واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
صداقت عامل پاکي عمل يکي از فضايل اخلاقي که نقش بزرگي در سازندگي انسان دارد صداقت در عمل و گفتار است. به همين جهت است که خداوند فرمان مي دهد:يا ايها الذين امنوا اتقوا الله و کونوا مع الصادقين؛(1)اي کساني که ايمان آورده ايد از خدا بپرهيزيد و با صادقان باشيد.در آيه لفظ «صادقان» آمده است لذا ابتدا بايد ببينيم آنان چه کساني هستند. با توجه به آيات قرآني- از جمله آيه ي 177 سوره ي بقره و آيات ديگر- صادقان کساني اند که به تمام مقدسات ايمان دارند و عامل به اعتقادات خويش نيز هستند و آنچه شرط بندگي است به جا مي آورند؛ نه شکي در آنها راه مي يابد و نه پا، پس مي نهند.از مشکلات نمي هراسند و با انواع فداکاري ها صدق ايمان خود را به اثبات مي رسانند. امام صادق (ع) مي فرمايد:ان الله-عزوجل-لم يبعث نبياً الا بصدق الحديث و اداء الامانه الي البر و الفاجر؛(2)خداي- عزوجل-هيچ پيامبري را مبعوث نفرمود جز به راست گويي و اداي امانت به نيکوکار و بد کردار.باز مي فرمايد:به روزه و نماز مردم فريب نخوريد؛ زيرا بسا انسان به نماز و روزه شيفته مي شود تا آن جا که اگر ترک کند به هراس مي افتد، ولي آنها را به راست گويي و اداي امانت بيازماييد.گاهي ترس از تکفير مردم يا طمع به مال و تعظيم آنها يا جهات دنيوي ديگر موجب مي شود که انسان بر نماز و روزه استمرار بخشد وآنها راترک نکند. پس نماز و روزه معيار کامل هميشگي صلاح و ترس از خدا نيست؛ ولي راست گويي و اداي امانت از آن جهات خالي است و انگيزه ي آن ترس از خداوند و ملکه ي عدالت و تقواست.پيامبر صلي الله عليه و آله مي فرمايد:الصدق مبارک و الکذب مشؤومٌ؛صدق و راستي مبارک است و دروغ شوم.از اين رو صداقت منشأ خيرو برکت و رحمت است و دروغ منشأ زشتي ها و مشکلات. با عشق به پروردگار و اطاعت از او مي توانيم از زشتي ها دوري کرده و بر مشکلات فايق آييم. اين عشق و محبّت نيز مراتب و اقسامي دارد: گاهي عشق و علاقه به فرزند و پدر و مادر است که امري طبيعي و نيکوست. گاهي به مال و ثروت و جاه و مقام دل مي بازد و عشق مي ورزد که اگر تعديل شود و به جامعه ضرر نرساند اشکالي ندارد.گاهي عشق، عشق به خداست؛ خدايي که سرچشمه ي هستي است و همه ي درياي هستي يک قطره از وجود اوست. در اين هنگام عاشق و مُحبّ همه چيز را از او مي داند و به درگاه او دل مي بازد و مال و مقام و تمام وجود خويش را عطيه اش مي داند و به هيچ قدرتي جز قدرت او قايل نيست. اگر به عبادت و بندگي توفيق مي يابد، همه را از معبود مي داند. اگر گرد صدق و صفا مي گردد به عشق اوست. چنين محبتي با محبت هاي ديگر بسيار فرق مي کند. چنين محبتي سرچشمه ي پاکي ها و زيبايي هاست.امام صادق (ع) فرمود:من صدق لسانه زکي عمله؛(3)کسي که زبان راست گويي داشته باشد عملش پاک مي شود.باز از حضرت است که فرمودند:همانا اسماعيل صادق الوعد ناميده شد که با مردي در جايي وعده گذاشت و او يک سال در آن جا انتظار او را کشيد.از اين رو خداوند او را صادق الوعد ناميد. سپس آن مرد آمد، اسماعيل به او گفت: من همواره در انتظار تو بودم.(4)عشق به پروردگار انسان را مي سازد و او به هر وسيله اي تمسک مي جويد تا وي را به معبودش نزديک تر سازد، و مي داند دراين راه عبادت و اطاعت پروردگار باعث قرب او مي شود. در حديثي پيامبر صلي الله عليه و آله فرمود:به زيادي نماز و روزه و زيادي حج رفتن و کارهاي نيک و ناله هاي نيمه شب افراد ننگريد، بلکه در راست گويي و امانت داري آنها دقت کنيد.(5)زيرا ممکن است نمازهاي مستحبي و روزه و حج و امثال اينها بر اثر تکرار براي انسان عادت شود و بر اثر عادت بدين اعمال بپردازد؛ ولي صداقت در گفتار و عمل بسيار مهم است. صداقت در عمل اين است که انسان عملي را که انجام مي دهد موافق باطن او باشد و کذب در عمل آن است که اعمالي را انجام دهد که بر خوبي باطن او دلالت کند در حالي که باطنش چنين نيست. امام صادق عليه السلام فرمود:بنده راست مي گويد تا آن جا که نزد خدا از راست گويان نوشته مي شود و دروغ مي گويد تا آن جا که از دروغ گويان نوشته مي شود. پس چون بنده ي اول راست گفت خداي- عزّوجل- مي فرمايد: راست گفت و خوب کرد و چون بنده ي دوم دروغ مي گويد: خداوند مي فرمايد: دروغ گفت و بد کاري کرد.(6)خداوند مي فرمايد:هذا ما وعد الرحمن و صدق المرسلين؛ (7)اين همان چيزي است که خداوند رحمان وعده داده است و فرستادگان او راست گفتند.انسان مؤمن مي کوشد تمامي صفات نيک از جمله صداقت و امانت داري را به دست آورد و هر فردي مي تواند با تلاش پي گير و توفيقات الهي به کسب اين فضايل توفيق يابد. حضرت سيد الساجدين در مناجات خود عرض مي کند:به عزت تو قسم! که چنان تو را دوست مي دارم که شيريني محبت تو در دل من جاي گرفته و نفس من به مژده هاي آن انس يافته.(8)حضرت علي (ع) در دعاي کميل عرضه مي دارد:فهبني يا الهي و سيدي و مولاي صبرت علي عذابک فکيف اصبر علي فراقک؛اي آقا و مولاي من! گيرم که توانم صبر کنم بر عذاب تو، پس چگونه صبر کنم بر فراق تو.خداوند بندگان صادق و راست گو را دوست دارد. راست گويي باعث نجات انسان در دنيا و آخرت مي شود. چه بسا انسان هايي که بر اثر صداقت در دنيا هم نجات پيدا کردند: روزي حجاج بر منبر رفته و خطابه اي طولاني ايراد کرد. مردي از وسط مجلس برخاست و با صداي بلند گفت: حجّاج بس است، وقت نماز است. حجاج سخت ناراحت شد و دستور داد او را به زندان افکندند. گروهي از بستگانش نزد حجاج آمده گفتند: اين فاميل ما ديوانه است. حجاج گفت: اگر خودش به ديوانگي خويش اعتراف کند آزادش مي کنيم. اقوامش به زندان رفته به او گفتند: بگو: ديوانه ام آزاد مي شوي. جواب داد: خدا مرا سالم آفريده و دروغ نمي گويم. چون خبر به حجاج رسيد به دليل راست گويي اش او را آزاد کرد.(9) امام صادق عليه السلام به فضيل فرمود:نخستين کسي که راست گو را تصديق مي کند خداي-عزّوجلّ- است که مي داند او راست گوست و خودش هم خود را تصديق مي کند و مي داند راست گوست.از امام صادق عليه السلام نقل شده است که:هر کس زبان راست گو داشته باشد عمل او پاکيزه است و هر کس نيت او نيک باشد روزي او زياد مي شود و هر کس با خانواده ي خود به نيکويي عمل کند عمر او طولاني خواهد شد.پي نوشت ها:1- توبه (9) آيه ي 119.2- کافي، ج3، ص 162.3- ميزان الحکمه ، ج5، ص286.4- بحار الانوار، چاپ بيروت، ج6، ص5.5- بحار الانوار، چاپ بيروت، ج68، ص9، ح13.6- بحارالانوار، چاپ بيروت،ج 68، ص68، ح7.7- يس (36) آيه ي 52.8- معراج السعاده، ص568.9- محمد تقي فلسفي، کودک، ج2، ص65 به نقل از المستطرف، ج2، ص8. /خ
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 248]