محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1827737781
کارکرد عدالت در تعاملات اجتماعی
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
کارکرد عدالت در تعاملات اجتماعی
شاه بیت اصلی و مورد نظر ما در این مقاله توجه دادن همگان و به ویژه فرهیختگان به رعایت اصل عدالت در تمام عرصه ها است. اصلی که تعبیر حضرت امیر علیه السلام از نظر توصیف بسیار فراخ و وسیع، ولی در مقام عمل بسیار تنگ و مضیق است.
بخش دوم و پایانی ضرورت رعایت عدالت در عرصه داوری در مرافعات کسانی‌که کار داوری در منازعات به آنان سپرده می‌شود ـ اعم از آن‌که بسان قضات دارای قدرت بوده و حکمشان الزام آور باشد، یا بسان داور تحکیم که برخلاف فقدان قدرت، حکم آنان، تکلیف اختلاف را به نفع یا ضرر یک طرف دعوا یکسره نمایدـ مسؤولیت سنگینی را برعهده دارند. کسانی‌که با روایات و فرهنگ اهل‌بیت علیه السلام آشنا باشند، می‌دانند در روایات، تا چه میزان بر دشواری و خطیر بودن داوری تاکید شده و به انسان‌های ضعیف النفس هشدار داده شده که بر لبه سقوط در جهنم حرکت نکرده و خود را به هلاکت ابدی دچار نسازند. بر اساس روایتی، تمام قضات در آتشند، مگر کسانی‌که از روی علم و عدالت داوری کنند. حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام به شریح قاضی فرمود: «ای شریح! جایی نشسته‌‌ای که جز پیامبر یا جانشین پیامبر یا انسان شقی و نگونسار در آن ننشسته است»[37]. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «هرکس قضاوت را برعهده گیرد خود را بدون]کمک گرفتن از [ چاقو ذبح کرده است»[38]. در روایت دیگر، پس از گفتار پیشین پیامبر صلی الله علیه و آله از آن حضرت سؤال شد: «مقصود از ذبح و سر بریدن چیست؟» آن حضرت فرمود: «آتش جهنم».[39] در روایت دیگر از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله چنین نقل شده است: روز قیامت، بر قاضی عادل، ساعتی پیش می‌آید که آرزو می‌کند کاش میان دو نفر حتی در حدّ یک خرما داوری نمی‌کرد»[40]. این روایت؛ به‌خوبی بیانگر شدت دشواری قضاوت است. چه، آرزوی عدم داوری درباره امری خرد بسان اختلاف بر سر یک خرما، توسط قاضی گفته شده که متصف به صفت عدالت است، تکلیف قاضی بی‌عدالت را روشن می‌کند. این دست از روایات که شمار و مضمون آنها متعدد است، از حساسیت زیاد کار داوری حکایت دارد؛ از این رو بسیاری از اولیای صالح الهی از پذیرش این کار شانه خالی می‌کرده و می‌کنند. هرچند آن‌جا که گریزی از کار داوری نباشد، قضاوت از وجوب کفایی به وجوب عینی تبدیل می‌شود و بالأخره کسانی باید با پذیرش این مسؤولیت سنگین، به مشاجرات و مرافعات با داوری عادلانه پایان دهند. تأکید بر ممنوعیت داوری در حالت‌های خشم، خواب، گرسنگی، تشنگی، ممنوعیت شتاب در داوری، ممنوعیت داوری بدون شنیدن شکایت و دفاعیات طرفین، لزوم رعایت مساوات در نگریستن به طرفین دعوا، عدالت در محل نشستن آنان، بلند نکردن صدا بر روی یکی از طرفین مخاصمه، که به عنوان آداب قضاوت برشمرده شده، همگی بر مدعای پیشگفته و دشواری کار داوری حکایت دارند[41]. داستان برخورد حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام به هنگام مراجعه به شریح قاضی و شکایت از یک مرد ذمی، یکی از داستان‌های درس‌آموز درباره لزوم عدالت و سلامت داوری است. بدین سبب خداوند در قرآن تاکید می‌کند هنگام داوری میان مردم، حتی آن‌جا که یکی از طرفین از نزدیکان باشند، باید عدالت رعایت شود؛ آن‌جا که آورده است: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید پیوسته به عدالت قیام کنید و برای خدا گواهی دهید، هر چند به زیان خودتان یا [به زیان] پدر و مادر و خویشاوندان [شما] باشد».[42] دلیل اهمیت رعایت عدالت در مرافعات روشن است؛ زیرا فرض بر این است که حقی در زمینه مال یا عرض و آبرو یا حقوق معنوی شخص، ضایع شده و شخص، برای دستیابی به حق خود به قاضی و داور مراجعه کرده است و در بسیاری از موارد، با اعلام حکم قاضی، امکان تغییر آن وجود ندارد. در این صورت، شخص مظلوم باید تا آخر عمر درد جانکاه بر باد رفتن حق خود به‌دست ستمکاری را مشاهده کند و تنها به آمدن قیامت امیدوار باشد. این پدیده در برخی مسایل مانند زمینه‌های عرضی و آبرویی از حساسیت و تلخی بیشتری برخوردار است. فرض کنید ناموس انسان آبرومند، توسط شخصی مورد تعرض قرار گرفته باشد و او برای ستاندن داد خود به دستگاه قضایی پناه آورد؛ اما پس از پی‌گیری‌های مستمر، اطلاع یابد قاضی پرونده از محکوم کردن شخص متعدّی به سبب نسبت با فلان مسؤول خرد وکلان، طفره می‌رود و حتی احساس کند ادامه رسیدگی ممکن است خطری دیگر را متوجه او سازد. او با دیدن این بی‌عدالتی فاحش در عرصه داوری، دیگر به چه کسی می‌تواند پناه ببرد و داد خود را به جز خداوند از چه کسی می‌تواند بستاند؟ به دلیل حساسیت و نقش‌آفرینی دستگاه قضایی در سلامت اجتماعی، امروزه در عموم کشورهای متمدن و رشد‌یافته به شدت بر استقلال این دستگاه حتی از قوای مجریه و مقننه تاکید شده و با پیش‌بینی راهکارهای مختلف، کار قضات مورد بررسی و نظارت دقیق قرار می‌گیرد؛ زیرا میان سلامت دستگاه قضایی با سلامت عمومی و ایجاد امنیت در نهاد اجتماع برای تحقق زیستی سالم و معتدلانه، رابطه تنگاتنگی وجود دارد. عدالت‌گرایی در سطحی رقیق‌تر یعنی در داوری و قضاوت تحکیم نیز هم‌چنان مورد تاکید است؛ برای مثال وقتی یک نویسنده با یک مؤسسه یا ناشر دچار اختلاف شود و بر اساس مفاد قرارداد داوری را مشخص نمایند، رأی آن داور، حق نویسنده را به او برخواهد گرداند یا ضایع خواهد کرد. یا اگر در نزاع میان زن و شوهر، داوری که آنان تعیین کرده‌اند، جائرانه میانشان داوری کرده و بر اثر اغراضی خاص، حق را به زن یا شوهر دهد، نه تنها اختلاف مرتفع نمی‌شود؛ بلکه چه بسا ریشه‌دارتر خواهد شد. این‌ها همه از حساسیت و خطیر بودن داوری در تمام عرصه‌ها حکایت دارد. 2-2. عدالت در داوری در ارزش‌گذاری مسابقات و کالاهای مادی و معنوی بخش گسترده‌ای از داوری‌ها، با اختلاف و مشاجره ارتباطی ندارد؛ بلکه به نوعی به ارزش‌گذاری و امتیازدهی باز می‌گردد. این نوع از داوری‌ها عموماً یا در حوزه انسانی انجام می‌گیرد یا در حوزه کالاها و اشیا اعم از مادی و معنوی. ارزش‌گذاری و امتیازدهی در حوزه انسانی، بیشتر آن‌جا اتفاق می‌افتد که قرار است میان دو شخص یا دو گروه رقابتی انجام گیرد. بالطبع برای آن‌که برنده یا برندگان مشخص شود، از داور یا تیم داوری کمک گرفته می‌شود. مسابقات ورزشی یا علمی، از نمونه‌‌های بارز آن است. امروزه با گسترش ورزش و تنوع شگفت‌آور انواع و گونه‌های آن، کار داوری در این عرصه‌ها خود به فرایندی گسترده، با دهها پدیده تلخ و شیرین بدل شده است. برخلاف تنظیم قوانین دقیق در عرصه‌های مختلف ورزشی و نیز در عرصه داوری، بر اساس عرف رایج، بالأخره برنده میدان بر اساس نظریه داور مسابقه، تعیین می‌شود و در بسیاری از موارد، به عکس دستگاه قضایی بررسی مجدد یا تغییر رأی، معنا ندارد. از سویی دیگر، بر اساس نوع رویکرد و علایق دولت‌ها و ملت‌‌ها، گاه میان فرهنگ عمومی با ورزش، چنان ارتباطی برقرار می‌شود که برد و باخت یک تیم از پیروزی یا شکست برابر لشکر دشمن، اثر روانی بیشتری را در پی دارد؛ برای نمونه در کشور خود بارها شاهد بود‌ه‌ایم که گاه برد تیم ملی در مسابقه فوتبال ـ به‌ویژه در بازی‌های حسّاس و نقش‌آفرینی نظیر بازی‌هایی که وضعیت ورود تیم ملی به جام جهانی فوتبال را تعیین می‌کند ـ تا مدت‌ها موجی از شادی را در همة عرصه‌های جامعه حتی مراکز علمی و آموزشی کشور پدید می‌آورد و در برابر، گاه باخت تیم ملی، چنان غم، اندوه، سرخوردگی را در دل میلیون‌ها ایرانی ایجاد می‌کند که تا هفته‌ها آثار منفی خود را دنبال می‌آورد. این پدیده در برخی دیگر از کشورها نظیر برزیل، آلمان، ایتالیا، آرژانتین، انگلستان، فرانسه، ایتالیا، به ویژه در عرصه فوتبال کاملاً مشهود است. گره خوردن ورزش در عرصه جهانی با فرهنگ عمومی، در عرصه داخلی و سطوح مختلف مسابقات نیز به چشم می‌خورد؛ به‌گونه‌ای که بارها شاهد بوده و هستیم که مسابقه دو تیم داخلی در یک شهر، ضمن آن‌که هیجانات زیاد را در آن شهر برانگیخته، گاه زمینه ستیز طرفداران دو تیم و زد و خورد میان آنان را نیز فراهم کرده است. پدیده‌ای که در بسیاری از میادین ورزشی به چشم می‌خورد. پیدا است با توجه به حساسیت زیادی که در این مسابقات وجود دارد که البته خود امری کاذب و مذموم است، به همان میزان، کار داوری از حساسیت بس زیادی برخوردار است؛ زیرا اگر قرار باشد بی‌عدالتی در داوری راه یابد، از آن‌جا که این بی‌عدالتی از چشم میلیون‌ها انسان با توجه به گسترش پدیده ارتباطات جهانی پنهان نخواهد ماند، به جای لبریز شدن نفرت، اندوه، یاس و سرخوردگی در یک جان و روح که غالباً در داوری‌های نوع اول؛ یعنی داوری در مشاجرات پدید می‌آید، این نفرت و اندوه در جان و ذهن میلیون‌ها انسان در بعد جهانی یا صدها و دهها هزار تن در سطح یک شهر و استان سرازیر می‌شود. با چنین وضعیتی می‌توان فهمید کار داوری در میادین ورزشی تا چه حدّ دشوار و پیچیده بوده و تا چه میزان سلامت آن بر اصل عدالت استوار است. بر این اساس، در سازمان‌های ورزشی کشوری و جهانی بر دو عنصر: 1. علم و تجربه؛ 2. عدالت و بی‌طرفی؛ در داوری تاکید می‌شود. عموماً کنار آموزش مستمر داوران برای تقویت علم و تجربه داوری، بر روی میزان عدالت و بی‌غرضی آنان در داوری تکیه و تاکید می‌شود. با این حال، گاه می‌بینیم در مسابقات ورزشی در سطوح مختلف، داوران به‌دلیل دریافت رشوه‌های پنهانی، یا دخالت اغراض خاص، نظیر حب و بغض‌های خاص به ورزشکاران، به نفع یک طرف داوری کرده و حق طرف مقابل را ضایع می‌سازند. این امر در بازی‌های منطقه‌ای بیشتر خودنمایی می‌کند. مسابقات علمی نیز می‌بایست بر مبنای عدالت در داوری دنبال شود، هرچند عموما در این دست از مسابقات نظیر المپیادهای علمی کشوری، منطقه‌ای یا جهانی تب و تاب و هیجانات مشهود در ورزش به چشم نمی‌خورد. داوری درباره رتبه‌های علمی اساتید یا محققان در سطوح مختلف نیز در این حوزه قابل ارزیابی است؛ برای مثال افزایش رتبه دانشگاهی از استاد‌یاری به دانشیاری یا اعلام یک استاد یا محقق به عنوان استاد یا محقق نمونه در سطح کشور یا اعلام یک محقق به عنوان برنده جایزه نوبل در سطح جهانی، همگی زمینه‌ساز امتیازات مادی و معنوی فراوانی است که اگر براساس اصل عدالت انجام نگیرد، خطرات و زیان‌های روحی و روانی فراوانی همراه می‌آورد. نوع دیگری از داوری، مربوط به ارزش‌گذاری در کالاهای مادی و معنوی است؛ برای مثال در بسیاری از شهرها، رسم بر این است که اموال غیرمنقول مانند خانه یا اموال منقول نظیر ماشین و فرش را هنگام فروش به رویت داور که از آن به مقوّم ]= قیمت‌گذار[ یا کارشناس قیمت‌گذاری یاد می‌شود، می‌رسانند. گاه در سطحی وسیع‌تر، نهادها و سازمان‌ها برای فروش کالاها و اشیای مازاد خود که گاه بسیار گسترده و متنوع است، از این دست از کارشناسان استفاده می‌کنند؛ چنان‌که بخشی از تصمیم‌گیری‌های دستگاه قضایی یا مؤسسات بیمه برای مصادره اموال شخصی یا تعیین خسارت‌های بدنی یا مالی، به نظر کارشناسی کارشناسان مربوط بستگی دارد. داوری درباره کیفیت تولید، توزیع، حمایت از مصرف‌کنندگان که توسط نهادهایی همچون سازمان استانداردهای محلی یا جهانی برای تعیین سطح مرغوبیت کالاها انجام می‌گیرد، نیز از این نوع است. در تمام این دست از موارد، مبنای داد و ستد مالی یا دریافت و پرداخت پول و کالا، نظر کارشناس مربوط است. جالب آن که بسیاری از این دست از کارشناسان، خود آگاه نیستند که عملاً در موضع قضاوت و داوری قرار دارند و طبق روایت پیشگفته اگر عادل باشند، به‌دلیل غفلت از برخی دقت‌‌ها بی‌آن‌که عمدی در کار باشد، روز قیامت آرزو می‌کنند کاش در باره اختلاف بر سر دانه‌ای خرما یا ارزش‌گذاری آن، داوری نمی‌کردند. نوع دیگری از این دست داوری‌ها، مربوط به داوری در کالاهای معنوی است؛ مانند داورانی که کار امتیازدهی به کتاب‌ها، پایان‌نامه‌ها، مقالات علمی یا سایر اسناد علمی یا نوع و کیفیت فعالیت دستگاه‌های مختلف یا محصولات هنری مانند انواع فیلم‌های سینمایی، نمایش‌ها، نوع کارگردانی و بازیگری را بر عهده دارند. همه این موارد، به نوعی به داوری دربارة کالاهای معنوی باز می‌گردد. این نوع از داوری‌ها نیز به همان میزان که نظر داور یا داوران در تعیین وضعیت مادی و معنوی صاحب کالای معنوی تأثیرگذار است، اهمیت دارد؛ برای مثال به همان میزان که اعلام یک کتاب به عنوان کتاب سال کشوری یا جهانی می‌تواند به پدید‌آورنده آن، جایگاه علمی یا اجتماعی خاص بخشد، به همان اندازه تضییع حق دیگران در این زمینه به دلیل ملاحظات غیرارزشی و غیرالهی و دخالت اغراض و مصلحت‌اندیشی‌های غیرموّجه، افزون بر اشخاص خاص، برای فرهنگ و تمدن یک کشور زیان‌آور است. این امر، در عرصه هنر نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. با عنایت به برگزاری مسابقات و جشنواره‌های مختلف هنری در عرصه داخلی، منطقه‌ای و جهانی و نیز پیوند شدید مقوله‌های هنری با فرهنگ عمومی، عدالت در داوری این دست از کالاهای معنوی و دخالت ندادن اغراض غیرحقیقی در تعیین برندگان، گاه به مراتب از داوری میان یک مشاجره، مهم‌تر و تأثیرگذارتر است. عدالت در حکومت مهدوی از امام عصر علیه السلام ـ بر اساس آن چه که در متون دینی آمده ـ باید به عنوان نماد عدالت و داد یاد کرد و به راستی او همان کسی است که عدالت چشم به انتظار اوست. برای آن که عدالت در حکومت امام عصر علیه السلام به تصویر کشیده شود، می‌توان از دو نوع روایات بهره جست: 1. روایاتی که وضعیت جهان و بحران های جهانی مختلف و از جمله بحران ظلم و بی‌عدالتی پیش از ظهور امام عصر علیه السلام را ترسیم نموده و در کنار آن به تصریح یا اشاره از پایان یافتن این دست از بحران ها با ظهور امام عصر و تشکیل حکومت مهدوی سخن به میان آورده‌اند. 2. روایاتی که از حکومت امام پس از ظهور به عنوان حکومت عدالت گستر در سراسر گیتی یاد کرده و ابعاد مختلف عدل گرایی در سیره حکومتی امام را مورد تاکید قرار داده‌اند. روایات دسته نخست: دو روایت از این دست از روایات را مورد اشاره قرار می‌دهیم. 1. در بخشی از روایت مبسوطی که از پیامبر صلی الله علیه و آله در این باره رسیده چنین آمده است: « إِنَّ مِنْ أَشْرَاطِ الْقِیَامَةِ… إِنَّ عِنْدَهَا یَکُونُ الْمُنْکَرُ مَعْرُوفاً وَ الْمَعْرُوفُ مُنْکَراً وَ یُؤْتَمَنُ الْخَائِنُ وَ یُخَوَّنُ الْأَمِینُ وَ یُصَدَّقُ الْکَاذِبُ وَ یُکَذَّبُ الصَّادِقُ…… فَعِنْدَهَا یَظْهَرُ الرِّبَا وَ یَتَعَامَلُونَ بِالْغِیبَةِ وَ الرِّشَا وَ یُوضَعُ الدِّینُ وَ تُرْفَعُ الدُّنْیَا… وَ تَسَلَّطُ الْأَشْرَارُ عَلَى الْأَخْیَارِ وَ یَفْشُو الْکَذِبُ وَ تَظْهَرُ الْحَاجَةُ وَ تَفْشُو الْفَاقَةُ »[43] 2. در روایتی از حضرت امیر علیه السلام در این باره چنین آمده است: « یأتیکم بعد الخمسین و المائة أمراء کفرة و أمناء خونة و عرفاء فسقة فتکثر التجار و تقل الأرباح و یفشو الربا » [44] رواج ظلم و بی‌عدالتی در عرصه اجتماعی، اقتصادی و سیاسی؛ عبارت « فَعِنْدَهَا یَظْهَرُ الرِّبَا وَ یَتَعَامَلُونَ بِالْغِیبَةِ وَ الرِّشَا»، «تَظْهَرُ الْحَاجَةُ وَ تَفْشُو الْفَاقَةُ» در روایت اول و عبارت « یفشو الربا » در روایت دوم نشان از رواج فساد مالی در این دوره دارد. چنان که عبارت «تَسَلَّطُ الْأَشْرَارُ عَلَى الْأَخْیَارِ» در روایت نخست و عبارت « أمراء کفرة » در روایت دوم به این بحران اشاره دارند. افزون بر این روایات، عبارت: «یملا الارض قسطا و عدلا کما ملئت ظلما و جورا»به صورت تواتر لفظی در عموم روایات مهدویت انعکاس یافته است. چنان که از ظاهر این دست از روایات پیدا است دو نکته اساسی در آنها مورد تاکید قرار گرفته است: 1. جهان پیش از ظهور امام عصر پر از ظلم و بی‌عدالتی خواهد بود. 2. امام عصر علیه السلام جهان را پر از عدل و داد خواهد کرد. روایات دسته دوم: در این جا به پنج روایت از معصومان اکتفا می‌کنیم. 1. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «یرضی عنه ساکن السماء و ساکن الارض، یقسم المال صحاحا فقال له الرجل: و ما صحاحا ؟ قال: لسویة بین الناس»[45]؛ ساکنان آسمان و زمین از او خشنود می‌گردند، مال را به نحو صحیح تقسیم می‌کند. مردی پرسید: به نحو صحیح چیست؟ فرمود: مساوی بین مردم. 2. حضرت امیر علیه السلام فرمود: «فیریکم کیف عدل السیرة »[46]؛ پس عدالت در روش (سررشته‌داری) را به شما نشان می‌دهد که چگونه است. 3. امام صادق علیه السلام فرمود: «اذا قام حکم بالعدل و ارتفع فی ایامه الجور»[47]؛ آنگاه که قیام کند، به عدالت حکم کند و در روزگارش ستم برچیده خواهد شد. 4. امام صادق علیه السلام فرمود: «اما والله لیدخلن علیهم عدله جوف بیوتهم کما یدخل الحر و القرّ.»[48]؛ هلا! به خدا سوگند عدلش را به اندرون اتاق‌ها وارد خواهد کرد، همانگونه که گرما و سرما وارد می‌شود. خلاصه و نتیجه گیری در این مقاله نخست تعریفی از عدل ارایه شد و گفتیم عدل، به معنای داد، گذاشتن هرچیز در جای بایسته آن، ادای حق هرچیز، آن‌گونه که شایسته آن است و مفهومی مخالف جور است. آنگاه عدالت را از نظر موضوع و ساحت، به دو دسته تقسیم کردیم که عبارتند از: 1. عدالت اجتماعی: که گاه در فرهنگ قرآن، از آن به قسط یاد می‌شود، و آن بدان معنا است که همة افراد اجتماع، به میزان استحقاق خود از حقوق و امتیازاتی یکسان بهره‌مند باشند؛ و در تقسیم حقوق و امتیازات ـ اعم از مادی و معنوی ـ ملاحظات غیرارزشی همچون رنگ پوست، زبان، نژاد، قومیت، تبار، منطقه جغرافیایی یا هرگونه حبّ و بغضی دخالت نکند. 2. عدالت داوری: به این معنا که آن‌جا که قرار است شخص درباره دیگران یا کالاهای مادی و معنوی آنان یا میان مشاجرات به داوری بپردازد، اصل عدالت را رعایت کند و بر مبنایی باطل، حق را به جانبی خاص جهت نداده و در مقام داوری، مرتکب جور و ستم نشود. آنگاه عدالت اجتماعی را در دو بستر مورد بررسی قرار دادیم که عبارتند از: 1. عدالت اجتماعی در عرصه تعلیم و تربیت؛ 2. عدالت در عرصه نهادهای اجرایی. آنگاه تبیین نمودیم که عدالت در قضاوت و داوری، حداقل در دو عرصه باید مورد اهتمام قرار گیرد که عبارتند از: 1. حل و فصل مرافعات و مشاجرات؛ 2. ارزش‌گذاری مسابقات و کالاهای مادی و معنوی. آنگاه با بررسی شماری از روایات، عدالت در حکومت مهدوی را مورد بررسی قرار داده ایم. شاه بیت اصلی و مورد نظر ما در این مقاله توجه دادن همگان و به ویژه فرهیختگان به رعایت اصل عدالت در تمام عرصه ها است. اصلی که تعبیر حضرت امیر علیه السلام از نظر توصیف بسیار فراخ و وسیع، ولی در مقام عمل بسیار تنگ و مضیق بوده و کمتر کسی آن را آن گونه که باید، بر می‌تابد. پی نوشت ها: [37]. کافی، ج 7، ص 407. [38]. کنز العمال، ج 6، ص 95. [39]. مستدرک الوسائل، ج 17، ص 243. [40]. «لیأتین علی القاضی العدل یوم القیامة ساعة یتمنی انه لم یقض بین اثنین فی تمرة قط» این روایت به صورت‌های مختلف نقل شده است. برای تفصیل بیشتر ر.ک: میزان الحکمه، ج 6، ص 2586ـ 2588. [41]. همانگونه که اشاره کردیم، از این امور با عنوان آداب داوری یاد می‌شود، نه احکام الزامی به معنای حرمت و وجوب. [42]. (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ کُونُواْ قَوَّامِینَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاء لِلّهِ وَلَوْ عَلَى أَنفُسِکُمْ أَوِ الْوَالِدَیْنِ وَالأَقْرَبِینَ إِن یَکُنْ غَنِیًّا أَوْ فَقَیرًا فَاللّهُ أَوْلَى بِهِمَا فَلاَ تَتَّبِعُواْ الْهَوَى أَن تَعْدِلُواْ وَإِن تَلْوُواْ أَوْ تُعْرِضُواْ فَإِنَّ اللّهَ کَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرًا) نساء (4)، 135. [43]. وسائل الشیعه، ج 15، ص 348. [44]. الغیبة (نعمانی)، ص 248. [45]. بحار الانوار، ج 51، ص 81. [46]. نهج البلاغه، خطبه 138. [47]. بحار الانوار، ج 52، ص 338. [48]. همان، ص 362. منبع: ماهنامه انتظار موعود - شماره 26 انتهای متن/
92/12/16 - 00:30
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 139]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها