تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1835984879
بیماری هلندی (مقایسه تطبیقی – تاریخی اسپانیای قرن شانزدهم و کشورهای نفت خیز)
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
بیماری هلندی (مقایسه تطبیقی – تاریخی اسپانیای قرن شانزدهم و کشورهای نفت خیز)
نحوه برخورد با درآمدهای ارزی حاصل از صدور نفت خام و همچنین کیفیت نهادها و ساختار سیاسی و اقتصادی هر کشور است که می تواند در بروز بیماری هلندی موثر باشد.
بخش اول چکیده در این پژوهش به بررسی بیماری هلندی، مکانیزم کار، پیامدها، درمان و پیشگیری آن در ایران و سایر کشورهای صادر کننده نفت پرداخته می شود. فایده اصلی مطالعه این اثر بهره گیری از بررسی های تطبیقی- تاریخی اسپانیا و امکان کسب درس هایی از تاریخ تحولات این گونه جوامع برای سیاست گذاران، مدیران و دولت ها می باشد. سوال اصلی این است که چرا مردمان زیادی درعین حال که روی میلیاردها بشکه نفت نشسته اند، به ویژه در طول دوره رونق نفتی این چنین فقیرند؟ در این تحقیق در راستای پاسخ گویی به پرسش فوق به اثبات می رسد که بروندادهای صادرکنندگان دارای سرمایه ناکافی در حقیقت و با کمال شگفتی مشابه است و پس از بررسی اثر رونق و واکنش کشورهای صادرکننده در برابر ورود دلارهای نفتی بر کشورهای نفت خیز و بررسی بیماری هلندی و آثار آن بر عملکرد اقتصاد در بخش نخست، در بخش دوم گریزی به اسپانیای قرن شانزدهم می زنیم، موردی که شباهت های حیرت آور به کشورهای صادرکننده نفت در محیطی متفاوت دارد. در بخش پایانی، تجربه کشورهای صادر کننده نفت مورد مطالعه خود را با تجربه اسپانیا طی رونق طلا و نقره در قرن شانزدهم مقایسه می کنیم تا ابزار کشف یابانه ای برای پاسخ به پرسش فوق باشد و با بهره گیری از تجربیات فوق به ارائه راهکارهایی برای درمان و پیشگیری بیماری هلندی پرداخته می شود. این تشبیه تاریخی می خواهد نشان دهد چگونه چارچوبهای تصمیم گیری با رانت منابع قابل بازسازی است و بنابراین مبنای ارزشمندی برای تبیین رفتار نهادی دولتها در شرایط رونق به وجود می آورد. کلید واژه: بیماری هلندی، رونق نفتی، اسپانیای قرن شانزدهم، رونق طلا و نقره مقدمه ایران کشور پهناور با جمعیت بالا و نرخ بیکاری رو به افزایش می باشد. سرمایه گذاری تحقق یافته در فعالیت های زیر بنایی طی چند دهه ی گذشته، قدرت جذب درآمد نفتی در اقتصاد را بالا برده است. اما فشار بیکاری و فقر و نیز شتاب سیاست مداران برای کسب محبوبیت آنی فرصتی برای تأمل و برنامه ریزی و اولویت بندی در تخصیص منابع باقی نمی گذارد. در این بین آنچه قربانی می شود سیاست های اقتصادی درست و سنجیده است. و زمانی که درآمد نفتی فروکش کند نظام اداری باقی می ماند که فاقد مدیریت درست اقتصادی است و خزانه های خالی و انبوهی از پروژه های نیمه تمام زیر ساختی دولتی، نظام اداری متورم و از این دست کج کارکردی ها. با این مقدمه تحقیق مورد نظرصورت پذیرفته تا متوجه شویم که زمین بازی در ایران چه وضعی دارد و درآمدهای نفتی و نحوه مصرف آنها در چند کشور گوناگون، چگونه فراتر از تفاوت‌های جغرافیایی، نژادی، مذهبی و فرهنگی و حتی سیاسی، یک جامعه را به خاک سیاه نشانده و این وضع نیز لزوما معلول بدخواهی سیاستمداران نبوده است. گفته طلایی و مهمی که از ادموند برگ نقل می‌شود، معرف این استدلال است. او معتقد است «درآمد دولت، خود دولت است.» با شکل‌گیری درآمد نفتی، درواقع دولت‌های جدیدی پا به عرصه وجود گذاشته‌اند که در تاریخ دیده نشده بودند، و شاید نمونه منحصر به فرد آنها در تاریخ اسپانیای قرن 16 است که سرنوشتی بهتر از دولت‌های نفتی نداشت.جالب اینکه تاثیرات مخرب این درآمد بر جامعه از چشم‌های تیزبین عده‌ای پنهان نبود. خوان پابلو آلفونسو، وزیر نفت ونزوئلا در دهه هفتاد که به‌عنوان «پدر اوپک» هم شناخته می‌شود، از جمله این افراد است. وی در اوج سرمستی کشورهای نفتی با عبارت پیشگویانه خود متذکر شد که «ده سال بعد، بیست سال بعد، خواهید دید که نفت ویرانی و بیچارگی برای ما به ارمغان می‌آورد». که ونزوئلای فعلی نمونه آن است. در پی پاسخی برای چرایی شباهت سرانجام دولت های کشورهای صادر کننده نفت برمی آید مثل ونزوئلا، ایران، نیجریه، الجزایر و اندونزی که تفاوت های زیادی با هم دارند و در خلال رونق عظیم نفتی دهة 1970 میلادی، مسیرهای توسعه مشترکی انتخاب کردند و گرفتار نتایج ناامید کننده ی یکسانی شدند . استدلال کلی به اختصار به این صورت می باشد؛ رشد مبتنی بر صدور کالای خام، تغییراتی رایج در حقوق مالکیت، قدرت نسبی گروه ها و سازمان های ذی نفع ایجاد می کند، و نقش و منش دولت در قبال بازار را دگرگون می سازد. این تغییرات نهادی سپس بنیان های درآمدی دولت، به ویژه ساختار مالیاتی، را تعیین می کنند. شیوه ی مورد استفاده دولت برای جمع آوری و توزیع مالیات ها به نوبه ی خود انگیزه هایی ایجاد می کند که به نحو گسترده ای بر سازمان دهی حیات سیاسی و اقتصادی اثر می گذارد و ترجیحات دولت در زمینه ی سیاست های عمومی را شکل می دهد. از این رهگذر، کارایی دراز مدت در تخصیص منابع یا کم و یا متوقف می شود و خط سیرهای توسعه ای متنوع ملت ها شروع، تعدیل یا حفظ می شود. فایده اصلی مطالعه این اثر بهره گیری از بررسی های تطبیقی- تاریخی اسپانیا و امکان کسب درس هایی از تاریخ تحولات این گونه جوامع، برای سیاست گذاران، مدیران و دولت ها می باشد. اما سؤالی که در پی مطالعه این اثر ایجاد می شود این است که آیا کسانی که در رأس اجرایی چنین کشورها قرار دارند به چنین بررسی های تحلیلی- مقایسه-ای توجه می کنند. و چقدر به پیامدهای حاصل رونق های نفتی دوره ای - چون فقر مفرط در کنار منابع عظیم طبیعی - توجه دارند. این گونه جوامع عموماً فاقد حافظه تاریخی می باشند. خواندن این مطلب می تواند ما را در تحلیل شرایط حاضر یاری رساند. شباهت های محسوسی بین شرایط امروز ایران و آنچه در رونق های نفتی دهه ی 1970 اتفاق افتاد وجود دارد. چه چیزی نفت را زهرآلود می سازد؟ چرا مردمانی که میلیاردها بشکه نفت دارند این چنین زندگی فقیرانه ای دارند؟ ساختار، انتخاب و خط سیر توسعه‌ای ملت‌ها سال 1973 بود. در خاورمیانه دوران تمدن بزرگ و در آمریکای لاتین دوره «ونزوئلای بزرگ» بود. قیمت هر بشکه نفت از آغاز دهه 1970 تا سال 1980 که دومین دوره رونق نفتی بود، از 3 دلار در هر بشکه به 40 دلار رسیده بود. تنها در دوره 1970 تا 1974 درآمد کشورهای نفتی یازده برابر شده بود. زمان آن رسیده بود تا کشورهای نفتی رویای همیشگی خود یعنی «ثمرده» کردن نفت را تحقق بخشند و با استفاده از ثروتی که این کالا برای آنها به همراه دارد، اقتصاد خود را متنوع سازند. اما در کمتر از یک دهه یعنی حتی قبل از آنکه در سال 1983 قیمت نفت خام کاهش یابد، این رویاها به کابوس تبدیل شد. کشورهای نفتی به بحران بدهی‌های خارجی، مخارج دولتی بالا، کسری بودجه، کسری تراز تجاری، ضعف تولید داخلی و غیره مواجه شدند. این بحران اقتصادی با بحران‌های اجتماعی و سیاسی تکمیل شد. در مهمترین و شگرف ترین مورد، انقلاب اسلامی ایران روی داد. در ونزوئلا پایه های دموکراسی با بحران جدی روبرو شد. در الجزایر باثبات، جنگ داخلی درگرفت و سلطه حکومت تک حزبی در مکزیک از بین رفت. تقریبا تمام کشورهای صادر کننده نفت به استثنای اندونزی و کشورهای کوچک عربی با بحران سیاسی و اجتماعی روبرو شدند. چه اتفاقی افتاد؟ چرا صادرکنندگان نفت نتوانستند از رونق به‌وجود آمده استفاده کنند؟ آیا نفت به یک نوع نفرین برای این کشورها تبدیل شده است؟ در حقیقت سوال اصلی این است که تأثیر رونق نفتی بر کشورهای صادر کننده نفت چیست؟ [ 2] خوش بینی که با تکانه های قیمتی 74-1973 و 1980 به وجود آمد زمانی به بدبینی تبدیل شدکه صادرکنندگان نفت ناامیدانه تلاش می کردند تا معضلات سیاسی و اقتصادی را که به واسطه هزینه های بالا رونده ، قیمت های درحال نزول نفت و جلوه هایی از بیماری هلندی ایجاد شده بود حل کنند اما آمارهای ارائه شده نشانه ای به ما نمی دهد تا بفهمیم چرا در وهله اول بیماری هلندی برای تمامی این کشورها اتفاق افتاد. بانک جهانی ، رسیدن به توسعه غیر نفتی خوداتکا برای کشورهای نفتی را بسیار دور از دسترس می داند و بر این باور است که کشورهای صادرکننده نفت از کشف و بهره برداری منابع نفتی خود کمترین منفعت را بردند. طبق آمارها و شواهد موجود چشم انداز میان مدت اکثر کشورهای نفتی، مهر تاییدی بر ادعای فوق می باشد. اما چرا رونق نفتی با چنین سرعتی به رکود بدل شد؟ این نتیجه بالاخص هنگامی حیرت آور است که عظمت آن رونق را ببینیم . ثروت انتقال یافته از کشورهای وارد کننده نفت به کشورهای صادر کننده نفت در سال1973 و مجددا در سال 1980 درآمدهایی نصیبشان کرد که از درآمد در اختیار آن ها در کل یک قرن قبل بیشتر بود با این حال ، منافع واقعی عاید شده با اندازه این انتقال ثروت ارتباطی نداشت لازم به تذکر است که عملکرد ناامید کننده دول نفتی حتی پیش از نزول قیمت های نفت پدید آمد، بنابراین هجوم یکباره و ناگهانی ثروتی عظیم همیشه به خیر و صلاح نیست. در حقیقت همان طور که نظریه پردازان بیماری هلندی اشاره کرده اند، منابع ارزی به جای آنکه موهبت الهی باشد به آسانی به نفرین الهی تبدیل می شوند.[ 2] بخش اول: مروری کلی بر اثر رونق درآمد بادآورده عظیم در 74-1973 کشورهای صادرکننده نفت را شگفت زده کرد. در دهه 1960 قیمت ها اندکی کاهش پیدا کرد و ثابت شد، سپس قیمت ها در74-1973 چهار برابر شد و در 1975 الی 1979 آرام آرام افزایش یافت تا این که مجددا در81 -1979 دو برابر شد و این بار به اوج خود یعنی 5/32 دلار در هر بشکه رسید. قیمت ها در بازار نقدی حتی به 40 دلار در بشکه افزایش یافت. این حادثه یکی از قابل توجه ترین انتقال های منابع بین المللی در طی تاریخ بود، ثروتی ناگهانی، عظیم و غیرمنتظره. [ 3] اثر آنی جهش قیمت عبارت بود از افزایش بی سابقه پس انداز ملی همه صادرکنندگان، نسبت پس انداز ملی به تولید ناخالص داخلی در اندونزی، ایران و نیجریه بین 1968 و 1974 بیش از دو برابر شد. [ 2] واکنش دولت های صادرکننده در برابر ورود دلارهای نفتی همه دولت های صادرکننده واکنش یکسانی به ورود سیل آسای دلارهای نفتی نشان دادند: مخارج دولتی را در حد وسیعی افزایش دادند تا با یک جهش بزرگ به گروه کشورهای تازه صنعتی شده برسند. تقریبا تمام کشورهای صادرکننده، تمایل شدیدی به سمت پروژه های کلان و صنایع سنگین داشتند و چون پایه درآمدی به شدت گسترش یافته ای را صاحب شده بودند، می توانستند از طریق راه اندازی برنامه های صنعتی جاه طلبانه و پرهزینه که دولت تامین مالی می کرد، بر موانع اصلی درمسیر توسعه غلبه یابند. باور همگانی این بود که دلارهای نفتی وسیله رسیدن به رفاه مادی ، استقلال، ثبات و در برخی موارد عدالت را فراهم ساخته است. عنصرمحوری رسیدن به این چشم اندازها همانا افزایش مخارج دولتی بود. آن ها واقعا خرج کردند در 74-1973، مخارج دولت ایران به قیمت های واقعی نسبت به سال قبل 3/58 درصد، در ونزوئلا 5/74 درصد و در نیجریه 2/32 درصد افزایش یافت. همه دولت ها با پیروی از مدل های رایج توسعه برنامه های عظیم دولتی راه انداختند که از طریق دلارهای نفتی و وام خارجی تامین می شد. چون بزرگترین بخش مخارجشان را به پروژه های هیدروکربن و صنعتی شدن جانشینی واردات اختصاص دادند، نرخ رشد مخارج سرمایه ای شان بیشتر از مخارج جاری بود.[8] مخارج دولت نوعی اثر فزاینده داشت. تقاضای جدیدی که ایجادکرد بخش خصوصی را برانگیخت تامیزان سرمایه گذاری خود را بالا ببرد. سطح دستمزدها نیز شتاب یافت و به سرعت از افزایش بهره وری پیشی گرفت. افزایش دستمزدها و خلق فرصت های شغلی جدید به تغییرات جمعیتی بزرگی دامن زد که موج کارگران خارجی را به کشورهای نفتی سرازیر کرد. نتایج افزایش مخارج به آسانی قابل رویت بود. اگر از یکسو، بازارهای کشورهای نفتی با خودروها، ویدئوها و مشروبات معروف وارداتی اشباع شد، از سوی دیگر تشکیل سرمایه ملی متنابهی اتفاق افتاد. نسبت سرمایه گذاری به تولید ناخالص داخلی که شاخص مهمی از چشم انداز آتی است در ایران، نیجریه و ونزوئلا دو برابر شد. در اکثر کشورهای نفت خیز مخارج دولتی به آنها کمک کرد تا به رشد سریع در اقتصادهای غیر نفتی با میانگین 12 درصد برای 1974 الی1976 دست یابند. [ 2] مزایای افزایش مخارج دولت مخارج دولت دستاوردهای دیگری نیز داشت از قبیل رفاه عمومی از طریق کالاها و خدمات بیشتر، افزایش فرصت های شغلی و بهبود یارانه دهی به مایحتاج مصرف کنندگان. مصرف خصوصی که یکی از معیارهای سطح زندگی است، بانرخ میانگین سالانه هفت درصد برای همه کشورهای نفتی عمده از 1970 تا 1979 افزایش یافت که تقریبا دو برابر سریع تر از میانگین نرخ دهه پیشین و تقریبا دو برابر بیشتر از کشورهای درحال توسعه کم درآمد بود. درحوزه خلیج فارس، دولت ها برنامه های مراقبت پزشکی رایگان، آموزش رایگان و مستمری بازنشستگی پروپیمانی ارائه کردند و سطح زندگی اکثر گروه ها بهتر شد. [ 2] معایب افزایش مخارج دولت فواید مخارج دولت به واسطه هزینه های اقتصادی بیش ازحد خنثی شد. زمان زیادی طول نکشید تا مخارج دولتی به سطح درآمدهای نفتی برسد و سپس از آن پیشی گیرد. در اواخر دهه 1970، کسری بودجه بی سابقه و منفی شدن تراز حساب جاری ظاهر شد، روندی که موقتا در دومین تکانه نفتی80-1979 خنثی شد. 1) واردات سر به فلک زد چون تولید داخلی نمی توانست با افزایش تقاضا هماهنگ و همراه شود، آن هم به دلیل عقب ماندن تولید، چسبندگی عرضه، خدمات پرازدحام و تنگناهای مختلف. بین 1974 تا 1975 مجموع واردات کشورهای صادرکننده نفت با نرخ رشد سالانه 67 درصد زیاد شد که رقم حیرت آوری است. 2) چون بخش نفت مبنای ارزش یابی ارزهایشان شده بود، این ارزها در رابطه با فعالیت های غیرنفتی اضافه ارزش یافت بنابراین نرخ ارز واقعی کشورهای صادرکننده نفت ترقی کرد و وابستگی به واردات را تشویق و تولید داخلی را تضعیف کرد. 3) کاهش کارایی خدمات عمومی: کاهش شدید کارایی خدمات عمومی و برنامه های سرمایه گذاری عمومی این کسری ها را تشدید کرد. بنادر پرازدحام و زیربناهای با بار اضافه که قادر نبود از عهده افزایش عظیم تجارت خارجی در فردای رونق نفتی برآید باعث شد تاخیرهای چندساله و هزینه های اضافه ی وحشتناک، اکثر پروژه های کلان دولتی را متوقف کرد. این شکاف بین تقاضا و تولید داخلی باعث رشد واردات و افزایش قیمتهای داخلی شد. واکنش به شکل رشد انقباضی پول و جلوگیری از افزایش واردات بیش از حد بود که به تعویق برخی پروژه های کلان منجر شد و سایر پروژه ها تا زمان نامشخصی کنارگذاشته شد و جملگی نشانه افتضاحات برنامه ریزی و اتلاف منابع بود. 4) تورم: افزایش قیمت ها در مقایسه با تورم دو و سه رقمی که سایرکشورهای درحال توسعه را عذاب می داد اندک بود، اما تاثیر شدیدی بر صادرات نفت داشت که به صورت یک گروه معمولا عادت نداشتند با قیمت های رو به رشد کنار بیایند. تورم نیز به نوبه خود به تعدادی از اختلالات ساختاری دامن زد یا تشدیدشان کرد. اکثر دولت ها سعی کردند با مهار واردات و اجرای کنترل قیمت ها، به ویژه در بخش کشاورزی، قیمت ها و مخارج را کاهش دهند. این سیاست ها رابطه مبادله روستایی-شهری را از آن چه بود بدتر ساخت و سرانجام به اتکای بیشتر به واردات مواد غذایی منجرشد. به علت تورم، یارانه های پرداختی به بنگاه های زیان ده و گروه های کم درآمد به سرعت افزایش یافت. هنگامی که درآمد نفت کاهش یافت قطع یارانه ها از لحاظ سیاسی بسیار دشوار بود. 5) رشد بی سابقه بدهی خاجی: با این محاسبه نادرست که اگر نفت در زیر زمین نگه داشته شود ارزش زیادی پیدا می کند، دولت ها از اعتبارات ارزان استفاده کردند و در دهه 1970 وام های سنگینی گرفتند. کشورهای صادرکننده نفت، به رغم انتقال سرمایه ی عظیم از نفت، د روام گرفتن از واردکنندگان پیشی گرفتند. صادرکنندگان نفت دارای سرمایه ناکافی، روی هم رفته 100 میلیارد دلار بدهی داشتند که این بدهی قبل از نخستین رونق نفتی 5/19 میلیارد دلار بود. بدهی مذکور زمانی به مشکل تبدیل شد که صادرات نفت نتوانست خود را به نرخ بهره فزاینده یا نرخ رشد وام گرفتن برساند. در انتهای دهه 1970 _حتی قبل از این که قیمت نفت رو به کاهش بگذارد _کشورهای صادرکننده نفت با بدهی، کسری بودجه، تنگناهای تولید، اضافه ی هزینه و بخش عمومی ناکارا و حجیم مواجه شدند. نرخ های رشد ناامیدکننده باعث شک جدی در این ادعا شد که این ها صرفا هزینه های تعدیل در جهت رسیدن به مدرنیسم هستند. در حقیقت در حالی که نرخ رشد برای کل کشورهای نفتی 6/5 درصد بود، این عملکرد از ارقام نه درصدی قبل از رونق بسیار کمتر بود و از نرخ رشد 1/5 درصدی کشورهای غیر نفتی اندکی بیشتر بود. در واقع گلب تخمین می زند میانگین نرخ رشد طی سال های 81-1979 به میزان 1/4 درصد بود که کمتر از نرخ رشد این کشورها در دوره قبل از رونق در 72-1967 بود. 6) افزایش وابستگی به نفت: وابستگی به نفت- سرنوشتی که این صادرکنندگان می خواستند از آن بگریزند- پس از رونق به وضوح افزایش یافت. تقریبا در هر موردی سهم بخش نفت در تولید ناخالص داخلی بین 1973 و 1980 افزایش قابل توجهی یافت در حالی که سهم کشاورزی و سهم تولید کارخانه ای در GDP و نسبت کالاهای قابل مبادله به کالاهای غیر قابل مبادله که برای اهداف ادعایی خودکفایی بسیار حیاتی بود کاهش یافت. تحولات اقتصادی نامطلوب بسیاری از صادر کنندگان نفت را مجبور کرده بود تا سیاست های ریاضت طلبانه را برای بهبود اوضاع اقتصادی به شدت وخیم، کاستن از تنگناها و کاهش نرخ تورم در سر بپرورانند اما تعدیل به شدت مورد نیاز هنگامی به تعویق افتاد که دومین جهش قیمت نفت به علت وقفه در عرضه نفت ناشی از انقلاب ایران اتفاق افتاد. اگرچه این بار برخی دولت ها در ابتدا محتاط تر شدند، تکانه دوم نفتی دور جدیدی از اثر رونق به بار آورد. [ 2] علل تدوام بسیارکم دومین رونق نفتی چرا گشایشی که دومین رونق نفتی به وجود آورد چندان دوامی نیاورد؟ چندین عامل از قبیل اثرات صرفه جویی انرژی در کشورهای صنعتی، جایگزین ذغال سنگ، نیروی هسته ای و گاز طبیعی به جای نفت، ورود صادرکنندگان جدید مانند مکزیک، انگلستان به بازار جهانی نفت و رکود طولانی مدت در کشورهای صنعتی، تقاضا برای نفت را کاهش داد. وضعیت زمانی بحرانی شد که قیمت نفات از 32 دلار بشکه در 1981 به تقریبا 13 دلار در 1986 رسید. در1981 ، تراز حساب جاری به کسری کل 68/5 میلیارد دلاری رسید. در هر کشور از سرعت رشد اقتصاد غیر نفتی کاسته می شد، اشتغال و دستمزدها سقوط می کرد، ظرفیت مازاد افزایش می یافت و فرار سرمایه سرعت می گرفت. در همین اثنا، فشارهای تورمی و باز پرداخت بدهی ها زیاد می شد در حالی که قیمت نفت پایین می رفت در همه موارد به جزالجزایر، رشد اقتصاد به کلی متوقف شد. شاید حیرت آورترین موردها اندونزی، ونزوئلا و نیجریه باشند که با این که تولید ناخالص داخلی کل تمام کشورهای در حال توسعه بین سال های 1981 و 1986 تقریبا 14 درصد رشد کرد تولید ناخالص داخلی این سه کشور طی همان دوره بین 20 الی50 درصد کاهش یافت. اگرچه بسیاری از صادرکنندگان توانستند نفتشان را ملی کنند اما گسترش دولت مشگل گشای نارضایتی ها نبود. ناتوانی در مدیریت سرمایه های بزرگ مقیاس و توزیع گسترده در اقتصادهای غیر قابل پیش بینی، همراه با عدم اطمینان مردم به عملکرد دولت، به بحران ها دامن زد. در هر کشوری جابه جایی از ذهنیت رونق به ریاضت کشی منجر به تغییر حکومت ها یا تحولات سیاسی مهم شد و در این میان تنها استثنا اندونزی بود که ظاهرا با ثبات تر از همتایان خود بود. [ 2] مکانیزم رابطه بین درآمدهای هنگفت منابع و کارایی ضعیف: طبقه بندی متفاوتی در خصوص ساز و کارها ی رابطه بین درآمدهای باد آورده نفت و گاز و کارایی ضعیف اقتصادی به وجود آمده است. تفاسیر متعدد فوق عبارتند از:1)کاهش بلند مدت رابطه مبادله 2) فرار درآمدها 3)بیماری هلندی 4) اثر جبرانی 5) افزایش نقش دولت 6) آثار اجتماعی، فرهنگی و سیاسی. با توجه به عنوان موضوع و اهمیت آن در اقتصاد این جوامع به بررسی اجمالی بیماری هلندی پرداخته می شود. مفهوم بیماری هلندی اصطلاح بیماری هلندی برای اولین بار در مجله اکونومیست لندن در نوامبر 1977 پدیدار شد و در واقع عنوان مقاله ای بود که در آن تأثیر درآمدهای ارزی حاصل از کشف و صادرات گاز طبیعی در دریای شمال (محدودة متعلق به هلند) بر اقتصاد این کشور بررسی شده است. [22] به طور معمول بیماری هلندی به کاهش تولید در یک یا چند بخش از اقتصاد گفته می شود که در پاسخ به رونق ایجاد شده در کشف، تولید و صدور منابع طبیعی روی می دهد. [6 ]البته مفهوم بیماری هلندی در طول زمان تکامل یافته و در برخی مواقع در بر گیرنده مفاهیم گسترده تری گشته و کلیه آثار منفی کلان اقتصادی مرتبط با نفرین منابع تلقی می شود. فرم کلی شکل‌گیری بیماری هلندی: فاز 0) کشف منابع طبیعی یا ایجاد یک فعالیت جدید پررونق و صادراتی فاز 1) افزایش درآمد ارزی، افزایش ارزش پول ملی فاز 2) افزایش قیمت نسبی کالاهای غیرمبادلاتی و افزایش قیمت تمام شده کالاهای صادراتی فاز 3) کاهش تولید، کاهش اشتغال و افزایش بیکاری منابع وماخذ 1) ابریشمی، حمید، محسن مهرآرا و حمید زمان زاده نصرآبادی. ( 1388 ). رابطه تکانه های نفتی و رشد اقتصادی کشورهای عضو اوپک: آیا این رابطه متقارن است؟. مطالعات اقتصاد انرژی ،6، .93 -112 :(21) 2)کارل، تری لین."معمای فراوانی:رونق هاینفتی و دولت های نفتی".ترجمه جعفر خیرخواهان، تهران: نشر نی،1388. 3) اقتصاد اسپانیا، روزنامه دنیای اقتصاد، مورخ 8/2/1386 4)تجربه اسپانیا، روزنامه کارگزاران،16/11/1385، (www.aftabir.ir) 5) زنوز، بهروز هادی،(1387)، " روش شناسی و چارچوب نحوة بررسی وجود بیماری هلندی در اقتصاد ایران"،بولتن دفتر مطالعات برنامه و بودجه. مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی. 6)بهرامی، جاوید، فرشچی، مریم.(1390). بروز بیماری هلندی در بخش کشاورزی ایران1386- 1367پزوهشنامه اقتصادی، سال یازدهم،شماره اول، بهار1390 7)پاسبان، فاطمه.(1383).تاثیرنوسانات قیمت نفت بر تولید بخش کشاورزی ایران،پژوهشنامه اقتصادی 8) Arnfalk., P. (2002). Oil and Governance: State-Owned Enterprises and the World Energy Supply, Lund University. The International Institute for Industrial Environmental Economics. 9) Cardona,M, Kretschmer,T .,&Strobel,T.(2013). Schaum"s Outline of Spanish Grammar, Economics and Policy,DISCUSSION PAPER 10) . Cho,y, Lee,j.,& Kim,T.(2007). Latin American Law: A History of Private Law and Institutions in Spanish America, Energy Policy ,35 ,4730–4738 11) Collard,F.,& Fe`ve,P.,& Portier,F.(2005). Basic Spanish Grammar, Energy Economics , 541– 550 12) Ishida, H., & Yanagisawa, A. (2003). Encyclopedia of Nineteenth-Century Photography, Explorations in Economic History ,45, 270–287 13)Corden, W., M. and Neary, P. (I982). "Booming Sector and Deindustrialization in a Small Open Economy. Economic Journal, vol. 92, pp. 825-848. 14)Olusi, J., O. & Olagunju, M., A. (2005); The Primary Sectors of the Economy and the Dutch Disease in Nigeria. The Pakistan Development Review, 44:2, pp. 159-175. 15)Lartey, E.K.K. (2006). Capital Inflows, Dutch Disease Effects and Monetary Policy. Disertation for the Degree of Ph.D, Boston College. 16)El-Anshasy,Amany,Bradley, Michael D. and Joutz, Frederick L. "Oil Prices, Fiscal Policy, and Venezuela Economic Growth", Department of Economic the George Washington Univercity. 17)Holmøy, Erling, and Kim Massey Heide. (2005), "Is Norway immune to Dutch Disease? CGE Estimates of Sustainable Wage Growth and Deindustrialization". Discussion Papers 413, Research Department of Statistics Norway. 18) The Dutch Disease. The Economist, November 26, 1977, pp. 82 – 83. 19)Stijns, Jean- philippe (2002), "An Emprical Test of Dutch Disease Hypothesis Using Gravity Model of Trad. University of California at Berkeley", Departmcnt of Economics. 20)Barder, Owen (2006). Ibid 21) Goode,wiliam j,Spanish Grammar(2008) ,Publisher:McGraw-Hill,Pag 209 22). De Silva, K. Migara O. (1994), The Political Economy of Windfall: The Dutch Disease (Theory and Evidence), Center in Political Economy. Washington University منبع : مقاله ارائه شده در همایش ملی نفت و توسعه اقتصادی برگزار کننده : سازمان بسیج علمی، پژوهشی و فناوری ادامه دارد ...
93/05/04 - 00:33
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 49]
-
اقتصادی
پربازدیدترینها