تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1834600195
تحلیل مبانی و شیوه‌های تفسیر شیعه
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
تحلیل مبانی و شیوه‌های تفسیر شیعه
اندیشه انحصار تفسیر قرآن برای معصوم به اخباریون شیعه بر می‌گردد؛ نه علما، بزرگان و اکثر شیعه امامیه. به همین جهت در طول تاریخ تشیع ،ده‌ها تفسیر برای قرآن نگارش یافته است که ضرورت آن؛ مستند به ادلّة عقلی، روایی و قرآنی است.
بخش دوم مفسران بزرگ شیعه و آثار آنان اولین تفاسیر قرآنی شیعه امامی که برای ما شناخته شده‌اند به اواخر قرن سوم / نهم مربوط می‌شوند که آثار فرات بن ابراهیم کوفی (تفسیر فرات کوفی)، عیاشی (تفسیر) و قمی (تفسیر) را در بر می‌گیرد و همه در دهه‌های آخر قرن سوم / نهم و اوایل قرن چهارم / دهم گل کردند؛ یعنی پیش از غیبت بزرگ (غیبت کبری) امام دوازدهم در سال 941 / 329. کمی بعد محمد بن ابراهیم بن جعفر نعمانی (971 / 360 d.ca) قرار دارد که رساله‌ای به او نسبت داده شده و به نوعی معرفی قرآن است (مجلسی، بحار، ج 90، 97 ـ 1). آثار دیگر، دو تفسیر منسوب به امامان ششم و یازدهم هستند که به ترتیب حقائق التفسیر القرآنی (رساله تفسیری کوچکی از شخصیتی صوفی) (ن. ک. به: تصوف و قرآن) که به امام جعفر صادق نسبت داده شده و تفسیر العسکری (تفسیری مفصل با طبیعت اسطوره‌ای و افسانه‌ای از دو سورة اول قرآن) که به امام حسن عسکری نسبت داده شده است (874 / 260 d؛ ن. ک. به: برا اشر، العسکری)، می‌باشد. برجسته‌ترین تفاسیر پس از دوره غیبت عبارتند از: تبیان طوسی، مجمع طبرسی و روضه الجنان و روح الجنان که به زبان فارسی و به قلم ابوالفتوح حسین بن علی رازی (A، نیمه اول قرن ششم / دوازدهم) است. تعدادی از آثار جامع و مفصل تفسیر شیعه امامی که عمدتاً گردآوری منابع اولیه است، در ایران دوران صفویه نگاشته شد و برجسته‌ترین آنها عبارتند از: تاویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة از شرف الدین علی الحسین الاسترآبادی (A، قرون دهم / شانزدهم)، کتاب الصافی فی تفسیر القرآن، از محسن فیض و کتاب البرهان فی تفسیر القرآن از هاشم بن سلیمان بحرانی. نمونه تفسیر قرآنی جدید شیعه امامی عبارتند‌از: المیزان اثر طباطبایی و من وحی القرآن از محمد حسین فضل الله[9]. نیاز به بیان نیست که در کنار تفاسیر قرآن، مطالب تفسیری دیگری در تمام گونه‌های ادیبان شیعه امامی به شدت رو به افزایش است. (برای ارزیابی جزئیات آثار تفسیر شیعه، ن. ک. به: تهرانی، ذریعه، ج 3، 7 ـ 302، ج 4، 346 ـ 231). آثار مکتوب مربوط به مکتب اسماعیلیه شامل مقدار وسیعی از مطالب تفسیری است، اما تنها حجم اندکی از آثار تفسیری مخصوص اسماعیلیه است. کتاب اساس التأویل از داعی قاضی نعمان بن صیون مغربی (973/363d.) و کتاب الکشف از جعفر بن منصور یمن در بین این مقدار کمی است که به ما رسیده است. (برای دیگر آثار تفسیری اسماعیلیه ن. ک. به: پونا والا، کتابنامه زندگی نامه‌ها، فهرست. s.v، تفسیر و تأویل). احادیث تفسیری زیدیه عمدتاً مورد دقت قرار نگرفته‌اند و بیشترشان هنوز به شکل نسخه دستی‌اند. امامان زیدیه: قاسم بن ابراهیم رسّی (917/246. d) الناصر للحق الاطروش (917/304 .d) و ابوالفتوح ناصر بن حسین الدیلمی (1052/444 d) از جمله کسانی‌اند که تفسیر به آنها نسبت داده شده است (تهرانی، ذریعة، ج 4، 255، 261، ابراهیم الف ( Abrahamov) انسان انگاری). همچنین تفسیری قرآنی به زید بن منذر ابوالجارود منسوب است که نام فرقه جارودیه ـ از زیر شاخه‌های زیدیه و جارودیه ـ از او گرفته شده است. (تهرانی، ذریعه، ج 4، 251). این اثر موجود نیست، لکن گزیده‌هایی از آن در تفسیر قمی ثبت شده است (بر، اشر، کتاب مقدس، 56 ـ 46، 7 ـ 244). محقّق برجسته جارودی دیگری که تفسیری به او نسبت داده شده، احمد بن محمد همدانی مشهور به ابن عقده (947 / 333d. )؛ (ن. ک. به: تهرانی، ذریعه، ج 4، 251) است. سرانجام اینکه تفسیری از شوکانی (متوفای: 1834 /. 125.) یکی از مشهورترین و فعال‌ترین نویسندگان اواخر زیدیه موجود است. هیچ شاهدی بر اینکه تفاسیر قرآن توسط اعضای گروه‌های غالی (از قبیل دروزیها و نُصریها) نوشته شده باشد، نیست؛ گرچه قرآن به طور وسیعی تلاوت و غالباً در مکتوبات مذهبی و دینی آنها تفسیر می‌شود (ن. ک. به: ادبیات فارسی و قرآن). دوم: بررسی و نقد بخشی از مقاله تشیع و قرآن: هر چند مقاله نقاط قوت و مطالب قابل ملاحظه‌ای دارد، ولی در برخی موارد گرفتار کاستی‌ها و لغزش‌هایی شده است که مهم‌ترین آنها عبارتند از: [1] اندیشة اختصاص تفسیر قرآن برای معصومان(ع) بیشتر از سوی گروهی از محدثان معروف به «اخباری» ارائه شده است (البیان فی تفسیر القرآن / 267 (ادله اسقاط حجّیت ظواهر قرآن)؛ تسنیم، 1/86). آنها معتقدند برای تفسیر باید از روایات معصومان(ع) کمک گرفت و روش‌های دیگر تفسیری نمی‌تواند صحیح و روشمند باشد. موافقان این اختصاص با هدف نسبت ندادن دین به مطالب غیر دینی، راه فهم و تفسیر را تنها از طریق معصومان(ع) ممکن دانسته‌اند و باب ادراک آن را برای دیگران مسدود شمرده‌اند (تسنیم، 1 / 87). به همین جهت برای اختصاصی بودن فهم و تفسیر قرآن، به دلایلی استناد کرده‌اند که نیازمند تحلیل و بررسی است. اهمّ آن دلایل عبارتند از: روایات انحصار، روایات استبعاد، روایات تفسیر به رأی، سنخیت بین مفسّر و متن، آیه راسخان و آیه مسّ. الف. روایات انحصار: مهم‌ترین روایت انحصار روایت قتاده «انما یعرف القرآن من خوطب به» (الکافی، 8 / 485) است که به رغم ضعف سند، گفته شده که به جهت فراوانی آن، از معصوم(ع) صادر شده است. مفاد آن بر انحصار برخی از مراحل فهم و تفسیر برای معصومان(ع) دلالت دارد، یعنی بیانگر آن است که تفسیر قرآن به طور کامل ـ شامل ظاهر و باطن و همه مراحل آن ـ در اختیار معصوم(ع) است. عبارت «انّما» بیانگر حصر است و شامل معرفت درونی و نهایی آیات می‌باشد و می‌توان از آنها با عنوان تأویل آیات یاد کرد که فراتر از فهم‌های ظاهری است وگرنه معرفت ظاهری آیات انحصاری نیست و هر قرآن پژوهی با قواعد عربی و تفسیر می‌تواند به آنها دست یابد. (مبانی تفسیر قرآن، سید رضا مؤدب، 97) آخوند خراسانی هم بدین امر تأکید و بیان می‌کند که کامل‌ترین مرحله فهم و نهایت تفسیر، در اختیار پیامبر(ص) یعنی «من خوطب به» است، ولی فهم ظاهری مخصوص او نیست و برای دیگران هم تعمیم پذیر است (کفایة الاصول، 2 / 59 ـ 61). دیگر روایات یاد شده نیز در مقام بیان مراحل فهم آیات است و هیچ اختصاصی در فهم برای معصوم را نمی‌رساند و در صورت دلالت بر اختصاص تفسیر به صورت مطلق برای معصومان با روایات دیگر که امر یا توصیه به تفسیر غیر معصومان یا تأیید آن را دارد، متعارض است. بعید نیست که برخی از این روایات که مخالفان به آن استناد کرده‌اند، مربوط به حوزه فقه و تعبدیات باشد که به فهم معصومان ارتباط می‌یابد و دیگران را از آن بهره‌ای نیست. ب. روایات استبعاد: در ظاهر برخی روایات، تفسیر قرآن با کمک عقل مخاطبان آن، بعید شمرده شده و با عبارت «أبعد من عقول الرجال» (وسائل الشیعه، حر عاملی، 27 / 33572) یا «أبعد من قلوب الرجال و...» (همان / ح 33569) از آنها یاد شده است و این بیانگر آن است که تفسیر قرآن بیش از هر چیز دیگر از قلمرو عقل به دور است و نمی‌توان تفسیر را با عقل و قلب به دست آورد. بنابراین باید تفسیر را از طریق معصومان دریافت کرد. روایات استبعاد در صورت صحّت سند، نمی‌تواند بر اختصاص فهم قرآن به معصومان دلالت داشته باشد، بلکه یا به بطون، تأویل و وجوه معنایی درون آیات مربوط است که صدر روایت نخست بر آن دلالت دارد و در آن حضرت از باطن و ظاهر و اتصال وجوه معنایی سخن گفته است و مراحلی از چنین تفسیری می‌تواند در اختیار معصوم باشد و منافاتی با اصل امکان تفسیر برای غیر معصوم ندارد یا به تفسیر فقهی آیات مربوط باشد که عقل توان درک آنها را ندارد؛ زیرا حوزة تعبدیات است و می‌باید آنها را با واسطه معصوم دریافت. (مبانی تفسیر قرآن، همو، ص 101) آن چنان که امام خمینی(ره) نیز بدان اشاره دارد (آداب الصلوة / 199). در هر حال روایات استبعاد با روایات عدم انحصار تفسیر به معصوم ناسازگار است و می‌تواند تنها بر مشکل بودن فهم برخی از کلمات یا مراحل تفسیر یا دست‌یابی به معارف کامل ـ شامل ظاهر و باطن آیات ـ دلالت داشته باشد. ج. روایات نکوهش تفسیر به رأی: محدث بحرانی در این خصوص می‌گوید: منظور از رأی که در روایات، تفسیر به رأی شمرده شده است،هر نوع رأی و اندیشة بر گرفته از خود مفسر است؛ بدون آنکه از دانش معصومان(ع) یاری گرفته باشد (الدر النجفیه / 174). روایات نهی از تفسیر به رأی بنابر برداشت برخی مفسران، دلالتی بر اختصاص تفسیر به معصومان ندارد، بلکه ضمن بیان امکان تفسیر برای دیگران، در مقام بیان جواز و عدم جواز تفسیر و نکوهش از خود رأیی در تفسیر بدون توجه به آرای دیگران، از جمله معصومان، است (المیزان فی تفسیر القرآن، 3 / 77) و در آنها از چگونگی روش تفسیر سخن گفته شده و تفسیر غیر روشمند نهی شده است (مبانی تفسیر قرآن / 103). د. سنخیت مفسر و متن: از جمله زمینه‌های استدلال معتقدان به اختصاص تفسیر به معصومان ضرورت سنخیت بین متن و مفسر است؛ زیرا هنگامی که متن آسمانی و قدسی معارف بلندی دارد، مفسر هم باید همسان و همتای او باشد و چنین شرطی تنها برای معصوم مقدور است (کفایة الاصول 2 / 60؛ روش شناسی تفسیر قرآن / 42). پذیرش چنین ضرورتی در همه موارد تفسیری حتمی نیست؛ زیرا گرچه قرآن کلام آسمانی و از معارف بلندی برخوردار است و برای دریافت معارف باطنی و بلند آن باید از معصوم(ع) کمک گرفت، ولی تمام معارف قرآن در چنین سطوحی نیست، بلکه قرآن علاوه بر باطن؛ ظاهر، سطوح و مراتب معرفتی پایین‌تر نیز دارد (المیزان فی تفسیر القرآن، 3 / 64) و دریافت این سطوح غیر عمیق برای مفسران غیر معصوم نیز مقدور می‌باشد. از یک طرف اگر مطالب قرآن به گونه‌ای آسمانی و قدسی باشد که رمز گونه گردد و جز معصوم آن را دریافت نکند، با روایات عرضه (الکافی، 1 / 69) بر قرآن ناسازگار است (تسنیم، 1 / 88). از سوی دیگر، اعتبار روایات معصومان و بهره‌مندی از تفسیر روایی آنها بر اساس ظاهر برخی از آیات از جمله آیه شریفه أَنزَلْنَا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَیْهِمْ (نحل/44) می‌باشد و اگر اعتبار آیات و تفسیر آنها بر همان روایاتی مبتنی شود که تفسیر فقط از طریق معصومان(ع) پدید آید، مستلزم دور خواهد شد (همان). ه . آیه راسخون: از نظر معتقدان به اختصاص تفسیر به معصومان، آیه 7 سوره آل عمران با کمک برخی روایات، دلالت دارد که جز راسخان در علم تأویل قرآن را نمی‌دانند و مقصود از راسخان، معصومان (الکافی، 1 / 186 و 213؛ وسائل الشیعه، 18 / 132؛ بحارالانوار، 23 / 184) و منظور از تأویل، تفسیر می‌باشد و ضمیر در تأویله هم به تمام آیات برمی‌گردد. بنابراین مراد آیه این است که جز معصومان از تفسیر قرآن بیبهرهاند. استدلال بالا در صورتی صحیح است که مقصود از تأویل همان تفسیر باشد،در حالی که تفسیر اعم از تأویل ـ مربوط به آیات متشابه ـ است و آیه یاد شده هم در ارائه تقسیم آیات قرآن به محکمات و متشابهات آمده است. بنابراین آیه اشاره دارد که مراحلی از فهم در اختصاص معصومان(ع) است؛ زیرا قرآن دارای مراتب طولی در فهم است و تأویل در پایان آنهاست (مبانی تفسیر قرآن، 104). علامه طباطبایی می فرماید: قرآن مراتب معارضی دارد که در طول هم هستند؛ (المیزان فی تفسیر القرآن، 2 / 64) علاوه بر آن پیامبر و امامان معصوم مصداق کامل راسخان در علم هستند و راسخان در علم شامل گروه دیگری از مفسران نیز می‌شود؛ چنان که امام باقر(ع) فرمود: «فرسول الله افضل الراسخون» (الکافی، 1/213؛ وسائل الشیعه، 27 / 179؛ بحارالانوار، 17/130). برخی از مفسران نیز بدان تصریح کرده و دیگران را نیز از مصادیق راسخان در علم دانسته‌اند (تفسیر نمونه، 2/439)؛ ضمن آنکه استدلال به آیه با مبنای اخباریون سازگاری ندارد؛ مگر از باب جدل (مبانی تفسیر قرآن، 105). و. آیه مس: عبارت لَا یَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ (واقعه/79) بنابر آن که صفت برای قرآن باشد، اشاره دارد که مس قرآن یعنی دست‌یابی به معرفت درونی و باطنی آن که در اختیار معصوم است و دیگران از آن بیبهرهاند. بنابر استدلال موافقان اختصاص تفسیر به معصوم، منظور از مطهّرون، معصومان هستند (بحارالانوار، 36 / 346 و 97 / 344) و آیه تطهیر (احزاب / 33) هم دلالت دارد که مطهرون، معصومان هستند (مجمع البیان، 7 / 560، ذیل آیه؛ تفسیر نمونه، 17 / 298). این استدلال نمی‌تواند اختصاص تفسیر را برای معصومان ثابت نماید؛ زیرا اگر مقصود از «مس» حتی ـ طبق نظر علامه طباطبایی ـ معنی درونی و دست‌یابی بر معارف باشد، اشاره به مراحل نهایی فهم و تفسیر آیات دارد که به معصوم اختصاص دارد، در حالی که ظاهر آیه به مسّ فقهی مربوط است. (زبدة البیان، 517) ضمن آنکه ممکن است مقصود از «کتاب مکنون» که مسّ آن جز برای مطهرون ممکن نیست، لوح محفوظ باشد (همان). از طرفی به نظر می‌رسد روایات وارده در ذیل آیه هم به «عدم جواز تماس بدن» با قرآن مربوط می‌باشد (تهذیب الاحکام، 1 / 128 ح 35؛ الاستبصار، 1 / 114، ح 3) یا به مصحف حضرت علی(ع) مربوط است که محفوظ نزد مطهرون می‌باشد. (بحارالانوار، 48 / 23، ح 34 / باب 3)؛ ضمن آنکه استدلال بر آیه در هر حال نمی‌تواند با مبانی اخباریون و اعتقاد بر انحصار فهم آیه به معصوم سازگار باشد؛ مگر از باب جدل. شایان ذکر است که اندیشه انحصار تفسیر قرآن برای معصوم به اخباریون شیعه بر می‌گردد؛ نه علما، بزرگان و اکثر شیعه امامیه. به همین جهت در طول تاریخ تشیع از صدر اول تا کنون ده‌ها تفسیر برای قرآن نگارش یافته است که ضرورت آن؛ مستند به ادلّة عقلی، روایی و قرآنی است. پس تفسیر قرآن امری ممکن و جایز، و قرآن کتابی فهم‌پذیر است؛ ولی فهم آن مراتبی دارد که بالاترین مرحله‌اش‌در اختیار معصومان است. [2] این گفتة نویسنده مقاله که «معانی آشکار و بیرونی (ظاهر) قرآن فقط از طریق وساطت امامان بر مؤمنان روشن می‌گردد»، به اخباریان شیعه بر می‌گردد، مبنی بر اینکه آنان حجّیتی برای ظواهر قرآن قائل نبودند، لذا اگر ما حجّیت ظواهر قرآن را اثبات کنیم، در می‌یابیم که فهم ظواهر قرآن برای همگان امکان‌پذیر است و به معصوم اختصاص ندارد. فهرست منابع: 1. ابن بابویه محمد بن علی (شیخ صدوق)، کتاب الخصال، جماعة المدرسین فی الحوزه العلمیه، قم، 1416 ق. 2. ابن جرزی، النشر فی القرائات العشر، مکتبه مصطفی محمد، مصر، [بی تا]. 3. ابن نعمان، محمد (شیخ مفید)، اوائل المقالات، مکتبة الحقیقه، تبریز، 1371 ق. 4. اشعری، ابوالحسن علی بن اسماعیل، مقالات الاسلامیین، 1400 ق، چ دوم. 5. بابایی، علی اکبر، روش‌شناسی تفسیر قرآن، انتشارات سمت، تهران، 1377 ش. 6. بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، قم، 1375 ق. 7. همو، الدررالنجفیه، مؤسسه آل البیت، قم، [بی‌تا]. 8. بلاغی، محمد جواد، آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن، چاپ کتابفروشی وجدانی. 9. ترمذی، محمد بن عیسی، سنن ترمذی، داراحیاء السنة النبویة، بیروت، [بی‌تا]. 10. جوادی آملی، عبدالله، تسنیم، نشر اسراء، قم، 1383 ش. 11. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، بیروت، 1419 ق. 12. حکیم، محمد تقی، الاصول العامه للفقه المقارن، دارالاندلس، بیروت، 1409 ق. 13. حویزی، شیخ عبد علی بن جمعه، نورالثقلین، مطبقه الحکمة، قم،1383 ش. 14. خراسانی، محمد کاظم، کفایة الاصول، انتشارات کتاب فروشی اسلامی، تهران، [بی‌تا]. 15. خمینی، روح الله، آداب الصلوة، مؤسسه تنظیم و نشر، قم، 1372 ش. 16. خویی، سید ابوالقاسم موسوی، البیان فی تفسیر القرآن، دارالزهراء، بیروت، 1408 ق. 17. همو، البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه سید جعفر حسینی، دارالثقلین، قم، 1383 ش. 18. دراز، محمد عبدالله، المدخل الی القرآن الکریم، طبع مصر، [بی تا]. 19. علم الهدی، سید مرتضی، الذخیره، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم، 1411 ق. 20. رامیار، محمود، تاریخ قرآن، مؤسسه انتشارات امیر کبیر، تهران، 1362 ش. 21. زرکشی، بدر الدین محمد بن عبدالله، البرهان فی علوم القرآن، تحقیق یوسف عبدالرحمن مرعشی، دارالمعرفه، بیروت، 1410 ق. 22. سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن، الاتقان فی علوم القرآن، دار ابن کثیر، دمشق ـ بیروت، 1416 ق. 23. صدوق، امالی، کتابفروشی اسلامیه، تهران، 1380 ق. 24. طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، مؤسسة الاعلمی، بیروت، 1393 ق. 25. طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن، مجمع البیان، اسلامیه، تهران، [بی تا]. 26. طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، جامع البیان، دارالمعرفه، بیروت، 1392 ق. 27. طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن، البیان فی تفسیر القرآن، مکتبه امین، نجف، [بی تا]. 28. همو، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1390 ق. 29. عسکری، سید مرتضی، القرآن الکریم و روایات المدرسیتین، مجمع علمی اسلامی، تهران، 1416 ق. 30. عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر عیاشی، با تصحیح و تطبیق و تحقیق سید هاشم رسولی محلّاتی، انتشارات علمیه اسلامیه، تهران، [بی تا]. 31. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر قمی، مؤسسه دارالکتاب، قم، باتصحیح و تطبیق سید ملیب موسوی جزایری، 1404 ق. 32. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، دارالتعارف للمطبوعات، بیروت، 1411 ق. 33. کیخسرو اسفندیار، دبستان المذاهب، باتحقیق رحیم رضازاده ملک، تهران، 1362 ش. 34. مؤدب، سید رضا، روش‌های تفسیر قرآن، انتشارات دانشگاه قم، قم، 1385 ش. 35. همو، مبانی تفسیر قرآن، انتشارات دانشگاه قم، قم، 1386 ش. 36. همو، نزول قرآن و رؤیای هفت حرف، انتشارت دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، قم، 1387 ش. 37. مجلسی، بحارالانوار، بیروت، 1403 ه . ق و تهران، 1392 ق. 38. محقق اردبیلی، زبدة البیان فی براهین احکام القرآن، اعداد رضا استادی، انتشارات مؤمنین، قم، 1378 ش. 39. معرفت، محمد هادی، التفسیر والمفسرون فی ثوبه القشیب، الجامعة الرضویة للعلوم الاسلامیّه، مشهد، 1426 ق. 40. همو، التمهید فی علوم القرآن، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، 1415 ق. 41. همو، تحریف ناپذیری قرآن، ترجمه علی نصیری، انتشارات سمت، تهران، 1379 ش. 42. همو، صیانة القرآن من التحریف، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، 1418 ق. 43. همو، مصونیّت قرآن از تحریف، محمد شهرابی، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، قم، 1376 ش. 44. مکارم شیرازی، ناصر، و همکاران، تفسیر نمونه، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1377 ش. 45. موسوی دارابی، سید علی، اسطوره تحریف یا تحریف ناپذیری قرآن، انتشارات امامت، مشهد، 1381 ش. 46. نوری، میرزا حسین، فصل الخطاب، طبع الحجری. 46. هندی، رحمة الله بن خلیل، اظهار الحق، المکتبة العصریة، بیروت، 1400 ق. نویسنده: مایرم باراشر (Mairm Bar Asher) بررسی و نقد: دکتر سید رضا مؤدب/استاد و عضو هیئت علمی دانشگاه قم سید محمّد موسوی مقدم/دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم منبع: مجله قرآن پژوهی خاورشناسان شماره 5 ادامه دارد........
93/03/31 - 00:30
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 151]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها