واضح آرشیو وب فارسی:مهر:
دوره اول مدرنیته حاکمیت عقل و خرد است/ مدرنیزاسیون با عوض کردن لباس مردم صورت نمیگیرد
دکتر ناصر تکمیل همایون درباره مدرنیزاسیون گفت: دوره اول حاکمیت عقل و خرد است. دومین وجه ان دوره علوم است، علومی که با برداشت های گذشته فرق می کرده است. سومین ویژگی به شکست اتوریته های مذهبی به ویژه در قرون وسطی است و حاکمیت عقل، منطق و علم به پیش برده است. اما این مدرنیزاسیون با ایران یک جنبه دوستانه ای پیدا نکرد. به گزارش خبرنگار مهر، نشست "تجدد در ایران عصر قاجار" با حضور دکتر ناصر تکمیل همایون استاد تاریخ دانشگاه تهران، دکتر صادق زیباکلام استاد علوم سیاسی دانشکاه تهران و دکتر ابراهیم فیاض استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران روز گذشته 27 آبان ماه در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشکاه تهران برگزار شد.در این مراسم ابتدا دکتر ناصر تکمیل همایون درباره مدرنیزاسیون گفت: به عقیده من مدرنیزاسیون ربطی به کشورهای مشرق زمین ندارد. پروسه ای تاریخی است که بعد ار قرون وسطی و شروع رنسانس و انقلاب صنعتی شروع می شود و به جایی می رسد که خودشان لقب مدرنیزاسیون را به آن می دهند که تقریبا اول قرن نوزدهم است.وی در ادامه گفت: در این دوره اروپا به چند دوره می رسد، دوره اول حاکمیت عقل و خرد است. دومین وجه آن دوره علوم است، علومی که با برداشتهای گذشته فرق می کرده است. سومین ویژگی به شکست اتوریته های مذهبی به ویژه در قرون وسطی است و حاکمیت عقل، منطق و علم به پیش برده است اما این مدرنیزاسیون با ایران یک جنبه دوستانه ای پیدا نکرد. یعنی ما با تمدن غربی و مدرنیزاسیون آشنایی مان، آشنایی دوستانه ای نبود شاید در صدر اسلام آشنایی که در آن دوران در دوران ترجمه رخ داد دوستانه بود. یعنی دوران تألیف آشنایی ما به غرب دوستانه بود. اما در این دوران مقداری جنبه سلطه جویی مغرب زمین در کشورهای مشرق زمین همراه با مدرنیزاسیون بوده است.تکمیل همایون در ادامه گفت: در مغرب زمین نوآوری محصول طبیعی جامعه بوده است یعنی خودزا بوده اما در اینجا تجدد تماما تقلید از مغرب زمین بوده بدون اینکه بتن و بلوک مغرب زمین را شناخته باشد. اولین برخورداری از مدرنیزاسیون در مشرق زمین جنبه های نظامی آن بوده است. یعنی به فرض مثال ما در دوران شاه عباس از امور نظامی مغرب زمین چه از لحاظ تاکتیک نظامی و چه از لحاظ تکنیک استفاده کرده ایم اما در دیگر چیزها با استفاده از سفرنامه ها فقط استفاده از یک نوع نظام سیاسی می کنند وقتی به آنها می نگرند احساس می کند که یک نوع حسرت در آنها وجود دارد. من در آن دوران ندیده ام که به اصل مدرنیزاسیون پرداخته باشند و در واقع به چرایی آن نپرداخته اند و به علت پیدایش این پدیده در غرب پرداخته نشده و آن را نشناخته اند.این استاد دانشگاه گفت: حاکمان ایران باورشان می شود که ژنرال گاردان می خواهد تجدد نظامی ایجاد کند اما وقتی که آثار آن زمان را بررسی می کنید یا می خوانید می بینید ژنرال گاردان و همکارانش در عین حال که این کارها را انجام می دادند یادداشت هایی را از راهها و نقشه های ایران و شناخت آنها انجام می دادند که برای رسیدن به هند بود یعنی قصد قربت در این تعلیم دادن آنها نبود و به محض اینکه فرانسه با روسیه صلح می کند بدون اینکه ژنرال گاردان اطلاع داشته باشد آن را به فرانسه بر می گرداند و تمام آن پروژه مدرنیزاسیون نظامی متوقف می شود.وی تصریح کرد: در مورد انگلیسی ها هم شما در توافقنامه گلستان و ترکمنچای هیچ کدام مدافع و معلم تعلیم و تربیت نظام ایران ایران نبودند این وضعیتی بوده است که ما تا مرگ میرزاعباس داشته ایم. بعد از آن دوران فاز دوم تجدد در ایران شروع می شود.وی در ادامه دوره دوم مدرنیزاسیون را توضیح داد و گفت: کلمه مدرنیته در سال ۱۸۰۱ در فرهنگ لاروس به کار رفته است و معنای مدرنیزاسیون یعنی مدرنیته کردن که همواره قدرتی در پشت آن بوده است که می خواهد جامعه را مدرن کند. در دوره قاجاریه پی بردند که این مرکز قدرت غرب است. اندیشه های مدرنیته در ذهن افراد یک معنا پیدا می کرد و در نهاد سیاست معنای دیگری پیدا می کرد.وی گفت: اگر سیاست موازنه مثبت و منفی در دوره قاجار را درک نکنیم مسائل آنرا نخواهیم فهمید. درست است که مدرنیته را می گویند استعمارگران آوردند اما جلوگیری از مدرنیزاسیون توسط استعمارگران صورت نگرفته است. امیرکبیر بحث پرورش دانش و دانش آموز را برعکس کرد و به جای اعزام دانشجو به فرنگ، مدرسه دارالفنون أاسیس کرد و در دارالفنون ملا هم آورد و نماز را برپا کرد. مخالفت با دارالفنون ریشه در سطحی نگری و قشری نگری ما دارد.تکمیل همایون در ادامه گفت: دوران پایانی ناصرالدین شاه بعد از حرکتهای افرادی مانند سید جمال و روشنگران بود که در اوایل مشروطه خواهی بین مشروطه خواهان توافق وجود داشت اما آن چیزی که باید به وجود بیاید انجام نشد. به هر حال مدرنیزاسیون با عوض کردن لباس مردم صورت نمی گیرد.این استاد دانشگاه در پایان سخنانش گفت: آن تجددی که ما می خواستیم تجدد لابراتواری بود اما تجدد بلواری برای ما آوردند. شاید مسیر مدرنیزاسیون در ایران آن مسیری بود که مشروطه خواهان و بعد از آن نهضت ملی داشت. همان کاری که در هند و ژاپن شد اما در ایران نشد.
چهارشنبه ۲۸ آبان ۱۳۹۳ - ۱۱:۱۵
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 50]