محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1826737850
حقوق حیوانات در سیره و سخن رسول رحمت
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
حقوق حیوانات در سیره و سخن رسول رحمت
یکى از مسائل مهم در جوامع مختلف، به ویژه جامعه اسلامى، موضوع محیط زیست است. پیامبر رحمت(ص) از نوزاد حیوان وحشى تا تخم یک پرنده و جوجه تازه پاى آنها را سفارش به مهربانى نمودند.
بخش دوم و پایانی سخنان و سفارش هاى اختصاصى پیامبر صلى الله علیه و آله سفارش هاى مخصوص حیوانات باربر الف. نهى از بار بیش از قدرت حیوان: حضرت على علیه السلام فرمود: رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمودند: حیوان، شش حق بر صاحبش دارد: «وقتى که پیاده شد، براى او علف بگذارد؛ هر وقت از آبى عبور کرد، درنگ کند و آب را به او نشان دهد؛ به صورتش نزند؛ زیرا که تسبیح پروردگار مى گوید؛ پشت او را چون مجلس و مبلمان و جایگاه براى سخنرانى نکند؛ مگر در راه خدا؛ بیش از توان، بارش نکند؛ بیش از قدرت و طاقت از او سوارى نگیرد و نخواهد» (صدوق، 1410ق. ج 2، ص 187؛ مجلسى، 1403ق، ج 64، ص 201و210). ب. تعیین جاى بار بر پشت حیوان جهت راحتى حیوان: پیامبر صلى الله علیه و آلهدرباره حیوانات باربر این گونه سفارش کرده اند: «بار حیوانات را عقب تر بگذارید؛ زیرا اگر جلو باشد، خوب راه نمى روند؛ چون ساختار بدنشان طورى است که پاهاى عقبشان بیش تر تحمل بار سنگین را دارد و راحت تر راه مى روند» (صدوق، 1410ق، ج 2، ص 191؛ مجلسى، 1403ق،ج64،ص215؛ متقى هندى، 1409ق، ج 9، ص 62). سفارش هاى مخصوص حیوانات سوارى نهى از سوارى خواستن بیش از توان حیوان: پیامبر صلى الله علیه و آله یکى دیگر از حقوق حیوانات ـ در هنگام سوار شدن ـ بر صاحبش را این گونه بیان کرده اند: «بیش از قدرت و طاقت حیوان، از او سوارى نگیرد و نخواهد» (صدوق، 1410ق، ج 2، ص 187؛ مجلسى، 1403ق، ج 64، ص 201 و 210؛ حرّ عاملى، 1418ق، ج 3، ص 348). نهى از ناموزون و کج سوار شدن بر حیوان: رسول رحمت درباره کیفیت نشستن و سوار شدن بر مرکوب مى فرمود: «به طور ناموزون و نامناسب در حالى که پاهایتان را روى هم انداخته اید، بر حیوان ها سوار نشوید، و پشت آنها را محفل و مجلس گفتمان خود نسازید؛ یعنى در حالى که ایستاده اند، همچنان بر پشت آنها سوار نشوید؛ و مشغول سخن گفتن؛ بلکه پایین بیایید و با هم صحبت کنید!» (مجلسى، 1403ق، ج 64، ص 214؛ مجلسى، 1409ق، ج 22، ص 456؛ صدوق، 1410ق، ج 2، ص 188) همچنین فرمودند: «در حق این حیوانات زبان بسته، از عذاب خدا بترسید؛ به طور شایسته اى بر آنها سوار شوید» (متقى هندى، 1409ق، ج 9، ص 62و67). نهى از نشستن طولانى بر پشت حیوانات: سفارش همیشگى رسول خاتم صلى الله علیه و آله این بود که: «پشتِ مرکبتان را همچون منبر سخنرانى قرار ندهید! خداوند آنها را براى شما تسخیر کرده تا شما را در راه هاى سخت به منزل برساند. [پیاده شویدو] برروى زمین باهم سخن بگویید» (مجلسى، 1403ق،ج64،ص219ـ220؛متقى هندى،1409ق، ج 9، ص 64؛ زبیدى شافعى، 1346ق، ج 2، ص 115). نهى از سوار شدن چند نفر بر حیوان: نبى خاتم صلى الله علیه و آله از سوار شدن سه نفر بر پشت یک حیوان نهى فرمود (مجلسى، 1403ق، ج 64، ص 216؛ دمیرى، بى تا، ج 1، ص 221). حضرت على علیه السلام از رسول خدا صلى الله علیه و آله نقل مى کنند: «سه نفر بر پشت حیوان سوار نشوید؛ زیرا در این صورت یکى از آنان لعن شده است» (مجلسى، 1409ق، ج 22، ص 459). دستور به مراعات حال مرکوب لاغر هنگام سوار شدن: رسول خدا صلى الله علیه و آله به مدارا و مهربانى کردن با حیوان ضعیف در زمان سوار شدن سفارش کرده اند: «هرگاه بر چهارپایان لاغر سوار شدید، آنها را در منزل هایشان (توقف گاه ها) فرود آورید! اگر زمین خشک و بى گیاه بود، با شتاب از آن بگذرید، و اگر زمین سرسبز و پرعلف بود، آنها در آنجا استراحت دهید!» (صدوق، 1410ق، ج 2، ص 189؛ مجلسى، 1403ق، ج 64، ص 213). دستور به بردن حیوان از راه هاى هموار و آسان: رسول خدا صلى الله علیه و آله در سخنى نیکو، این گونه به یکى دیگر از حقوق مرکوب اشاره کرده اند: «هر وقتى که یکى از شما بر حیوانى سوار شد، آن را از راه هاى هموار و آسان ببرد؛ و آن را به راه هاى دشوار و سخت نکشاند» (متقى هندى، 1409ق، ج 9، ص 62). تشویق و بشارت به کسى که هنگام گذر از گردنه از حیوان پیاده شود: از سفارش هاى نبى خاتم صلى الله علیه و آله درباره حیوانات سوارى این بود که: «کسى که در گردنه (سربالایى) از مرکب خود پیاده شود و پشت سر آن راه برود، همچون کسى است که بنده اى را در راه خدا آزاد کرده باشد» (متقى هندى، 1409ق، ج 9، ص 69؛ دمیرى، بى تا، ج1، ص 366). امر به فرصت دادن به حیوان براى چریدن در زمان عبور از مرغزارها و چراگاه ها: پیامبر صلى الله علیه و آله فرمودند: «هر موقعى که بر این حیوان ها سوار مى شوید، در طول طریق، حقشان را (در منازل و توقف گاه ها) رعایت نمایید! و مانند شیاطین بر آنها سوار نشوید» (متقى هندى، 1409ق، ج 9، ص 63؛ مجلسى، 1403ق، ج 64، ص 211). دادن آب و علف به حیوان بعد از پیاده شدن: رسول رحمت درباره مرکوب خسته چنین سفارش کرده اند: «هر کسى از شما مسافرت کرد و مرکوبش یک حیوان بود، بعد از آنکه از حیوان پیاده شد، نخستین کارى که مى کند، آب و علف دادن به آن حیوان باشد» (صدوق، 1410ق، ج 2، ص 189). سفارش هاى مخصوص حیوانات و پرندگانى که ذبح مى شوند حقوق مذبوح و شرایط ذبح (کیفیت ذبح): پیامبر صلى الله علیه و آلهدرباره حیوانات قابل ذبح چنین سفارش کرده اند: «در حق این حیوانات زبان بسته، از عذاب خدا بترسید!... و حلال آن را نیز به گونه اى شایسته بخورید و ذبح کنید! چاق و پروار آنها را بخورید! درباره حیوانات، از عذاب خدا بترسید! چاقشان را بخورید و بر سالم و سزاوارشان سوار شوید!» (متقى هندى، 1409ق، ج 9، ص 62). پیامبر خاتم صلى الله علیه و آله این گونه به حقوق حیوان مذبوح تصریح کرده اند: «خداوند احسان و نیکوکارى را بر همه چیز نوشته است؛ پس شما هم هر زمانى که مى خواهید حیوانى را بکشید، به طور شایسته اى بکشید؛ و هروقت که مى خواهید ذبح کنید، نیکو ذبح نمایید! کارد را تیز کرده و ذبیحه را زود راحت کنید!» (زبیدى شافعى، 1346ق، ج 2، ص 106) از منظر پیامبر صلى الله علیه و آله، حیوان هر اندازه هم کوچک باشد، خردى او دلیلى بر رعایت نکردن حقوق آن حیوان نیست؛ بلکه باید حق او را نیز به خوبى ادا کرد؛ حتى اگر یک گنجشک کوچک باشد: «هر کسى گنجشکى را بدون رعایت حق آن بکشد، خداى تعالى در روز قیامت از او بازخواست خواهد کرد. سؤال شد که اى رسول خدا! حقّ آن گنجشک چیست؟ فرمود: اینکه او را ذبح کند، نه این که گردنش را بگیرد و سرش را بکنَد و پرت نماید» (دمیرى، بى تا، ج 2، ص 120؛ مجلسى، 1403ق، ج 64، ص 306؛ متقى هندى، 1409ق، ج 15، ص 37و40). همچنین در روایتى نقل شده است قصابى درب طویله گوسفندش را باز کرد تا آن را بِبَرد و سرش را بِبُرد. ناگهان گوسفند گریخت و خود را به رسول رحمت رساند و به دنبال ایشان به راه افتاد. قصاب او را به چنگ آورد و پایش را گرفته و روى زمین مى کشید! رسول خدا صلى الله علیه و آله ابتدا خطاب به گوسفند فرمودند: بر فرمان خدا، صبر پیشه کن! و بعد هم خطاب به قصاب فرمودند: و اما شما هم اى قصاب! او را با مهربانى و ملایمت به سوى مرگ ببر! (صنعانى، بى تا، ج 4، ص 493). نهى از ذبح کردن شبانه پرنده اى که در آشیانه خوابیده: امام صادق علیه السلام نقل مى کنندکه پیامبر صلى الله علیه و آله از بیرون کشیدن جوجه و مرغ از آشیانه و نیز در هنگام خوابشان، نهى فرموده اند (کلینى، 1367، ج6، ص216؛ مجلسى،1409ق، ج21، ص356). در روایت دیگرى از گرفتن پرنده ها در شب منع کرد و فرمود: شب امانِ پرندگان است و در این وقت در امانند (هیثمى، 1697م، ج4، ص3؛ مجلسى، 1409ق، ج21، ص356). مخصوص حیوانات بچه دار نهى از دوشیدن تمام شیر حیوان و سهم نوزاد: یکى از یاران آن حضرت مى گوید: یک شتر شیرده را به رسول خدا هدیه دادند. ایشان مرا امر فرمودند تا آن را بدوشم. بنده نیز آن را دوشیدم؛ البته در دوشیدن تلاش زیادى کردم و سخت آن را دوشیدم؛ وقتى آن جناب این زیاده روى مرا در دوشیدن دید، فرمود: این گونه ندوش! و براى بچه او نیز سهمى باقى بگذار (دمیرى، بى تا، ج 2، ص 318؛ بیهقى، بى تا، ج 6، ص 131). جلوگیرى از جدایى [دائمى ]بین مادر و بچه اش: پیامبر صلى الله علیه و آله درباره مادران و نوزادان این چنین سفارش کرده اند: «مادران را حیران و واله بچه هایشان نکنید؛ بین مادر و فرزندش جدایى نیندازید که حیران مى شوند! (متقى هندى، 1409ق، ج 9، ص 75). در روایتى از ابن مسعود نقل شده است: در خدمت رسول خدا به جایى مى رفتیم. یکى از همراهان وارد جنگلى شده و تخم هاى پرنده اى را با خود آورد. پرنده مادر (تخم گذار) به دنبال ما آمده، بر گِرد سر رسول خدا صلى الله علیه و آله و ما مى چرخید و بال بال مى زد. وقتى که پیامبر این صحنه را دید، فرمودند: کدام یک از شما، این پرنده را آزرده و مصیبت زده کرده است؟ مردى از میان گفت: من یا رسول اللّه تخم هاى ـ طبق روایتى دیگر، جوجه ـ او را برداشته ام. حضرت رسول به خاطر رحم کردن بر آن پرنده فرمودند: تخم ها (یا جوجه هایش) را به او رد نمایید! (دمیرى، بى تا، ج 1، ص 265؛ مجلسى، 1403ق، ج 64، ص 71و72). سفارش هاى مخصوص حیوانات خاص نهى از بستن و زندان کردن سگ: رسول خاتم صلى الله علیه و آله از اسیر کردن حیوانات ناراحت مى شدند و از این کار برحذر مى داشتند؛ حتى اسارت سگ را کارى نادرست دانسته و باعث نقص خیرات و عذاب آخرت شمرده اند. ایشان در این زمینه فرموده اند: کسى که سگى را ببندد و نگه دارد [اسیر نماید]، هر روز از عمل او، قیراطى [و طبق برخى روایات، دو قیراط] کم مى شود؛ به جز این سگ ها که بستن آنها جایز است: سگِ موذى و خطرناک، سگِ شکارى، سگ حافظ زراعت یا حافظ گوسفند ـ و در روایت دیگر ـ و سگ نگهبان خانه (بخارى، 1401ق، ج 3، ص 67؛ حنبل، بى تا، ج 2، ص 37و60). از بین بردن حیوان موذى جایز است (مجلسى، 1403ق، ج 64، ص 269؛ دمیرى، بى تا، ج 1، ص 215و383) و یکى از این حیوانات سگ هار است؛ اما اسلام تأکید دارد که جایز نیست همین سگ موذى را حبس کنند تا از گرسنگى و تشنگى بمیرد؛ بلکه باید آن را به طور مناسبى از بین ببرند. نکته دیگر، اینکه، در اسلام، کشتن سگ ها نیز دیه دارد؛ دیه سگ شکارى چهل درهم و دیه سگ نگهبان بیست درهم است(صدوق،1415ق،ص534). بر حذر داشتن از به بند کشیدن گربه و حبس آن: رسول خدا صلى الله علیه و آله در سخنى دیگر، حبس حیوان را باعث عذاب شدید آخرت بیان کرده اند. ایشان در جریان سفر معراج فرمودند: «زنى ـ که صاحب گربه اى بود ـ را در میان آتش دیدم که گربه اش نیز از هر طرف او را گاز مى گیرد و مى درد؛ علتش این بود که آن زن ـ در دنیا ـ این حیوان را بسته بود؛ بدون آنکه غذایى به او بدهد یا آزادش نماید تا خودش حیوانى را شکار کند؛ یعنى حبس، بدون غذا و آزادى!» (مجلسى، 1403ق، ج 64، ص 268؛ دمیرى، بى تا، ج 2، ص 251). نهى از دشنام به شتر؛ به خاطر صلح: رسول رحمت فرمودند: «به شتران، فحش ندهید؛ چون مانع از خونریزى و کشته شدن بشر مى شوند؛ و آشتى دهنده و مُصلح مى باشند!» (شریف رضى، 1422ق، ص 307ـ308؛ مجلسى، 1403ق، ج 64، ص 142). دستور به رعایت حقوق اسب در وقت پیرایش: رسول رحمت درباره آرایش و پیرایش مى فرمودند: «موى پیشانى اسبان را نچینید؛ زیرا خیر در آنهاست. موى یال آنها را مچینید؛ چون آنها را گرم مى نماید. دم آنها نچینید، کوتاه نکنید؛ زیرا که پشه پران آنهاست» (مجلسى، 1403ق، ج 64، ص 173؛ ابن اثیر، بى تا، ج 3، ص 352و363). تشویق به پاک کردن جو براى اسب: از حضرت على علیه السلام نقل شده است که رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمودند: «تا قیام قیامت، خیر بر پیشانى اسبان، بسته شده. کسى که براى رضاى خدا از اسبى نگهدارى کند، تمیز کردن استراحتگاه و دادن آب و علف به آن حیوان، در روز قیامت جزو اعمال نیک او محاسبه مى شود؛ به بیانى دیگر، کسى که اسبى را ـ براى رضاى خدا ـ به استراحتگاهش ببرد و به او آب و علف بدهد؛ و جایش را جارو نماید، آن آب و علف و زحمات، در ترازوى حسناتش در روز قیامت، سنگینى خواهد کرد» (مجلسى، 1403ق، ج 64، ص 165؛ طبرانى، 1405ق، ج 7، ص 97). یکى از اصحاب را دیدند که خودش جوهاى اسبش را پاک مى کند، به او گفتند: چرا نمى گذارى تا دیگران این کار را بکنند؟ گفت: از پیامبر خاتم صلى الله علیه و آله شنیدم که فرمود: «مردى نیست که خودش براى اسبش جوها را پاک کند؛ مگرآنکه خداوندبه قدرهردانه اى،حسنه اى برایش مى نویسد»(مجلسى، 1403ق، ج64، ص 177؛ دمیرى، بى تا، ج2، ص211). مخصوص پرندگان نهى از کشتن پرنده و اخطار به محاکمه قاتل: پیامبر رحمت به کسانى که بیهوده جانداران را مى کشند، هشدارى سخت داده و آنان را از محاکمه آخرت باخبر ساخته است: «هر حیوانى ـ پرنده یا غیرپرنده ـ که به ناحق کشته شود، در روز قیامت از قاتل خود شکایت خواهد کرد» (محمدى رى شهرى، 1379، ج 3، ص 1346). حضرت در کلامى دیگر، به طور مشخص به کشندگان پرنده ها، به ویژه گنجشک، اشاره کرده اند: «اگر کسى گنجشکى را بیهوده بکشد، آن گنجشک در روز قیامت در پیشگاه خدا فریاد مى زند و شکایت مى کند که: فلانى مرا بیهوده کشت؛ بدون آنکه از این کشتن، سودى ببرد! و نگذاشت که از حشرات زمین، استفاده نمایم و چیزى بخورم. طبق روایت دیگرى، شکوه مى کند و مى گوید: خدایا! از این قاتل من، بپرس که چرا بى جهت مرا کشتى؟!» (مجلسى، 1403ق، ج 61، ص 306؛ ج 64، ص 4؛ متقى هندى، 1409ق، ج 15، ص 37ـ38). نهى از شکار شبانه پرندگان و تیراندازى به جوجه هایشان: پیامبر خاتم صلى الله علیه و آله در مورد شکار پرندگان سفارش هایى کرده اند تا حقوق آنها در حد امکان رعایت شود. یکى از آن سفارش ها، روایتى است که امام صادق علیه السلام از رسول خدا صلى الله علیه و آله نقل کرده اند: «شبانگاهان، جوجه را از آشیانه اش در نکشید؛ چه اینکه پرنده را ـ براى سر بریدن ـ هنگام خوابش از لانه بیرون نیاورید تا اینکه صبح شود.» مردى سؤال کرد که «هنگام خوابش» چه وقتى است؟ آن حضرت فرمود: «شب، هنگام خواب اوست. بنابراین شبانه به سراغش نروید؛ تا اینکه صبح شود، و همین طور جوجه پرندگان را در لانه شان و قبل از پردرآوردن و پرواز کردن شکار نکنید؛ اما زمانى که قدرت پرواز پیدا کردند، مى توانید به دنبال شکارشان بروید» (کلینى، 1367، ج 6، ص 216؛ مجلسى، 1409ق، ج 21، ص 356). هشدار به شکارچیان: رسول رحمت در برخى از سخنانشان، از آسیب شکار کردن براى شکارچى سخن گفته اند و پیامدهاى آن را نیز بیان کرده اند. ایشان درباره اصل شکار کردن مى فرمایند: «هر کسى به دنبال شکار رود (شکارچى)، غافل مى گردد» (قضاعى، 1361، ص 441؛ مجلسى، 1403ق، ج 65، ص 281). براساس روایتى آن حضرت فرموده اند: «هیچ شکارى صید نمى شود، مگر اینکه یک تسبیح گوى کم مى شود؛ خداى متعال هیچ نبات و گیاهى را نمى رویاند، مگر اینکه یک فرشته را بر آن مى گمارد؛ فرشته اى که تسبیح و ذکر آن گیاه را تا روز قیامت بشمارد و بنگارد؛ شاخ و برگ هیچ درختى ریخته نمى شود و هیچ درختى قطع نمى گردد، مگر به نقص تسبیح (دمیرى، ج 2، ص 176؛ متقى هندى، 1409ق، ج 1، ص 444ـ445؛ ج 2، ص 254). پیامبر صلى الله علیه و آله از شکارکردن در ایام مخصوص ـ تولیدمثل ـ نهى مى فرمود و خودش نیز هرگز شکار نکرد (کتانى، بى تا، ج 2، ص 66). نهى از کشتن چند جنبنده و پرنده خاص: از امام صادق و امام رضا علیهماالسلام با اندکى تفاوت نقل شده است: «رسول خاتم صلى الله علیه و آله از قتل شش موجود زنده نهى فرموده: زنبور عسل، مورچه، قورباغه، مرغ سبزک (سبزقبا)، هدهد (شانه به سر) و پرستو» (دمیرى، بى تا، ج 1، ص 294؛ ج 2، ص 86،204؛ مجلسى،1403ق،ج64، ص 244، 291و294). نهى از کشتن جانداران؛ به جز موذى: ابن عباس مى گوید: رسول خاتم صلى الله علیه و آله از کشتن هر جاندارى نهى فرمود؛ مگر آنکه جانور موذى باشد و آزار برساند [آن هم به روشى نیکو] (متقى هندى، 1409ق، ج 15، ص 39؛ سیوطى، 1401ق، ج 2، ص 702). رسول خاتم صلى الله علیه و آله در روایت دیگرى، از کشتن حیوانات نهى فرمود؛ مگر آنکه حیوان حلال گوشت و براى خوردن باشد (دمیرى، بى تا، ج 2، ص 363؛ کتانى، بى تا، ج 2، ص 66)؛ البته این کشتن نیز شرایط نیکویى دارد (مجلسى، 1409ق، ج 21، ص 369). سفارش هاى مخصوص آبزیان پیامبر خاتم صلى الله علیه و آله براى آبزیان حقوقى برشمرده اند و به دیگران نیز سفارش کرده اند تا آنان را اذیت نکنند. گاهى آن سفارش ها به طور عمومى و در مورد رعایت حقوق تمام ساکنان آسمان و زمین و آبزیان بوده و گاهى نیز به طور خاص از آنها نام برده اند. حضرت على علیه السلام فرمودند: «رسول خدا صلى الله علیه و آله به شدت از بول کردن در آب نهى نمودند؛ مگر آنکه از سر ناچارى و ضرورت باشد» (نورى طبرسى، 1407ق، ج 1، ص 271). حضرت در حدیث دیگرى فرموده اند: «آب هم ساکنانى و آبزیانى دارد؛ با بول و ادرار کردن در آب، آنان را اذیت نکنید!» (نورى طبرسى، 1407ق، ج 1، ص 271؛ عرب باغى، 1329، ص 45). نهى از قتل قورباغه و تعین جریمه براى قاتل: جابر از نبى خدا صلى الله علیه و آله نقل کرده است: «هر کس قورباغه اى را بکشد ـ چه در حال احرام باشد یا نباشد ـ باید یک گوسفند کفاره بدهد» (دمیرى، بى تا، ج 2، ص 85؛ مجلسى، 1403ق، ج 64، ص 295). همچنین فرموده اند: «قورباغه ها را نکشید؛ چون غرغرکردن و صداکشیدن او، تسبیح خداست» (مجلسى، 1403ق، ج 64، ص 294). روایت شده است یک پزشک در محضر رسول خدا صلى الله علیه و آله، از قورباغه و استفاده دارویى از آن سخن به میان آورد. آن حضرت بى درنگ،آن پزشک راازکشتن قورباغه نهى فرمود (جوزیه، بى تا، ص122و294؛ دمیرى، بى تا، ج2، ص86). سفارش هاى مخصوص حشرات، موجودات شبگرد و ذره بینى هشدار به مزاحمان موجودات ذره بینى و شبگرد: امام صادق علیه السلام از رسول خدا صلى الله علیه و آله نقل مى کنند: «وقتى که پاسى از شب بگذرد، کمتر بیرون بروید و از ترددهاى غیرضرورى در معابر بپرهیزید؛ زیرا خداوند ریزموجوداتى دارد که در آن ساعت، آنها را در زمین مى پراکند؛ یعنى ممکن است که آنها را نبینید و زیر پایتان کشته و لگدمال شوند؛ چون برخى از موجودات در روز از لانه خود بیرون نمى آیند و شب هنگام، بیرون آمده و به دنبال روزى مى افتند» (مفید، 1414ق، ص 64؛ مجلسى، 1403ق، ج 73، ص 264). نهى از کشتن زنبور و آتش زدن لانه آن: براساس روایت هاى بسیارى، رسول رحمت از کشته شدن زنبور عسل نهى فرموده است (عرب باغى، 1329، ص 48؛ مجلسى، 1403ق، ج 64، ص 244، 291و294). انس بن مالک نقل کرده است: «پیامبر خاتم صلى الله علیه و آلههرگز دوست نداشت که لانه زنبور بى عسل را هم با آتش بسوزانند» (دمیرى، بى تا، ج 2، ص 10). نهى از غارت اموال (دسترنج) مورچه: پیامبر خاتم صلى الله علیه و آله نگران نابودى اموال و از بین رفتن زحمت ریزموجودات نیز بود؛ به گونه اى که درباره آنها سفارش مى کرد. امام صادق علیه السلام در این زمینه مى فرماید: «رسول خدا نهى فرمود از اینکه آنچه را که مورچه با دست و دهان حمل مى کند، از چنگش بگیرند و بخورند» (مجلسى، 1403ق، ج 64، ص 261؛ دمیرى، بى تا، ج 2، ص 370)؛ وصى آن حضرت؛ على بن ابى طالب علیه السلام فرمودند: «به خدا قسم اگر همه آسمان ها و زمین را به من ببخشند و در مقابل این عطا، از من بخواهند تا با گرفتن پوست یک جو از دهان مورچه اى عصیان کنم، چنین نخواهم کرد» (نهج البلاغه، خ 224). نهى از کشتن مورچه و آتش زدن لانه اش: رسول مهربانى بارها از کشتن مورچه نهى کرده اند؛ گاهى به تنهایى، و در برخى موارد در کنار نام زنبور عسل و چند پرنده دیگر از کشتن آن نهى کرده است. انس بن مالک مى گوید: رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمودند: «مورچه را نکشید!» (دمیرى، بى تا، ج 2، ص 369؛ مجلسى، 1403ق، ج 64، ص 224و291). نتیجه گیرى در این نوشتار، دیدگاه نظرى و عملى رسول خاتم صلى الله علیه و آله درباره حقوق انواع حیوانات بیان شد. از موجودات ذره بینى تا غول پیکر، از اهلى تا وحشى، از درنده تا گزنده و چرنده و پرنده و آبزى و خشک زى، همه وهمه از نگاه مهربان ایشان پنهان نماندند. از نوزاد حیوان وحشى تا تخم یک پرنده و جوجه تازه پاى آنها را سفارش به مهربانى نمودند. با قاتلان حیوانات وعده برخورد دنیوى و اخروى داد. براى کشنده یک قورباغه جریمه تعیین فرمود و براى قاتل یک گنجشک، محاکمه در قیامت! از محل خواب، خوراک، علف، و تمام مواد و ضروریات زندگى حیوان سخن و سفارش فرمود. از مهربانى با حیوانات تعریف نمود و همه را به رعایت حال حیوانات و شکنجه نکردن آنها تشویق و ترغیب فرمود؛ با این وصف، چنین رسول مهربانى که این همه به حیات و حقوق حیوانات سفارش مى کند و عمل مى نماید؛ نسبت به انسان چقدر مهربان است تنها خداى بزرگ مى داند و بس؛ به همین دلیل خدا در وصفش فرمود: تو را رحمتى براى جمیع جوامع فرستادم؛ [حتى جوامع حیوانى]. منابع ـ نهج البلاغه (1373)، ترجمه سیدجعفر شهیدى، چ پنجم، تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامى. ـ ابن اثیر، عزالدین بن حسن (بى تا)، اسدالغابة، قم، اسماعیلیان. ـ ابن حبان، صحیح ابن حبان (1414ق)، ط. الثانیة، بیروت، مؤسسة الرسالة. ـ ابن حجر عسقلانى، احمدبن على (بى تا)، فتح البارى بشرح صحیح البخارى، ط. الثانیة، بیروت، دارالمعرفة. ـ ابن حنبل، احمد (بى تا)، مسند احمد، بیروت، دار صادر. ـ ابن سعد، محمد (بى تا)، الطبقات الکبرى، بیروت، دارصادر. ـ ابن عساکر (1415ق)، تاریخ مدینة دمشق، ترجمه على شیرى، بیروت، دارالفکر. - اخوان، عبدالحمید، «نگرشى به حقوق حیوان در رابطه با انسان در اسلام» (آذر 1370)، درس هایى از مکتب اسلام، سال سى ویک، ش 8، ص 72ـ73. ـ بخارى، محمدبن اسماعیل (1401ق)، صحیح بخارى، بیروت، دارالفکر. ـ برقى، احمدبن محمد (1413ق)، المحاسن، تحقیق سیدمهدى رجایى، قم، المعاونیة الثقافیة للمجمع العالمى لأهل البیت. ـ بیهقى، ابى بکر (بى تا)، معرفة السنن والآثار، بیروت، دارالکتب العلمیة. ـ جوزیه، شمس الدین محمد (بى تا)، الطبّ النبوى، بیروت، دارالوفاق. - حرعاملى، محمدبن حسن (1418ق)، الفصول المهمة فى اصول الأئمة؛ تکملة الوسایل، تحقیق و اشراف محمد قاینى، قم، مؤسسه امام رضا علیه السلام. ـ ـــــ (1411ق)، وسائل الشیعة، قم، مؤسسه آل البیت. ـ دمیرى، کمال الدین (بى تا)، حیاة الحیوان الکبرى، بیروت، دارالفکر. ـ زبیدى شافعى، عبدالرحمن (1346ق)، تیسیر الوصول الى جامع الاصول من حدیث الرسول، مصر، السلفیة. ـ سیوطى، جلال الدین (1401ق)، الجامع الصغیر، بیروت، دارالفکر للطباعة والنشر والتوزیع. ـ شریف رضى، محمدبن حسین (1422ق)، المَجازات النبویة، تصحیح مهدى هوشمند، قم، دارالحدیث. ـ شعرانى (1393ق)، العهود المحمدیة، ط. الثانیة، مصر، شرکة مکتبة. ـ صدوق، محمدبن على (1403ق)، الخصال، تصحیح و تعلیق على اکبر غفارى، قم، جامعه مدرسین. ـ ـــــ (1415ق)، مقنع، قم، الهادى. ـ ـــــ (1410ق)، من لا یحضره الفقیة، تعلیقه و تصحیح سیدحسین موسوى خراسانى، تهران، دارالکتب الاسلامیه. ـ صنعانى، ابى بکر عبدالرزاق (بى تا)، المصنف، بى جا، منشورات المجلس العلمى. - طبرانى، سلیمان بن احمد (1405ق)، المعجم الکبیر، تحقیق و تخریج حمدى عبدالمجید السلفى، ط. الثانیة، بیروت، دار احیاء التراث العربى. ـ طبرسى، فضل بن حسن (1392ق)، مکارم الأخلاق، ط. السادسة، قم، منشورات شریف الرضى. ـ عرب باغى، سیدحسین آقا (1329)، دعائم الاسلام، چ دوم، تهران، چاپخانه آفتاب. - قضاعى، قاضى (1361)، شهاب الاخبار؛ کلمات کوتاه پیغمبر خاتم صلى الله علیه و آله، با شرح فارسى سیدجلال الدین ارموى محدث، چ دوم، تهران، علمى و فرهنگى. ـ قمى، شیخ عباس (1414ق)، سفینه البحار، بیروت، دارالاسوة للطباعة و النشر. ـ کاتوزیان، ناصر (1378)، مقدمه علم حقوق و مطالع در نظام حقوقى ایران، چ بیست وپنجم، تهران، شرکت سهامى انتشار. ـ کتانى، سیدمحمد عبدالحى (بى تا)، نظام الحکومة النبویة، ط. الثانیة، بیروت، دارالارقم. ـ کلینى، محمدبن یعقوب (1367)، الکافى، تصحیح و تعلیق على اکبر غفارى، ط. الثالثة، تهران، دارالکتب الإسلامیة. ـ متقى هندى، حسام الدین (1409ق)، کنزالعمال فى سنن الاقوال و الافعال، بیروت، مؤسسة الرسالة. ـ مجلسى، محمدباقر (1403ق)، بحارالانوار، ط. الثالثة، بیروت، مؤسسة الوفا. ـ ـــــ (1409ق)، مراه العقول، تهران، دارالکتب الاسلامیة. - مصباح، محمدتقى (1377)، معارف قرآن (حقوق و سیاست در قرآن)، نگارش محمد شهرابى، قم، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى قدس سره. ـ ـــــ (1373)، معارف قرآن (خداشناسى، کیهان شناسى، انسان شناسى)، قم، مؤسسه درراه حق. ـ مفید، محمدبن محمد نعمان (1414ق)، المزار، تحقیق سیدمحمدباقر ابطحى، ط. الثانیة، بیروت، دارالمفید للطباعة والنشر والتوزیع. ـ محمدى رى شهرى، محمد (1379)، میزان الحکمة، قم، دارالحدیث. ـ ناصف، شیخ منصورعلى (1406ق)، التاج الجامع للاصول فى احادیث الرسول، بیروت، دارالفکر. ـ نظرى توکلى، سعید (1387)، حیوانات؛ قوانین حمایتى و حدود بهره ورى در اسلام، مشهد، بنیاد پژوهش هاى اسلامى. ـ نورى طبرسى، میرزاحسین (1407ق)، مستدرک الوسائل الى مستنبط المسائل، قم، مؤسسة آل البیت لأحیاء التراث. ـ هیثمى، حافظ نورالدین على (1967م)، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، ط. الثانیة، بیروت، دارالکتب. منبع: ماهنامه معرفت شماره 182 انتهای متن/
93/01/20 - 00:45
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 59]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها