فیلترینگ؛ بین ضرورت و آزادی: نگاهی به چالش‌های حکمرانی در فضای مجازی

مسئله فیلترینگ در ایران، از سال‌ها پیش به یکی از چالش‌برانگیزترین موضوعات در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات تبدیل شده است. این موضوع، همواره با واکنش‌های متفاوت از سوی مردم، کارشناسان و مسئولان روبرو بوده و همچنان یکی از مباحث داغ در فضای عمومی کشور محسوب می‌شود.

از یک سو، دولت‌ها و نهادهای امنیتی، فیلترینگ را به عنوان ابزاری برای مقابله با تهدیدات امنیتی، حفظ ارزش‌های اخلاقی و جلوگیری از انتشار محتوای نامناسب تلقی می‌کنند. از سوی دیگر، فعالان مدنی و کاربران اینترنت، فیلترینگ را محدودکننده آزادی بیان، مانعی برای توسعه اقتصادی و اجتماعی و عاملی برای عقب ماندگی کشور در حوزه فناوری اطلاعات می‌دانند.

در این میان، یکی از مهم‌ترین مسائلی که همواره مطرح می‌شود، ضرورت وجود یک حکمرانی قانونمند در حوزه فضای مجازی است. حکمرانی که بتواند ضمن تضمین امنیت و منافع ملی، به حقوق شهروندی و آزادی‌های فردی نیز احترام بگذارد.

در این مقاله، به بررسی ابعاد مختلف مساله فیلترینگ پرداخته و تلاش خواهیم کرد تا با نگاهی واقع‌بینانه و تحلیلی، به دنبال یافتن راهکارهایی برای حل این معضل پیچیده باشیم.

مشکلات زیرساختی و راهکارهای پیشنهادی

قائم مقام وزیر ارتباطات در این جلسه به برخی از چالش‌های اساسی در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات در ایران اشاره کرده است. مهم‌ترین این چالش‌ها عبارتند از:

عدم سرمایه‌گذاری کافی: به گفته فتاحی، یکی از دلایل اصلی توسعه نیافتگی زیرساخت‌های ارتباطی در برخی مناطق، عدم سرمایه‌گذاری کافی در گذشته بوده است.
مشکلات همکاری با شهرداری‌ها: عدم همکاری مناسب بین اپراتورهای ارتباطی و شهرداری‌ها، به ویژه در کلان‌شهرها، مانع از توسعه زیرساخت‌های ارتباطی شده است.
قطعی برق و تأثیر آن بر ارتباطات: قطعی‌های مکرر برق، کیفیت خدمات ارتباطی را به شدت تحت تأثیر قرار داده است.
تفاوت بین وضعیت ایران و کشورهای توسعه یافته: ایران در برخی شاخص‌های ارتباطی مانند ضریب نفوذ اینترنت وضعیت خوبی دارد، اما در مواردی مانند سرعت اینترنت و کیفیت خدمات با کشورهای توسعه یافته فاصله زیادی دارد.
مسائل مربوط به فیلترینگ: فیلترینگ برخی از پلتفرم‌های خارجی و محدودیت‌های دسترسی به اینترنت، بر کیفیت زندگی مردم و فعالیت‌های اقتصادی تأثیر گذاشته است.

راهکارهای پیشنهادی برای رفع این مشکلات عبارتند از:

سرمایه‌گذاری بیشتر در زیرساخت‌های ارتباطی: به ویژه در مناطق روستایی و جاده‌ای.
تسهیل همکاری بین اپراتورها و شهرداری‌ها: با ایجاد مشوق‌ها و تسهیلات برای اپراتورها.
به‌روزرسانی تجهیزات شبکه: برای مقابله با قطعی‌های برق و افزایش کیفیت خدمات.
توسعه زیرساخت‌های فیبر نوری: به عنوان یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های ارتباطی.
حل مشکلات مربوط به فیلترینگ: با اتخاذ رویکردی متوازن که هم به حفظ امنیت فضای مجازی و هم به آزادی بیان احترام بگذارد.

اهمیت نقش شوراهای شهر و روستا

معاون حقوقی، امور دولت نیز در این جلسه به نقش مهم شوراهای شهر و روستا در توسعه زیرساخت‌های ارتباطی اشاره کرده است. وی بر لزوم همکاری نزدیک بین شوراها و دولت برای حل مشکلات مردم تاکید کرده است.

به نظر می‌رسد دولت عزم جدی برای بهبود وضعیت ارتباطات و فناوری اطلاعات در کشور دارد. با این حال، برای دستیابی به این هدف، همکاری همه جانبه دستگاه‌های اجرایی، بخش خصوصی و مردم ضروری است. همچنین، شفاف‌سازی در مورد سیاست‌های دولت در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، می‌تواند به افزایش اعتماد عمومی و مشارکت مردم در این حوزه کمک کند.