقیه معروف است.منبع: حقوق و سیاست در قرآن/خ
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 375]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها