محبوبترینها
آشنایی با سایت قو ایران بهترین سایت آگهی و تبلیغات در کشور
بهترین شرکت‌های مهندسی در آلمان
صفر تا صد حق بیمه 1403! فرمول محاسبه حق بیمه
نقش هدایای سازمانی در افزایش انگیزه و تعهد کارکنان
کلینیک پروتز و ساخت اندام مصنوعی دکتر اجرائی
چگونه می‌توانیم با ترانسفر وایز پول جابجا کنیم؟
بهترین مدل‌های [صندلی گیمینگ] براساس نقد و بررسی کاربران
مشاوره حقوقی تلفنی با کمترین هزینه
مشاوره حقوقی تلفنی با کمترین هزینه
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1803889997
رفیع‌فر: مردم‌شناسی مظلوم واقع شده است
واضح آرشیو وب فارسی:ایسنا: جمعه ۱۸ بهمن ۱۳۹۲ - ۰۹:۰۲
رییس انجمن انسان‌شناسی ایران گفت: مردم‌شناسی در ایران مظلوم واقع شده، چون مسائل حساسیت‌برانگیز را بررسی می‌کند، این در حالی است که علم را نمی‌توان سانسور کرد. دکتر جلال‌الدین رفیع‌فر در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، درباره‌ی عنوان این رشته، اظهار کرد: اصطلاح درستی که باید برای این رشته‌ی علمی به کار رود «مردم‌شناسی» است و نه «انسان‌شناسی». دو اصطلاح مردم‌شناسی و انسان‌شناسی هر دو معادل آنتروپولوژی (anthropology) هستند که از دو واژه‌ی یونانی انتروپوس، به معنی انسان به زبان عربی یا مردم به زبان فارسی و لوگوس به معنی شناخت تشکیل شده است. دلیل اصرار من برای استفاده از اصطلاح مردم‌شناسی این است که واژه‌ی انسان، عربی است و وقتی معادل فارسی دارد، چرا معادل عربی آن را به‌کار ببریم؟ عده‌ای به غلط اصطلاح اتنولوژی (ethnology) را معادل مردم‌شناسی به‌کار می‌برند، در حالی که اتنولوژی به معنی «قوم‌شناسی» است. این استاد دانشگاه ادامه داد: بر اصطلاح مردم‌شناسی تأکید دارم، چون واژه‌ی انسان، مخاطب را یاد یک موجود فیزیکی و مطالعه‌ی زیست‌شناختی او می‌اندازد. در حالی که ویژگی انسان در مقایسه با سایر حیوانات، فرهنگ پیشرفته‌ی اوست و نه جسمش، یعنی موجودی که تاریخ، فرهنگ و هویت مشخص دارد و بخش عمده‌ی مطالعات این رشته در حوزه‌ی فرهنگ است. مطالعه‌ی بخش جسمانی آن از همان ابتدا یعنی قرن هجدهم تا کنون، بیشتر برعهده‌ی زیست‌شناسان بوده است. البته معتقدم انسان‌شناسی هم اصطلاح غلطی نیست، ولی مردم‌شناسی در زبان فارسی بهتر است. نکته‌ی دیگر اینکه اصطلاح انسان‌شناسی بیشتر از هر جای دیگری در حوزه‌های علمیه برای مطالعه‌ی انسان از دیدگاهی معین مورد استفاده قرار می‌گیرد. او اظهار کرد: علوم اجتماعی، حوزه‌ی مطالعات هم فرهنگی و هم اجتماعی در جوامع مختلف است. بخش پژوهش‌های فرهنگی آن برعهده‌ی مردم‌شناسان و اجتماعی آن برعهده‌ی جامعه‌شناسان است. از طرف دیگر، هیچ متخصص علوم اجتماعی را نمی‌بینیم که از دانش این دو رشته بهره نبرده باشد. البته در بعضی جوامع، اهمیت مطالعه‌ی دقیق‌تر و جامع‌تر یکی از این شاخه‌ها می‌تواند بر دیگری ارجحیت داشته باشد. در بسیاری از جوامع مانند ایران، نقش و جایگاه فرهنگ در شکل‌گیری برخی رویدادهای تعیین‌کننده به‌مراتب بیشتر و پررنگ‌تراست. رفیع‌فر گفت: بنابراین در این نوع جوامع، برای درک بهتر رویدادهای اجتماعی، مطالعات مردم‌شناسی نسبت به جامعه‌شناسی در اولویت قرار می‌گیرد. به‌طور کلی باید بپذیریم که بخصوص در جوامع اخیر، مطالعات مردم‌شناسی در هرگونه برنامه‌ریزی و هر اقدامی با هدف توسعه‌ی پایدار نقش کلیدی پیدا می‌کند. وی بیان کرد: رویکردهای جامعه‌شناسی غربی روی جوامع در حال پیشرفت (یا اصطلاحا سنتی) که به برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای نیاز مبرم دارند به اندازه‌ی کافی کارساز نبوده‌اند؛ ولی رویکرد مردم‌شناختی می‌تواند به‌دلیل استفاده از روش‌های کیفی و ژرفانگر در یک محدوده‌ی جغرافیایی معین که معمولا یک حوزه‌ی فرهنگی را دربرمی‌گیرد مفیدترتر باشد. از طرف دیگر، از ما سوال می‌شود که چرا فقط جامعه‌های کوچک را بررسی می‌کنیم. بعضی مواقع گفته می‌شود «مردم‌شناسی یعنی مطالعه‌ی فولکلور یا مطالعه‌ی جوامع ابتدایی» در جواب باید بگویم این یک فهم غلط از مردم‌شناسی است. او گفت: حوزه‌ی پژوهش‌های مردم‌شناختی همه‌ی جوامع بدون در نظر گرفتن زمان و مکان است، از جوامع اولیه تا جوامع امروزی از هر نوع، در حوزه‌ی مطالعات مردم‌شناختی قرار می‌گیرند. بارها گفته شده که انسان یک موجود تاریخ‌دار است و برای شناخت جامع و دقیق او چاره‌ای به‌جز مطالعه‌ی کامل تاریخ فرهنگ او نیست. این انسان‌شناس اظهار کرد: از آنجا که فرهنگ‌ها در طول زمان ساخته و پرداخته می‌شوند و عمر مفی شان طولانی است و در بسیاری از جوامع گاهی چند هزار سال سابقه دارند و بعضی از آن‌ها در طول این چند هزار سال فقط دچار برخی تحولات شده و تغییر اساسی و بنیادی پیدا نکرده‌اند، بنابراین مطالعه‌ی تاریخ فرهنگ و سیر تحول آن برای درک صحیح فرهنگ جوامع امروزی از ضروریات است. به عبارت دیگر، تاریخ چهار میلیون ساله‌ی تحولات فرهنگی جامعه‌ی بشری، بدنه‌ی مطالعاتی رشته‌ی مردم‌شناسی را تشکیل می‌دهد. رییس گروه مردم‌شناسی دانشکده‌ی علوم اجتماعی دانشگاه تهران با بیان اینکه مردم‌شناسی را رشته‌ی مادر علوم اجتماعی می‌داند، گفت: جامعه‌شناسان معروف جهان غالبا از پایگاه مردم‌شناسی و تاریخ به علوم اجتماعی وارد شده‌اند، مانند ماکس وبر، امیل دورکیم، مارسل موس، پیر بوردیو و بسیاری دیگر. از طرف دیگر، نظریه‌های ارائه‌شده توسط مردم‌شناسان بزرگی مانند براتیسلاو مالینفسکی، فرانتس بواس، کلود لوی استروس، رادکلیف بران همراه جامعه‌شناسانی که نام بردم و ... پایه‌های اولیه‌ی علوم اجتماعی مدرن را شکل داده‌اند. مدیر گروه مردم‌شناسی دانشکده‌ی علوم اجتماعی دانشگاه تهران ادامه داد: اگرچه مردم‌شناسی خود یک رشته‌ی بینارشته‌ای است، ولی اگر بین سایر رشته‌های مختلف علوم انسانی رشد نکند، آن رشته‌ها هم رشد نخواهند کرد. بدون بهره‌گیری از دانش مردم‌شناسی، نه‌تنها در علوم اجتماعی بلکه در سایر رشته‌های علوم انسانی مانند ادبیات، ادبیات داستانی، تئاتر، سینما، کلیه رشته‌های هنرهای تجسمی، حتی اقتصاد و بالاخره همه‌ی علومی که به نوعی با مردم و افراد جامعه سر و کار دارند، مانند برخی رشته‌های علوم پزشکی و ... پیشرفتی ایجاد نمی‌شود. او اظهار کرد: شاعرانی مانند حافظ، سعدی، فردوسی و ... که توانسته‌اند آثار بدیع و بی‌مانند را خلق کنند، فیلم‌نامه‌نویسان و کارگردانانی که در بخش فیلم‌های مستند و سینمایی توانسته‌اند جایزه‌های جهانی را درو کنند، برخی شاعران معاصر و رمان‌نویسان، موسیقی‌دانان و حتی سیاستمدارانی که توانسته‌اند در تصمیم‌گیری‌های خود به‌درستی عمل کنند و موفق شوند، با بهره‌گیری از دانش مردم‌شناختی بوده است. نویسندگانی مانند صادق هدایت، جلال آل احمد، محمود دولت‌آبادی، غلامحسین ساعدی، منیرو روانی‌پور، اسماعیل فصیح، قطعا بدون استفاده از دست‌مایه‌های مردم‌شناختی قادر به خلق چنین آثاری نمی‌شدند. رفیع‌فر درباره‌ی موانع رشد رشته‌ی مردم‌شناسی در ایران نیز گفت: شاید بتوان گفت این رشته تا حدودی مظلوم واقع شده است، چون در مطالعاتش به مسائل حساسیت‌برانگیز هم پرداخته می‌شود. در حالی که علم را نمی‌توان سانسور کرد! از طرفی گاهی هم از مردم‌شناسی استفاده‌ی ابزاری یا حتی سوءاستفاده شده است. مثلا در گذشته، از آن برای اهداف استعماری استفاده شده و این توهم را ایجاد کرده که این رشته می‌تواند در خدمت استعمار قرار گیرد؛ ولی بعدها که ماهیت علمی این رشته بیشتر خود را نشان داد، به کار کردهای مهم و مثبت بی‌شمار این رشته توجه بیشتری شد. این استاد دانشگاه ادامه داد: دلیل دیگری که می‌تواند به‌عنوان یکی دیگر از موانع رشد این رشته در نظر گرفته شود، توسعه‌ی رشته‌ی جامعه‌شناسی است که در مدت زمان نه‌چندان زیادی رشد کمی قابل توجهی کرده، و این مسأله باعث شده تا در اکثر موارد جامعه‌شناسان خود را به‌عنوان تنها نماینده‌ی علوم اجتماعی معرفی کنند و مردم‌شناسان نیز به‌دلیل تعداد به نسبت محدودترشان، فرصت کمتری برای نشان دادن قابلیت‌های‌شان به‌دست آورند. به عبارت دیگر، شاید بتوان گفت که مردم‌شناسی به نوعی مورد تهاجم جامعه‌شناسان قرار گرفته است! رییس انجمن انسان‌شناسی ایران همچنین بیان کرد: اکنون می‌دانیم که بسیاری از معضلات اجتماعی راه حل فرهنگی دارند و از طریق مطالعات فرهنگی است که می‌توان این معضلات را از میان برداشت و آموخته‌ایم که برای رسیدن به توسعه‌ی صحیح و پایدار مسیر مشخصی وجود دارد که برای عبور از این مسیر، باید از مطالعات مردم‌شناختی کمک بگیریم. گاهی برای احداث یک طرح عمرانی که قرار است مورد استفاده‌ی مردم قرار گیرد، بودجه‌ای عظیم صرف شده، ولی چون درباره‌ی منطقه‌ی اجرای طرح و شیوه‌ی اجرای آن، به‌دلیل فقدان مطالعات مردم‌شناختی توجه نشده است، با مشکلات زیادی برای بهره‌برداری از آن روبه‌رو شده‌ایم. این عضو هیئت علمی دانشگاه تهران همچنین اظهار کرد: متأسفانه تعداد نخبگان این رشته در ایران زیاد نیست، چون درک صحیحی از این رشته وجود نداشته است. تنها گروه آموزشی مردم‌شناسی ایران در دانشگاه تهران است. البته دانشگاه‌های دیگری هم در شهرهای مختلف، این رشته را ارائه می‌کنند که از نظر کادر هیئت علمی و تخصصی جای بررسی دارند! در بعضی شهرستان‌ها این رشته فقط با یک استاد مردم‌شناسی آن هم از نوع مدعو (پروازی) اداره می‌شود. بدیهی است افرادی که از این دانشگاه‌ها فارغ‌التحصیل می‌شوند، به بازار کار وارد می‌شوند و به‌دلیل بنیه‌ی علمی نسبتا ضعیفی که دارند، طبعا کار درخور توجهی هم نمی‌توانند انجام دهند. در چنین شرایطی با معرفی نادرست توانمندی‌های رشته‌ی مردم‌شناسی، هم به خود و هم به این رشته آسیب می‌رسانند. او ادامه داد: البته این امیدواری وجود دارد که به این رشته توجه بیشتری شود، چنان‌چه می‌بینیم امسال مقطع دکتری این رشته تأسیس شد و بیش از 10 سال است که انجمن انسان‌شناسی ایران تأسیس شده و حدود 10 سالی است که مجله‌ی علمی - پژوهشی انسان‌شناسی توسط این انجمن در حال انتشار است و تا کنون 17 شماره از آن منتشر شده (یعنی صدها مقاله و هزاران صفحه مطالب تخصصی)، در همین 10 سال اخیر، ده‌ها کتاب تخصصی به‌صورت تألیف و ترجمه در ارتباط با این حوزه منتشر شده است. رفیع‌فر افزود: برگزاری ده‌ها سمینار و صدها سخنرانی تخصصی مردم‌شناسی توسط انجمن انسان‌شناسی ایران، تربیت صدها متخصص در این رشته در 20 سال اخیر و ... دستاوردهای خوبی است که دست کم در دو دهه‌ی اخیر به‌وقوع پیوسته و چشم‌انداز امیدوارکننده و نویدبخشی را در جهت پیشرفت و توسعه‌ی این رشته نشان می‌دهد. این استاد دانشگاه در پاسخ به این پرسش که اختلاف‌های موجود در میان نخبگان این رشته چقدر می‌تواند به این رشته آسیب بزند؟ گفت: این انتقادی است که خودمان هم متوجه آن هستیم؛ ولی این یک اشکال نیست. در مجامع علمی دنیا همیشه چنین بوده، همیشه تضارب آرا و اختلاف دیدگاه و نظر وجود داشته است و دارد. اگر چنین نباشد و اگر همه‌ی همکاران همیشه حرف‌ها و نظرات مشابه ارائه کنند، دیگر دانشگاه، دانشگاه نمی‌شود. تفاوت نظر برای رشد یک علم ضروری است. دانشجویان هم باید وظیفه‌ی دانشجویی خود را انجام دهند، یعنی سر کلاس همه بنشینند، مطالب و نظرات همه را بشنوند و بخوانند و از نظرات همه استفاده کنند. اگر کسی نتواند دیدگاهش را در کلاس دانشگاه مطرح و درباره‌ی آن صحبت کند، آنجا دیگر دانشگاه نیست. انتهای پیام
کد خبرنگار:
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایسنا]
[مشاهده در: www.isna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 24]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها